زیاتر لە حەوت دۆنم زەویی کشتوکاڵیی گوندی سەرگەلی لە ناحیەی دێرەلووک بەهۆی شەڕی گەریلاکانی پەکەکە و سوپای تورکیا بەیار ماون.

لە رووداوێکی ھاتووچۆدا لە سەنتەری شاری دھۆک کەسێک گیانی لەدەستدا و 10 کەسیش بریندار بوون

لە بەشی ناوخۆیی باوەڕ لە شاری دھۆک بەھۆی گڕگرتنی بوتڵی غاز دوو قوتابی بریندار بوون.

کتێبی (لە مهابادەوە تاوەکو حەمرین) لە دهۆک ناسێندرا. نووسەرەکەی پێشمەرگەیە بە ناوی عەبدولباقی و لە سێ پارچەی کوردستان خەباتی چەکداری کردووە.

ئێوەرەی ئەمڕۆ لە دوو رووداوی ھاتووچۆدا، یەکێکیان لە سنووری ئیدارەی سەربەخۆی زاخۆ و ئەوەی دووەم لە ئاکرێ، دوو منداڵ گیانیان لەدەستدا.

دادگەی تاوانەکانی دوو لە دهۆک سزای لە سێدارەدان بۆ ھاوژین و برایەکی ئەرکان خەیرەدین دەردەکات. ئەرکان لە بەردەڕەش کارمەندی ئاسایش بوو و پار کوژرا.

ئەمڕۆ هەینی، پیاوێک لە ناحیەی سەرسنک لە قەزای ئامێدیی دهۆک چووەتە شاخ بۆ گیای بەهارە، بەڵام بەگوتەی کەسوکارەکەی، لە شوێنێکی بەرز کەوتووەتە خوارەوە و گیانی لەدەستداوە.

ئەمڕۆ لە شاری بەغدا لە کۆبوونەوەیەکدا، کەسێک وەکو میری کوردانی ئێزدی ناسێنرا، ئەم بابەتە کاردانەوەی لەنێو کوردانی ئێزدیدا لێکەوتووەتەوە.

جەهوەر سمکۆ ئاغا زێدک، کە لە رووداوی تەقەکردنەکەی بەرەبەیانی رۆژی شەممەی قەزای شێخان بریندار بوو، ئەمشەوی دووشەممە گیانی لەدەستدا.

بەبەشداریی هەزاران کەس رێوڕەسمی سەرساڵی گەلانی بابلی، کلدانی، سریانی و ئاشووری ناسراو بە ئەکیتۆ لە دهۆک بەڕێوەچوو.

لە سنووری قەزای بەردەڕەش رووداوێکی ھاتووچۆ لە نێوان دوو ئۆتۆمبێل روویدا و 13 کەس بریندار بوون.

قوتابخانەی گوندی زیناڤا غازی لە قەزای شێخان، پۆلێک و دوو کۆگە و دەستشۆی قوتابخانەکە بەهۆی بارانی بەخوڕ و لافاوەوە داڕماون. بۆیە ئێستا ناتواندرێ دەوامی تێدا بکرێت.

لە دهۆک پاکژکردنەوەی پاشماوەی لافاوەکەی چەند رۆژی رابردوو دەستیپێکردووە و زیاتر لە سێ هەزار کەس لە تیمی فریاگوزاری و خۆبەخش تێیدا بەشدارن

نەسرین مستەفا، زیانلێکەوتووی لافاوەکە دەڵێ "پێنج منداڵم هەن و لە ساڵی 2006 هاوسەرەکەم شەهید بوو، هێشتا زەوییان پێ نەداوین، بۆیە تەنیا بە مووچە دەژین. ماڵەکەشمان وەک دەبینن چی بەسەرهاتووە، هیچمان نەما."

بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی رۆشنبیری و هونەری لە پارێزگای دهۆک داوا لە هاونیشتمانییان دەکات بە داگیرساندنی چرایەک لە ماڵەکەیاندا بەشداریی لە نەورۆزی ئەم ساڵدا بکەن.

.

پێش ئەوەی راپەڕینی دهۆک دەستپێبکات، گرووپێک پێشمەرگە خۆیان لە دهۆک نزیککردەوە و چەند مانگێک لە ئەشکەوتێک مانەوە کە دەکەوێتە نزیک کۆمەڵگەی شاریا، لەوێ کوردێکی ئێزدی لەو کەسانە بوو کە هاوکاریی پێدەگەیاندن.

دوای نزیکەی کاژێر و نیوێک، توانرا تانکەرەکە لە دووکانەکە بهێنرێتە دەرەوە، کەسانی نزیکی شۆفێری تانکەرەکە دەڵێن، ئۆتۆمبێلەکە لەدەستی دەرچووە و هەرچی بکەوێتە ئەستۆی، ئەوان ئامادەن.

بە پاڵپشتیی دارایی ئەمریکا، کاری نۆژەنکردنەوەی پەرستگەی لالش بەردەوامە، کە لە ساڵی 2019دا دوو ملیۆن و 500 هەزار دۆلاری بۆ تەرخانکراوە و قۆناخی یەکەمیشی نزیکە لە تەواوبوون

.

رەحمە ساڵحی تەمەن 72 ساڵ کە دەکاتە داپیرەی رزان مەحموودی حەوت ساڵ یاسمین مەحموودی سێ ساڵ، خەڵکی رۆژئاوای کوردستان بوون، تەقینی سۆپای گاز لە کێڵگەیەکی پەلەوەری دهۆک ژیانی لێسەندنەوە.

.

هەزاران کەس لە پارێزگای دهۆک دژی هێرشەکانی سوپای پاسدارانی ئێران بۆ سەر هەولێر خۆپێشاندانیان کرد. کەسانی نیڤشکان بەشداریی خۆپێشاندانەکانیان کرد و هەڵوێستی خۆیان خستەڕوو.

چوار کەسی دیکە لە رووداوەکەدا برینداربوون

دەستەی گشتیی گەشتوگوزاری هەرێمی کوردستان دەڵێت، لە 11 مانگی ئەم ساڵدا، 7.5 ملیۆن گەشتیار سەردانی هەرێمی کوردستانیان کردووە، بەڵام خاوەن شوێنی گەشتیاری لە دهۆک دەڵێن، ئەو ژمارەیە راست نییە و "تەنیا باجمان لەسەر زیاتر دەکات."

دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا دەوروبەری گوندی خۆرپنیێ-یان لە ناحیەی زاویتە لە سنووری پارێزگای دهۆک بۆردوومانکرد، بە گوتەی دانیشتوویەکی گوندەکە، بۆردوومانەکە زیانی گیانیی نەبووە.

گەڕەکی کریستیانەکان، کۆنترین گەڕەکەکانی پارێزگای دهۆکن، بەهۆی کۆنی خانوو و باڵەخانەکانیانەوە، بۆ ژیانکردن شیاونین.

بەربژێرانی لایەنە جیاکان لە شنگال، دەستیان بە بانگەشەی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگەکانی عێراق کردووە، بەڵام دەڵێن بانگەشەکردن بۆ ئەوان زەحمەتترە بەهۆی ئەوەی هێشتا بەشێکی زۆری دەنگدەرانیان لە ئاوارەیی و لەنێو کەمپەکاندا دەژین.

نوێنەرانی وانەبێژانی خەڵکی شنگال کە لە قوتابخانە حکومییەکانی سەر بە عێراق کاردەکەن، ئەمڕۆ لە دهۆک گردبوونەوە، ئەوان لە ساڵی 2019ـەوە وانەبێژن و دەڵێن ئەگەر دانەمەزرێندرێن، بایکۆت دەکەن.

ئێوارەی ئەمڕۆ منداڵێکی تەمەن دوو ساڵان کە لەگەڵ خێزانەکەی چووبوونە نزیک پردی مەندان، کەوتە نێو رووباری خازر و خنکا.

شەوی رابردوو منداڵێک لە شوقەیەکی دهۆک کەوتەخوارەوە و بەیانیی ئەمڕۆ گیانی لەدەستدا.

رووفاتی پێشمەرگەیەک کە پێش 45 ساڵ شەهید بووە، لە گوندی دۆستەکی سنووری ناحیەی دینارتە لە چاڵێکدا دۆزرایەوە و لە گۆڕستانی شاخکێ بەخاک سپێردرا. حەسەن سوبحی دەزگیراندار بووە و لەکاتی دۆزینەوەی رووفاتەکەیدا، شووشەیەک عەتر، دەسماڵێک و شانەیەکی دەزگیرانەکەی لە گیرفانی دا بووە.

ئێوارەی ئەمڕۆ تەرمی پیاوێک لەنێو ماڵەکەیدا لە بەردەڕەش دۆزرایەوە. بە گوتەی شایەتحاڵەکان بە چەقۆ کوژراوە.

فێستیڤاڵی بەرهەمە خۆماڵییەکان لە دەڤەری بەرواری باڵا بەڕێوەدەچێت، بەرهەمە خۆماڵییەکان و هەندێک کەلوپەلی دیکە لەگەڵ کۆمەڵێک چالاکیی تێیدا بەڕێوەدەچن.

لە دهۆک خێزانێک بە مەبەستی چوون بۆ ئەوروپا تەواوی ماڵ و حاڵیان دەفرۆشن، دوو کەس کە یەکێکیان پارێزەرە بەڵێنی پێداون بیانبەنە ئەڵمانیا. ئێستا نەک هەر نەبراونەتە ئەڵمانیا، بەڵکو پارەکەشیان دیار نییە.

لە پەرستگەی لالش لە شێخان، رێوڕەسمی قەپاخ بەڕێوەچوو کە بەشێکە لە رێوڕەسمەکانی جەژنی جەما، لە رێوڕەسمەکەدا گایەک پێشکێشی خواوەندی رۆژ دەکرێت.

کێشەیەکی کۆمەڵایەتی کە سێ ساڵە لەنێوان دوو خێزان لە سنووری پارێزگای دهۆک هەیە، ئەمڕۆ بە یەک ملیۆن دۆلار چارەسەر کرا و کۆتایی بە کێشەکە هێنرا.

بە درووشمی ''هێزی من لە شێرپەنجە زیاترە'' لە دهۆک بە مەبەستی باشترکردنی لایەنی دەروونی و هۆشیارکردنەوەی دایک و باوکان لەبارەی شێرپەنجەی نێو منداڵان، ئاهەنگێک بۆ منداڵانی تووشبووی شێرپەنجە بەڕێوەچوو.

کوڕ و باوکێکی کوردی ئێزدی بە تایبەت بانگهێشتدەکرێن بۆ ئەوەی لە ئاهەنگی بووکگواستنەوەکەی حەمدانیە دەهۆڵ و زوڕنا لێبدەن و شایی گەرم بکەن. بەڵام گەرمیی ئەو ئاگرەی بەسەر هۆڵەکەدا هات، نەزدینی تەمەن 12 ساڵ دەسووتێنێت و باوکیشی ئێستا شین بۆ مەرگی جگەرگۆشەکەی دەگێڕێت.

لە دهۆک چوار منداڵی یەک خێزان نەخۆشن و پێویستیان بە هاوکارییە. سێ لەو منداڵانە نەخۆشیی تەلاسیمیایان هەیە. کچە گەورەکەیان نەخۆشییەکەی سەختە و پێویستی بە چاندنی مۆخی ئێسکە. برا تەندروستەکەی بە رێژەی 90٪ دەتوانێت خوێنەکەی پێ ببەخشێت، بەڵام ئەوان توانای چارەسەرکردنیان نییە.

خێزانێکی کەمدەرامەت لە زاخۆ پێویستییان بە هاوکارییە. بژێویی ژیانیان لەسەر کوڕە تەمەن 13 ساڵەکەیانە کە وازی لە قوتابخانە هێناوە کاری بۆیاخچێتی دەکات؛ بەڵام ئەو پارەیەی دەستی دەکەوێت، بەشی بژێوی خێزانەکەی و دایک و باوکە نەخۆشەکەی ناکات.

بەهۆی تۆپبارانی سوپای تورکیا بۆسەر پێگەکانی پەکەکە، ئاگر لە دارستانی گوندی سەرگەلێ لە سنووری دێرەلووک کەوتەوە. هەرچەندە چوونە ناوچەکە قەدەخە بوو، بەڵام بەشێک لە خەڵک بە ناچاری چوون بۆ کوژاندنەوەی ئاگرەکە

ئامادەکاری دەکرێت بۆ ئەوەی بەشێکی بەرهەمی سێوی دەڤەری بەرواریی باڵا لە سنووری پارێزگای دهۆک کە نێوبانگێکی زۆری لە هەرێمی کوردستان و عێراق هەیە، هەناردەی دەرەوەی وڵات بکرێت.

بەشیر یووسف، لە راگەیاندنی ھاتووچۆی زاخۆ بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، "رووداوەکە لە نێوان ئۆتۆمبێلێکی تۆیۆتای تایبەت لە جۆری کۆرۆلا و پیکئاپێک روویداوە و بەداخەوە کەسێک گیانی لە دەستدا و دوو کەسی دیکەش بریندابوون."

پێشمەرگەیەکی شۆڕشی ئەیلوول چیرۆکی ساڵی 1961ـی خۆی دەگێڕێتەوە و دەڵێت، دوو فڕۆکە چوونەتە ئاسمانی گوندەکەیان لە سنووری پارێزگای دهۆک و بە تاپڕ تەقەی لێکردوون. دەشڵێت، یەکێک لە فڕۆکەکان ئاگری گرتووە و دواتر ئاسمانی گوندەکەیانی جێهێشتووە.

.

بەپێی لێکۆڵینەوە سەرەتاییەکان، ئاگرەکە بەھۆی شۆرتی کارەباوە بووە

خەڵک سەبوورییان بەو گۆڕانە دێت کە دڵنیانین رووفاتی ئازیزانیانی تێدایە یان نا

.

کچێ عەمۆ، یەکێکە لە رزگاربووانی کۆمەڵکوژیی گوندی کۆچۆ، کە لەکاتی ئەو کۆمەڵکوژییەی داعش لە گوندەکەیاندا کردی، ئەو لەگەڵ 19 کەسی دیکە بوو و لەنێو تەرمەکان مایەوە، دواتر خۆی رزگار کرد.

.

ئێوارەی ئەمڕۆ مێرمنداڵێکی تەمەن 16 ساڵ لە رووباری خابوور لە نزیک گوندی دولا لە زاخۆ خنکا. دوای رووداوەکە، تیمەکانی بەرگریی شارستانی تەرمەکەیان دەرهێنا.

شەمێ دیرۆ، کەسوکاری قوربانییان دەڵێ "10 بووک و کچم گەڕانەوە، حەوت، هەشت کوڕ و نەوەکانم گەڕانەوە، 15ـشیان کوژران و ئێسکوپروسکیان لە بەغدایە، رێگەم بدەم ئێسکوپرووسکی جیلان (ـی کچم) بگەڕێنمەوە، ئێسکی کەسەکانم لە بەغدان، هیوادارم هەمووتان کاربکەن تاوەکو ئێسکوپروسکەکانیان بگەڕێننەوە".

دوو گەنجی ناحیەی شێلادزێ و دێرەلووک لە سنووری قەزای ئامێدی لە رێگەی کۆچدا بەرەو ئەوروپا و لە دارستانەکانی بولگاریا گیانیان لەدەستدا، بنەماڵەکانی ئەو دوو گەنجە داوا دەکەن تەرمی کوڕەکانیان بۆ بگەڕێندرێتەوە

بەهۆی شەڕی تورکیا و پەکەکەوە، خەڵک گوندی رویسێ لە قەزای باتیفا چوار ساڵە گوندەکەیان چۆڵکردووە و لە باتیفا و زاخۆ و شوێنی دیکە نیشتەجێ بوون. پێش چەند رۆژێکیش ژمارەیەک لە دانیشتووانەکەی سەردانی گوندەکەیان کردووە و کەلوپەلی نێو ماڵەکانیان تێکدراون و رێگەیەکیش بەنێو گوندەکەدا دروستکراوە کە بەشێک لە بێستانی گوندنشینانی بەرکەوتووە

لە رووداوێکی هاتووچۆدا لەنێوان سەنتەری قەزای شێخان و ناحیەی زێلکان، هەشت کەس برینداربوون

بەگوێرەی راگەیێندراوەکەی بەڕێوەبەرایەتیی دەروازەی ئیبراهیم خەلیل، زۆربەی ئەو کەلوپەلانەی رێگرییان لێکراوە، "تەندوستی بوون (خواردن و خواردنەوە) ھەروەھا کەلوپەلی کۆزماتیک، فێتێرنەری، کشتوکال و بیناسازیشیان تێدابوو."

لە ماوەی سێ رۆژدا شەش کەس ل سنووری پارێزگای دھۆک و ئیدارەی سەربەخۆی زاخۆ لە ئاودا خنکاون کە پێنج کەسیان لە رۆژی ھەینی رابردوو خنکان.

بەیانیی ئەمڕۆ شەممە، گولـلەتۆپێک لەنێوان گوندی بەرچی و سەرگەلی لە بناری چیای مەتین لە سنووری ئامێدی کەوتەخوارەوە، بەهۆیەوە ئاگر لە ناوچەکە کەوتووەوە.

دوای نیوەڕۆی ئەمڕۆ ئاگر لە کەمپی مام رەشان لە سنووری قەزای شێخان لە پارێزگای دهۆک کەوتەوە و بەهۆیەوە پێنج دووکان سووتان.

دوای نیوەڕۆی ئەمڕۆ گەنجێکی تەمەن 16 ساڵ لە ئاوی رووباری خابوور لە نزیک گوندی دۆلا لە زاخۆ خنکا.

دوو کچە کوردی ئێزدی بە ناوەکانی عالیە و بەسێ خەلەف خدر، کە خوشکی یەکدین و لە ساڵی 2014ـدا کەوتبوونە دەستی داعش، رزگارکران و دەگەڕێندرێنەوە دهۆک بۆ لای کەسوکاریان.

لە دەروازەی سەرزێریی نێوان هەرێمی کوردستان و تورکیا، ئەمڕۆ بۆ یەکەمجار مۆر لە پاسپۆرتی هاونیشتمانییان دادەرێت کە بەو رێگەیە گەشت دەکەن.

فێستیڤاڵی رۆشنبیریی لالش لە دهۆک بەڕێوەدەچێت و کولتووری کوردانی ئێزدی لە ناوچە جیاجیاکانی جیهان پێشاندەدرێت. بڕگەی هونەری و پێشاندانی کولتووری گۆرانی و شایی بەشێکی فێستیڤاڵی لالشی رۆشنبیرین لە دهۆک.

گرووپێکی پێنج کەسی لە بەردەڕەش بەهۆی دزینی گەنم دەستگیر کران. جووتیارێک دەڵێت، نزیکەی پێنج تۆن گەنمی لێ دزراوە و داوا دەکات تۆمەتباران سزا بدرێن. ئەمە لەکاتێکدایە کە لە 10 رۆژدا 20 کەس بەتۆمەتی دزیکردن لە سنوورەکە دەستگیر کراون.

سێڤێ باپیر، دایکی ئاخین و هاوژینی فارووق، کە کچ و هاوژینەکەی 4ی ئابی 2022 لە زاخۆ کوژران، چاوەڕوانی بڕیاری لەسێدرەدانی بکوژرەکەیە و دەڵێت، ژیانیان زۆر زەحمەت بووە.

بە بەشداریی نوێنەری هەشت دەڤەر لە باکوور و باشووری کوردستان، یەکەمین فێستیڤاڵی "شەلوشەپکان" لە زاخۆ بەڕێوەچوو کە چەندین جۆری جلی کوردی تێیدا نمایش کران. لە فێستیڤاڵەکەدا 26 شێوازی "شەلوشەپکان" نمایش کران.

ئەمڕۆ شەش کچی کوردی ئێزدی لە دەستی داعش رزگار کران و کەسوکاریان لە دهۆک بە شایی و هەڵپەڕکێ پێشوازییان لێ کردن. تەمەنی کچەکان لەنێوان 13 بۆ 23 ساڵە و لە 2014ـەوە لە دەستی داعشدا بوون.

لە سنووری ناحیەی زێلکانی قەزای شێخان ئۆتۆمبێلێک وەرگەڕا و دواتر ئاگری گرت، بەهۆیەوە گەنجێک گیانی لەدەستدا.

دوای نیوەڕۆی ئەمڕۆ ئاگر لە بازاڕێکی میلـلی لە دهۆک کەوتەوە و بەهۆیەوە سێ کابینە سووتان. بەرگریی شارستانیی شارەکە دەڵێت، زیانی گیانی نەبووە.

فڕۆکەکانی تورکیا زنجیرە چیای مەتینیان لە سنووری ناحیەی دێرەلووکی پارێزگای دهۆک بۆردوومان کرد.

#SUMMARY#