میللەتان تووشی ئاستەنگ دەبن، لە هەلومەرجی ژیانیان ناڕازی دەبن، بەدەست بێكاری و كەمیی كارەبا و ئاو و خزمەتگوزارییە تەندروستیەكانەوە دەناڵێنن، بەڵام مەرج نییە تووشی بێ ئومێدی ببن. دەبێ جیاوازی بكرێت لەنێوان ناڕازیبوونێكی كاتی و بێ ئومێدییەكی درێژخایەن.
خەڵكی كوردستان تەنیا ناڕازی نین، بەڵكو بێ ئومێَدیشن. ئەگەر میللەتێك بۆ ماوەی ساڵێك یان دوو ساڵا كێشەی كارەبای هەبێ رەنگە تەنیا ناڕازی بێت و وەك كێشەیەكی كاتی سەیری بكات، بەڵام ئەگەر كێشەكەی بۆ ماوەی زیاتر لە 20 ساڵا بەردەوام بوو چی؟ ئایا مافی بێ ئومێدبوونی نییە؟
ئەگەر بە هەر هۆكارێك، خەڵكی گرفتی بێكاری یان خراپیی نەخۆشخانەكانیان هەبێ، رەنگە بۆ ماوەیەك وەك كێشەیەكی ئاسایی تەماشای بكەن، بەڵام ئەگەر هەمان ئەو كێشانە بۆ زیاتر لە 10 ساڵا و 15 ساڵا چارەسەرنەكران، ئەوا خەڵك مافی بێ ئومێدبوونیان هەیە. دەمی هەر تاكێكی ئاسایی ئەم وڵاتە دەكەیەوە، هەندێ لە سیاسییەكانی لێ بهێنەدەرێ، پێتدەڵێ ئەم وڵاتە "هەرگیز چاك نابێ".
خۆمان بەراورد دەكەین بە نەوەی پێش خۆمان. نەوەی دوای ئێمە خۆی بەراورد دەكات بە ئێمە. لە زۆر رووەوە گۆڕانێكی باش بەدینەهاتووە، ئەگەر لە زۆر بواردا خراپتریش نەبووبێت.
لە قوتابخانەكاندا، بە زستان سەرمامانە و لە وەرزە گەرمەكانیشدا گەرما. خوێندنێكی باشترمان نییە بە بەراورد لەگەڵ پێشوو. ئێستا خوێندەوارترنین لە جاران. قوتابیەكانمان خوێندنی بنەڕەتی تەواو دەكەن و هێشتا ئیملایان تەواو نییە.
لە زانكۆكانمان قوتابی دەردەچوێنین، ئەلف و بێی زانستەكەی خۆی فێر نەبووە. چەند ساڵێك بە سەقامگیری دەژین، لە ناكاوێك تووشی جەنگێكی خوێناوی دەبین. بۆ ماوەیەك، مووچەی خەڵك بە رێكوپێكی دەدەین و كارەبا باش دەكەین، لە ناكاو بە فوویەك هەمووی دەڕووخێت.
حیزبەكانمان بە شنەبایەك دەبنە برا و خوشكی دایك و باوكی، لەچاوتروكانێكیشدا دەبنەوە دوژمنی پەنجا شەست ساڵی رابردوو. ئەم هەلومەرجە لە ناڕازیبوونێكی ئاساییەوە تێدەپەڕێت و دەگاتە ئاستی بێ ئومێدیی خەڵك لەوەی كە رەنگە لە ئایندەدا ژیانی سیاسی و پەروەردەی و ئابووری و كۆمەڵایەتی باشبوونێكی بەردەوام بەخۆوە ببینێ.
بە تێگەیشتنی ئێمە، لە دوای راپەڕینی بەهاری 1991ەوە، خەڵكی هەرێمی كوردستان دوو جار تووشی نائومێدیی گەورە هاتوون. ئێستاش هەنگاو دەنێن بەرەو نائومێدیی سێیەم. نائومێدیی یەكەم لە نەوەدەكاندا و بە دیاریكراوی لە پاش یەكەم هەڵبژاردنی گشتیی مایسی 1992 دەست پێدەكات.
چاوەڕوانیی خەڵك ئەوە بوو كە پاش ماوەیەكی زۆر لە فەرمانڕەوایی بەعس لە كوردستان، هەندێ لە سێبەری دەسەڵاتی خۆماڵیدا بحەسێنەوە. بەڵام بە شەڕی چوار ساڵەی ناوخۆیی چاوەڕوانیەكانی خەڵكیان تووشی ناكامییەكی مەزن كرد. وڵاتەكەمان دابەش كرد، خێروبەرەكەتی بەفیڕۆچوو و گیانی هەزاران رۆڵەی ئەم میللەتە بووە قوربانی. تا ئەم ساتەش جاروبار خێزانی بێ سەروشوێنانی ئەم شەڕە نەگریسە بەبێ هیواییەوە دەرگای پەرلەمان و حكومەت دەگرن.
بێ ئومێدیی دووەم لە پاش 2003 وە دەست پێدەكات. ئەم شەپۆلەی بێ ئومێدی پەیوەندی بەهێزی بە بڵاوبوونەوەی مەترسیداری گەندەڵییەوە هەبوو لە كوردستان. ماوەی 2003 تا 2014 سەردەمی زێڕینی دەوڵەمەندبوونی كەمینەیەكی كەمی خەڵكی دەستڕۆیشتوو بوو كە توانییان پرۆژەكانی وەبەرهێنان لە بواری نیشتەجێبوون و پەیوەندییەكان پاوان بكەن.
لەم ماوەیەدا، لە شارە گەورەكانی وەك هەولێر و سلێمانی و دهۆك هۆتێلی ئەستێرەدار بەرزبوونەوە. قوتابخانەی بیانیی ئینگلیزی و فەرەنسی كرانەوە. نەخۆشخانەی مۆدێرنتریش لەجاران بنیاتنران، بەڵام ئابووریی كوردستان و سێكتەرە خزمەتگوزارییەكان، بە تایبەتی ئەوانەی زۆربەی خەڵك دەكرا كەڵكیان لێوەرگرن پێشوەچوونێكی ئەوتۆیان بەخۆوە نەدیت.
سەرەڕای ئەوەی هەر دیسان لە ماوەی ئەم 11 ساڵەدا، ناڕەزایی سیاسیی رێكخراو لە كوردستان گەشەی سەند و لە بەشێكی زۆری شار و شارۆچكەكانی كوردستاندا خۆپێشاندان و ناڕەزایی هەبوو سەبارەت بە گەندەڵی و كەمیی خزمەتگوزارییەكان، بەڵام دیسان شتێكی زۆر گرنگ و بەرچاو لەم رووەشەوە رووی نەدا.
ئێستا لەبەردەم شەپۆلی سێیەمی بێ ئومێدكردنداین. بێ ئومێدیی ئەمجارە لە شێوازی مامەڵەكردنمانە لەگەڵ رووداوەكانی دوای هێرشی داعش و كێشە ئابووریەكانی هەرێمی كوردستان. داعش و كێشە ئابوورییەكان سەرچاوەی بێ ئومێدبوونمان نین. ئەوەی مایەی بێ ئومێدییە پارچەپارچەبوونی هێزە سیاسییەكانی هەرێمە لەم هەلومەرجە زۆر هەستیارەدا.
ئیبن خەلدون زیاتر لە شەش سەدە پێش ئێستا گوتی "ململانێی دەرەكی هاوكاری و یەكانگیریی ناوخۆیی بەرهەم دێنێ". واتە لەو شوێنەدا كە خەڵك هەست بە مەترسیەكی دەرەكی دەكەن، لەنێوخۆیاندا یەكگرتووتر دەبن.
ئەوەی ئێستا لە هەرێمی كوردستان دەیبینین رێك پێچەوانەی ئەم لۆجیكەیە. چەندە مەترسییەكان و تەحەداكانی بەردەم هەرێمی كوردستان زیاتر دەبن، ئەوەندەو زیاتر لە ناوخۆدا تووشی لێكدابڕان و لێكدووركەوتنەوە دەبین.
سیاسەتی یەكتر تۆمەتباركردن و دەست تێكەڵكردن لەگەڵ دەرودراوسێ گەیشتووەتە لووتكەی قێزەونی. لەم سەروبەندەشدا باس لە نووسینەوەی دەستوور و رێفراندۆمی سەربەخۆیی دەكرێ. هەر پێنج هێزە سیاسیەكەی ناو پەرلەمان، بەبێ ئیستسنا، نووسینی دەستوور و ئاسۆی سەربەخۆیی هەرێمیان بە شەخسی كردووە.
جارێ ئێمە نازانین هەرێمی كوردستان دەتوانێ سەربەخۆیی خۆی وەربگرێ یان نا، كەچی هەموو لایەك فیكریان لەسەر ئەو پرسیارەیە كە كێ جاڕی سەربەخۆیی كوردستان دەخوێنێتەوە. هەموو دەستوور كورتكراوەتەوە بۆ شەخسی سەرۆكی هەرێم و وا دێتە بەرچاو دەستوور تەنها بۆ ئەو دەنووسرێتەوە.
ئەگەر حیزبە سەرەكییەكانی كوردستان بەخۆداچوونەوەیەكی ورد نەكەن و پێكەوە سیاسەتێكی یەكگرتووی نیشتمانی بۆ وەڵامدانەوەی تەحەدا ناوخۆیی و دەرەكییەكان بەدینەهێنن، بە دڵنیاییەوە شەپۆلی سێیەمی بێ ئومێدیمان زۆر ماڵوێرانكەرتر دەبێت لەوانەی پێشوو. خەڵك تەحەمولی شەڕی دەرەكی دەكات، بەڵام بەدڵنیاییەوە بە دابەشبوونی ناوخۆیی وێران دەبێت.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و ههموو خزمەتگوزارییەکان بهكاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ