یاسای نەوت و گازی عێراق چارەسەری کێشەکانی نێوان هەولێر و بەغدا دەکات؟

28-02-2021
مستەفا گۆران
مستەفا گۆران
ئەندامەکەی لیژنەی نەوت و وزەی پەرلەمانی عێراق پێیوایە ئەم یاسایە دەبێتە ھۆی دروستبوونی پەیوەندییەکی تەندروست لەنێوان ھەولێر و بەغدا
ئەندامەکەی لیژنەی نەوت و وزەی پەرلەمانی عێراق پێیوایە ئەم یاسایە دەبێتە ھۆی دروستبوونی پەیوەندییەکی تەندروست لەنێوان ھەولێر و بەغدا
نیشانەکردن نەوت
A+ A-
رووداو دیجیتاڵ

وەزارەتی نەوتی عێراق پڕۆژەیاسای نەوت و گازی رەوانەی ئەنجومەنی وەزیران کردووە و، بڕیارە لەوێوە بۆ جاری چوارەم بنێردرێتە پەرلەمانی عێراق بۆ پەسندکردن، پێشتر 3 جاری دیکە نێردراوە و نێرداروەتەوە بۆ حکومەت.
 
بەپێی دەستووری عێراق بیرە نەوتییەکانی هەرێمی کوردستان ئەوانەی پێش 2005 لێدراون هەر لە دەست حکومەتی کوردستاندا دەمێنن، ئەوانەشی پاش نووسینەوەی دەستوور و 2005 لێدراون بە هاوبەشی لە گەڵ حکومەتی فیدراڵ بەڕێوەدەبرێن، لایەنە شیعەکان ئەمەیان قبووڵ نییە، دەلێن هەموو بیرە نەوتییەکان پێش و پاش 2005 دەبێ لە ژێر دەستی حکومەتی بەغدا بن. 
 
رۆژی چوارشەممە 24-2-2021 دوایین کۆپی پرۆژەیاسای نەوت و گازی فیدراڵی لە وەزارەتی نەوت رەوانەی ئەنجوومەنی وەزیران کرا و لەوێش رەوانەی پەرلەمان دەکرێت. بەپێی مادەی 112ـی دەستوور بیرە نەوتەکانی ھەرێمی کوردستان ئەوانەی پێش ساڵی 2005 ـن بەڕێوەبردنیان لەدەست حکومەتی ھەرێمی کوردستان دەبێت و ھەر بیرە نەوتێکیش دوای پەسندکردنی دەستووربێت، بەھاوبەشی بەڕێوەدەبرێت.
 
رێبوار تەھا، ئەندامی لیژنەی نەوت و وزەی پەرلەمانی عێراق بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند: "ئەمە دەبێتە ھۆکاری چارەسەری کێشەکان بە مەرجێک ھیچ لایەنێک لەدەستوور لانەدات و بەپێی دەستوور بچینە نێو ماددەکانی ئەم یاسایە. ئەمە گرنگە بۆ ئیدارەدانی نەوت بەتایبەت و سامانە سرووشتیەکان بەگشتی". 
 
ئەندامەکەی لیژنەی نەوت و وزەی پەرلەمانی عێراق پێیوایە "ئەم یاسایە دەبێتە ھۆی دروستبوونی پەیوەندییەکی تەندروست لەنێوان ھەولێر و بەغدا بۆ ئەوەی بتوانن ھاوبەشی لەئیدارەدانی ئەم دۆسیەیە بکەن. بەڕای ئێمە بەپێی ماددەی 112 دەبێ شەراکەت ھەبێت، رای جیاواز ھەیە دەبێت ئیدارەدانی دۆسیەی نەوت لەھەرێمی کوردستان و عێراق مەرکەزی بێت. ئەمە ناکۆکیی نێوان ھەردوولایە، کاتێک بێتە لای ئێمە بێگومان گفتوگۆی زۆری لەسەر دەکرێت و دەبێتە یەکێک لەبابەتە گرنگەکانی پەرلەمان".  
 
رەشنووسی یاسای نەوت و گاز لە ساڵی 2007 ئامادە کرا، بەڵام لایەنەکان لەسەری نەگەیشتنە رێککەوتن و نەبووە یاسا، بەڕای شارەزایانی بواری نەوت لەم خولەشدا ئەم پرۆژەیاسایە لەپەرلەمان پەسند ناکرێت و بە میرات بۆ خولی پێنجەمی پەرلەمان بەجێ دەمێنێت. 
 
فەیسەڵ رێکانی شارەزای نەوت دەڵێت: "دەستووری عێراق لەزۆربەی ماددەکانی باس لەدابەشکردنی سامانە سرووشتیەکان دەکات لەنێوان ھەرێم و پارێزگاکان لەگەڵ ناوەند، ئەگەر یاسای لەم جۆرە پەسند بکرێت دوور دەکەوینەوە لەزۆربەی کێشەکان کە روویانداوە".
 
هەروەها یونس کامل شارەزای نەوت و ئابووری بە رووداوی راگەیاند : ھەموو خولێک ھەوڵدددرێت ئەم یاسایە بۆ خولی دوای خۆی بھێڵدرێتەوە، ئەوە ئێستا ئێمە لەخولێکی دیکەی پەرلەمان نزیک دەبینەوە و ئەم خولەش بەرەو کۆتایی دەچێت، بۆیە پێموانییە کە ئەو کاتەی ماوە بەشی پەسند کردنی ئەم یاسایە بکات. 
 
پرسی نەوت یەکێکە لە خاڵە ناکۆکەکانی نێوان هەولێر و بەغدا. چەندینجار حکومەتی هەرێمی کوردستان داوای کردووە یاسای نەوت و گاز دەربچێت، وەک چارەسەرێک بۆ کێشەکانی وزە لە نێوان هەولێر و بەغدا. 
 
لە 2007 وە سێ جار پرۆژەیاسای نەوت و گاز رەوانەی پەرلەمان کراوە بەڵام ناکۆکیی نێوان لایەنە سیاسییەکان رێگربووە لەتێپەڕاندنی ، ئێستا وەزارەتی نەوتی عێراق جارێکی دیکە پرۆژەیاساکەی رەوانەی ئەنجوومەنی وەزیران کردووە بۆ ئەوەی لەوێوە رەوانەی پەرلەمان بکرێت بەڵام ئاماژەکان دەرخەری ئەوەن کەوا ئەم خولەی پەرلەمانیش تەواو دەبێت و یاسای نەوت و گاز دەنگی لەسەر نادرێت.
 
 

کۆمێنتەکان

وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه‌

کۆمێنتێک دابنێ

داواکراوە
داواکراوە
 

دوایین هەواڵەکان

رووکاری فۆرمی ئەلیکترۆنی خۆراک.

فۆرمی خۆراک کاراکرایەوە؛ 'بۆ تۆمارکردنی هەر ناوێک دەبێت شەش هەزار بدرێت'

فۆرمی ئەلیکترۆنی خۆراک بۆ ئەو کەسانەی بەهەر هۆکارێک ناویان تۆمارنەکردووە و بەشەخۆراکیان بڕدراوە، کارا کرایەوە. بەڕێوەبەری پسووڵەی خۆراک لە سلێمانی دەڵێ، هەر زیادکردنێکی ناو شەش هەزار دیناری پێویستە.