Çekya'nın Irak Büyükelçisi Jan Snaidauf, Rûdaw ile yaptığı röportajda ülkesinin Irak ve Kürdistan Bölgesi ile olan ilişkilerini değerlendirdi. Snaidauf, Irak'taki yaklaşan parlamento seçimlerinin ülkenin son yıllarda gösterdiği istikrarlı ve müreffeh gelişme yolunu daha da güçlendireceğini umduğunu belirtti. Ona göre seçimlerin odağında Irak'ın kendi iç meseleleri olmalı ve bölgesel gelişmelerden etkilenmemeli.
Petrol ihracatının yeniden başlamasını olumlu bir gelişme olarak nitelendiren Snaidauf, bunun federal hükümet ile Kürdistan Bölgesi Hükümeti arasındaki ilişkileri kolaylaştıracağını ve daha fazla işbirliğine yol açacağını ifade etti. Çekya ile Irak arasındaki köklü ilişkilerin yarım asırdan daha eskiye dayandığını vurgulayarak, Başbakan Sudani'nin Prag ziyaretinin ardından sivil havacılık anlaşmaları ve çeşitli mutabakat zaptlarının imzalandığını kaydetti.
Büyükelçi, Çekya'nın Kürdistan Bölgesi ile olan ilişkilerinin de çok çeşitli ve yoğun olduğunu belirtti. Erbil Kalesi'nin restorasyonu gibi kültürel projelerden sağlık sektöründeki ekipman tedarikine kadar birçok alanda işbirliği yapıldığını dile getirdi. Erbil'deki başkonsolosluğun, vize işlemleri ve ticari vizelerdeki kolaylıklar konusunda aktif rol oynadığını ekledi.
Snaidauf, Çekya'nın ekonomik diplomasiye verdiği önemi vurgulayarak, Çek şirketlerinin Irak ve Kürdistan Bölgesi'ndeki iş insanlarıyla ilişkiler kurmasına yardımcı olduklarını aktardı. Tarım, su yönetimi ve yenilenebilir enerji gibi alanlarda deneyimlerini paylaşmaya istekli olduklarını, iklim değişikliğiyle mücadelede Irak'a destek olmayı amaçladıklarını belirtti. IŞİD tehdidinin azaldığını ancak tamamen ortadan kalkmadığını söyleyen Büyükelçi, Peşmerge Güçleri'nin IŞİD'e karşı savaşta gösterdiği başarıyı övdü, Çekya'nın Uluslararası Koalisyon ve NATO misyonları aracılığıyla Irak'a askeri destek vermeye devam ettiğini ifade etti.
Çekya'nın Irak Büyükelçisi Jan Snaidauf “Rûdaw’ı son derece güvenilir bir medya kuruluşu olarak tanıdım” dedi.
Rûdaw’in Fuad Rahim’in Çekya'nın Irak Büyükelçisi Jan Snaidauf ile röportajı şu şekilde:
Rûdaw: Çekya Cumhuriyeti’nin Irak Büyükelçisi Sayın Jan Snaidauf ile birlikteyiz. Hükümetlerinin planları, Irak ve Kürdistan Bölgesi ile ilişkileri hakkında konuşacağız. Hoş geldiniz Sayın Jan ve Rûdaw’a katıldığınız için teşekkür ederiz. Malumunuz Irak parlamento seçim için kampanya süreci başladı. Bu seçimler, farklı iç ve bölgesel koşullar altında gerçekleşiyor. Seçimlerle ilgili ilk izleniminiz nedir?
Jan Snaidauf: Bu seçimlerin Irak için son derece önemli bir zamanda gerçekleştiğini düşünüyorum, çünkü son birkaç yılda ülkenin daha güçlü, daha istikrarlı, daha sakin ve daha müreffeh hale geldiğine tanık olduk. Bu yönelim bence çok olumlu ve umarım bu seçimler bu süreci daha da güçlendirir.
Gelecekte kurulacak herhangi bir hükümet, şimdiye kadar gördüğümüz iyileşme yolunda ilerlemeye devam ederse iyi sonuçlar elde edecektir. Ayrıca, bölgedeki karmaşık durumun Irak seçimlerini etkilememesi gerektiğine inanıyorum. Seçimlerin odağında Irak’ın kendisi, kendi zorlukları ve meseleleri olmalı, çevredeki olaylar değil.
Rûdaw: Kürdistan Bölgesi’nin petrol ihracatının yeniden başlamasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Jan Snaidauf: Bu gelişmenin son derece olumlu olduğunu düşünüyorum, çünkü taraflar arasında bir anlaşmaya varıldı. Bu durum, hem federal hükümet hem de Kürdistan Bölgesi Hükümeti açısından Irak içindeki ilişkileri kolaylaştıracaktır. Bu da daha fazla anlaşmaya, daha iyi ortak çalışmalara ve boru hattı üzerinden ihraç edilen petrolden daha fazla gelir elde edilmesine kapı açıyor. Dolayısıyla, bu anlaşmayı kesinlikle memnuniyetle karşılıyorum ve Irak’ın bu tür olumlu gelişmeleri sürdürmesini diliyorum.
Rûdaw: Ülkenizin Irak ile ilişkileri şu anda hangi düzeyde?
Jan Snaidauf: Çekya ile Irak arasındaki ilişkiler tarihî ve uzun sürelidir; en az yarım asırdır sürüyor, hatta daha da öncesine dayanır. Irak ile eski ülkem Çekoslovakya arasında yoğun bir işbirliği olmasından memnuniyet duyuyorum. Kültürel değişim oldukça yoğundu ve su altyapısı gibi çeşitli sektörlerde birçok ticari proje gerçekleştirildi bazı su altyapı projelerinde Çek şirketleri Irak’a yardımcı oldu.
Savunma sanayisinde de Çek şirketleri Irak silahlı kuvvetlerine silah ve ekipman tedarik etti.
Bunlar sadece birkaç örnek. Ayrıca petrol sektöründe de işbirliği vardı. Bu ilişkiyi geliştirmeye devam etmeyi umuyorum. Şu anda da iyi bir aşamada bulunuyoruz; özellikle Başbakan Sayın Sudani’nin bu yılın Şubat ayında Prag’a yaptığı ziyaretten sonra. Bazı gelişmelerin yaşandığını görüyorum. Ziyaret sırasında sivil havacılık alanında bir anlaşma imzaladık ve çeşitli bakanlıklar arasında birkaç mutabakat zaptı da imzalandı. Şu anda yatırım koruma anlaşması ve çifte vergilendirmenin önlenmesine ilişkin bir anlaşma üzerinde müzakereler yürütüyoruz. Gerçekten de iki ülkenin birlikte çalışma önündeki engelleri kaldırmak için fırsatlar bulduğu olumlu bir dönemde olduğumuza inanıyorum ve bu sürecin devam edeceğini düşünüyorum.
Rûdaw: Kürdistan Bölgesi ile ilişkileriniz hangi düzeydedir?
Jan Snaidauf: Çekya Cumhuriyeti ile Kürdistan arasındaki ilişkiler şimdiye kadar oldukça çeşitli ve birçok sektörde yoğun olmuştur. Daha önce bahsettiğim örneklerin çoğu örneğin geçen yüzyıldaki su altyapı projeleri Kürdistan’da gerçekleştirilmişti. Ayrıca kültür ve tarihî miras alanında da ortak projelerimiz oldu. Örneğin Erbil Kalesi’nin bazı bölümleri, uzman Çek şirketleri tarafından restore edildi. Sağlık sektörü de bir diğer örnektir: Ülkem, Irak’ın hem federal bölgesine hem de Kürdistan Bölgesi’ne birçok hastane için gerekli ekipmanları sağladı. Bu, son derece önemli bir çalışma ve sağlık alanındaki ilişkilerimizi de geliştirmeye devam etmek istiyoruz. Kesinlikle, Çekya Cumhuriyeti’nin Kürdistan’da doğrudan bir temsilciliği var, Erbil’deki Başkonsolosluğumuz. Bu konsolosluk, Erbil’deki ve Süleymaniye gibi diğer şehirlerdeki çeşitli taraflarla doğrudan temas hâlindedir. Bu yıl Kasım ayında görevine başlayacak yeni bir başkonsolosumuz olacak. Onu, Kürt ortaklarımızla baştan itibaren son derece etkin çalışması için özellikle teşvik ediyorum.
Rûdaw: Kürdistan Bölgesi vatandaşlarına yönelik vize kolaylıkları konusunda Erbil Başkonsolosluğunuzun şu anda sunduğu hizmetler nelerdir? Turistik ve ticari vizelerde yeni kolaylıklar planlanıyor mu?
Jan Snaidauf: Evet, tabii ki. Başkonsolosluk, Kürdistan vatandaşlarına vize verilmesinden sorumludur.
Uygulanan sabit prosedürler var ve bunlardan sapmak mümkün değildir; her zaman doğru belgelerin sunulması gerekiyor. Bu, sabit bir süreçtir, ancak ortak çıkarlarımızı da göz önünde bulundurarak son derece dikkatli davranıyoruz. Vize başvurusunda bulunan ve ülkemize ticari amaçlarla gelmek isteyen, iş ortaklarından davetiye alan kişilerin vize alma ve seyahat etme şansı oldukça yüksektir. Ayrıca turistik amaçla başvuran kişileri de memnuniyetle karşılıyoruz. Başvuranların çoğu ticari nedenlerle geliyor ve biz de bu tür vizelere daha fazla eğilim gösteriyoruz, çünkü bu ilişkiler karşılıklı çıkar temeline dayanıyor. Ancak tekrar belirtmek isterim ki süreç sabittir ve şartlardan taviz verilemez. Bu durum, tüm Avrupa Birliği ülkeleri için geçerlidir, çünkü aynı prosedürleri izliyoruz.
Rûdaw: Çekya Cumhuriyeti’nin Kürdistan Bölgesi’nde özellikle ekonomik diplomasiye odaklandığı biliniyor. Ekonomik diplomasiyle neyi kastediyorsunuz?
Jan Snaidauf: Ekonomik diplomasiyi hem şahsen hem de Bağdat’taki büyükelçiliğimiz açısından işlerin gerçekten kolaylaştırılması olarak görüyorum; yani Çek şirketleri ile Iraklı iş insanları arasındaki ilişkilerin kurulmasına yardımcı olmak. Bu konuda bazı olumlu ilerlemeler kaydettik. Örneğin, bu yılın başında bir ticaret heyeti, Bağdat’taki Enerji Fuarı’na katılmak üzere Irak’ı ziyaret etti. Farklı sektörlerde daha fazla ticaret heyetinin geldiğini görmeyi umuyorum. Elbette, Irak tarafının da bir ticaret heyetiyle ülkemizi ziyaret etmesini ve ilişkiler kurmasını memnuniyetle karşılarız. Geçmişte birçok sektörde güçlü ilişkilerimiz vardı; örneğin petrokimya sanayisinde birçok Çek şirketi rafineri projelerinin geliştirilmesi ve inşasında yer aldı. Sağlık alanında da hastaneler için ekipman ve cihazlar sağladık.
Rûdaw: Bu konularda somut bir anlaşma yapıldı mı?
Jan Snaidauf: Sağlık sektöründe planlarımız var. Ayrıca savunma sektöründe de bazı anlaşmalar yapılıyor. Petrokimya sektöründe geçmişte projeler gerçekleştirildi ve halen devam ediyor.
Yani durum çok çeşitli olduğunu söyleyebilirim. Yapılan işlerden dolayı çok memnunum, ancak daha fazlası da olabilir. Çek şirketleri çok yüksek kaliteli ürün ve hizmetler sunabiliyor. Geçmişte Irak ile sahip olduğumuz eski ilişki, bugün de büyük kapasitelere sahip olduğumuzun bir göstergesidir.
Rûdaw: Neden ilgi özellikle Kürdistan’daki ekonomik alanda yoğunlaşıyor?
Jan Snaidauf: Aslında, çalışmalarımız yalnızca ekonomik alanla sınırlı değil.
Siyasi ilişkilerimiz de var. Kürdistan’a yaptığım bu ziyaret sırasında Süleymaniye ve Halepçe’de bulundum, ondan önce Erbil’deydim. Dolayısıyla, hem siyasi düzeyde hem de yerel yönetim düzeyinde birçok ortakla bir araya geldim. Sivil toplum temsilcileriyle ve elbette ticaret odalarıyla da görüşmeler yaptım. Yani bu yalnızca ticaretle sınırlı bir ilişki değil. Gerçekten Kürdistan Bölgesi’ni ve Kürdistan Bölgesi Hükümeti’ni önemli bir ortak olarak görüyoruz ve ilişkileri her düzeyde geliştirmek istiyoruz. Ana kurumumuz, Erbil’deki Başkonsolosluğumuzdur; orada kalıcı bir varlığımız var. Benim Kürdistan ziyaretlerim ise dönemsel; burada bulunmaktan çok memnunum ama Bağdat’taki büyükelçiliği görevim nedeniyle burada uzun süre kalamıyorum.
Rûdaw: Su ve tarım alanlarında, ayrıca yenilenebilir enerjide Çekya’nın önemli bir deneyimi var. Bu deneyimi Kürdistan Bölgesi’ne nasıl aktarmayı planlıyorsunuz?
Jan Snaidauf: Çok teşekkür ederim, bu gerçekten çok önemli bir konu. Irak’ın karşı karşıya olduğu zorluklar, iklim değişikliği ve su kıtlığı göz önüne alındığında, tarım meselesi kesinlikle temel bir konudur. Bağdat’taki bir kurumla, uzmanlarımızın ve bazı özel şirketlerimizin temsilcilerinin Bağdat’a gelerek deneyim paylaşacağı bir proje geliştirdik. Bu görüşmelerin ana konusu modern tarım yöntemleri. Tarım ürünleriyle başa çıkmanın oldukça yenilikçi yöntemleri var. Belki “dikey tarım” gibi kavramları duymuşsunuzdur; bu gibi konuları Irak ile tartışmak, paylaşmak ve gelecekte ticari fırsatlar yaratmak istiyoruz. Ayrıca, Irak’a çeşitli sektörlerde sağladığımız yardımlardan da bahsetmek isterim.
Bu şekilde bu ülkeye faydalı olmayı amaçlıyoruz.
Rûdaw: Kürdistan Bölgesi ve Irak şu anda iklim değişikliğinden açıkça etkileniyor. Ülkelerin büyük önem verdiği konulardan biri de bitki örtüsüdür. Kürdistan ve Irak için planladığınız projeler nelerdir?
Jan Snaidauf: Evet, bu gerçekten son derece önemli bir konudur. Irak’ta iklim değişikliği doğrudan halkı etkilemektedir. Kürdistan’da işbirliği fırsatları arıyoruz. Bağdat’taki planımıza değindim; bu plan, aslında tarım ve yeşil alanlarla ilgili olası çözümler konusunda uygun bir diyalog geliştirmeyi amaçlıyor. Şu ana kadar Kürdistan’da herhangi bir projemiz olmadı, ancak bunun önümüzdeki yıllarda yakın işbirliği geliştireceğimiz bir alan olacağına inanıyorum.
Rûdaw: Çekya ile Irak ve Kürdistan Bölgesi arasındaki ithalat ve ihracat konusunda, ülkeniz neleri ihraç ediyor, neleri ithal ediyorsunuz?
Jan Snaidauf: Evet, Irak’a ihracatımız genellikle makineler ve bunların bazı yedek parçalarından oluşuyor. Sanırım en büyük pay bu alanda. Bu vesileyle şunu da söylemek isterim: Çek şirketlerinin tarım makineleri, ulaşım araçları, şehirler için tramvaylar ve trenler üretiminde köklü bir geçmişi vardır. Dolayısıyla makineler en büyük payı oluşturuyor. Bunun dışında, sağlık teknolojisi ve tıbbi ekipmanlar da önemli bir yer tutuyor. Bu iki sektör ihracatın büyük kısmını oluşturuyor. Bazı yıllarda, askeri araçlar, ekipmanlar veya silahlar gibi savunma sanayi ürünleri ihracatın büyük kısmını oluşturabiliyor, ancak bu her yıl tekrarlanan bir durum değil. Bu, fırsatların ve anlaşmaların zamanlamasına bağlıdır. Bir örnek vereyim: birkaç yıl önce Irak hava kuvvetlerine 12 adet ses altı jet uçağı teslim ettik ve bunlar hâlâ kullanılmaktadır.
Rûdaw: Ülkeniniz Uluslararası Koalisyon Güçleri’nin bir üyesi olarak IŞİD’e karşı savaşta Peşmerge Güçleri’ne yardım etti. Sizce IŞİD hâlâ Irak’ta tehdit oluşturuyor mu?
Jan Snaidauf: Irak’ın güvenliği belirgin bir şekilde iyileşti. Ancak IŞİD’in tamamen ortadan kaldırıldığını söylemek için henüz erken. Bazı kalıntıların hâlâ var olduğunu biliyoruz, ancak değişim çok büyük oldu. Bu vesileyle Irak’ı tebrik etmek istiyorum; ülke artık daha istikrarlı, daha barışçıl, daha güvenli ve daha huzurlu. IŞİD’e karşı savaş yıllarına dönersek, Kürdistan özel bir övgüyü, Peşmerge Güçleri de takdiri hak ediyor. Çünkü başından itibaren IŞİD’in yayılmasını ve toprak işgalini engelleyen ana güç onlardı. Bu büyük bir başarıydı. Çekya Cumhuriyeti, IŞİD’e karşı koalisyonun bir parçasıydı ve hâlen koalisyonda bazı askerlerimiz görev yapıyor. Ayrıca NATO’nun Irak’taki misyonunun da bir parçasıyız; bu misyon, Irak Silahlı Kuvvetlerinin modernizasyonuna, reformlarına ve eğitimine yardımcı oluyor.
Bu da Irak ile aramızdaki yakın ilişkinin bir başka yönüdür. İstikrarlı, barışçıl ve müreffeh bir Irak yalnızca Irak ve Kürt halkı için değil, aynı zamanda bölgesel ve küresel güvenlik açısından da büyük önem taşımaktadır. Başta benim ülkem için.
Rûdaw: Şu anda Irak ve Kürdistan Bölgesi’nde kaç askeri danışmanınız bulunuyor?
Jan Snaidauf: Şu anda toplam 10 danışmanımız var; bunlar NATO görevi ve Uluslararası Koalisyon çerçevesinde çalışıyor. Küçük bir gruptan söz ediyoruz.
Rûdaw: Bunların kaçı Irak’ta, kaçı Kürdistan Bölgesi’nde görev yapıyor?
Jan Snaidauf: Bildiğim kadarıyla şu anda hepsi Bağdat’ta. Ancak Uluslararası Koalisyon’un yapısındaki değişikliklerle birlikte, görevin bir kısmının Erbil’e taşınması planlanıyor. Dolayısıyla grubumuzdan bazıları Erbil’e gelecek, ama sayıları az olacak. Grubun tamamı 10 kişiden oluşuyor, bazıları Erbil’e gelebilir. Ancak bu konuda şu ana kadar nihai bir karar verilmedi.
Rûdaw: Kürdistan Bölgesi Hükümeti’nin Peşmerge Güçleri içindeki reformlarından ve tek bir ordu oluşturma çabalarından haberdar mısınız?
Jan Snaidauf: Evet, Peşmerge Güçleri içerisinde devam eden reformlar hakkında bilgi sahibiyiz. Hem kapasite ve yetenek inşasına hem de organizasyonel birleşmeye odaklanıyor; amaç, güçleri Kürdistan Hükümeti’nin Peşmerge Bakanlığı altında tek, entegre bir yapı hâline getirerek Irak ordusuyla etkin iş birliği sağlamaktır. Çok sayıda bağımsız veya yarı-özerk yapının sürmesi doğru bir yol değildir. Güçlerin birleştirilmesiyla, ister IŞİD ister başka bir tehdit olsun, en güçlü ve yetkin şekilde mücadele edebileceklerdir.
Rûdaw: Çek Cumhuriyeti’nin Peşmerge ve Irak güçlerini destekleme konusundaki gelecek planları nelerdir?
Jan Snaidauf: Çekya olarak, tek başımıza geniş çaplı bir program yürütme kapasitemiz bulunmuyor. Ancak ülkemiz, Irak’a destek sağlayan programlarda etkin ve verimli bir şekilde yer alan orta ölçekli bir devlettir. Bu çerçevede, NATO’daki müttefiklerimizle ve Avrupa Birliği üyesi ülkelerle yakın iş birliği içinde çalışmaktan memnuniyet duyuyoruz. Ayrıca Avrupa Birliği’nin Irak polisi ve İçişleri Bakanlığına yönelik bir danışmanlık misyonu bulunuyor; biz de bu misyona destek veriyoruz. Bununla birlikte, Çekya olarak şu aşamada kendi bağımsız programımızı geliştirmiyoruz, çünkü böyle bir girişimin mevcut durumda ek bir değer yaratmayacağını düşünüyoruz.
Rûdaw: Pekala sayın Jan benim sorularım bu kadardı eklemek istediğini başka bir şey var mı?
Jan Snaidauf: Bu söyleşi için beni ağırladığınız için çok teşekkür ederim. Bunu değerliyor ve takdir ediyorum. Rûdaw'ı zaten Kürdistan'da ve tüm Irak'ta ve aslında sahip olduğunuz ofislerle küresel olarak iyi kurulmuş çok güvenilir bir medya olarak tanıyorum. Raporlamalarınızı objektif ve yüksek kaliteli buluyorum ve Irak medya sahnesinde olduğunuz gibi kalmanız, daha da gelişmeniz ve sizinle aynı kalite ve güvenilir özelliklere sahip daha da fazla medya olmasını diliyorum.
Rûdaw: Sayın Jan Snaidauf, Çek Cumhuriyeti'nin Irak Büyükelçisi çok teşekkür ederiz.
Jan Snaidauf: Memnun oldum, çok teşekkür ederim.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın