سەرنجێك بۆ كاندیدەكان

جوانە ئەسوەد

كاندید وەك پێناسە گشتییەكەی، ئەو كەسەیە كە لەلایەن حیزبێكەوە بەپێی ئەزموون، شارەزایی و چالاكییەكانی لە بواری كارەكەیدا هەڵدەبژێردرێ بۆ كارێكی سیاسی. لە هەمانكاتدا، بەشداربوونی تایبەتمەندیانەی خۆی لە بوارەكانی دیكەی ژیاندا وەك تاك سەربەخۆیە و توانای دەربڕین و پێشنیازی هەیە. دواتر بە پاڵپشتی حیزبەكەی و لەڕێگای دەنگدان لەلایەن خەڵكەوە، متمانەی پێگەیەكی سیاسی پێ دەبەخشرێ وەك ئەندامی پەرلەمان.

خۆناساندنی كاندیدەكان بە خەڵك، بەناوی خواو جەماوەر.. كچ یان كوڕی فڵان شەهید (رێزم بۆ هەموو شەهیدان) كوڕ یان كچی فڵان سیاسەتمەدار، بووك یان زاوای فڵانە كەس، لەگەڵ ریزكردنی بڕوانامە، لەژێر لێوەوە هەوڵی گۆڕانكاری، بە چ پێوەرێك، ئەمەیە سەرنجەكە.

بەناوی خودا، خودا خۆی رەمزێكە بۆ بەكارهێنانی دەسەڵاتێكی نادیار كە كاریگەری نییە لەسەر گۆڕانكارییەكانی سەر زەوی و نێوان خەڵك، خودا هیچ بەرنامەیەكی سیاسی نییە بۆ ناو پەرلەمان، بەكارهێنانی خودا تەنیا بۆ راكێشانی سەرنجی خەڵكی سادە و داپۆشینی هەڵە ئەخلاقیەكانە كە لە كۆنەستی ئەم خەڵكەدا وەك ئەخلاقێكی پاكیزە و بێخەوش ماوەتەوە، سوودوەرگرتن لەم ناوە درۆیەكی سیاسییە. خودا لێرەدا وەك نادیارێك ئامادەگی هەیە، دەدوێ و بڕیاردەرە. لەشكستهێنانی كەسی یەكەمدا، خودا بەرپرسە، بێئەوەی بوونی لەوێدا هەبێت، دەبێتە یەكەم بكەری باڵا، بۆ داپۆشینی هەڵەو بێتوانایی كەسی یەكەم (كەسی یەكەم ئەوەیە كە بەپشتیوانی خودا كارە زەمینییەكان دەكات).

بەناوی جەماوەر، كام جەماوەر؟ جەماوەری زیندوو، مردوو یان رازیكراو، خەڵكێك شیكردنەوەی لەسەر زمان و بیروبۆچوونە سیاسییەكان هەبێت، خەڵكێك لە سایكۆلۆجیای مرۆڤی دۆگما و دیماگۆجی گەیشتبێ، یان جەماوەری مردوو و نەوە و پاشماوەی ئازاری كارەساتە یەك لەدوای یەكەكانی خەڵك وەك نەتەوە، هێمایەك بۆ سۆز، حەماسەت، گڕدانی رق و دووبەرەكی؟ سوود وەرگرتن لە عەقڵیەتی تایفی و بەخشینەوەی سامانی خەڵك بۆ خەڵكی ئاوساو، رازی و بەرژەوەندخواز. نەچێتە ناو هیچ پرۆژەیەكی گۆڕانكارییەوە. جەماوەر تێكەڵێكە لە تاكی جیاواز، لە بیرو رەنگی جیاواز، گشتاندنی مانای بە مێگەلكردنیەتی. لەكاتێكدا ئەگەر كاندید توانای وتار و پرۆژەی تایبەت بە خۆی هەبێت بۆ گۆڕانكاری، ئەوكاتە دەتوانێت جەماوەر بخاتە بیری پرسیار و گومانەوە.

خۆناساندن بە تایەفە و باوك و خێزانەوە، كە هیچ پەیوەندییەكی بە كەسایەتی كاندیدەوە نییە تەنیا پەیوەندییەكی بایۆلۆجی نەبێت، ئەمە تەنیا لە وڵاتە دواكەوتووە نەریتییەكاندا هەیە، بۆ بەدەستهێنانی دەسەڵات لەڕێگای دەنگەوە، ئەم پشتبەستنە بە باوك و تایەفە، مانای بێهێزی و ناشیاوی كاندید دەبەخشێت لە بوارەكە، پەیڕەوكردنی بیردۆزی لە جیاتی دانان، وەك ئەوە وایە بڵێ من هیچ نیم بەڵام خەباتی باوكم و تایەفەكەم هەمیشە هاوپشتیوانن كە ئەمەش لە خۆیدا تازەكردنەوەی دەستووری پشتاوپشتە، كاركردنە لەسەر بە هیچكردنی عەقڵی ئازاد.

بڕوانامە: بوونی بڕوانامە لەهەر بوارێكدا بێت، كەمە رۆشنبیرییەك دەبەخشێت بە كاندید وەك تاك، بەڵام جیاوازییەكی ئەوتۆ دروست ناكات لە فكر و بیروبۆچوونی كاندید كە كاندید خۆی بەمانا قووڵەكەی كەسێكی خاوەن فكر و هزر نەبێت، بەتایبەت لەڕووی مرۆڤایەتییەوە. وەرگرتنی بڕوانامە وەك وەزیفە پەیوەندی بە گوتاری سیاسییەوە نییە. نە پەیوەندییەكی راستەوخۆی هەیە بە بینینی رۆڵی گۆڕینی كۆمەڵگە لەناو پەرلەماندا. كاندید دەبێت خۆی خاوەنی خۆی بێت. پێش هەموو ئەم خاڵانەی سەرەوە، خاوەن بیرو بۆچوونی تایبەت بەخۆی بێت، ئەگەر لەگەڵ هەر حیزبێكی سیاسیشدا كاربكات.. كاتێ كە خەڵك بیەوێت كاندید خاڵی بكاتەوە لە حیزبەكەی.. كاندید دەبێت بە پۆشاكی فكری خۆی داپۆشرابێت نەك رووت بمێنێتەوە.

جلوبەرگ: پۆشینی جل وەك رەمزێكی نەتەوە، نەریت، ئەخلاقی كۆمەڵایەتی و ئاین، هیچ هێمایەكی راستەقینەی مرۆڤ نیشان نادات، تەنیا گەمەیەكی سایكۆلۆجی، هەڵەی چاو و هەڵخەڵەتاندنی رووكەشانەی سیما نەبێت، بەتایبەت لە ناوەندی رەگەزی مێینەدا بۆ سنوورداركردن و مانەوەی وەك رەمزێكی ئەخلاقی پەتی، فابریكەیتی راستییەكانە.

كاندید دەبێ لە زمانی خەڵك زیاتر تێبگات نەك لە زمانی حیزبەكەی، بۆئەوەی توانای گۆڕانكاری هەبێت لەڕووی تێگەیشتنەوە پێش پراكتیك. كە لای ئێمە شەڕێكی پراكتیكی وەهمی دەكرێ پێش تێگەیشن. دەبێت یەكەم رووبەڕووبوونەوەی كاندید بەرامبەر حیزبەكەی خۆی بێت لە رێگرتن لە هەر پرۆتۆكۆلێك دژ بە خەڵك، كاندید دەبێت رۆحێكی ئامادەی راستەوخۆ و خێرای هەبێت لەگەڵ بڕیاردان، بێ چاوەڕێكردنی بڕیاری حیزبەكەی، بۆ ئەوەی بتوانێت سەربەخۆیی بۆ خەڵك نیشان بدات، چونكە كاندید پێش دەنگی حیزبەكەی دەنگی خەڵكە.

كاندید نابێت كارەكەی وەك وەزیفەیەكی هەمیشەیی سەیر بكات، دەبێ بزانێت ماوەیەكی كورتە و ئەم جێگایە وەك ئەركێكی نەتەوەیی و نوێنەرێكی هەڵبژێردراوی خەڵكە، بۆ ئەم ماوە كورتە پێوستی بە (نا)یەكی زۆرتر هەیە لە (بەڵێ)یەكی سواو.

هۆڵی پەرلەمان یانی جەستەی خەڵك، خەڵك بە هەموو رەنگەكانیەوە بێ رەچاوكردنی ئایدیۆلۆژیا، دین، بیرو بڕوا، نەتەوە و نەریت. هەروەها دامەزراوەیەكی یاساییە لەسەر بنەمای شكۆی مرۆڤ، ئازادیی قسەكردن و رادەربڕین، دادپەروەری، یەكسانی و گوێگرتن لە كەمینە.