كوردستان زیاتر لە دوو ملیۆن تۆ‌ون گەنمی هەیە
ئاستی بەرهەمهێنانی گەنم لە كوردستان دەگاتە لوتكە
كوردستان زیاتر لە دوو ملیۆن تۆ‌ون گەنمی هەیە
بەپێی پێشبینییەكان ئەمساڵ لە كوردستان بەرهەمێكی زۆری گەنم دەبێت، هێشتات روون نییە حكومەتی عێراق چەند لەو گەنمە وەردەگرێ، لەكاتێكدا ساڵی رابردوو 500هەزار تۆن گەنمی لە جووتیارانی كوردستان وەرگرت، بەپرسانی وەزارەتی كشتوكاڵ بۆ ئەمساڵ گەشبین و بەرپرسێكی حكومەتی عێراقیش لە بەرنامەیەدا ئاشكرای دەكات ئەمساڵ چۆن و بە چ شێوازێك گەنم لە جووتیارانی كوردستان وەردەگرن.
لە كوردستان سێ ملیۆن دۆنم زەوی بە گەنم چێنراوە
لە شەش ملیۆن دۆنم زەوی كشتوكاڵی هەرێمی كوردستان سێ ملیۆن دۆنم زەوی بە گەنم چێنراوە، هیوا عەلی، بەڕێوەبەری راگەیاندن و نوێنەری وەزارەتی كشتوكاڵ لەم بەرنامەیەدا وەهای گووت‌و پێشبینی ئەوەشی كرد وەك هەرێمی كوردستان ئەمساڵ سەرووی دوو ملیۆن تۆن گەنم هەبێت ئەو گەشبینیشە بەوەی ئەمساڵ بەغدا بڕە گەنمێكی باشی جووتیارانی كوردستان وەربگرێت، چونكە هەفتەیەكە لیژنەیەكی 15كەسی لە بەغداوە هاتونەتە كوردستان بۆ زانین بەرهەمی گەنمی كوردستان ئەو گوتیشی "ساڵی رابردوو بەغدا 300هەزار تۆن گەنمیان دیاری كردبوو لە جووتیارانی هەرێمی كوردستانی وەربگرن، بە فەشاری ئێمە كرایە 500هەزار تۆن، بۆ ئەمساڵ بەغدا بەنیازە 6ملیۆن تۆن گەنم وەربگرێت تاوەكوئێستا 300هەزار تۆنیان وەرگرتووە، هێشتا دیار نییە لە هەرێمی كوردستان چەند وەردەگرن".
بۆ پرسی گەنم وەزیری كشتوكاڵ دەچێتە بەغدا
نوێنەرەكەی وەزارەتی كشتوكاڵ ئەوەشی ئاشكرا كرد بۆ وەرگرتنی پرسی هەموو گەنمی كوردستان وەزیری كشتوكاڵ دەچێتە بەغدا و رۆژی سێشەممە 30-04-2024، لەگەڵ بەرپرسانی لایەنی پەیوەندار لە بەغدا كۆدەبێتەوە "وەزیر بۆیە گفتوگۆ دەكات تاوەكو وەك شارەكانی دیكەی عێراق هەموو گەنمی جووتیارانی هەرێمی كوردستانیش وەربگرێت، دوای كۆبوونەوەكانی وەزیری كشتوكاڵ لە بەغدا مژدەی خۆش دەدەینە جووتیاران".
هەر بەپێی قسەی نوێنەرەكەی وەزیری كشتوكاڵ ئەو شاندەی لە بەغداوە هاتووە بۆ چاودێری كاری جووتیاران و چاندنی گەنم زۆر سەرسامن بەكاری جووتیارانی كوردستان
سەرەتای مانگی پێنج هاوردەكردنی گەنم قەدەخە دەكرێت
بۆ دڵنیایی بەغدا كە گەنمی كوردستان هاوردەكراو نییە، لە سەرەتایی مانگی پێنج هاوردەكردنی گەنم بۆ هەرێمی كوردستان قەدەخە دەكرێت
"تەنانەت جموجۆڵی گەنم لەنێوان شارەكانیش قەدەخە دەكرێت". هیوا عەلی ئەوەشی گووت. بەپێی گرێبەستی وەزارەتی كشتوكاڵ لەگەڵ دوو كۆمپانیای نێوخۆیی كردویەتی دەبێت ئەو گەنمەی جووتیاران كە دەمێنێتەوە حكومەتی عێراق وەریناگرێت ئەو دوو كۆمپانیایە وەربگرن "ئەو دوو كۆمپانیا ساڵی یەكەم گەنمیان بەباشی وەرگرت، بەڵام دواتر كەمترخەم بوون، دەبوو لە رێگای ئەو كۆمپانیایەوە بنەتۆ دابین بكرێت، بەڵام نەیانكردوە، ئەگەر ئەمساڵیش گرفتیان هەبوو، گرێبەستەكەیان شایەنی پێداچوونەوەیە".
هەر بەپێی قسەی هیوا عەلی لە كوردستان چوار كارگەی پاكردنی بنەتۆ هەیە لە 2019وە نزیكەی 10هەزار جووتیار لە وەرگرتنی بنەتۆ سوودمەند بوون بە نرخی پاڵپشتی كراو پێیاندراوە "تاوەكوئێستاش 16 هەزار بنەتۆ دابەش كراوە".
لە كۆتایی قسەكانی بەرپرسەكەی وەزارەتی كشتوكاڵ بە شانازییەوە گوتی "پێشتر سەرمایەگوزاری كشتوكاڵ لەسەدا یەك پۆینت هەشت بوو، ئێستا بەروو 10% دەڕوات".
بەهەدەردانی ملیۆنێك و 700هەزار دۆنم زەوی كشتوكاڵی
مام فارس حوسێن، سەرۆكی رێكخراوی جووتیارانی سەردەم وەك میوانێكی بەرنامەكە باسی لەوەكرد یەك ملیۆن 700هەزار دۆنم زەوی كشتوكاڵی كوردستان لە بواری دیكە بەكارهێنراوە كەسیش باسی ئەو زیانە گەورەیە ناكات "دەبوو یەكێتی جووتیاران لە بەهەدەردانی زەوی كشتوكاڵ قسەی هەبوایە".
مام فارس باسی لەوەش كرد لە 2014و 2015و 2016 هاوردەكردنی گەنمی قاچاخ بۆ ئەوان بووە بەزیانی گەورە هەر ئەوەش بووەتە هۆی ئەوەی حكومەتی عێراق سەرجەم گەنمی جووتیاران وەرنەگرێت، بەڵام بۆ ئەمساڵ گەشبینە‌و دەڵێت "ئەمساڵ وەزارەتی كشتوكاڵ لە سایلۆكان سەرپەرشتی وەرگرتنی گەنم دەكات، بۆیە گەشبینم گەنمی جووتیاران بە باشی وەربگرێت".
مام فارس جەختلەوە دەكاتەوە رێكخراوی یەكێتی جووتیارانی كوردستان نەیانتوانیوە نوێنەری راستەقینەی جووتیاران بێ
"بەرەی كوردستانی لە نوێنەری حیزبەكان یەكێتی جووتیارانی دروستكردوە، ئەوە چەندین ساڵ تێدەپەڕی تاوەكوئێستا نەیانتوانیوە هەڵبژاردنێك بكەن".
بڕینی 2% پارەی گەنم بۆ چییە؟
خالید تاهیر، ئەندامی مەكتەبی تەنفیزی یەكێتی گشتیی جووتیارانی كوردستان وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە هۆشیاری ئەوەیدا لە مانگی پێنجدا ئەگەر باران بارین بۆیە پێویستە لەسەر جووتیاران لەگەڵ پێگەیشتنیا گەنمەكەیان بەزووی بدورنەوە "نەك هەر باران ئەگەر ئاگر‌و چەندین ئافاتی دیكەش هەیە".
بەپێی قسەی خالید تاهیر بێت، ئەو 2% پارەیەی بەناوی (پارە بنەتۆ و هەندێ هاوكاری دیكە) لە جووتیار وەردەگیرێ، "كەس نازانێ بۆ كێ دەڕوات چونكە جووتیاران نە هاوكاری دەكرێنە و نە بنەتۆویشیان پێدەدرێ"
قسەی بەرپرسانی بەغدا لەبارەی وەرگرتنی گەنمی كوردستان
د.حەیدەر نووری گەرعاوی، بەڕێوەبەری گشتیی كۆمپانیای دانەوێڵە لە عێراق، كە لەنێو راپۆرتێكدا قسەی كردو لە بەرنامەكەدا پیشاندرا دڵنیایی ئەوە دایە جووتیاران كە ئاستی بەرهەمی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان لە پارساڵ زیاتر دەبێت گوتیشی "پرۆسەی رادەستكردنی گەنم ئەمساڵ باشتر دەبێت". هەر بەپێی قسەی ئەو بەرپرسەی حكومەتی عێراق بۆ رادەستكردنی گەنم وەك ساڵانی رابردوو سەرەی دوور و درێژی وەرسكەر دووبارە نابێتەوە گوتیشی "ئەمساڵ دۆخەكە جیاوازە بودجەی تایبەت بۆ كڕینی بەروبوومەكان ئامادەكراوە و راستەوخۆ پارەكان دەدرێن".
د.حەیدەر نووری ئاشكراشی كرد بۆ داهاتوو هەر جووتیارێك پشت بە تەكنۆلۆجیای نوێی ئاودێری ببەستێت، دانەوێڵەكەی بە گرانتر لێوەردەگیرێت.
سەبارەت بە بڕی گەنمی پێشبینیكراو بۆ ئەمساڵی هەموو عێراق بەرپرسە عێراقییەكە پێشبینی ئەوەی كرد 6 تاوەكو 7 ملیۆن تۆن گەنم هەبێت ئەو گوتیشی "ئەمساڵ تۆنێك بە 850 هەزار دینار وەردەگیرێ بەراستی ئەوە نرخێكی زۆر سەرنجڕاكێشە واتە بۆ هەر تۆنێك 350 هەزار دینار زیاتر بە جووتیارانی خۆمان دەدەین، ئەمەش هاندانێكی باش بۆ ئەوەی بەرهەمی نێوخۆیی زیاد بكات.
جووتیارێك: بە بەڵێنەكان گەشبینیم
هەردی قادر، كە وەك جووتیارێكی سنوری كۆیە لەبەرنامەكەدا بەشداربوو باسی لەوە كرد هەموو ساڵێك دەڵێنی ئەوەیان پێدەدرێت كە هەموو گەنمەكانیان لێوەردەگیرێ، بەڵام دواتر بەو جۆرە دەرناچێت "بۆیە من گەشبین نیم، هەموو ساڵێك كێشەی وەرگرتنی گەنمان هەبووە ئەمساڵیش دووبارە دەبێتەوە بەتایبەت بۆ جووتیارانی سنووری كۆیە".
هەردی قادر، ئەوەشی روونكردەوە لە ساڵانی رابردوو جووتیاریان هەبووە، گەنمەكەی كڕیارە 700هەزار دینار هەبووە، بەڵام بە ئومێدی ئەوەی لێوەربگرێت، نەیفرۆشتووە دواتریش لێوەرنەگیراوە
هەردی قادر ئەوەشی روونكردەوە هەموو ساڵێك 3% پارەی گەنمەكەیان لێدەبڕی كەس نازانێ بۆچیش بەكار دێت "ئەگەر دەڵێن بۆ هاوكارییە بەو جۆرە نییە ئەوە دوو بۆ سێ ساڵ دەبێت هیچ هاوكارییەك نەكراوین".
ئەم بەرنامەیەی شەوی 28-04-2024 پێشكەشكرا‌و میوانەكانیش پێكهاتبوون لە
- هیوا عەلی، بەڕێوەبەری راگەیاندن و نوێنەری وەزارەتی كشتوكاڵ
- خالید تاهیر، ئەندامی مەكتەبی تەنفیزی یەكێتی گشتیی جووتیارانی كوردستان
- مام فارس حوسێن، سەرۆكی رێكخراوی جووتیارانی سەردەم
- هەردی قادر، جووتیار لە سنوری كۆیە
- د. حەیدەر نووری گەرعاوی، بەڕێوەبەری گشتیی كۆمپانیای دانەوێڵە لە عێراق
كوردستان زیاتر لە دوو ملیۆن تۆ‌ون گەنمی هەیە
بەپێی پێشبینییەكان ئەمساڵ لە كوردستان بەرهەمێكی زۆری گەنم دەبێت، هێشتات روون نییە حكومەتی عێراق چەند لەو گەنمە وەردەگرێ، لەكاتێكدا ساڵی رابردوو 500هەزار تۆن گەنمی لە جووتیارانی كوردستان وەرگرت، بەپرسانی وەزارەتی كشتوكاڵ بۆ ئەمساڵ گەشبین و بەرپرسێكی حكومەتی عێراقیش لە بەرنامەیەدا ئاشكرای دەكات ئەمساڵ چۆن و بە چ شێوازێك گەنم لە جووتیارانی كوردستان وەردەگرن.
لە كوردستان سێ ملیۆن دۆنم زەوی بە گەنم چێنراوە
لە شەش ملیۆن دۆنم زەوی كشتوكاڵی هەرێمی كوردستان سێ ملیۆن دۆنم زەوی بە گەنم چێنراوە، هیوا عەلی، بەڕێوەبەری راگەیاندن و نوێنەری وەزارەتی كشتوكاڵ لەم بەرنامەیەدا وەهای گووت‌و پێشبینی ئەوەشی كرد وەك هەرێمی كوردستان ئەمساڵ سەرووی دوو ملیۆن تۆن گەنم هەبێت ئەو گەشبینیشە بەوەی ئەمساڵ بەغدا بڕە گەنمێكی باشی جووتیارانی كوردستان وەربگرێت، چونكە هەفتەیەكە لیژنەیەكی 15كەسی لە بەغداوە هاتونەتە كوردستان بۆ زانین بەرهەمی گەنمی كوردستان ئەو گوتیشی "ساڵی رابردوو بەغدا 300هەزار تۆن گەنمیان دیاری كردبوو لە جووتیارانی هەرێمی كوردستانی وەربگرن، بە فەشاری ئێمە كرایە 500هەزار تۆن، بۆ ئەمساڵ بەغدا بەنیازە 6ملیۆن تۆن گەنم وەربگرێت تاوەكوئێستا 300هەزار تۆنیان وەرگرتووە، هێشتا دیار نییە لە هەرێمی كوردستان چەند وەردەگرن".
بۆ پرسی گەنم وەزیری كشتوكاڵ دەچێتە بەغدا
نوێنەرەكەی وەزارەتی كشتوكاڵ ئەوەشی ئاشكرا كرد بۆ وەرگرتنی پرسی هەموو گەنمی كوردستان وەزیری كشتوكاڵ دەچێتە بەغدا و رۆژی سێشەممە 30-04-2024، لەگەڵ بەرپرسانی لایەنی پەیوەندار لە بەغدا كۆدەبێتەوە "وەزیر بۆیە گفتوگۆ دەكات تاوەكو وەك شارەكانی دیكەی عێراق هەموو گەنمی جووتیارانی هەرێمی كوردستانیش وەربگرێت، دوای كۆبوونەوەكانی وەزیری كشتوكاڵ لە بەغدا مژدەی خۆش دەدەینە جووتیاران".
هەر بەپێی قسەی نوێنەرەكەی وەزیری كشتوكاڵ ئەو شاندەی لە بەغداوە هاتووە بۆ چاودێری كاری جووتیاران و چاندنی گەنم زۆر سەرسامن بەكاری جووتیارانی كوردستان
سەرەتای مانگی پێنج هاوردەكردنی گەنم قەدەخە دەكرێت
بۆ دڵنیایی بەغدا كە گەنمی كوردستان هاوردەكراو نییە، لە سەرەتایی مانگی پێنج هاوردەكردنی گەنم بۆ هەرێمی كوردستان قەدەخە دەكرێت
"تەنانەت جموجۆڵی گەنم لەنێوان شارەكانیش قەدەخە دەكرێت". هیوا عەلی ئەوەشی گووت. بەپێی گرێبەستی وەزارەتی كشتوكاڵ لەگەڵ دوو كۆمپانیای نێوخۆیی كردویەتی دەبێت ئەو گەنمەی جووتیاران كە دەمێنێتەوە حكومەتی عێراق وەریناگرێت ئەو دوو كۆمپانیایە وەربگرن "ئەو دوو كۆمپانیا ساڵی یەكەم گەنمیان بەباشی وەرگرت، بەڵام دواتر كەمترخەم بوون، دەبوو لە رێگای ئەو كۆمپانیایەوە بنەتۆ دابین بكرێت، بەڵام نەیانكردوە، ئەگەر ئەمساڵیش گرفتیان هەبوو، گرێبەستەكەیان شایەنی پێداچوونەوەیە".
هەر بەپێی قسەی هیوا عەلی لە كوردستان چوار كارگەی پاكردنی بنەتۆ هەیە لە 2019وە نزیكەی 10هەزار جووتیار لە وەرگرتنی بنەتۆ سوودمەند بوون بە نرخی پاڵپشتی كراو پێیاندراوە "تاوەكوئێستاش 16 هەزار بنەتۆ دابەش كراوە".
لە كۆتایی قسەكانی بەرپرسەكەی وەزارەتی كشتوكاڵ بە شانازییەوە گوتی "پێشتر سەرمایەگوزاری كشتوكاڵ لەسەدا یەك پۆینت هەشت بوو، ئێستا بەروو 10% دەڕوات".
بەهەدەردانی ملیۆنێك و 700هەزار دۆنم زەوی كشتوكاڵی
مام فارس حوسێن، سەرۆكی رێكخراوی جووتیارانی سەردەم وەك میوانێكی بەرنامەكە باسی لەوەكرد یەك ملیۆن 700هەزار دۆنم زەوی كشتوكاڵی كوردستان لە بواری دیكە بەكارهێنراوە كەسیش باسی ئەو زیانە گەورەیە ناكات "دەبوو یەكێتی جووتیاران لە بەهەدەردانی زەوی كشتوكاڵ قسەی هەبوایە".
مام فارس باسی لەوەش كرد لە 2014و 2015و 2016 هاوردەكردنی گەنمی قاچاخ بۆ ئەوان بووە بەزیانی گەورە هەر ئەوەش بووەتە هۆی ئەوەی حكومەتی عێراق سەرجەم گەنمی جووتیاران وەرنەگرێت، بەڵام بۆ ئەمساڵ گەشبینە‌و دەڵێت "ئەمساڵ وەزارەتی كشتوكاڵ لە سایلۆكان سەرپەرشتی وەرگرتنی گەنم دەكات، بۆیە گەشبینم گەنمی جووتیاران بە باشی وەربگرێت".
مام فارس جەختلەوە دەكاتەوە رێكخراوی یەكێتی جووتیارانی كوردستان نەیانتوانیوە نوێنەری راستەقینەی جووتیاران بێ
"بەرەی كوردستانی لە نوێنەری حیزبەكان یەكێتی جووتیارانی دروستكردوە، ئەوە چەندین ساڵ تێدەپەڕی تاوەكوئێستا نەیانتوانیوە هەڵبژاردنێك بكەن".
بڕینی 2% پارەی گەنم بۆ چییە؟
خالید تاهیر، ئەندامی مەكتەبی تەنفیزی یەكێتی گشتیی جووتیارانی كوردستان وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە هۆشیاری ئەوەیدا لە مانگی پێنجدا ئەگەر باران بارین بۆیە پێویستە لەسەر جووتیاران لەگەڵ پێگەیشتنیا گەنمەكەیان بەزووی بدورنەوە "نەك هەر باران ئەگەر ئاگر‌و چەندین ئافاتی دیكەش هەیە".
بەپێی قسەی خالید تاهیر بێت، ئەو 2% پارەیەی بەناوی (پارە بنەتۆ و هەندێ هاوكاری دیكە) لە جووتیار وەردەگیرێ، "كەس نازانێ بۆ كێ دەڕوات چونكە جووتیاران نە هاوكاری دەكرێنە و نە بنەتۆویشیان پێدەدرێ"
قسەی بەرپرسانی بەغدا لەبارەی وەرگرتنی گەنمی كوردستان
د.حەیدەر نووری گەرعاوی، بەڕێوەبەری گشتیی كۆمپانیای دانەوێڵە لە عێراق، كە لەنێو راپۆرتێكدا قسەی كردو لە بەرنامەكەدا پیشاندرا دڵنیایی ئەوە دایە جووتیاران كە ئاستی بەرهەمی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان لە پارساڵ زیاتر دەبێت گوتیشی "پرۆسەی رادەستكردنی گەنم ئەمساڵ باشتر دەبێت". هەر بەپێی قسەی ئەو بەرپرسەی حكومەتی عێراق بۆ رادەستكردنی گەنم وەك ساڵانی رابردوو سەرەی دوور و درێژی وەرسكەر دووبارە نابێتەوە گوتیشی "ئەمساڵ دۆخەكە جیاوازە بودجەی تایبەت بۆ كڕینی بەروبوومەكان ئامادەكراوە و راستەوخۆ پارەكان دەدرێن".
د.حەیدەر نووری ئاشكراشی كرد بۆ داهاتوو هەر جووتیارێك پشت بە تەكنۆلۆجیای نوێی ئاودێری ببەستێت، دانەوێڵەكەی بە گرانتر لێوەردەگیرێت.
سەبارەت بە بڕی گەنمی پێشبینیكراو بۆ ئەمساڵی هەموو عێراق بەرپرسە عێراقییەكە پێشبینی ئەوەی كرد 6 تاوەكو 7 ملیۆن تۆن گەنم هەبێت ئەو گوتیشی "ئەمساڵ تۆنێك بە 850 هەزار دینار وەردەگیرێ بەراستی ئەوە نرخێكی زۆر سەرنجڕاكێشە واتە بۆ هەر تۆنێك 350 هەزار دینار زیاتر بە جووتیارانی خۆمان دەدەین، ئەمەش هاندانێكی باش بۆ ئەوەی بەرهەمی نێوخۆیی زیاد بكات.
جووتیارێك: بە بەڵێنەكان گەشبینیم
هەردی قادر، كە وەك جووتیارێكی سنوری كۆیە لەبەرنامەكەدا بەشداربوو باسی لەوە كرد هەموو ساڵێك دەڵێنی ئەوەیان پێدەدرێت كە هەموو گەنمەكانیان لێوەردەگیرێ، بەڵام دواتر بەو جۆرە دەرناچێت "بۆیە من گەشبین نیم، هەموو ساڵێك كێشەی وەرگرتنی گەنمان هەبووە ئەمساڵیش دووبارە دەبێتەوە بەتایبەت بۆ جووتیارانی سنووری كۆیە".
هەردی قادر، ئەوەشی روونكردەوە لە ساڵانی رابردوو جووتیاریان هەبووە، گەنمەكەی كڕیارە 700هەزار دینار هەبووە، بەڵام بە ئومێدی ئەوەی لێوەربگرێت، نەیفرۆشتووە دواتریش لێوەرنەگیراوە
هەردی قادر ئەوەشی روونكردەوە هەموو ساڵێك 3% پارەی گەنمەكەیان لێدەبڕی كەس نازانێ بۆچیش بەكار دێت "ئەگەر دەڵێن بۆ هاوكارییە بەو جۆرە نییە ئەوە دوو بۆ سێ ساڵ دەبێت هیچ هاوكارییەك نەكراوین".
ئەم بەرنامەیەی شەوی 28-04-2024 پێشكەشكرا‌و میوانەكانیش پێكهاتبوون لە
- هیوا عەلی، بەڕێوەبەری راگەیاندن و نوێنەری وەزارەتی كشتوكاڵ
- خالید تاهیر، ئەندامی مەكتەبی تەنفیزی یەكێتی گشتیی جووتیارانی كوردستان
- مام فارس حوسێن، سەرۆكی رێكخراوی جووتیارانی سەردەم
- هەردی قادر، جووتیار لە سنوری كۆیە
- د. حەیدەر نووری گەرعاوی، بەڕێوەبەری گشتیی كۆمپانیای دانەوێڵە لە عێراق
به‌شی بكه لە
