Bilim ve Teknoloji
Yeni araştırma: Patates, 9 milyon yıl önce domatesin vahşi atasıyla başka bir bitkinin melezlenmesiyle ortaya çıktı
Haber Merkezi - Yeni bir çalışma, patatesin yaklaşık 9 milyon yıl önce, patates benzeri bir bitki ile yabani bir domatesin melezlenmesi sonucu ortaya çıktığını gösterdi. Bu keşif, dünyanın en önemli tarım ürünlerinden birinin evrimsel geçmişine ışık tutuyor.
Amerikalı, İngiliz ve Çinli bilim insanlarından oluşan bir araştırma ekibinin "Cell" adlı bilimsel dergide yayımlanan çalışmasına göre, patatesin kökeni beklenmedik bir genetik birleşmeye dayanıyor.
Araştırmacılar, yaklaşık 9 milyon yıl önce, patatese benzeyen ancak yumru oluşturamayan Etuberosum adlı bir bitki ile yabani bir domates atasının tozlaşması sonucu bugünkü patatesin evrimleştiğini ortaya koydu.
Patates ilk olarak yaklaşık 10.000 yıl önce And Dağları'nda evcilleştirildi ve günümüzde pirinç ve buğdaydan sonra dünyanın en önemli üçüncü temel gıda ürünü konumunda.
Ancak bitki kalıntılarının fosil kayıtlarında iyi korunmaması nedeniyle, bu önemli ürünün evrimsel tarihi büyük ölçüde bir sır olarak kalmıştı.
Evrimsel biyologlar ve genetikçiler, yaptıkları son çalışmada ekili ve yabani 450'den fazla patates genini analiz ederek bu sır perdesini araladı.
Analizler, patatesin atasının, yaklaşık 14 milyon yıl önce ortak bir atadan ayrılan iki farklı bitki türünün yeniden birleşmesiyle oluştuğunu gösterdi.
Çalışmanın en ilginç bulgularından biri, ne yabani domates atasının ne de Etuberosum bitkisinin, patateste olduğu gibi yenilebilir yumrular üretebilme yeteneğine sahip olmamasıydı.
Ancak bu iki bitkinin melezlenmesiyle ortaya çıkan yeni tür, bu özelliği kazandı. Bu yetenek, yeni bitkinin toprağın altında zorlu koşullarda hayatta kalmasını ve Güney Amerika'daki And Dağları'nın soğuk iklimine uyum sağlamasını mümkün kıldı.
Yerkürenin ısınmasıyla birlikte bitki daha geniş alanlara yayıldı ve günümüzde piyasada bulunan 100'den fazla farklı patates türünün ortaya çıkmasına yol açtı.
Araştırmanın ortak yazarlarından ve Çin Tropikal Tarım Bilimleri Akademisi başkanı Sanwen Huang, bu evrimsel gelişmenin "patatese zorlu ortamlarda büyük bir avantaj sağladığını ve bugün gördüğümüz ve dayandığımız zengin patates çeşitliliğine katkıda bulunduğunu" belirtti.
Genetik sırlar ortaya çıktı
Araştırmacılar, bu evrimin arkasındaki genetik mekanizmaları da ortaya çıkardı.
Domates tarafından gelen SP6A geninin yer altı yumrularının oluşumunu tetiklediği, Etuberosum tarafından gelen IT1 (veya St1) geninin ise yer altı gövdelerinin (stolon) oluşumunu ve güçlenmesini sağladığı anlaşıldı.
Bu genlerin anlaşılması, gelecekte hastalıklara ve iklim stresine karşı daha dayanıklı patates türlerinin geliştirilmesine yardımcı olabilir.
Patates, domates ve Etuberosum, patlıcangiller (Solanaceae) familyasındaki en büyük bitki grubu olan Solanum cinsine aittir.
Bu cins, 1.500'den fazla türü barındırmaktadır. Bu çalışma, türler arası melezleşmenin yeni ve faydalı özelliklerin evrimini nasıl tetikleyebileceğine dair güçlü bir örnek sunuyor.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın