فیچەر - نۆژەنکردنەوەی قشلەی ئاکرێ
قشلەی ئاکرێ، یەکێک لە گرنگترین شوێنە مێژووییەکانی شاری ئاکرێ، قۆناخی یەکەمی نۆژەنکردنەوەی بە تەواوی تەواوکرد. ئەم پرۆژەیە کە بە 166 ملیۆن دینار جێبەجێکراوە، هەنگاوێکی گرنگە بۆ پاراستنی کولتووری و مێژووی هەرێمی کوردستان.
قشلەی ئاکرێ لە ساڵی 1857 لە سەردەمی عوسمانییەکان دروستکراوە. ناوی "قشلا" لە وشەی تورکی هاتووە کە بە مانای شوێنی نیشتەجێبوونی سەربازان دێت. ئەم باڵەخانەیە لە ناوەندی شاری کۆنی ئاکرێ بە سێ قۆناخ دروستکراوە.
بەڵام هەندێک سەرچاوەی مێژووی ئاماژەیان بەوە کردووە کە ئەم شوێنە مێژوویەکی کۆنتری هەیە و دەکرێت بۆ سەردەمی میدیا بگەڕێتەوە. هەندێک سەرچاوەی دیکەش باسی ئەوە دەکەن کە لە ساڵی 1860 لە سەردەمی والی بەغدا محەممەد وەیسی پاشا دروستکراوە و پاشان لە ساڵی 1870 نۆژەنکراوەتەوە.
قشلەی ئاکرێ رووبەرێکی 1412 مەتر چوارگۆشەی هەیە و لە دوو نهۆم پێکهاتووە. 25 ژووری تێدایە لەگەڵ دوو هۆڵی سەرەکی. لە سەردەمی عوسمانییەکان وەک شوێنی مانەوەی سەربازان بەکارهاتووە، بەڵام لە سەردەمی ڕژێمی بەعسدا وەک بینایەکی بەڕێوەبەری بەکارهێنراوە.
لە ساڵی 2021 نۆژەنکردنەوەی قۆناخی یەکەمی قشلەکە دەستیپێکرد. 166 ملیۆن دینار بۆ ئەم قۆناخە تەرخانکرا. کاری نۆژەنکردنەوەکە لەسەر هەمان نەخشەی یەکەم جێبەجێکراوە.
پلانی قۆناخی دووەم بریتییە لە گۆڕینی قشلەکە بۆ مۆزەخانە و شوێنی کولتووری. هیوا شیمال، بەڕێوەبەری شوێنەواری ئاکرێ، ئاماژەی بەوە کرد کە مەبەست ئەوەیە ئەم بینایە ببێتە شوێنێکی گرنگی شوێنەواری و گەشتیاری. پلانەکان بریتین لە دروستکردنی دوو مۆزەخانە، یەکێک بۆ شوێنەوار و یەکێکی دیکە بۆ کەلەپوور، هەروەها گالێریەکی رۆشنبیری، قاوەخانە و پەرتووکخانەیەک.
نۆژەنکردنەوەی قشلەی ئاکرێ نموونەیەکی باشە لە پاراستنی میراتی کولتووری. دوای تەواوبوونی قۆناخی یەکەم، ئەم بینایە بووەتە شوێنی سەرنجی گەشتیاران و چەندین چالاکیی ئەدەبی و رۆشنبیری تێدا ئەنجامدراوە. پلانی داهاتوو دەرفەتی گەشەی زیاتری بۆ شاری ئاکرێ و بەشداریکردنی لە گەشتیاری هەرێمی کوردستان دروستدەکات.
قشلەی ئاکرێ لە ساڵی 1857 لە سەردەمی عوسمانییەکان دروستکراوە. ناوی "قشلا" لە وشەی تورکی هاتووە کە بە مانای شوێنی نیشتەجێبوونی سەربازان دێت. ئەم باڵەخانەیە لە ناوەندی شاری کۆنی ئاکرێ بە سێ قۆناخ دروستکراوە.
بەڵام هەندێک سەرچاوەی مێژووی ئاماژەیان بەوە کردووە کە ئەم شوێنە مێژوویەکی کۆنتری هەیە و دەکرێت بۆ سەردەمی میدیا بگەڕێتەوە. هەندێک سەرچاوەی دیکەش باسی ئەوە دەکەن کە لە ساڵی 1860 لە سەردەمی والی بەغدا محەممەد وەیسی پاشا دروستکراوە و پاشان لە ساڵی 1870 نۆژەنکراوەتەوە.
قشلەی ئاکرێ رووبەرێکی 1412 مەتر چوارگۆشەی هەیە و لە دوو نهۆم پێکهاتووە. 25 ژووری تێدایە لەگەڵ دوو هۆڵی سەرەکی. لە سەردەمی عوسمانییەکان وەک شوێنی مانەوەی سەربازان بەکارهاتووە، بەڵام لە سەردەمی ڕژێمی بەعسدا وەک بینایەکی بەڕێوەبەری بەکارهێنراوە.
لە ساڵی 2021 نۆژەنکردنەوەی قۆناخی یەکەمی قشلەکە دەستیپێکرد. 166 ملیۆن دینار بۆ ئەم قۆناخە تەرخانکرا. کاری نۆژەنکردنەوەکە لەسەر هەمان نەخشەی یەکەم جێبەجێکراوە.
پلانی قۆناخی دووەم بریتییە لە گۆڕینی قشلەکە بۆ مۆزەخانە و شوێنی کولتووری. هیوا شیمال، بەڕێوەبەری شوێنەواری ئاکرێ، ئاماژەی بەوە کرد کە مەبەست ئەوەیە ئەم بینایە ببێتە شوێنێکی گرنگی شوێنەواری و گەشتیاری. پلانەکان بریتین لە دروستکردنی دوو مۆزەخانە، یەکێک بۆ شوێنەوار و یەکێکی دیکە بۆ کەلەپوور، هەروەها گالێریەکی رۆشنبیری، قاوەخانە و پەرتووکخانەیەک.
نۆژەنکردنەوەی قشلەی ئاکرێ نموونەیەکی باشە لە پاراستنی میراتی کولتووری. دوای تەواوبوونی قۆناخی یەکەم، ئەم بینایە بووەتە شوێنی سەرنجی گەشتیاران و چەندین چالاکیی ئەدەبی و رۆشنبیری تێدا ئەنجامدراوە. پلانی داهاتوو دەرفەتی گەشەی زیاتری بۆ شاری ئاکرێ و بەشداریکردنی لە گەشتیاری هەرێمی کوردستان دروستدەکات.
بهشی بكه لە
