(1)
هەر لە شەستەكانی سەدەی رابردووەوە پارتی بەردەوام رووبەڕووی گەلەكۆمەی ناوخۆیی و ئیقلیمی بووەتەوە، ئامانجیش هەمیشە پێش ئەوەی حیزبەكە بووبێت، لەناوبردن یان لاوازكردنی ماڵباتی بارزانی بووە كە هەمیشە لەهەرەمی دەسەڵاتی پارتی و حوكمڕانیی كوردستاندا بوونە. بەڵام پارتی و بارزانییەكان، ئەگەر بەدیوێكدا زیانمەند بووبن، هەمیشە ئەو پەرچەكردارانەی بەرامبەریان كراون، ناوماڵی توندوتۆڵتر كردوون. هەر لە دروستكردنی قیادەی موەقەتەوە تا دەگاتە شەڕی ناوخۆ، 15ی ئابی 1996، رێككەوتنی دەباشان، 17ی شوبات، هێرشی داعش، 23ی حوزەیران و ئینجا 16ی ئۆكتۆبەر، هەموویان وێستگەكانی تەحەددیی گەورە بوونە بەرامبەر مانەوەی حوكمی بنەماڵەی بارزانی كە هەموو جارێ بەهێزەوە لێی دەرچوونە.
تایبەتمەندی هەرە گرنگی بنەماڵەی بارزانی لەكاری سیاسی و حوكمڕانیدا ئەوەیە كە ئەگەرچی بنەماڵەكە زۆر گەورە بووە، بەڵام بازنەی دەسەڵات بە بچووكی و بەشێوەیەك ماوەتەوە كە قابیلی موناقەشە نییە. واتا كاتێك كارەكتەرێكی نوێ دێتە پێشەوە، هەموو براكان، ئامۆزا و كەسوكاری لەدەوری كۆدەبنەوە و پاڵپشتیی دەكەن. مەرجەعیەتی سەرۆكی ئێستای پارتی تا ئەوكاتەی لە ژیاندا بێت هەر پایەدارە و هاوكات لەگەڵ ئەوەشدا، دوو بازووی دیكە بۆ دوای ئەو لە كایەی سیاسی و حوكمڕانیدا ئامادە كراون. گرەوی سەرەكیی ركابەر و نەیارانی پارتی ئەوە بووە كە دیمەنی پڕ لە فەوزای ناوخۆیان (ئەوان وەكو بیروڕای جیاواز وێنایان كردووە) بگوازنەوە ناو پارتی و هەندێكجاریش لەناوخۆی پارتیشدا خەڵك حەزی چووبێتە باڵباڵێن، بەڵام لەڕاستیدا پارتی ئەگەر باڵیشی تێدا بێت، ئەوا باڵەكان بۆ فڕینن نەك شكاندن. پتر لەوەی ململانێی دەسەڵاتی زیاتر بن، شێوازی ئیدارەدانە و رۆڵەكان بەپێی پێویستیی قۆناغ و پێشهاتەكان دابەش كراون.
ئەو قۆناغە تەواوكارییە و ئەو رۆڵ دابەشكردنە كە دەمێكە بناغەكەی دانراوە، ئایندەی مانەوەی بەهێزی بنەماڵەی بارزانی و پارتی بۆ دەیەكانی داهاتوو مسۆگەر دەكات. تەحەدییەكانی بەردەمیان هەر دەمێنن، بەڵام ئەستەمە هیچ گرەوێك لەسەر ترازاندن یان گۆڕینی حوكمڕانیی چەسپاو لەناو پارتی و بنەماڵەی بارزانیدا رووبدات.
ئەدەی بەناو ئامۆزاكانی ئەوبەر!
(2)
ئەگەرچی هیچ پەیوەندییەكی خوێنی لەنێوان كوڕەكانی جەنگی تاڵەبانی و دوو كوڕەكەی مام جەلالدا نییە، بەڵام خۆیان كردووە بە ئامۆزای منداڵەكانی تاڵەبانی. لە كاتێكدا مام جەلال چەند برازایەكی خوێنیی هەیە كە دەبن بە ئامۆزای راستەقینەی كوڕەكانی تاڵەبانی، بەڵام ئەوان ناویان لە كولەكەی تەڕیشدا نییە، منداڵەكانی جەنگی تاڵەبانی بەناوی ئامۆزاوە گۆڕەپانەكەیان پاوان كردووە و خۆیان لێ بووە بە شەریك و برابەشی میراتی تاڵەبانی.
وەزعی یەكێتیی دوای مام جەلال تا راددەیەك بەرەو یەكلابوونەوە دەڕوات، ئەویش بەو ئاراستەیەی كە ئێستا ململانێی جێگرەوەی تاڵەبانی لە نێوان (پاڤل، قوباد و لاهوور)دا دەستیپێكردووە و، ئەگەر یەكێتی كۆنگرە ببەستێ (كە زەحمەتە)، ئەو سێ كەسە، هەرسێكیان تالیبی پۆستی یەكەم و بڕیاردەری یەكێتین و بۆ گەیشتن بەو ئامانجەشیان لە هیچ هەوڵێك سڵ ناكەنەوە.
مام جەلال لەدوای خۆی نەیتوانی حیزب و بنەماڵەیەكی تۆكمە كە جێگرەوەكانی ئامادە كرابن، بەجێ بهێڵێت. ئەگەرچی لە ساڵانی كۆتاییدا، قوباد تاڵەبانیی لە نێچیرڤان بارزانی نزیك كردەوە تا فێری سیاسەت و حوكمڕانی بێت، بەڵام ئەوە نەیتوانی بیكاتە كاریزمایەك كە بتوانێ داهاتووی یەكێتی بگرێتە دەست. خۆ ئەگەر بیانەوێ لە نێوخۆی خۆیاندا پەنا ببەنە بەر ئەوەی كە لاهوور و یەكێك لە كوڕەكانی تاڵەبانی بەشەراكەت یەكێتی بەڕێوە ببەن، ئەوا ئەستەمە بەیەكەوە هەڵبكەن. نە هاوخوێنی لەنێوانیاندایە و نە بەرژەوەندییەكی درێژخایەنی وا كە رێگر بێت لە پشتەوە خەنجەر لە یەكتری نەدەن. بۆیە سەرباری ئەوەی ئێستا بەناو ئامۆزاكان وا نیشان دەدەن كە خەریكی رزگاركردن و بەبنەماڵەییكردنی یەكێتین، بەڵام مۆدێلی پارتی قابیلی كۆپیكردن نییە، چونكە هی پارتی مێژوویەكی درێژ و مەعنەویی هەیە كە ئەوە لەناو ئەواندا نییە.
ئینجا نزیكەی چل ساڵە، حوكمی پارتی بە موتڵەقی بۆ بنەماڵەی بارزانی یەكلایی بووەتەوە و كەس چاوی لە پێگەی ئەوان نییە، بەڵام لەناو یەكێتیدا دۆخەكە بەو شێوەیە نییە و، بنەماڵەی تاڵەبانی ناتوانن لە ئەگەری قۆرخكردنی دەسەڵاتدا، بێ زیان و پارچە پارچەبوونی دیكە لەو ئەزموونە دەرباز بن، مەگەر پێشوەختە لەگەڵ كۆسرەت رەسوڵدا گەیشتبنە رێككەوتن.
داوای لێبووردن
(3)
لێدانی سێ گەنجە عەرەبەكەی بەسڕا لە هەولێر، دیمەنێكی ناشارستانی بوو، توندوتیژی بەهەموو جۆرێك لە فەرهەنگی كورد ناوەشێتەوە. دوای ئەوەش پارێزگاری هەولێر داوای لێبووردنی كرد. بەڵام مەوزووعەكە بەوە كۆتایی نەهات و خەریكە دەكرێتە قەمیسی عوسمان. پارێزگاری بەسڕە دەڵێ حكومەتی ئەربیل (كە زمانی ناگەڕێ بڵێ كوردستان) دەبێ داوای لێبووردن بكات و ئینجا ئەوانە بێنە بەسرە و لەوێ داوای لێبووردن لە خانەوادەكانیان بكەن و... هتد. رووداوێك روویداوە و هۆكارەكەشی دیارە، دەكرێ لە رێگەی یاساوە چارەسەر بكرێت.
بەڵام پرسیاری جیددی لە هەموو ئەو كەس و لایەنانەی لەوبارەیەوە قسەیان كرد و سووكایەتییان بە هەولێر كرد، ئەوەیە كە ئایا هیچ لە سایكۆلۆژییەتی ئەو خەڵكەی خورماتوو كە حەشدی شیعی ماڵەكانیانی تەقاندەوە و بەو سەرمایە دەربەدەر بوونە، تێدەگەن؟ ئایا یەك كەس لە بەغدا و بەسرە یان نەجەف و كەربەلا داوای لێبووردنی لەو خەڵكە كرد كە بە رۆژی رووناك لەسەر جادە دەیانكوشتن؟
هەر لە شەستەكانی سەدەی رابردووەوە پارتی بەردەوام رووبەڕووی گەلەكۆمەی ناوخۆیی و ئیقلیمی بووەتەوە، ئامانجیش هەمیشە پێش ئەوەی حیزبەكە بووبێت، لەناوبردن یان لاوازكردنی ماڵباتی بارزانی بووە كە هەمیشە لەهەرەمی دەسەڵاتی پارتی و حوكمڕانیی كوردستاندا بوونە. بەڵام پارتی و بارزانییەكان، ئەگەر بەدیوێكدا زیانمەند بووبن، هەمیشە ئەو پەرچەكردارانەی بەرامبەریان كراون، ناوماڵی توندوتۆڵتر كردوون. هەر لە دروستكردنی قیادەی موەقەتەوە تا دەگاتە شەڕی ناوخۆ، 15ی ئابی 1996، رێككەوتنی دەباشان، 17ی شوبات، هێرشی داعش، 23ی حوزەیران و ئینجا 16ی ئۆكتۆبەر، هەموویان وێستگەكانی تەحەددیی گەورە بوونە بەرامبەر مانەوەی حوكمی بنەماڵەی بارزانی كە هەموو جارێ بەهێزەوە لێی دەرچوونە.
تایبەتمەندی هەرە گرنگی بنەماڵەی بارزانی لەكاری سیاسی و حوكمڕانیدا ئەوەیە كە ئەگەرچی بنەماڵەكە زۆر گەورە بووە، بەڵام بازنەی دەسەڵات بە بچووكی و بەشێوەیەك ماوەتەوە كە قابیلی موناقەشە نییە. واتا كاتێك كارەكتەرێكی نوێ دێتە پێشەوە، هەموو براكان، ئامۆزا و كەسوكاری لەدەوری كۆدەبنەوە و پاڵپشتیی دەكەن. مەرجەعیەتی سەرۆكی ئێستای پارتی تا ئەوكاتەی لە ژیاندا بێت هەر پایەدارە و هاوكات لەگەڵ ئەوەشدا، دوو بازووی دیكە بۆ دوای ئەو لە كایەی سیاسی و حوكمڕانیدا ئامادە كراون. گرەوی سەرەكیی ركابەر و نەیارانی پارتی ئەوە بووە كە دیمەنی پڕ لە فەوزای ناوخۆیان (ئەوان وەكو بیروڕای جیاواز وێنایان كردووە) بگوازنەوە ناو پارتی و هەندێكجاریش لەناوخۆی پارتیشدا خەڵك حەزی چووبێتە باڵباڵێن، بەڵام لەڕاستیدا پارتی ئەگەر باڵیشی تێدا بێت، ئەوا باڵەكان بۆ فڕینن نەك شكاندن. پتر لەوەی ململانێی دەسەڵاتی زیاتر بن، شێوازی ئیدارەدانە و رۆڵەكان بەپێی پێویستیی قۆناغ و پێشهاتەكان دابەش كراون.
ئەو قۆناغە تەواوكارییە و ئەو رۆڵ دابەشكردنە كە دەمێكە بناغەكەی دانراوە، ئایندەی مانەوەی بەهێزی بنەماڵەی بارزانی و پارتی بۆ دەیەكانی داهاتوو مسۆگەر دەكات. تەحەدییەكانی بەردەمیان هەر دەمێنن، بەڵام ئەستەمە هیچ گرەوێك لەسەر ترازاندن یان گۆڕینی حوكمڕانیی چەسپاو لەناو پارتی و بنەماڵەی بارزانیدا رووبدات.
ئەدەی بەناو ئامۆزاكانی ئەوبەر!
(2)
ئەگەرچی هیچ پەیوەندییەكی خوێنی لەنێوان كوڕەكانی جەنگی تاڵەبانی و دوو كوڕەكەی مام جەلالدا نییە، بەڵام خۆیان كردووە بە ئامۆزای منداڵەكانی تاڵەبانی. لە كاتێكدا مام جەلال چەند برازایەكی خوێنیی هەیە كە دەبن بە ئامۆزای راستەقینەی كوڕەكانی تاڵەبانی، بەڵام ئەوان ناویان لە كولەكەی تەڕیشدا نییە، منداڵەكانی جەنگی تاڵەبانی بەناوی ئامۆزاوە گۆڕەپانەكەیان پاوان كردووە و خۆیان لێ بووە بە شەریك و برابەشی میراتی تاڵەبانی.
وەزعی یەكێتیی دوای مام جەلال تا راددەیەك بەرەو یەكلابوونەوە دەڕوات، ئەویش بەو ئاراستەیەی كە ئێستا ململانێی جێگرەوەی تاڵەبانی لە نێوان (پاڤل، قوباد و لاهوور)دا دەستیپێكردووە و، ئەگەر یەكێتی كۆنگرە ببەستێ (كە زەحمەتە)، ئەو سێ كەسە، هەرسێكیان تالیبی پۆستی یەكەم و بڕیاردەری یەكێتین و بۆ گەیشتن بەو ئامانجەشیان لە هیچ هەوڵێك سڵ ناكەنەوە.
مام جەلال لەدوای خۆی نەیتوانی حیزب و بنەماڵەیەكی تۆكمە كە جێگرەوەكانی ئامادە كرابن، بەجێ بهێڵێت. ئەگەرچی لە ساڵانی كۆتاییدا، قوباد تاڵەبانیی لە نێچیرڤان بارزانی نزیك كردەوە تا فێری سیاسەت و حوكمڕانی بێت، بەڵام ئەوە نەیتوانی بیكاتە كاریزمایەك كە بتوانێ داهاتووی یەكێتی بگرێتە دەست. خۆ ئەگەر بیانەوێ لە نێوخۆی خۆیاندا پەنا ببەنە بەر ئەوەی كە لاهوور و یەكێك لە كوڕەكانی تاڵەبانی بەشەراكەت یەكێتی بەڕێوە ببەن، ئەوا ئەستەمە بەیەكەوە هەڵبكەن. نە هاوخوێنی لەنێوانیاندایە و نە بەرژەوەندییەكی درێژخایەنی وا كە رێگر بێت لە پشتەوە خەنجەر لە یەكتری نەدەن. بۆیە سەرباری ئەوەی ئێستا بەناو ئامۆزاكان وا نیشان دەدەن كە خەریكی رزگاركردن و بەبنەماڵەییكردنی یەكێتین، بەڵام مۆدێلی پارتی قابیلی كۆپیكردن نییە، چونكە هی پارتی مێژوویەكی درێژ و مەعنەویی هەیە كە ئەوە لەناو ئەواندا نییە.
ئینجا نزیكەی چل ساڵە، حوكمی پارتی بە موتڵەقی بۆ بنەماڵەی بارزانی یەكلایی بووەتەوە و كەس چاوی لە پێگەی ئەوان نییە، بەڵام لەناو یەكێتیدا دۆخەكە بەو شێوەیە نییە و، بنەماڵەی تاڵەبانی ناتوانن لە ئەگەری قۆرخكردنی دەسەڵاتدا، بێ زیان و پارچە پارچەبوونی دیكە لەو ئەزموونە دەرباز بن، مەگەر پێشوەختە لەگەڵ كۆسرەت رەسوڵدا گەیشتبنە رێككەوتن.
داوای لێبووردن
(3)
لێدانی سێ گەنجە عەرەبەكەی بەسڕا لە هەولێر، دیمەنێكی ناشارستانی بوو، توندوتیژی بەهەموو جۆرێك لە فەرهەنگی كورد ناوەشێتەوە. دوای ئەوەش پارێزگاری هەولێر داوای لێبووردنی كرد. بەڵام مەوزووعەكە بەوە كۆتایی نەهات و خەریكە دەكرێتە قەمیسی عوسمان. پارێزگاری بەسڕە دەڵێ حكومەتی ئەربیل (كە زمانی ناگەڕێ بڵێ كوردستان) دەبێ داوای لێبووردن بكات و ئینجا ئەوانە بێنە بەسرە و لەوێ داوای لێبووردن لە خانەوادەكانیان بكەن و... هتد. رووداوێك روویداوە و هۆكارەكەشی دیارە، دەكرێ لە رێگەی یاساوە چارەسەر بكرێت.
بەڵام پرسیاری جیددی لە هەموو ئەو كەس و لایەنانەی لەوبارەیەوە قسەیان كرد و سووكایەتییان بە هەولێر كرد، ئەوەیە كە ئایا هیچ لە سایكۆلۆژییەتی ئەو خەڵكەی خورماتوو كە حەشدی شیعی ماڵەكانیانی تەقاندەوە و بەو سەرمایە دەربەدەر بوونە، تێدەگەن؟ ئایا یەك كەس لە بەغدا و بەسرە یان نەجەف و كەربەلا داوای لێبووردنی لەو خەڵكە كرد كە بە رۆژی رووناك لەسەر جادە دەیانكوشتن؟
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ