بۆچوونی ئیسلامییەكانی كوردستان لەبارەی شەڕی ئیسرائیل – حەماس
بۆچوونی ئیسلامییەكانی كوردستان لەبارەی شەڕی ئیسرائیل – حەماس
شەڕی غەززە شكست یان سەركەوتن بۆ ئیسلامییەكان؟
كورتەیەك لە بەرنامەكە
لەم بەرنامەیەدا گفتوگۆیەكی گرنگ لەنێوان دوو كەسایەتی دیاری ئاینی لە كوردستان، سەبارەت بە شەڕی نێوان ئیسرائیل - حەماس دەكرێت، گفتوگۆ گەرمەكەش زیاتر باس كردنە لە هێرشەكەی 7ی ئۆكتۆبەر، د. عەبدوللەتیف ئەحمەد، كە بە رابەری سەلەفییەكانی كوردستان دەناسرێ بۆچوونی وایە حەماس لە 7ی ئۆكتۆبەر گەورەترین هەڵەی كردوە كە هێرشی بۆ سەر ئیسرائیل كردوە و گەورەترین زیانی لە موسڵمانانی غەززە داوە ئەو كارەی جگەلە كاولبوونی شاری غەززە بووەتە هۆی شەهیدبوونی زیاتر لە 50هەزار موسڵمان، جەخت لەوەش دەكاتەوە (ئیخوان موسلمین) بە نەزانانە پشتیوانی ئەو هەنگاوی حەماسیان كردوە، د. موسەننا ئەمین، پەرلەمانتاری عێراق و كێكە لە سەركردە دیارەكانی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان كە بەنزیكە لە (ئیخوان موسلمین)ی جیهانی دەناسرێن د بۆچوونەكانی تەواو پێچەوانەی رابەری سەلەفییەكانە و لەو بڕوایەدایە حەماس كارێكی باشی كرد و داوا لە موسڵمانانیش دەكات پشتیوانی لە حەماس بكەن.
د. عەبدوللەتیف ئەحمەد و د. موسەننا ئەمین، بە ئاشكرا دوو بۆچوونی جیاواز و تەنانەت دژبەیەكیان سەبارەت بە لێكدانەوەی ئەم شەڕە و دەرئەنجامەكانی خستەڕوو.
گفتوگۆی ئەم دوو كەسەیەتییە ئاینییە بە روونی پێشانی دا كە گرووپە ئیسلامییەكانی كوردستان بۆچوونی جیاوازیان هەیە سەبارەت بە شەڕی غەززە و هێرشی حەماس. هەر لە گفتوگۆكەدا ئەوەش بەدەركەوت كە دابەشبوونێكی قوڵە لە نێوان رەوتی سەلەفی و ئیخوانی لە كوردستان هەیە هەر لایەكیشیان پەیوەندییان لەگەڵ وڵاتانی دەرەوە جیاوازە، سەلەفییەكان بە نزیك لە سعودیا و حیزبە ئیسلامییەكانیش بە نزیك لە قەتەڕ و توركیا و ئێران ناویان دەبرێت هەر لە بەرنامەكەدا د. عەبدوللەتیف زیاتر سەرنجی دەخاتە سەر قوربانی و خەسارە مرۆڤییەكان، لە كاتێكدا د. موسەننا باس لەوە دەكات كە خۆڕاگرتن لە بەرامبەر ئیسرائیل خۆی لە خۆیدا سەركەوتنە بۆ موسڵماناند. عەبدوللەتیف جەختی لەوە كردەوە ئەو كارەی حەماس لە 7ی ئۆكتۆبەر كردی هەڵە بووە و زیانی گەورەشی بەموسڵمانان گەیاندووە، لەلایەكی دیكەوە د. موسەننا بەرگری لە بڕیاری حەماس دەكرد و وەك بەرگریكردنێكی رەوای لەقەڵەم دەدا.
د. عەبدوللەتیف: ئیخوان بەهێندەی چارەكێكی سعودیا یارمەتی غەززە نەداوە
د. عەبدوللەتیف ئەحمەد لە سەرەتای گفتوگۆكەدا باسی لەوە كرد كە داواكارە لە خوای گەورە موسڵمانانی غەززە سەركەوتوو بكات، بەڵام پێی وایە نیەتەكانمان نابێت پێچەوانەی شەریعەت بێت. ناوبراو پێداگری لەسەر ئەوە كرد كە هێرشی حەوتی ئۆكتۆبەر لەلایەن حەماسەوە هەڵەیەكی گەورە بووە و تەنانەت گەیشتە ئەوەی كە بڵێت "هیچ بەڵگەیەك لە قورئان و فەرموودەدا نییە كە پاڵپشتی كارەكەی حەماس بكات".
د. عەبدوللەتیف ئەحمەد هەروەها ئاماژەی بەوە كرد كە "هەموو جەنگێك لە بەرژەوندەی ئیسرائیلە" و "هەر جەنگێك لەگەڵ ئیسرائیل كرابێت لە بەرژەوەندی ئەوان تەواو بووە". لە بۆچوونی ئەودا، حەماس بە نوێنەرایەتی موسڵمانان ئەو شەڕەی نەكردووە و بەرپرسیارێتی ئەو كارەساتانەیە كە بەسەر غەززەدا هاتووە. ناوبراو رەخنەی لە ئیخوان موسلمین گرت و گوتی "هەموو ئیخوانی جیهان بەهێندەی چارەكێكی سعودیا یارمەتی غەززە نەداوە".
لە بەشێكی دیكەی قسەكانی د. عەبدوللەتیف ئەحمەد باسی حیزبی عیلمانی كرد گوتی " لەلای من عیلمانی تاكە پێڵاوێك ناهێنێ".
سەبارەت بە كۆكردنەوەی هاوكاری بۆ خەڵكی غەززە، د. عەبدوللەتیف ئاماژەی بەوەدا لە مزگەوتی بەهەشت هاوكاری كۆناكاتەوە، هۆكارەكەشی بۆ ئەوە گەڕاندەوە كە نازانێت بۆ كوێی بەرێت، بەڵام داواشی لە خەڵكی كرد "هاوكارییەكانیان بۆ غەززە بۆ لای حاجی كاروان بنێرن". ئەوە لە كاتێكدا لە بەشێكی دیكەی قسەكانی ئەوەی خستەڕوو كە حاجی كاروان گوتویەتی مێشوولەیەكیش رێگای نییە بچێتە غەززە بۆیە گوتی "كە مێشوولەیەك رێگەی نەبێت بڕواتە غەززە، نازانم حاجی كاروان ئەو هاوكاریانە چۆن دەگەیەنێتە غەززە". لە سەرەتای مانگی چواری 2025دا حاجی كاروان، بانگخواز و سەرۆكی رێكخراوی بەختەوەری لە دیدارێكی رووداو دا باسی لەو كۆمەك و هاوكارییانە كرد كە لە هەرێمی كوردستانەوە بۆ غەززە كۆكراوەتەوە و بە بەهای پارەكەشی بە زیاتر لە 5 ملیۆن دۆلار خەمڵاند.
بۆچوونی د.موسەننا ئەمین
د. موسەننا ئەمین پەرلەمانتاری عێراق بە جۆرێكی دیكە بۆ بابەتەكە دەڕوانێت و پێی وایە د. عەبدوللەتیف بە تەنیا نوێنەرایەتی سەلەفییەكان ناكات و گوتی جۆرەها سەلەفی هەیە، وەك "سەلەفی جیهادی و زانستی و مەدخەلی، دەخوازم ئەمانەی كوردستان مەدخەلی نەبن". لای د. موسەننا، پرسی فەڵەستین تەنیا پەیوەندی بە حەماسەوە نییە، بەڵكو پرسی هەموو موسڵمانانە.
د. موسەننا بە توندی رەخنەی لە هەڵوێستی وڵاتانی ئیسلامی و عەرەبی گرت و گوتی "جیهانی ئیسلامی هاوبەشی ئەو تاوانانەیە كە لە غەززە دەكرێت". هەروەها وتیشی "وڵاتانی جیهانی ئیسلامی تەنیا پشتیوانی لە كورسییەكانی خۆیان دەكەن". ناوبراو ئاماژەی بە توركیاش كرد كە "دەیان رێككەوتنی ستراتیژی لەگەڵ ئیسرائیل هەیە". ئەوە لە كاتێكدا حیزبەكەی د.موسەننا (یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان) تۆمەتبار دەكرێت بەوەی بەهۆی نزیكیان لەو وڵاتە كەمترین رەخنە لە هەڵەكانی دەگرن.
د. موسەننا پێی وایە حەوتی ئۆكتۆبەر هۆكارێك بووە بۆ بەرگری و دەڵێت "فەڵەستینییەكان جگەلە بەرگری بژاردەیەكی دیكەیان نییە" و "لەجیهادی بەرگریدا هەموو هەڵوێستێك رەوایە ئەگەر كارێكی خۆكوژیش بێت".
جیاوازی بۆچوونەكان لەسەر هێرشی 7ی ئۆكتۆبەر
یەكێك لە خاڵە سەرەكییەكانی ناكۆكی نێوان ئەم دوو كەسایەتییە ئیسلامیەی كوردستان پەیوەندی بە هەڵسەنگاندنی هێرشی 7ی ئۆكتۆبەری حەماس هەبوو. د. عەبدوللەتیف ئەحمەد بە راشكاوی دەڵێت "ئەو كارەی حەماس كردی هەڵەبوو" و "هێرشی حەوتی ئۆكتۆبەر سەد لە سەد هەڵە بوو". لە بەرامبەردا، د. موسەننا ئەمین پێی وایە "حەماس مافی پەلاماردانی ئیسرائیلی هەیە، چونكە خاكەكەی داگیر كراوە" و دەڵێت "من ناتوانم بڵێم حەماس خەڵەتی كرد".
د. عەبدوللەتیف جەخت لەسەر ئەوە دەكات كە "ئەوە حەماس كردی جەنگی هێرش بوو نەك بەرگری كردن" و "بە ٢٠ ساڵ شەڕ هێندەی دوای حەوتی ئۆكتۆبەر زیان بەر موسڵمانان نەكەوتووە". لەبەرامبەردا، د. موسەننا دەڵێت "لە٢٠٢٢دا ٥٠٠ شەهید هەبووە خۆ ئەوكاتە حەوتی ئۆكتۆبەر نەبووە" و "ئەگەر حەوتی ئۆكتۆبەریش نەبوایە ئیسرائیل وازی دەهێنا؟ بەدڵنیاییەوە نەخێر".
باس لەسەر سەركەوتن و شكستی شەڕی غەززە
بەشێكی زۆری گفتوگۆكە تەرخانكرابوو بۆ باسكردن لەوەی ئایا ئەم شەڕە بە سەركەوتن یان بە شكست بۆ حەماس و موسڵمانان لەقەڵەم دەدرێ.
د. عەبدوللەتیف دەپرسێت "كامەیە سەركەوتن خۆ قودس رزگار نەكراوە" و باس لەوە دەكات كە "پێشتر نزیكەی ٤٥٠٠ دیلی موسڵمانان هەبوو ئێستا بووەتە ١٧ هەزار".
لە بەرامبەردا، د. موسەننا ئەمین باس لە سەركەوتنی مەعنەوی دەكات و دەڵێت "خۆڕاگرتنیان لەبەرامبەر ئیسرائیل سەركەوتنە" و "لەم شەڕەدا سەتان ملیۆن دۆلار زیان بەر ئیسرائیل كەوتووە". هەروەها باس لەوە دەكات كە "لەبەرچاو دنیا ئیسرائیل بووبە وڵاتێكی مرۆڤ كوژ".
"حیزبە ئیسلامییەكان قەتەڕی و توركی و ئێرانین"
خاڵێكی دیكەی جێی ناكۆكی، هەڵوێستی هەردوو كەسایەتییەكە بەرامبەر بە ئیخوان موسلمین و حیزبە ئیسلامییەكان بوو. د. عەبدوللەتیف بە راشكاوی رەخنەیەكی زۆر توند لە هەڵوێستی ئیخوان موسلمین دەگرێت بە بەڵا ناویان دەبات و دەڵێت "ئیخوان بەڵای ئومەتی ئیسلامییە" و "سەركەتن و شكست لەلای ئیخوان بە دەست خۆیانە، ئەگەر گوتیان سەركەوتووین دەبێت ئێمەش تێكڕا بڵێن بەڵێ سەركەوتن، هەر رەخنەیەك بگریت بە بێبڕوا‌و دووڕووت دەزانن، ئەوەیان بەرامبەر من بەكارهێناوە".
د. موسەننا لە بەرامبەردا پێچەوانەی پێشبینییەكان لەو كاتەدا كە د.عەبدوللەتیف گوتی "ئیخوان بەڵای ئومەی ئیسلامییە". نیشانەیەكی پێكەنین لەسەر رووخساری دەركەوت پاش كەمێك بێ دەنگی گوتی "ئیخوان بزووتنەوەیەكە بۆ ژیانەوەی دین، تەنانەت هەندێ لەو برایانەی ئێستا لەدوای د.عەبدوللەتیف نوێژ دەكەن پێشتر بە كاریگەری ئیخوان چونەتە مزگەوت، هەر بۆ زانیاریت د.عەبدوللەتیف ئیخوان بڕوای بە كودەتا هەر نییە". دواتر د. عەبدوللەتیف دووبارە باسی نزیكایەتی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان و د. عەلی قەرەدغی كرد لەگەڵ وڵاتی توركیا و گوتی "كاتی خۆی كە كودەتا لە ئەردرۆغان ی سەرۆككۆماری توركیا كرا د. عەلی قەرەدغی یەكسەر پشتیوانی بۆ دەربڕی".
رەخنەكانی د. عەبدوللەتیف تەنیا لە یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان نەبوو، بەڵكو هەموو حیزبە ئیسلامییەكانی كوردستان تۆمەتبار دەكات بەوەی نزیكیان لەگەڵ سێ وڵاتی ئیسلامی هەیە و راستەوخۆ لەژێر كاریگەری ئەواندا بڕیارەكانیان دەدەن، ئەو گوتی "حیزبە ئیسلامییەكان كە تەنیا كار بۆ بەدەستهێنانی كورسی دەكەن، قەتەڕی و توركی و ئێرانین".
د. عەبدوللەتیف: سعودیا تاجی سەرمانە
بەشێكی دیكەی گفتوگۆكە تەرخانكرابوو بۆ هەڵوێستی وڵاتانی ئیسلامی بەرامبەر بە شەڕی غەززە. د. عەبدوللەتیف باس لە ڕۆڵی سعودیا دەكات و دەڵێت "سعودیا تاجی سەرمانە لەسەر پڕۆگرامی سەلەفە" لە كاتێكدا د. موسەننا ڕەخنە لە وڵاتانی ئیسلامی دەگرێت و دەڵێت "بەشێك لە وڵاتانی ئیسلامی ئامادەنین پەیوەندی دبلۆماسی لەگەڵ ئیسرائیل بپچڕێنن".
هەروەها باس لە پەیوەندی هەندێك لە وڵاتانی عەرەبی لەگەڵ ئیسرائیل كرا، بۆ نموونە د. عەبدوللەتیف دەڵێت "ئیسرائیل باڵوێزخانەی لە سعودیا نییە، بەڵام لە قەتەڕ هەیەتی" لە كاتێكدا د. موسەننا وەڵام دەداتەوە و دەڵێت "ئیسرائیل باڵوێزخانەی لە قەتەڕ نییە، بەڵام بنكەی سەربازی هەیە".
خاڵێكی دیكەی گرنگی گفتوگۆكە پەیوەندی بە فتواكەی د. عەلی قەرەداغی سەرۆكی یەكێتی جیهانی زانایانی موسڵمان هەبوو، كە داوای لە موسڵمانی جیهان كرد بەو هاوكاری خەڵكی غەززە بكەن لە بەشێكی فتواكەیدا هاتووە
"سوپای ئیسرائیل منداڵانی بێ باوك و بێوەژنان برسی و نەخۆش دەكوژێت، مزگەوتی ئەقساو قیبلەی یەكەمی موسڵمانان و شوێنی شەو رەوی پێغەمبەری خودا بێویژدانانەو بێدینانە دەستدرێژی كراوەتە سەر، ئەی ئوممەتی ئیسلامی، ئەی ویژدانی مرۆڤایەتی، بێدەنگی هەتا كەی؟ چی ماوەتەوە بۆ جوڵەو هەستانەوەو راگرتنی ئەم دەستدرێژییە دڕندانەیە؟".
كاتێك د. عەبدوللەتیف دەپرسێت "بۆچی كەس بەدەم فتواكەی عەلی قەرەداغی یەوە نەچوو؟" و دەشڵێت "فتواكەی د. عەلی قەرەداغی وردبینی تێدا نەكراوە" و "د. عەلی ناتوانی كار بە فتواكەی خۆشی بكات، چونكە ئەو داوای جیهادی چەكداری كردوە تەنانەت ئیخوانیش بەقسەیان نەكرد".
لەبەرامبەر د. موسەننا وەڵامی دایەوە و گوتی "فتواكەی د. عەلی باسی جیهادی چەكداری ناكات" و "جیهاد بە پارە و یارمەتی جۆراوجۆریش دەكرێت". هەروەها باسی لەوە كرد كە د. عەلی قەرەداغی وڵاتینامەی قەتەڕی هەیە.
رۆڵی سەركردەكانی حەماس
بەشێكی دیكەی گفتوگۆكە تەرخانكرابوو بۆ باسكردن لە رۆڵی سەركردەكانی حەماس لە شەڕەكەدا، بەتایبەتی یەحیا سنوار و ئیسماعیل هەنیە. د. موسەننا باس لەوە دەكات كە "دەبێت مێژووی مرۆڤایەتی شانازی بە یەحیا سنوارەوە بكات". لەمە كاتەدا د.عەبدوللەتیف قسەكان بە د.موسەننا دەبڕێت دەڵێت "خوای گەورە سنوار بە شەهید قبوڵ بكات، بەڵام بیریشت نەچێت كە سنوار پێش شەهید بوون لە تونێلدا بووە، ئەو رۆژەی لە تونێلەكە هاتەدەرەوە شەهید بوو".
ئەم قسەی د.عەبدوللەتیف، د.موسەننا تەواو نیگەران دەكات بۆیە دەڵێت "سنوار لە دووری ١٠٠ مەتر لە دووژمن شەهیدبوو تۆش دەڵێت لە تونێلدا بووە". د.موسەننا باس لەوەش دەكات 36 كەس لە بنەماڵەی ئیسماعیل هەنییە شەهید بوون، بۆیە دەپرسێ "خۆ ئەوانە لەهوتێل نەبوون" و "حەوت كەس لە سەركردە باڵاكانی حەماس لەم شەڕەدا شەهید بوون ئەوانە هەموویان لە تونێلدا بوون؟".
د. عەبدوللەتیف سوێنددەخوات كە خۆشحاڵ نییە بە كوشتنی ئەو سەركردە ئیسلامیانە و دەڵێت "خوا شاهیدە خۆشحاڵ نیم بە كوشتنی هەنییە و سنوار، بەڵام شتێك هەیە لەلای ئێوە سنوار گرنگە لەلای من ئەو هەموو ژن و منداڵە كە دەكوژرێن".
پەیوەندی نێوان گرووپە ئیسلامییەكانی كوردستان
لە كۆتایی گفتوگۆكەدا، هەردوو كەسایەتییەكە باسیان لە پەیوەندی نێوان گرووپە ئیسلامییەكانی كوردستان كرد. د. موسەننا تۆمەتباری كرد كە "د. عەبدوللەتیف (عوقدەی) لەگەڵ ئیخوان هەیە" لە كاتێكدا د. عەبدوللەتیف وەڵامی دایەوە و گوتی "گرفتم لەگەڵ ئەو هەڵانە هەیە كە حەماس كردویەتی نەك عوقدە بەرامبەر بە ئیخوان هەبێت".
لەبەشێكی دیكەی دیدارەكەدا د. موسەننا داواكاری ئەوەی لە د.عەبدوللەتیف كرد وەكو چۆن دەچێت بۆ بارەگای حیزبە عیلمانییەكان سەردانی حیزبە ئیسلامیەكانیش بكات. د. عەبدوللەتیف لە وەڵامی ئەو قسانەدا جەختی لەوە كردەوە هەموو كاتێك ئامادەی ئەو جۆرە سەردانانەیە، بەڵام وەك پێویست وەڵامی نەدراوەتەوە هەر بۆ نموونە گوتی"جەژنی رابردوو ویستم سەردانی م. سەڵاحەدین بەهادین بكەم گوتی لە هەولێرم ئیتر نەپرسییەوە تاوەكو سەردانی بكەم".
د. عەبدوللەتیف داواكاری ئەوەشی لە یەكگرتو و كۆمەڵ هەبوو نێتیان بەرامبەر بەسەلەفییەكان پاكبكەنەوە و گوتیشی "باوەكو دوو برا رەخنە لە یەكتری بگرین". لەم بۆچوونەدا د. موسەنناش هاوڕایەتی و دەڵێت "موسڵمانان برای یەكترن جا سۆفی بن یان سەلەفی، دەبێت ئەوەش روون بێت لەلای من یەكگرتوو بوون مەرجی ئیمانداری نییە، بەڵكو سەلەفی و سۆفیەكیش هەر برامانن".
خەباتی پێشمەرگە و بەراووردیان بە حەماس
لە بەشی كۆتایی گفتوگۆكەدا، هەندێك لە هاونیشتمانیان پرسیار و تێبینییان پێشكەش كرد. یەكێك لە هاونیشتمانیان پرسی "كە كاتی خۆی پێشمەرگە خەباتیان كردوە دەكرێت بڵێن هەڵەبوون". ئەو پرسیارەی بۆ د. عەبدوللەتیف بوو هەر بۆیە ئەوەیش وەڵامی دایەوە و گوتی "لە ١٩٧٤ كورد كە زانی شەڕ لەبەرژەوەندی نییە چەكی دانا، ئێستا ئەگەر حەماس دەزانێ شەڕ لە بەرژەوەندی نییە بە هەوڵی راگرتنی بدات".
هاونیشتمانییەكی دیكە كە هاوبۆچونی د.عەبدوللەتیفە برسیاری ئەوەی كرد "پێوەرەكانی سەركەوتن بەپێی ئایەت و فەرموودە چین؟". لە كاتێكدا باس لە گیان لەدەستدانی نزیكەی و 60 هەزار كەس دەكرێت كە نزیكەی 55هەزاریان تەنیا لەلایەنی فەڵەستینین و بەشێكی زۆریشیان ژن و منداڵان.
د. موسەننا لە وەڵامی هاونیشتمانییەكدا دەڵێت "ئیسرائیل مەترسییە لەسەر تەواوی مرۆڤایەتی، نەك بۆ ئەم شەڕە، بەڵكو بۆ بەشێك لەو شەڕانەش كە لە رابردوودا كراون، هەر بۆنموونە بەشی زۆری ئەو چەكانەی لە شەڕی ئێران - عێراق بەكاردەهات لە ئیسرائیلەوە دابین دەكرا".
سەلەفییەكان بایكۆتی خواردنی كەی ئێف سی دەكەن
هاونیشتمانییەكی دیكە كە لە ریزی ئەو كەسانە دانیشتوبوو پشتیوانی قسەكانی د.عەبدوللەتیف یان دەكرد گوتی "عەنكاوا باشترین نموونەیە كە ئیسلامییەكان نەك لە نێوخۆیاندا، بەڵكو بۆ دەرەوەی خۆشیان پێكەوە ژیانیان قبوڵە". هەر لە نێو ئامادەبوانی بەرنامەكەدا گەنجێكی سەلەفی باسی ئەوەی كرد كە "بەكڵانشینكۆفێكەوە شەڕی ئێڤ ١٦ ناكرێت، دەبێت موسڵمانان لە غەززە شێوازی خەباتیان بگۆڕن".
قسەی ئامادەبوویەكی دیكەی بەرنامەكە كە لە پشتیوانانی د.عەبدوللەتیف بوو شتێكی نوێی ئاشكراكرد ئەویش ئەوەیە سەلەفییەكان بەنهێنی پارە بۆ غەززە دەنێرن ئەو گونجە گوتی " منداڵێكم هەیە پارەی دەخیلەی خۆی بۆ غەززە ناردوە"، بەڵام روونینەكردەوە ئەو پارەییان بە چ رێگایەك ناردوە، هەر ئەو گەنجە ئەوەشی ئاشكراكرد كە بایكۆتی ئەو شتانەیان كردوە كە لە ئیسرائیلەوە دێن یاخوود ئەو وڵاتانەی كە هاوكاری ئیسرائیل دەكەن ئەو گەنجە گوتی "بایكۆتی كەی ئێف سی و شتی ئیسڕائیلیمان كردوە".
شتێك كە لەسەری هاوڕابوون و گێڕانەوەی نوكتەیەك
لە ماوەی رابردوو كۆنفرانسی نزای نیشتمانی لە هەولێر كرا، جگە عەبدوڵڵا وەیسی، سەرۆكی یەكێتی زانایانی ئایینی ئیسلامی كوردستان، هیچ كەسایەتییەكی دیاری ئیسلامی، بەتایبەت حیزبە ئیسلامییەكان ئامادەنەبوون هۆكاری ئەوەشیان بۆ ئەوە گەڕاندەوە كە ئەو كۆنفرانسیە هەوڵێكە بۆ بڵاوكردنەوی دینێكی هاوبەش بەناوی دینی ئیبراهیمی، د.موسەننا بەدەرفەتی زانی لە بەشێكی ئەم بەرنامەیەدا باسی ئەو ئەو دینە بكات‌و بڵێت "لەلای ئێمە دینێك نییە بەناوی دینی ئیبراهیمی" د. عەبدوللەتیف یش لەو پرسەدا پشتیوانی خۆی بۆ دەربڕی و گوتی "منیش هەمان بۆچونم هەیە دینێك نییە بەناوی دینی ئیبراهیمی".
لە چەند شوێنێكی بەرنامەكە پێكەنین دروست دەبوو، یەكێكە لەوانە بەهۆی گێڕانەوەی نوكتەیەك بوو لەلایەن د.موسەننا د.موسەننا گوتی "دەڵێن جارێك باوكێك باسی شەڕێك بۆ كوڕەكەی دەگێرێتەوە كە تێدا بە دیل گیراوە باوكەكە دەڵێت پێیان گوتین هەر كەسێك رازی دەبێت وەهای لێبكەین باشە ئەگینا دەكوژین، كوڕەكەشی دەپرسێ ئەی چیان لە تۆ كرد باوكەكە دەڵێت ئێمەیان كوشت". هەرچەندە ئەونوكتەیە كەمێك توندی گفتوگۆكانی خاوكردەوە، بەڵام د.عەبدوللـەتیف ئەحمەد ناڕزی بوو بە گێڕانەوەی ئەو نوكتەیە گوتی "نەدەبوو ئەوە نوكتەیە بكەیت". د.موسەنناش گوتی "ئاخر بۆیە بەووری نەمگێڕایەوە دەمزانی بەكەڵك نییە بەڵام وەكو نموونە باسم كرد كە نابێت موسڵمانان سەرشۆڕی قبوڵ بكە".
ئەم بەرنامەیە شەوی 04-05-2025 پێشكێش كرا .
شەڕی غەززە شكست یان سەركەوتن بۆ ئیسلامییەكان؟
كورتەیەك لە بەرنامەكە
لەم بەرنامەیەدا گفتوگۆیەكی گرنگ لەنێوان دوو كەسایەتی دیاری ئاینی لە كوردستان، سەبارەت بە شەڕی نێوان ئیسرائیل - حەماس دەكرێت، گفتوگۆ گەرمەكەش زیاتر باس كردنە لە هێرشەكەی 7ی ئۆكتۆبەر، د. عەبدوللەتیف ئەحمەد، كە بە رابەری سەلەفییەكانی كوردستان دەناسرێ بۆچوونی وایە حەماس لە 7ی ئۆكتۆبەر گەورەترین هەڵەی كردوە كە هێرشی بۆ سەر ئیسرائیل كردوە و گەورەترین زیانی لە موسڵمانانی غەززە داوە ئەو كارەی جگەلە كاولبوونی شاری غەززە بووەتە هۆی شەهیدبوونی زیاتر لە 50هەزار موسڵمان، جەخت لەوەش دەكاتەوە (ئیخوان موسلمین) بە نەزانانە پشتیوانی ئەو هەنگاوی حەماسیان كردوە، د. موسەننا ئەمین، پەرلەمانتاری عێراق و كێكە لە سەركردە دیارەكانی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان كە بەنزیكە لە (ئیخوان موسلمین)ی جیهانی دەناسرێن د بۆچوونەكانی تەواو پێچەوانەی رابەری سەلەفییەكانە و لەو بڕوایەدایە حەماس كارێكی باشی كرد و داوا لە موسڵمانانیش دەكات پشتیوانی لە حەماس بكەن.
د. عەبدوللەتیف ئەحمەد و د. موسەننا ئەمین، بە ئاشكرا دوو بۆچوونی جیاواز و تەنانەت دژبەیەكیان سەبارەت بە لێكدانەوەی ئەم شەڕە و دەرئەنجامەكانی خستەڕوو.
گفتوگۆی ئەم دوو كەسەیەتییە ئاینییە بە روونی پێشانی دا كە گرووپە ئیسلامییەكانی كوردستان بۆچوونی جیاوازیان هەیە سەبارەت بە شەڕی غەززە و هێرشی حەماس. هەر لە گفتوگۆكەدا ئەوەش بەدەركەوت كە دابەشبوونێكی قوڵە لە نێوان رەوتی سەلەفی و ئیخوانی لە كوردستان هەیە هەر لایەكیشیان پەیوەندییان لەگەڵ وڵاتانی دەرەوە جیاوازە، سەلەفییەكان بە نزیك لە سعودیا و حیزبە ئیسلامییەكانیش بە نزیك لە قەتەڕ و توركیا و ئێران ناویان دەبرێت هەر لە بەرنامەكەدا د. عەبدوللەتیف زیاتر سەرنجی دەخاتە سەر قوربانی و خەسارە مرۆڤییەكان، لە كاتێكدا د. موسەننا باس لەوە دەكات كە خۆڕاگرتن لە بەرامبەر ئیسرائیل خۆی لە خۆیدا سەركەوتنە بۆ موسڵماناند. عەبدوللەتیف جەختی لەوە كردەوە ئەو كارەی حەماس لە 7ی ئۆكتۆبەر كردی هەڵە بووە و زیانی گەورەشی بەموسڵمانان گەیاندووە، لەلایەكی دیكەوە د. موسەننا بەرگری لە بڕیاری حەماس دەكرد و وەك بەرگریكردنێكی رەوای لەقەڵەم دەدا.
د. عەبدوللەتیف: ئیخوان بەهێندەی چارەكێكی سعودیا یارمەتی غەززە نەداوە
د. عەبدوللەتیف ئەحمەد لە سەرەتای گفتوگۆكەدا باسی لەوە كرد كە داواكارە لە خوای گەورە موسڵمانانی غەززە سەركەوتوو بكات، بەڵام پێی وایە نیەتەكانمان نابێت پێچەوانەی شەریعەت بێت. ناوبراو پێداگری لەسەر ئەوە كرد كە هێرشی حەوتی ئۆكتۆبەر لەلایەن حەماسەوە هەڵەیەكی گەورە بووە و تەنانەت گەیشتە ئەوەی كە بڵێت "هیچ بەڵگەیەك لە قورئان و فەرموودەدا نییە كە پاڵپشتی كارەكەی حەماس بكات".
د. عەبدوللەتیف ئەحمەد هەروەها ئاماژەی بەوە كرد كە "هەموو جەنگێك لە بەرژەوندەی ئیسرائیلە" و "هەر جەنگێك لەگەڵ ئیسرائیل كرابێت لە بەرژەوەندی ئەوان تەواو بووە". لە بۆچوونی ئەودا، حەماس بە نوێنەرایەتی موسڵمانان ئەو شەڕەی نەكردووە و بەرپرسیارێتی ئەو كارەساتانەیە كە بەسەر غەززەدا هاتووە. ناوبراو رەخنەی لە ئیخوان موسلمین گرت و گوتی "هەموو ئیخوانی جیهان بەهێندەی چارەكێكی سعودیا یارمەتی غەززە نەداوە".
لە بەشێكی دیكەی قسەكانی د. عەبدوللەتیف ئەحمەد باسی حیزبی عیلمانی كرد گوتی " لەلای من عیلمانی تاكە پێڵاوێك ناهێنێ".
سەبارەت بە كۆكردنەوەی هاوكاری بۆ خەڵكی غەززە، د. عەبدوللەتیف ئاماژەی بەوەدا لە مزگەوتی بەهەشت هاوكاری كۆناكاتەوە، هۆكارەكەشی بۆ ئەوە گەڕاندەوە كە نازانێت بۆ كوێی بەرێت، بەڵام داواشی لە خەڵكی كرد "هاوكارییەكانیان بۆ غەززە بۆ لای حاجی كاروان بنێرن". ئەوە لە كاتێكدا لە بەشێكی دیكەی قسەكانی ئەوەی خستەڕوو كە حاجی كاروان گوتویەتی مێشوولەیەكیش رێگای نییە بچێتە غەززە بۆیە گوتی "كە مێشوولەیەك رێگەی نەبێت بڕواتە غەززە، نازانم حاجی كاروان ئەو هاوكاریانە چۆن دەگەیەنێتە غەززە". لە سەرەتای مانگی چواری 2025دا حاجی كاروان، بانگخواز و سەرۆكی رێكخراوی بەختەوەری لە دیدارێكی رووداو دا باسی لەو كۆمەك و هاوكارییانە كرد كە لە هەرێمی كوردستانەوە بۆ غەززە كۆكراوەتەوە و بە بەهای پارەكەشی بە زیاتر لە 5 ملیۆن دۆلار خەمڵاند.
بۆچوونی د.موسەننا ئەمین
د. موسەننا ئەمین پەرلەمانتاری عێراق بە جۆرێكی دیكە بۆ بابەتەكە دەڕوانێت و پێی وایە د. عەبدوللەتیف بە تەنیا نوێنەرایەتی سەلەفییەكان ناكات و گوتی جۆرەها سەلەفی هەیە، وەك "سەلەفی جیهادی و زانستی و مەدخەلی، دەخوازم ئەمانەی كوردستان مەدخەلی نەبن". لای د. موسەننا، پرسی فەڵەستین تەنیا پەیوەندی بە حەماسەوە نییە، بەڵكو پرسی هەموو موسڵمانانە.
د. موسەننا بە توندی رەخنەی لە هەڵوێستی وڵاتانی ئیسلامی و عەرەبی گرت و گوتی "جیهانی ئیسلامی هاوبەشی ئەو تاوانانەیە كە لە غەززە دەكرێت". هەروەها وتیشی "وڵاتانی جیهانی ئیسلامی تەنیا پشتیوانی لە كورسییەكانی خۆیان دەكەن". ناوبراو ئاماژەی بە توركیاش كرد كە "دەیان رێككەوتنی ستراتیژی لەگەڵ ئیسرائیل هەیە". ئەوە لە كاتێكدا حیزبەكەی د.موسەننا (یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان) تۆمەتبار دەكرێت بەوەی بەهۆی نزیكیان لەو وڵاتە كەمترین رەخنە لە هەڵەكانی دەگرن.
د. موسەننا پێی وایە حەوتی ئۆكتۆبەر هۆكارێك بووە بۆ بەرگری و دەڵێت "فەڵەستینییەكان جگەلە بەرگری بژاردەیەكی دیكەیان نییە" و "لەجیهادی بەرگریدا هەموو هەڵوێستێك رەوایە ئەگەر كارێكی خۆكوژیش بێت".
جیاوازی بۆچوونەكان لەسەر هێرشی 7ی ئۆكتۆبەر
یەكێك لە خاڵە سەرەكییەكانی ناكۆكی نێوان ئەم دوو كەسایەتییە ئیسلامیەی كوردستان پەیوەندی بە هەڵسەنگاندنی هێرشی 7ی ئۆكتۆبەری حەماس هەبوو. د. عەبدوللەتیف ئەحمەد بە راشكاوی دەڵێت "ئەو كارەی حەماس كردی هەڵەبوو" و "هێرشی حەوتی ئۆكتۆبەر سەد لە سەد هەڵە بوو". لە بەرامبەردا، د. موسەننا ئەمین پێی وایە "حەماس مافی پەلاماردانی ئیسرائیلی هەیە، چونكە خاكەكەی داگیر كراوە" و دەڵێت "من ناتوانم بڵێم حەماس خەڵەتی كرد".
د. عەبدوللەتیف جەخت لەسەر ئەوە دەكات كە "ئەوە حەماس كردی جەنگی هێرش بوو نەك بەرگری كردن" و "بە ٢٠ ساڵ شەڕ هێندەی دوای حەوتی ئۆكتۆبەر زیان بەر موسڵمانان نەكەوتووە". لەبەرامبەردا، د. موسەننا دەڵێت "لە٢٠٢٢دا ٥٠٠ شەهید هەبووە خۆ ئەوكاتە حەوتی ئۆكتۆبەر نەبووە" و "ئەگەر حەوتی ئۆكتۆبەریش نەبوایە ئیسرائیل وازی دەهێنا؟ بەدڵنیاییەوە نەخێر".
باس لەسەر سەركەوتن و شكستی شەڕی غەززە
بەشێكی زۆری گفتوگۆكە تەرخانكرابوو بۆ باسكردن لەوەی ئایا ئەم شەڕە بە سەركەوتن یان بە شكست بۆ حەماس و موسڵمانان لەقەڵەم دەدرێ.
د. عەبدوللەتیف دەپرسێت "كامەیە سەركەوتن خۆ قودس رزگار نەكراوە" و باس لەوە دەكات كە "پێشتر نزیكەی ٤٥٠٠ دیلی موسڵمانان هەبوو ئێستا بووەتە ١٧ هەزار".
لە بەرامبەردا، د. موسەننا ئەمین باس لە سەركەوتنی مەعنەوی دەكات و دەڵێت "خۆڕاگرتنیان لەبەرامبەر ئیسرائیل سەركەوتنە" و "لەم شەڕەدا سەتان ملیۆن دۆلار زیان بەر ئیسرائیل كەوتووە". هەروەها باس لەوە دەكات كە "لەبەرچاو دنیا ئیسرائیل بووبە وڵاتێكی مرۆڤ كوژ".
"حیزبە ئیسلامییەكان قەتەڕی و توركی و ئێرانین"
خاڵێكی دیكەی جێی ناكۆكی، هەڵوێستی هەردوو كەسایەتییەكە بەرامبەر بە ئیخوان موسلمین و حیزبە ئیسلامییەكان بوو. د. عەبدوللەتیف بە راشكاوی رەخنەیەكی زۆر توند لە هەڵوێستی ئیخوان موسلمین دەگرێت بە بەڵا ناویان دەبات و دەڵێت "ئیخوان بەڵای ئومەتی ئیسلامییە" و "سەركەتن و شكست لەلای ئیخوان بە دەست خۆیانە، ئەگەر گوتیان سەركەوتووین دەبێت ئێمەش تێكڕا بڵێن بەڵێ سەركەوتن، هەر رەخنەیەك بگریت بە بێبڕوا‌و دووڕووت دەزانن، ئەوەیان بەرامبەر من بەكارهێناوە".
د. موسەننا لە بەرامبەردا پێچەوانەی پێشبینییەكان لەو كاتەدا كە د.عەبدوللەتیف گوتی "ئیخوان بەڵای ئومەی ئیسلامییە". نیشانەیەكی پێكەنین لەسەر رووخساری دەركەوت پاش كەمێك بێ دەنگی گوتی "ئیخوان بزووتنەوەیەكە بۆ ژیانەوەی دین، تەنانەت هەندێ لەو برایانەی ئێستا لەدوای د.عەبدوللەتیف نوێژ دەكەن پێشتر بە كاریگەری ئیخوان چونەتە مزگەوت، هەر بۆ زانیاریت د.عەبدوللەتیف ئیخوان بڕوای بە كودەتا هەر نییە". دواتر د. عەبدوللەتیف دووبارە باسی نزیكایەتی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان و د. عەلی قەرەدغی كرد لەگەڵ وڵاتی توركیا و گوتی "كاتی خۆی كە كودەتا لە ئەردرۆغان ی سەرۆككۆماری توركیا كرا د. عەلی قەرەدغی یەكسەر پشتیوانی بۆ دەربڕی".
رەخنەكانی د. عەبدوللەتیف تەنیا لە یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان نەبوو، بەڵكو هەموو حیزبە ئیسلامییەكانی كوردستان تۆمەتبار دەكات بەوەی نزیكیان لەگەڵ سێ وڵاتی ئیسلامی هەیە و راستەوخۆ لەژێر كاریگەری ئەواندا بڕیارەكانیان دەدەن، ئەو گوتی "حیزبە ئیسلامییەكان كە تەنیا كار بۆ بەدەستهێنانی كورسی دەكەن، قەتەڕی و توركی و ئێرانین".
د. عەبدوللەتیف: سعودیا تاجی سەرمانە
بەشێكی دیكەی گفتوگۆكە تەرخانكرابوو بۆ هەڵوێستی وڵاتانی ئیسلامی بەرامبەر بە شەڕی غەززە. د. عەبدوللەتیف باس لە ڕۆڵی سعودیا دەكات و دەڵێت "سعودیا تاجی سەرمانە لەسەر پڕۆگرامی سەلەفە" لە كاتێكدا د. موسەننا ڕەخنە لە وڵاتانی ئیسلامی دەگرێت و دەڵێت "بەشێك لە وڵاتانی ئیسلامی ئامادەنین پەیوەندی دبلۆماسی لەگەڵ ئیسرائیل بپچڕێنن".
هەروەها باس لە پەیوەندی هەندێك لە وڵاتانی عەرەبی لەگەڵ ئیسرائیل كرا، بۆ نموونە د. عەبدوللەتیف دەڵێت "ئیسرائیل باڵوێزخانەی لە سعودیا نییە، بەڵام لە قەتەڕ هەیەتی" لە كاتێكدا د. موسەننا وەڵام دەداتەوە و دەڵێت "ئیسرائیل باڵوێزخانەی لە قەتەڕ نییە، بەڵام بنكەی سەربازی هەیە".
خاڵێكی دیكەی گرنگی گفتوگۆكە پەیوەندی بە فتواكەی د. عەلی قەرەداغی سەرۆكی یەكێتی جیهانی زانایانی موسڵمان هەبوو، كە داوای لە موسڵمانی جیهان كرد بەو هاوكاری خەڵكی غەززە بكەن لە بەشێكی فتواكەیدا هاتووە
"سوپای ئیسرائیل منداڵانی بێ باوك و بێوەژنان برسی و نەخۆش دەكوژێت، مزگەوتی ئەقساو قیبلەی یەكەمی موسڵمانان و شوێنی شەو رەوی پێغەمبەری خودا بێویژدانانەو بێدینانە دەستدرێژی كراوەتە سەر، ئەی ئوممەتی ئیسلامی، ئەی ویژدانی مرۆڤایەتی، بێدەنگی هەتا كەی؟ چی ماوەتەوە بۆ جوڵەو هەستانەوەو راگرتنی ئەم دەستدرێژییە دڕندانەیە؟".
كاتێك د. عەبدوللەتیف دەپرسێت "بۆچی كەس بەدەم فتواكەی عەلی قەرەداغی یەوە نەچوو؟" و دەشڵێت "فتواكەی د. عەلی قەرەداغی وردبینی تێدا نەكراوە" و "د. عەلی ناتوانی كار بە فتواكەی خۆشی بكات، چونكە ئەو داوای جیهادی چەكداری كردوە تەنانەت ئیخوانیش بەقسەیان نەكرد".
لەبەرامبەر د. موسەننا وەڵامی دایەوە و گوتی "فتواكەی د. عەلی باسی جیهادی چەكداری ناكات" و "جیهاد بە پارە و یارمەتی جۆراوجۆریش دەكرێت". هەروەها باسی لەوە كرد كە د. عەلی قەرەداغی وڵاتینامەی قەتەڕی هەیە.
رۆڵی سەركردەكانی حەماس
بەشێكی دیكەی گفتوگۆكە تەرخانكرابوو بۆ باسكردن لە رۆڵی سەركردەكانی حەماس لە شەڕەكەدا، بەتایبەتی یەحیا سنوار و ئیسماعیل هەنیە. د. موسەننا باس لەوە دەكات كە "دەبێت مێژووی مرۆڤایەتی شانازی بە یەحیا سنوارەوە بكات". لەمە كاتەدا د.عەبدوللەتیف قسەكان بە د.موسەننا دەبڕێت دەڵێت "خوای گەورە سنوار بە شەهید قبوڵ بكات، بەڵام بیریشت نەچێت كە سنوار پێش شەهید بوون لە تونێلدا بووە، ئەو رۆژەی لە تونێلەكە هاتەدەرەوە شەهید بوو".
ئەم قسەی د.عەبدوللەتیف، د.موسەننا تەواو نیگەران دەكات بۆیە دەڵێت "سنوار لە دووری ١٠٠ مەتر لە دووژمن شەهیدبوو تۆش دەڵێت لە تونێلدا بووە". د.موسەننا باس لەوەش دەكات 36 كەس لە بنەماڵەی ئیسماعیل هەنییە شەهید بوون، بۆیە دەپرسێ "خۆ ئەوانە لەهوتێل نەبوون" و "حەوت كەس لە سەركردە باڵاكانی حەماس لەم شەڕەدا شەهید بوون ئەوانە هەموویان لە تونێلدا بوون؟".
د. عەبدوللەتیف سوێنددەخوات كە خۆشحاڵ نییە بە كوشتنی ئەو سەركردە ئیسلامیانە و دەڵێت "خوا شاهیدە خۆشحاڵ نیم بە كوشتنی هەنییە و سنوار، بەڵام شتێك هەیە لەلای ئێوە سنوار گرنگە لەلای من ئەو هەموو ژن و منداڵە كە دەكوژرێن".
پەیوەندی نێوان گرووپە ئیسلامییەكانی كوردستان
لە كۆتایی گفتوگۆكەدا، هەردوو كەسایەتییەكە باسیان لە پەیوەندی نێوان گرووپە ئیسلامییەكانی كوردستان كرد. د. موسەننا تۆمەتباری كرد كە "د. عەبدوللەتیف (عوقدەی) لەگەڵ ئیخوان هەیە" لە كاتێكدا د. عەبدوللەتیف وەڵامی دایەوە و گوتی "گرفتم لەگەڵ ئەو هەڵانە هەیە كە حەماس كردویەتی نەك عوقدە بەرامبەر بە ئیخوان هەبێت".
لەبەشێكی دیكەی دیدارەكەدا د. موسەننا داواكاری ئەوەی لە د.عەبدوللەتیف كرد وەكو چۆن دەچێت بۆ بارەگای حیزبە عیلمانییەكان سەردانی حیزبە ئیسلامیەكانیش بكات. د. عەبدوللەتیف لە وەڵامی ئەو قسانەدا جەختی لەوە كردەوە هەموو كاتێك ئامادەی ئەو جۆرە سەردانانەیە، بەڵام وەك پێویست وەڵامی نەدراوەتەوە هەر بۆ نموونە گوتی"جەژنی رابردوو ویستم سەردانی م. سەڵاحەدین بەهادین بكەم گوتی لە هەولێرم ئیتر نەپرسییەوە تاوەكو سەردانی بكەم".
د. عەبدوللەتیف داواكاری ئەوەشی لە یەكگرتو و كۆمەڵ هەبوو نێتیان بەرامبەر بەسەلەفییەكان پاكبكەنەوە و گوتیشی "باوەكو دوو برا رەخنە لە یەكتری بگرین". لەم بۆچوونەدا د. موسەنناش هاوڕایەتی و دەڵێت "موسڵمانان برای یەكترن جا سۆفی بن یان سەلەفی، دەبێت ئەوەش روون بێت لەلای من یەكگرتوو بوون مەرجی ئیمانداری نییە، بەڵكو سەلەفی و سۆفیەكیش هەر برامانن".
خەباتی پێشمەرگە و بەراووردیان بە حەماس
لە بەشی كۆتایی گفتوگۆكەدا، هەندێك لە هاونیشتمانیان پرسیار و تێبینییان پێشكەش كرد. یەكێك لە هاونیشتمانیان پرسی "كە كاتی خۆی پێشمەرگە خەباتیان كردوە دەكرێت بڵێن هەڵەبوون". ئەو پرسیارەی بۆ د. عەبدوللەتیف بوو هەر بۆیە ئەوەیش وەڵامی دایەوە و گوتی "لە ١٩٧٤ كورد كە زانی شەڕ لەبەرژەوەندی نییە چەكی دانا، ئێستا ئەگەر حەماس دەزانێ شەڕ لە بەرژەوەندی نییە بە هەوڵی راگرتنی بدات".
هاونیشتمانییەكی دیكە كە هاوبۆچونی د.عەبدوللەتیفە برسیاری ئەوەی كرد "پێوەرەكانی سەركەوتن بەپێی ئایەت و فەرموودە چین؟". لە كاتێكدا باس لە گیان لەدەستدانی نزیكەی و 60 هەزار كەس دەكرێت كە نزیكەی 55هەزاریان تەنیا لەلایەنی فەڵەستینین و بەشێكی زۆریشیان ژن و منداڵان.
د. موسەننا لە وەڵامی هاونیشتمانییەكدا دەڵێت "ئیسرائیل مەترسییە لەسەر تەواوی مرۆڤایەتی، نەك بۆ ئەم شەڕە، بەڵكو بۆ بەشێك لەو شەڕانەش كە لە رابردوودا كراون، هەر بۆنموونە بەشی زۆری ئەو چەكانەی لە شەڕی ئێران - عێراق بەكاردەهات لە ئیسرائیلەوە دابین دەكرا".
سەلەفییەكان بایكۆتی خواردنی كەی ئێف سی دەكەن
هاونیشتمانییەكی دیكە كە لە ریزی ئەو كەسانە دانیشتوبوو پشتیوانی قسەكانی د.عەبدوللەتیف یان دەكرد گوتی "عەنكاوا باشترین نموونەیە كە ئیسلامییەكان نەك لە نێوخۆیاندا، بەڵكو بۆ دەرەوەی خۆشیان پێكەوە ژیانیان قبوڵە". هەر لە نێو ئامادەبوانی بەرنامەكەدا گەنجێكی سەلەفی باسی ئەوەی كرد كە "بەكڵانشینكۆفێكەوە شەڕی ئێڤ ١٦ ناكرێت، دەبێت موسڵمانان لە غەززە شێوازی خەباتیان بگۆڕن".
قسەی ئامادەبوویەكی دیكەی بەرنامەكە كە لە پشتیوانانی د.عەبدوللەتیف بوو شتێكی نوێی ئاشكراكرد ئەویش ئەوەیە سەلەفییەكان بەنهێنی پارە بۆ غەززە دەنێرن ئەو گونجە گوتی " منداڵێكم هەیە پارەی دەخیلەی خۆی بۆ غەززە ناردوە"، بەڵام روونینەكردەوە ئەو پارەییان بە چ رێگایەك ناردوە، هەر ئەو گەنجە ئەوەشی ئاشكراكرد كە بایكۆتی ئەو شتانەیان كردوە كە لە ئیسرائیلەوە دێن یاخوود ئەو وڵاتانەی كە هاوكاری ئیسرائیل دەكەن ئەو گەنجە گوتی "بایكۆتی كەی ئێف سی و شتی ئیسڕائیلیمان كردوە".
شتێك كە لەسەری هاوڕابوون و گێڕانەوەی نوكتەیەك
لە ماوەی رابردوو كۆنفرانسی نزای نیشتمانی لە هەولێر كرا، جگە عەبدوڵڵا وەیسی، سەرۆكی یەكێتی زانایانی ئایینی ئیسلامی كوردستان، هیچ كەسایەتییەكی دیاری ئیسلامی، بەتایبەت حیزبە ئیسلامییەكان ئامادەنەبوون هۆكاری ئەوەشیان بۆ ئەوە گەڕاندەوە كە ئەو كۆنفرانسیە هەوڵێكە بۆ بڵاوكردنەوی دینێكی هاوبەش بەناوی دینی ئیبراهیمی، د.موسەننا بەدەرفەتی زانی لە بەشێكی ئەم بەرنامەیەدا باسی ئەو ئەو دینە بكات‌و بڵێت "لەلای ئێمە دینێك نییە بەناوی دینی ئیبراهیمی" د. عەبدوللەتیف یش لەو پرسەدا پشتیوانی خۆی بۆ دەربڕی و گوتی "منیش هەمان بۆچونم هەیە دینێك نییە بەناوی دینی ئیبراهیمی".
لە چەند شوێنێكی بەرنامەكە پێكەنین دروست دەبوو، یەكێكە لەوانە بەهۆی گێڕانەوەی نوكتەیەك بوو لەلایەن د.موسەننا د.موسەننا گوتی "دەڵێن جارێك باوكێك باسی شەڕێك بۆ كوڕەكەی دەگێرێتەوە كە تێدا بە دیل گیراوە باوكەكە دەڵێت پێیان گوتین هەر كەسێك رازی دەبێت وەهای لێبكەین باشە ئەگینا دەكوژین، كوڕەكەشی دەپرسێ ئەی چیان لە تۆ كرد باوكەكە دەڵێت ئێمەیان كوشت". هەرچەندە ئەونوكتەیە كەمێك توندی گفتوگۆكانی خاوكردەوە، بەڵام د.عەبدوللـەتیف ئەحمەد ناڕزی بوو بە گێڕانەوەی ئەو نوكتەیە گوتی "نەدەبوو ئەوە نوكتەیە بكەیت". د.موسەنناش گوتی "ئاخر بۆیە بەووری نەمگێڕایەوە دەمزانی بەكەڵك نییە بەڵام وەكو نموونە باسم كرد كە نابێت موسڵمانان سەرشۆڕی قبوڵ بكە".
ئەم بەرنامەیە شەوی 04-05-2025 پێشكێش كرا .
به‌شی بكه لە
