عەبدولخالق یەعقووبی
بۆ یەكەمجار جیهانی شێرزاد حەسەنم لە رێگای "حەسار و سەگەكانی باوكم" و "گەڕەكی داهۆڵەكان"ـەوە ناسی. "حەسار" منی لە زاتی ئەو بنەماڵە و كۆمەڵگایەی تێیدا دەژیم، تێگەیاند. بنەماڵە و كۆمەڵگایەكی تا سەر ئێسك باوكسالار و بێبەزەیی. شێرزاد لە "حەسار"دا دوو شت بە خوێنەرەوەی خۆی دەڵێت: یەكەم، سترەكتۆر یان پێكهاتەی كۆمەڵگای كوردی پێكهاتەیەكی پیاوانە و زاڵمانەیە. دووەم، دژبەرانی ئەو پێكهاتەیە (كوڕانی باوكی رۆمانەكە) دواجار دەستەمۆی باوك دەبن و سەرلەنوێ بازنەی باوكسالاری دەبووژێننەوە.
شێرزاد لە وێناكردنی ئەم دوو خاڵەدا هەوڵ دەدات دەستەوداوێنی رەهابێژیی ناداستانی نەبێت و كەسەكان لە جیهانی واقیعی كوردی لە بێژینگی كەسایەتیی داستانی بدات. زمانی گێڕانەوەی پوخت و كاریگەر و چیرۆكاوییە. "حەسار" خاڵێكی وەرسووڕانی دیارە لە مێژووی چیرۆكنووسیی كوردیدا كە پاش خاڵی وەرسووڕانی یەكەم، واتە "پێكەنینی گەدا"ی حەسەنی قزڵجی، بنەمای گێڕانەوەی كوردیی بەهێز كرد. لە "گەڕەكی داهۆڵەكان"دا، شێرزاد حەسەن ریالیستانەتر لە بنج و بناوانی مرۆڤی كۆمەڵگای كوردی دەكۆڵێتەوە. "گەڕەكی داهۆڵەكان" لە لایەكەوە لە چوارچێوەی زەقكردنەوەی دۆخی ژیانی مرۆڤی كورد، خەمی ئەو مرۆڤە وەسف و وێنا دەكات و لەلایەكی ترەوە رەخنە لەو دۆخ و كەسانە دەگرێت كە وا دەكەن ئینسانی كورد هەم لە ئاستی كۆمەڵایەتی، هەمیش لە ئاستی ئینسانی خەمۆك و بێ دەرەتان و چارەڕەش بمێننەوە. زمانی گەڕەكی داهۆڵەكان تەوسێكی تاڵە كە بە وردترین شێوە دۆخی تراژیدیی مرۆڤی كورد دەخاتە بەر چاو و سەرنجی خوێنەرەوەكەی.
شێرزادم پاشتر لە "پێدەشتی كارمامزە كوژراوەكان"دا پتر ناسی. لەم رۆمانەدا شێرزاد لە توانستەكانی زمانی ژانرێكی ئەدەبی لە چەشنی "حەیران"، كە لە راستیدا ژانرێكە سەر بە ئەدەبی زارەكیی كوردی، بە قازانجی خوڵقاندنی رۆمانێكی مۆدێرن كەڵك وەردەگرێت. هەرچەند ئەو زمانە چڕوپڕەی "حەسار" لێرەدا ئامادە نییە، بەڵام شێرزاد زۆر وردبینانە ئاستی خەون و واقیع، ئەوەی كە ئایا بەسەرهاتی هەمین و بایز، دوو قارەمانی رۆمانەكە، دواجار لە واقیعدا رووی دا یان لە خەیاڵی بایزدا، تێكەڵ دەكات و لەم رێیەوە خوێنەرەوەی خۆی تووشی سڵەمینەوەی جوانیناسانە دەكات. شێرزاد لەم رۆمانەدا بەردەوام ئاستی جوانكاریی تەكنیكی و جوانیی زمان، هەرچەندە كەم و زۆر درێژدادڕ، تێكەڵ دەكات و لێناگەڕێ رۆمانەكەی ببێتە مەیدانی گەمەی فۆرمبازیی رووت یان زمانبازیی رەها.
بە گشتی قەڵەمی شێرزاد حەسەن قەڵەمێكی نەحەواوە و بێ ئۆقرە و رەخنەگرە. شێرزاد لە جیهانی چیرۆك و رۆمانەكانیدا نەك هەر قایل بە دۆخی بەردەست نییە، بەڵكو لە ئاست ئەو دۆخەدا تووڕە و بەگازندەیە. بۆ نموونە، چارەنووسی ژن و كچی كورد لە كۆمەڵگای كوردیدا كە دەستكردی ئیرادەی پیاوسالارانەی پیاو و خودی ژنی كوردە، شتێك نییە كە بە لای شێرزادەوە سروشتی و ئاسایی بێت، هەر بۆیە خەونی بەرهەمەكانی ئەو كۆتاییهێنانە بەو دۆخەی كە تێیدا ژن چەوساوەی ئیرادەی خودئاگا و ناخودئاگای سیستەمی دەسەڵاتدارێتیی پیاوسالارییە. لە جیهانی داستانیی شێرزاددا، ئەگەر پیاوی كورد خەمۆك و نەزۆك و دەستەوەستانە، ئەگەر ژنی كورد ژێردەست و مەیلكوژراو و بەستەزمانە، بەشێكی بەرچاوی دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی ئەم مرۆڤە لە دۆخی ژیانێكی شایستە دابڕاوە/ یان دایانبڕاندووە.
قەڵەمی شێرزاد قەڵەمێكی وریاییدەر و لە هەمان كاتدا دڵنیاییبەخشە: وریاییدەرە چونكی چاوی ئێمە لە حاند ئەو پێكهاتە و پەیوەندییانەی كە دەمانخاپێنن و دەمانچەوسێننەوە، لە چەشنی دەسەڵاتی دینی و باوكسالاری و سەرمایەداری و ناسیونالیزم، دەكاتەوە. دڵنیاییبەخشە لە سۆنگەی ئەوەی بەردەوام پەیامی سەركەوتنی جوانی بەسەر دزێویی پێیە. قەڵەمی شێرزاد لە رەگەزی رەشەبایە، نەك شنەبا، ئەو رەشەبایەی كە ناچارە بڕووخێنێ بۆ ئەوەی جارێكی تر هیوای هەستانەوە و ژیانەوە لە دڵ و دەروونی چەوساوەكان و ماڵكاولاندا بگەشێتەوە و بڕوێتەوە.
بۆ یەكەمجار جیهانی شێرزاد حەسەنم لە رێگای "حەسار و سەگەكانی باوكم" و "گەڕەكی داهۆڵەكان"ـەوە ناسی. "حەسار" منی لە زاتی ئەو بنەماڵە و كۆمەڵگایەی تێیدا دەژیم، تێگەیاند. بنەماڵە و كۆمەڵگایەكی تا سەر ئێسك باوكسالار و بێبەزەیی. شێرزاد لە "حەسار"دا دوو شت بە خوێنەرەوەی خۆی دەڵێت: یەكەم، سترەكتۆر یان پێكهاتەی كۆمەڵگای كوردی پێكهاتەیەكی پیاوانە و زاڵمانەیە. دووەم، دژبەرانی ئەو پێكهاتەیە (كوڕانی باوكی رۆمانەكە) دواجار دەستەمۆی باوك دەبن و سەرلەنوێ بازنەی باوكسالاری دەبووژێننەوە.
شێرزاد لە وێناكردنی ئەم دوو خاڵەدا هەوڵ دەدات دەستەوداوێنی رەهابێژیی ناداستانی نەبێت و كەسەكان لە جیهانی واقیعی كوردی لە بێژینگی كەسایەتیی داستانی بدات. زمانی گێڕانەوەی پوخت و كاریگەر و چیرۆكاوییە. "حەسار" خاڵێكی وەرسووڕانی دیارە لە مێژووی چیرۆكنووسیی كوردیدا كە پاش خاڵی وەرسووڕانی یەكەم، واتە "پێكەنینی گەدا"ی حەسەنی قزڵجی، بنەمای گێڕانەوەی كوردیی بەهێز كرد. لە "گەڕەكی داهۆڵەكان"دا، شێرزاد حەسەن ریالیستانەتر لە بنج و بناوانی مرۆڤی كۆمەڵگای كوردی دەكۆڵێتەوە. "گەڕەكی داهۆڵەكان" لە لایەكەوە لە چوارچێوەی زەقكردنەوەی دۆخی ژیانی مرۆڤی كورد، خەمی ئەو مرۆڤە وەسف و وێنا دەكات و لەلایەكی ترەوە رەخنە لەو دۆخ و كەسانە دەگرێت كە وا دەكەن ئینسانی كورد هەم لە ئاستی كۆمەڵایەتی، هەمیش لە ئاستی ئینسانی خەمۆك و بێ دەرەتان و چارەڕەش بمێننەوە. زمانی گەڕەكی داهۆڵەكان تەوسێكی تاڵە كە بە وردترین شێوە دۆخی تراژیدیی مرۆڤی كورد دەخاتە بەر چاو و سەرنجی خوێنەرەوەكەی.
شێرزادم پاشتر لە "پێدەشتی كارمامزە كوژراوەكان"دا پتر ناسی. لەم رۆمانەدا شێرزاد لە توانستەكانی زمانی ژانرێكی ئەدەبی لە چەشنی "حەیران"، كە لە راستیدا ژانرێكە سەر بە ئەدەبی زارەكیی كوردی، بە قازانجی خوڵقاندنی رۆمانێكی مۆدێرن كەڵك وەردەگرێت. هەرچەند ئەو زمانە چڕوپڕەی "حەسار" لێرەدا ئامادە نییە، بەڵام شێرزاد زۆر وردبینانە ئاستی خەون و واقیع، ئەوەی كە ئایا بەسەرهاتی هەمین و بایز، دوو قارەمانی رۆمانەكە، دواجار لە واقیعدا رووی دا یان لە خەیاڵی بایزدا، تێكەڵ دەكات و لەم رێیەوە خوێنەرەوەی خۆی تووشی سڵەمینەوەی جوانیناسانە دەكات. شێرزاد لەم رۆمانەدا بەردەوام ئاستی جوانكاریی تەكنیكی و جوانیی زمان، هەرچەندە كەم و زۆر درێژدادڕ، تێكەڵ دەكات و لێناگەڕێ رۆمانەكەی ببێتە مەیدانی گەمەی فۆرمبازیی رووت یان زمانبازیی رەها.
بە گشتی قەڵەمی شێرزاد حەسەن قەڵەمێكی نەحەواوە و بێ ئۆقرە و رەخنەگرە. شێرزاد لە جیهانی چیرۆك و رۆمانەكانیدا نەك هەر قایل بە دۆخی بەردەست نییە، بەڵكو لە ئاست ئەو دۆخەدا تووڕە و بەگازندەیە. بۆ نموونە، چارەنووسی ژن و كچی كورد لە كۆمەڵگای كوردیدا كە دەستكردی ئیرادەی پیاوسالارانەی پیاو و خودی ژنی كوردە، شتێك نییە كە بە لای شێرزادەوە سروشتی و ئاسایی بێت، هەر بۆیە خەونی بەرهەمەكانی ئەو كۆتاییهێنانە بەو دۆخەی كە تێیدا ژن چەوساوەی ئیرادەی خودئاگا و ناخودئاگای سیستەمی دەسەڵاتدارێتیی پیاوسالارییە. لە جیهانی داستانیی شێرزاددا، ئەگەر پیاوی كورد خەمۆك و نەزۆك و دەستەوەستانە، ئەگەر ژنی كورد ژێردەست و مەیلكوژراو و بەستەزمانە، بەشێكی بەرچاوی دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی ئەم مرۆڤە لە دۆخی ژیانێكی شایستە دابڕاوە/ یان دایانبڕاندووە.
قەڵەمی شێرزاد قەڵەمێكی وریاییدەر و لە هەمان كاتدا دڵنیاییبەخشە: وریاییدەرە چونكی چاوی ئێمە لە حاند ئەو پێكهاتە و پەیوەندییانەی كە دەمانخاپێنن و دەمانچەوسێننەوە، لە چەشنی دەسەڵاتی دینی و باوكسالاری و سەرمایەداری و ناسیونالیزم، دەكاتەوە. دڵنیاییبەخشە لە سۆنگەی ئەوەی بەردەوام پەیامی سەركەوتنی جوانی بەسەر دزێویی پێیە. قەڵەمی شێرزاد لە رەگەزی رەشەبایە، نەك شنەبا، ئەو رەشەبایەی كە ناچارە بڕووخێنێ بۆ ئەوەی جارێكی تر هیوای هەستانەوە و ژیانەوە لە دڵ و دەروونی چەوساوەكان و ماڵكاولاندا بگەشێتەوە و بڕوێتەوە.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و ههموو خزمەتگوزارییەکان بهكاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ