رووداو - هەولێر
ژمارەیەك لە كەسایەتییە ئاینییەكان و سەركردەكانی میلیشیا شیعەكان، بە تایبەتیش موقتەدا سەدر، كاردانەوەی توندیان بەرامبەر بە بڕیاری ئەمریكا بۆ ناردنی سەرباز و راوێژكاری زیاتر بۆ عێراق دەربڕیوە و ئەمە بە داگیركارییەكی دیكەی عێراق ناودەبەن. بە گوتەی ئەمریكییەكان ئامانج لە ناردنی ئەو هێزانە یارمەتیدانی هێزە عێراقییەكانە لەو ئامادەكارییەی بۆ گرتنەوەی مووسڵ دەكرێ.
لەما ئەلحەلەفی، ئەندامی پەرلەمانی عێراق لەسەر لیستی سەدر بە (رووداو)ی راگەیاند "ئەمە بە مانای دووبارەبوونەوەی داگیركاریی عێراق لەسەر دەستی ئەمریكییەكانە. سەید موقتەدا سەدر دژی دامەزراندنی هەموو جۆرە بنكەیەكی سەربازیی بیانییە لە عێراق، گرنگیش نییە ئەو بنكەیە لە هەرێمی كوردستان یان ناوەڕاست یان باشووری عێراق بێت".
بە گوتەی ئەو ژنە پەرلەمانتارە، ئەوان دژی دامەزراندنی بنكەی سەربازیی ئەمریكان لە هەرێمی كوردستان، چونكە هەرێمی كوردستانیش بەشێكە لە عێراق.
كوتلە شیعەكانی دیكەی پەرلەمانی عێراقیش هەڵوێستێكی هاوشێوەی سەدریان هەیە و دژی هاتنی هێزەكانی ئەمریكان بۆ نێو خاكی عێراق.
ئیقبال عەبدولحوسێن، پەرلەمانتاری سەر بە ئیئتیلافی نیشتمانی دەڵێت "ئێمە بەشداری هەر هێزێكی بیانی لە جەنگی مووسڵدا رەتدەكەینەوە، جا ئەو بەشدارییە بە هەر جۆرێك بێت".
مانگی پێشوو ئاشتن كارتەر، وەزیری بەرگریی ئەمریكا، رایگەیاند كە وڵاتەكەی 560 سەرباز و راوێژكاری سەربازی رەوانەی عێراق دەكات، ئەم هێزانەش لە ئامادەكارییەكانی ئۆپەراسیۆنی گرتنەوەی مووسڵدا یارمەتی هێزە خۆجێییەكان دەدەن.
سوپای مەهدی سەر بە موقتەدا سەدر یەكێك لەو گرووپە چەكدارییانە بوو كە لە 2004ەوە هەتا چەند مانگێك پێش كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا هێرشیان دەكردە سەر سەربازانی ئەمریكی.
لە پاڵ گرووپە سیاسییە شیعەكاندا ژمارەیەك لە سوننەكانیش پێیانوایە سوپای عێراق بە پاڵپشتی گرووپە چەكدارە نێوخۆییەكان توانای ئەوەیان هەیە لە مووسڵ شەڕی داعش بكەن.
نەوفەل حەمادی، پارێزگاری نەینەوا سەبارەت بە بەشداریی هێزە دەرەكییەكان گوتی "ئێمە نامانەوێت هیچ هێزێكی دەرەكی لە جەنگەكەدا بەشدار بێت، هێزی ئازادكردنی مووسڵ دەبێت تەواو عێراقی بێت". جیاوازیی بۆچوونی حەمادی لەگەڵ شیعەكان ئەوەیە ئەو پێیوایە هێزەكانی پارێزگای نەینەوا و حەشدی نیشتمانی هێشتا پێویستیان بە مەشق و هاریكاری هەیە و بۆ ئەم مەبەستەش پێویستیان بە هێزەكانی هاوپەیمانان دەبێت.
بەشێك لە نیگەرانیی شیعەكان لەبارەی بەشداریی هێزە دەرەكییەكان بۆ ئەو راپۆرتانە دەگەڕێتەوە كە ئاماژە بەوە دەدەن رەنگە ئەمریكا بنكەی ئاسمانیی گەیارە، لە باشووری رۆژئاوای مووسڵ بكاتە بنكەیەكی هەمیشەیی هێزی ئاسمانی، بەڵام حەمادی دەڵێت باسی ئەو بابەتە نەكراوە.
سەبارەت بە بەشداریی هێزە ئەمریكییەكان لە ئۆپەراسیۆنی كۆنتڕۆڵكردنەوەی مووسڵ حەمادی رایگەیاند "هەتا ئێستا ئاگادار نەكراومەتەوە كە هێزی پیادەی ئەمریكا لە جەنگەكەدا بەشدار بن، وەكوو پێشنیازیش نەخراوەتە بەردەستمان".
ئیقباڵ پێداگرە لەسەر ئەوەی هەر چەشنە بەشدارییەكی ئەمریكییەكان لە جەنگی گرتنەوەی مووسڵدا دەبێت بە رەزامەندی حكومەتی عێراق بێت و گوتیشی كە "ئەمریكا ناتوانێت بەشداریكردنی هێزەكانی خۆی و دامەزراندنی بنكەی سەربازی بەسەر ئێمەدا بسەپێنێ".
بەڵام شێخ موزاحیم ئەلحویت، گوتەبێژی هێزە عەشایرەكانی نەینەوا رایەكی جیاوازی لەبارەی گەڕانەوەی ئەمریكییەكان هەیە و دەڵێت "پێشتر عێراقییەكان داوایان لە ئەمریكییەكان دەكرد عێراق جێبهێڵن، بەڵام كاتێك ئەمریكییەكان رۆیشتن رەوشی ئەمنی خراپتر و ناسەقامگیرتر بوو، دواجاریش داعش دەركەوت".
ئەلحویت دەڵێت ئەوان پێویستیان بە بەشداری هێزی سەربازیی ئەمریكایە بۆ ئەوەی "رێگە لە تۆڵەكردنەوە لە مووسڵ بگیرێت، چونكە پێشمەرگە ناچێتە هەموو شوێنێكی مووسڵ و لە هەموو شوێنەكانیش نامێنێتەوە، لەم حاڵەتەدا ئێمە پێویستمان بە ئەمریكییەكانە بۆ ئەوەی بمانپارێزن".
بەڵام سەركردەی میلیشیا شیعەكان بۆچوونێكی دیكەیان هەیە و پێیانوایە ئامانجی ئەمریكییەكان لە عێراق لەناوبردنی داعش نییە، بەڵكو پلانێكی درێژخایەنی نهێنییان هەیە. قەیس ئەلخەزعەلی، سەركردەی میلیشیای عەسایب ئەهل ئەلحەق، پێیوایە ئامانجی بەشداریی هێزەكانی ئەمریكا ئەوەیە لە داهاتوودا سەركردە گەورەكانی عێراق، لەوانەش سەركردەكانی حەشدی شەعبی بكەنە ئامانج. هەر بۆیە خەزعەلی هەر شێوە ئامادەگییەكی هێزە بیانییەكان لە عێراق وەكوو دوژمنایەتی و پێشێلكردنی سەروەریی عێراق دەبینێ.
مارك فەیفڵ، سەرۆكی ناوەندێكی توێژینەوەی ستراتیژی لە واشنتن، پشتڕاستی دەكاتەوە كە "هەندێك كاردانەوەی گرنگ لەلایەن سەركردە شیعەكانی بەغداوە هەبووە. لە كاتێكدا بەرپرسە سەربازی و سیاسییەكانی ئەمریكا لەگەڵ سوپای عێراق كار لەسەر هێزە تایبەتەكانی عێراق، لۆجیستیك، هاوكاریی هەواڵگری دەكەن، فۆكەسی ئەم هەوڵانەش لەسەر لەناوبردنی داعشە، هەڵبەت بەبێ ئەوەی پشتگیری لە میلیشیا شیعەكانی عێراق بكرێت كە لەلایەن ئێرانەوە هاریكاری و كەرەستەی جەنگییان پێدەدرێت و ئامادەگییەكی بەربڵاویشیان لە نێو سوپای عێراقدا هەیە".
فەیفڵ كە لە 2007 بۆ 2009 وەكوو راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی لە كۆشكی سپی كاری كردووە، پێیوایە ئەمریكا دەیەوێت عێراقێكی سەقامگیر و ئارام لە پاش خۆی جێبهێڵێت. بە بۆچوونی فەیفڵ "بەرژەوەندیی ئەمریكا لەوەدایە لە عێراق و سووریا داعش تێكبشكێنێ، هاوكات دەیەوێ دڵنیا بێتەوە عێراق وڵاتێكی ئارامە و هەڕەشە نییە بۆ سەر دراوسێكانی. وڵاتێكە كە ئاوارەكان دەتوانن بۆی بگەڕێنەوە و حكومەتەكەی توانای دابینكردنی خزمەتگوزارییەكانی هەیە".
پیتەر هان، مامۆستای مێژوو و شارەزا لە پەیوەندییەكانی ئەمریكا و عێراق لە زانكۆی ئۆهایۆ لە ئەمریكا، بە پێچەوانەی فەیفڵ پێیوایە شیعەكان پاساویان هەیە بۆ ئەمجۆرە كاردانەوانە، لەبەر ئەوەی دەترسێن سوننەكان بە پشتگیریی ئەمریكییەكان جارێكی دیكە زیندوو ببنەوە.
هان دەڵێت "حكومەتی ئەمریكا دەبێت زۆر بە جیدی مامەڵە لەگەڵ لێدوانی شیعەكان بكات، حكومەتی عێراق دەیەوێت شكست بە داعش بهێنێ، بۆ ئەم هەوڵەش پێویستی بە پشتگیری ئەمریكا هەیە، بەڵام بەغدا لە هەمانكاتدا دەیەوێت جۆرێك لە سەربەخۆیی هەبێت و هەموو دەسەڵاتەكە رادەستی ئەمریكا یان هیچ هێزێكی دیكەی بیانی نەكات".
هان پێیوایە تەحەدای گەورەی ئەمریكا لە دوای لەناوبردنی داعش دەست پێدەكات "كاتێك داعش تێكشكا، ئەوكات ئەمریكا تووشی تەحەدایەكی زۆر جیدی دەبێتەوە، تەحەدای دامەزراندنی عێراقێكی سەقامگیر كە حكومەت و خەڵكەكەی پەیوەندییەكی دۆستانەیان لەگەڵ ئەمریكا و وڵاتانی رۆژئاواییدا هەبێ".
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و ههموو خزمەتگوزارییەکان بهكاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ