پێشبنییەكانی كەشوهەوا بۆ ئەساڵی2026
تینوێتییە بڕستی لە زەوی و دارەكان بڕیوە
پێشبنییەكانی كەشوهەوا بۆ ئەساڵی2026
كورتەیەك لە بەرنامەكە
قەیرانی ئاو بووەتە یەكێك لە گەورەترین هەڕەشەكانی سەر هەسارەكەمان؛ بەپێی ئامارەكانی رێكخراوی تەندروستیی جیهانی (WHO، 2.2 ملیار كەس لە ئاوی پاكی خواردنەوە بێبەشن و 3.5 ملیار كەسیش خزمەتگوزاریی پاكوخاوێنیی گونجاویان نییە. ئەم قەیرانە تەنیا لە ئاستی جیهانیدا نییە، بەڵكو كاریگەریی راستەوخۆی لەسەر ناوچەكە و هەرێمی كوردستانیش داناوە. مانگی دەستكردی ناسا (GRACE) دەریخستووە كە گەورەترین كەمبوونەوەی ئاوی ژێر زەوی لەسەر ئاستی جیهان، لەسەر رووبارەكانی دیجلە و فوراتە، حكومەتی عێراقیش رایگەیاندووە كە یەدەگی ئاوی ئەمساڵ گەیشتووەتە نزمترین ئاستی لە 90 ساڵی رابردوودا.
بەرنامەی "لەگەڵ رەنج" لە نزیكەوە دیمەنە كاریگەرەكانی ئەم وشكەساڵییە لە گوند و دەشتەكانی كوردستان پیشان دەدات، لە زەوییە شەقار شەقاربووەكانەوە تاوەكو چاوپێكەوتن لەگەڵ شوان و جووتیاران كە باس لە نەبوونی لەوەڕگا و وشكبوونی كانیاوەكان دەكەن. بەڕێوەبەری بەنداوی دووكان، وەك پسپۆڕێك، پشتڕاستی دەكاتەوە كە ساڵی 2025 یەكێك بووە لە وشكترین ساڵەكان لە مێژووی 65 ساڵەی بەنداوەكەدا.
بەرنامەكە تەنیا باس لە قەیرانەكە ناكات، بەڵكو چارەسەرەكانیش دەخاتەڕوو، لەوانە دروستكردنی بەنداوی نوێ، بەكارهێنانەوەی ئاوی پاشەڕۆ بە شێوەی وڵاتانی پێشكەوتوو وەك ئیسرائیل و سەنگاپور، هەروەها سوودوەرگرتن لە تەكنەلۆژیای نوێ وەك ئاودێریی زیرەك و بارانبارینی دەستكرد. پەیامی كۆتایی بەرنامەكە روونە: ئاو ژیانە و بەڕێوەبردنی ژیرانە تاكە رێگایە بۆ رزگاربوون لەم چارەنووسە مەترسیدارە.
هەڕەشەیەكی جیهانی، كاریگەرییەكی خۆجێی
نەتەوە یەكگرتووەكان لە راپۆرتی ساڵی 2024دا هۆشداری دەدات كە نیوەی دانیشتووانی جیهان لانیكەم مانگێك لە ساڵێكدا تووشی كێشەی كەمیی ئاو دەبن. ئەم دۆخە بەهۆی گۆڕانی كەشوهەواوە خراپتر بووە، تا ئەو رادەیەی خزمەتگوزاریی كەشناسیی نیشتمانیی ئەڵمانیا (DWD) رایگەیاندووە كە "ئیتر ناتوانین پێشبینی بارانبارین بكەین، چونكە ناسەقامگیریی كەشوهەوا سیستەمەكانی بەتەواوی تێكداوە".
كاریگەریی ئەم قەیرانە جیهانییە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا زۆر بە روونی دەبینرێت. پەیمانگای سەرچاوەكانی جیهان، وڵاتانی ئێران، عێراق، سووریا و توركیای وەك ئەو وڵاتانە پۆلێن كردووە كە زۆرترین كێشەی كەمیی ئاویان هەیە. پڕۆژەی بەنداوی گاپ (GAP) لە توركیا، بەپێی پڕۆگرامی ژینگەی نەتەوە یەكگرتووەكان، بووەتە هۆی كەمبوونەوەیەكی بەرچاوی ئاوەڕۆكانی دیجلە و فورات. داتاكانی حكومەتی عێراقیش شایەتی بۆ ئەم راستییە تاڵە دەدەن و دەڵێن "ئەمساڵ یەدەگی ئاو گەیشتە نزمترین ئاست لە 90 ساڵی رابردوودا".
كوردستان؛ وێنەی كارەساتەكە لە نزیكەوە
رەنج سەنگاوی لە گەشتە مەیدانییەكەیدا بینەر دەباتە نێو دیمەنە راستەقینەكانی وشكەساڵی. زەوییەكی شەقار شەقار كە "تەنیا شنەبایەك بەسە بۆ ئەوەی تەپوتۆزێكی زۆر لەم خاكەوە هەڵبسێتێنێت." گەڵای دارەكان پێش وەخت زەرد بوون و هەڵوەریون، نەك بەهۆی پایزەوە، بەڵكو "تینوێتییە بڕستی لێ بڕیون."
شوانەكان لەسەر ئەم خاكە وشكەڵانە مەڕەكانیان دەلەوەڕێنن، بەڵام وەك یەكێكیان دەڵێت: "تەنیا بۆ رێككردنی مەڕەكانە و هیچی تر." ئەو باس لەوە دەكات كە كانیاوەكان وشكیان كردووە و ناچارە تەنیا دوو جار لە رۆژێكدا ئاوی مەڕەكانی بدات. وشكەساڵی تەنانەت بووەتە هۆی زیادبوونی نائاسایی جرج و مشك، كە زەوییەكانیان كون كون كردووە و هەڕەشە لە ماڵی گوندنشینانیش دەكەن.
زەینەب عەبدوڵڵا، ئەندازیاری كشتوكاڵی، باس لەوە دەكات كە چۆن جووتیاران ناچارن پێش كێڵان زەوییەكانیان ئاو بدەن، چونكە "زەوی ڕەق بووە و هەمووی بووەتە كەستەك، ئەم كەستەكەش ناتوانی هیچی تێدا بچێنیت." تەنانەت هەندێك زەوی بەهۆی وشكییەوە بەتەواوی لەكاری كشتوكاڵی كەوتوون.
یادەوەریی سەوز و ئێستایەكی وشك
كاریگەریی وشكەساڵی تەنیا لەسەر خاك و ئاژەڵ نییە، بەڵكو لەسەر دەروونی مرۆڤەكانیشە. محەممەد ئەحمەد، پیاوێكی بەتەمەنی خەڵكی شارباژێڕ كە بینایی لەدەستداوە، هێشتا بە یادەوەرییەكانییەوە دەژی. ئەو بە حەسرەتەوە باس لە رابردوو دەكات و دەڵێت: "وەختی خۆی چاوم هەبوو، ئەم چەمە ئەوەندە زۆر بوو، ئەوەندەی كشتوكاڵ و باخی لێبوو... وێنەكانی لە چاو ئێستایە كە من رۆژانە پرسیار ئەكەم كە ئەو چەمە هەمووی وشكی كردووە... خەریكین ببین بە بیابان". ئەو ئاگای لەوە نییە كە تەنانەت دارگوێزەكەی حەوشەكەشی وشك بووە. ئەمە تراژیدیای نەوەیەكە كە سەوزایی و ئاوەدانییان بینیوە و ئێستا شاهیدی بیابانبوونن.
بەنداوەكان؛ هیوا و نیگەرانی
بەنداوەكان ئاوێنەی راستەقینەی قەیرانی ئاون. كۆچەر جەمال، بەڕێوەبەری بەنداوی دووكان، لەسەر بەلەمێك لەناو دەریاچە كەمئاوەكەدا، دۆخەكە بە "گران" وەسف دەكات. ئەو دەڵێت: "ئەمساڵ كە 2025ـە بە راستی لە وشكترین ساڵەكان بوو... لە ماوەی 65 ساڵی تەمەنی بەنداوەكە، ئەمە كەمترین رێژەی ئاو بوو كە رژایە ناو دەریاچەكەمانەوە". ئەو باس لەوە دەكات كە ئیدارەدانی ئاو لەم دۆخەدا زۆر سەختە، چونكە دەبێت هاوسەنگی لەنێوان پێداویستییەكانی خوارووی عێراق و پاراستنی ئاستی دەریاچەكەدا رابگرن، وەك خۆی دەڵێت "ئەبێ وا بكەین نە باشوور تینوو بكەین و نە دارخورماكان و نە دارگوێزەكانیش."
لەلایەكی دیكەوە، خەڵكی ناوچەی چوارتا داوای دروستكردنی بەنداوی قوتابیان دەكەن، كە پڕۆژەیەكی ستراتیژییە و دەتوانێت ئاو بۆ بیست و پێنج گوند دابین بكات و ناوچەكە ببووژێنێتەوە. هەرێمی كوردستان 225 شوێنی گونجاوی بۆ دروستكردنی بەنداو دەستنیشان كردووە، كە ئەگەر كاریان لەسەر بكرێت، دەتوانن ئاسایشی ئاوی ناوچەكە مسۆگەر بكەن.
لە بەفیڕۆدانەوە بۆ بەڕێوەبردنی ژیرانە
لەكاتێكدا ناوچەكەمان بەدەست كەمیی ئاوەوە دەناڵێنێت، رۆژانە بڕێكی زۆر ئاو بەهۆی كەمتەرخەمییەوە بەفیڕۆ دەدرێت. كراوەهێشتنەوەی بەلۆعە لەكاتی ددان شوشتندا 8 لیتر ئاو، خۆشۆردنێكی 10 خولەكی 75 لیتر ئاو، و یەك فلەشی تەوالێت 9 لیتر ئاو بەفیڕۆ دەدات. ئەمە لە كاتێكدایە كە WHO پێی وایە 50 بۆ 100 لیتر ئاو لە رۆژێكدا بۆ هەر كەسێك بەسە، بەڵام لە وڵاتانی پێشكەوتوودا ئەم رێژەیە دەگاتە 300 لیتر. كشتوكاڵیش بەشێكی گەورەی ئاو بەكاردەهێنێت؛ بۆ بەرهەمهێنانی كیلۆیەك تەماتە 214 لیتر و بۆ كیلۆیەك خورما زیاتر لە 2000 لیتر ئاو پێویستە.
چارەسەر لە تەكنەلۆژیادایە؟
هەرچەندە دیمەنەكە تاریكە، بەڵام هێشتا هیوا ماوە. ئیلۆن مەسك ئاو بە "زێڕی راستەقینەی هەسارەكە" ناودەبات و پێی وایە تەكنەلۆژیا دەتوانێت داهاتوومان مسۆگەر بكات. نموونەی وڵاتانی وەك ئیسرائیل و سەنگاپور كە 90%ی ئاوی پاشەڕۆكانیان بەكاردەهێننەوە، یان سعودیە و ئیمارات كە پڕۆژەكانی شیرینكردنی ئاویان فراوان كردووە، رێگایەكی روون پیشان دەدەن. سیستمی ئاودێریی زیرەك دەتوانێت بەكارهێنانی ئاو لە كشتوكاڵدا بە رێژەی 30% كەم بكاتەوە، هەروەها پڕۆژەی بارانبارینی دەستكرد (cloud seeding) لە هەندێك حاڵەتدا رێژەی بارانبارینی تاوەكو 15% زیاد كردووە.
پەیامەكە روونە: ئاو ژیانە
زانیارییەكانی ناسا دەریدەخەن كە مەریخ رۆژێك لە رۆژان خاوەنی رووبار و دەریاچە بووە، بەڵام ئێستا هەسارەیەكی وشك و بێ گیانە. ئایا ئەمە چارەنووسی زەویشە؟ پەیامی كۆتایی بەرنامەكە ئەوەیە كە هێشتا دەرفەت ماوە. بە دروستكردنی بەنداو، بەڕێوەبردنی ژیرانەی سەرچاوەكانی ئاو، سوودوەرگرتن لە زانست و تەكنەلۆژیا، و هەستی بەرپرسیارێتیی تاكەكەسی، دەتوانین دڵۆپ بە دڵۆپ هاوسەنگی بۆ ژیان بگەڕێنینەوە.
جگەلە بەرنامە مەیدانییەكە لە ستودیۆیش گفتوگۆیەكی چڕ لەسەر هەمان پرس كرا بە میوانداری د.تورهان موفتی، راوێژكاری سەرۆكوەزیرانی عێراق بۆ كاروباری ژینگەو ئاو - ئەكرەم ئەحمەد، بەڕێوەبەری پێشووی بەنداوەكانی هەرێمی كوردستان - د.هونەر خەیات، پسپۆڕی گۆڕانكاری ئاو و هەوا و مامۆستا لە زانكۆی سەڵاحەدین.
ئەم بەرنامەیە لەگەڵ ئەم كەسایەتیانەدا گفتوگۆی كردووە:
-د.تورهان موفتی، راوێژكاری سەرۆكوەزیرانی عێراق بۆ كاروباری ژینگەو ئاو
- ئەكرەم ئەحمەد، بەڕێوەبەری پێشووی بەنداوەكانی هەرێمی كوردستان
- د.هونەر خەیات، پسپۆڕی گۆڕانكاری ئاو و هەوا و مامۆستا لە زانكۆی سەڵاحەدین
- زەینەب عەبدوڵڵا، ئەندازیاری كشتوكاڵی
- كۆچەر جەمال، بەڕێوەبەری بەنداوی دووكان
- محەممەد ئەحمەد، هاونیشتمانی
- لەگەڵ چەندین شوان و جووتیاری ناوچەك
پێشبنییەكانی كەشوهەوا بۆ ئەساڵی2026
كورتەیەك لە بەرنامەكە
قەیرانی ئاو بووەتە یەكێك لە گەورەترین هەڕەشەكانی سەر هەسارەكەمان؛ بەپێی ئامارەكانی رێكخراوی تەندروستیی جیهانی (WHO، 2.2 ملیار كەس لە ئاوی پاكی خواردنەوە بێبەشن و 3.5 ملیار كەسیش خزمەتگوزاریی پاكوخاوێنیی گونجاویان نییە. ئەم قەیرانە تەنیا لە ئاستی جیهانیدا نییە، بەڵكو كاریگەریی راستەوخۆی لەسەر ناوچەكە و هەرێمی كوردستانیش داناوە. مانگی دەستكردی ناسا (GRACE) دەریخستووە كە گەورەترین كەمبوونەوەی ئاوی ژێر زەوی لەسەر ئاستی جیهان، لەسەر رووبارەكانی دیجلە و فوراتە، حكومەتی عێراقیش رایگەیاندووە كە یەدەگی ئاوی ئەمساڵ گەیشتووەتە نزمترین ئاستی لە 90 ساڵی رابردوودا.
بەرنامەی "لەگەڵ رەنج" لە نزیكەوە دیمەنە كاریگەرەكانی ئەم وشكەساڵییە لە گوند و دەشتەكانی كوردستان پیشان دەدات، لە زەوییە شەقار شەقاربووەكانەوە تاوەكو چاوپێكەوتن لەگەڵ شوان و جووتیاران كە باس لە نەبوونی لەوەڕگا و وشكبوونی كانیاوەكان دەكەن. بەڕێوەبەری بەنداوی دووكان، وەك پسپۆڕێك، پشتڕاستی دەكاتەوە كە ساڵی 2025 یەكێك بووە لە وشكترین ساڵەكان لە مێژووی 65 ساڵەی بەنداوەكەدا.
بەرنامەكە تەنیا باس لە قەیرانەكە ناكات، بەڵكو چارەسەرەكانیش دەخاتەڕوو، لەوانە دروستكردنی بەنداوی نوێ، بەكارهێنانەوەی ئاوی پاشەڕۆ بە شێوەی وڵاتانی پێشكەوتوو وەك ئیسرائیل و سەنگاپور، هەروەها سوودوەرگرتن لە تەكنەلۆژیای نوێ وەك ئاودێریی زیرەك و بارانبارینی دەستكرد. پەیامی كۆتایی بەرنامەكە روونە: ئاو ژیانە و بەڕێوەبردنی ژیرانە تاكە رێگایە بۆ رزگاربوون لەم چارەنووسە مەترسیدارە.
هەڕەشەیەكی جیهانی، كاریگەرییەكی خۆجێی
نەتەوە یەكگرتووەكان لە راپۆرتی ساڵی 2024دا هۆشداری دەدات كە نیوەی دانیشتووانی جیهان لانیكەم مانگێك لە ساڵێكدا تووشی كێشەی كەمیی ئاو دەبن. ئەم دۆخە بەهۆی گۆڕانی كەشوهەواوە خراپتر بووە، تا ئەو رادەیەی خزمەتگوزاریی كەشناسیی نیشتمانیی ئەڵمانیا (DWD) رایگەیاندووە كە "ئیتر ناتوانین پێشبینی بارانبارین بكەین، چونكە ناسەقامگیریی كەشوهەوا سیستەمەكانی بەتەواوی تێكداوە".
كاریگەریی ئەم قەیرانە جیهانییە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا زۆر بە روونی دەبینرێت. پەیمانگای سەرچاوەكانی جیهان، وڵاتانی ئێران، عێراق، سووریا و توركیای وەك ئەو وڵاتانە پۆلێن كردووە كە زۆرترین كێشەی كەمیی ئاویان هەیە. پڕۆژەی بەنداوی گاپ (GAP) لە توركیا، بەپێی پڕۆگرامی ژینگەی نەتەوە یەكگرتووەكان، بووەتە هۆی كەمبوونەوەیەكی بەرچاوی ئاوەڕۆكانی دیجلە و فورات. داتاكانی حكومەتی عێراقیش شایەتی بۆ ئەم راستییە تاڵە دەدەن و دەڵێن "ئەمساڵ یەدەگی ئاو گەیشتە نزمترین ئاست لە 90 ساڵی رابردوودا".
كوردستان؛ وێنەی كارەساتەكە لە نزیكەوە
رەنج سەنگاوی لە گەشتە مەیدانییەكەیدا بینەر دەباتە نێو دیمەنە راستەقینەكانی وشكەساڵی. زەوییەكی شەقار شەقار كە "تەنیا شنەبایەك بەسە بۆ ئەوەی تەپوتۆزێكی زۆر لەم خاكەوە هەڵبسێتێنێت." گەڵای دارەكان پێش وەخت زەرد بوون و هەڵوەریون، نەك بەهۆی پایزەوە، بەڵكو "تینوێتییە بڕستی لێ بڕیون."
شوانەكان لەسەر ئەم خاكە وشكەڵانە مەڕەكانیان دەلەوەڕێنن، بەڵام وەك یەكێكیان دەڵێت: "تەنیا بۆ رێككردنی مەڕەكانە و هیچی تر." ئەو باس لەوە دەكات كە كانیاوەكان وشكیان كردووە و ناچارە تەنیا دوو جار لە رۆژێكدا ئاوی مەڕەكانی بدات. وشكەساڵی تەنانەت بووەتە هۆی زیادبوونی نائاسایی جرج و مشك، كە زەوییەكانیان كون كون كردووە و هەڕەشە لە ماڵی گوندنشینانیش دەكەن.
زەینەب عەبدوڵڵا، ئەندازیاری كشتوكاڵی، باس لەوە دەكات كە چۆن جووتیاران ناچارن پێش كێڵان زەوییەكانیان ئاو بدەن، چونكە "زەوی ڕەق بووە و هەمووی بووەتە كەستەك، ئەم كەستەكەش ناتوانی هیچی تێدا بچێنیت." تەنانەت هەندێك زەوی بەهۆی وشكییەوە بەتەواوی لەكاری كشتوكاڵی كەوتوون.
یادەوەریی سەوز و ئێستایەكی وشك
كاریگەریی وشكەساڵی تەنیا لەسەر خاك و ئاژەڵ نییە، بەڵكو لەسەر دەروونی مرۆڤەكانیشە. محەممەد ئەحمەد، پیاوێكی بەتەمەنی خەڵكی شارباژێڕ كە بینایی لەدەستداوە، هێشتا بە یادەوەرییەكانییەوە دەژی. ئەو بە حەسرەتەوە باس لە رابردوو دەكات و دەڵێت: "وەختی خۆی چاوم هەبوو، ئەم چەمە ئەوەندە زۆر بوو، ئەوەندەی كشتوكاڵ و باخی لێبوو... وێنەكانی لە چاو ئێستایە كە من رۆژانە پرسیار ئەكەم كە ئەو چەمە هەمووی وشكی كردووە... خەریكین ببین بە بیابان". ئەو ئاگای لەوە نییە كە تەنانەت دارگوێزەكەی حەوشەكەشی وشك بووە. ئەمە تراژیدیای نەوەیەكە كە سەوزایی و ئاوەدانییان بینیوە و ئێستا شاهیدی بیابانبوونن.
بەنداوەكان؛ هیوا و نیگەرانی
بەنداوەكان ئاوێنەی راستەقینەی قەیرانی ئاون. كۆچەر جەمال، بەڕێوەبەری بەنداوی دووكان، لەسەر بەلەمێك لەناو دەریاچە كەمئاوەكەدا، دۆخەكە بە "گران" وەسف دەكات. ئەو دەڵێت: "ئەمساڵ كە 2025ـە بە راستی لە وشكترین ساڵەكان بوو... لە ماوەی 65 ساڵی تەمەنی بەنداوەكە، ئەمە كەمترین رێژەی ئاو بوو كە رژایە ناو دەریاچەكەمانەوە". ئەو باس لەوە دەكات كە ئیدارەدانی ئاو لەم دۆخەدا زۆر سەختە، چونكە دەبێت هاوسەنگی لەنێوان پێداویستییەكانی خوارووی عێراق و پاراستنی ئاستی دەریاچەكەدا رابگرن، وەك خۆی دەڵێت "ئەبێ وا بكەین نە باشوور تینوو بكەین و نە دارخورماكان و نە دارگوێزەكانیش."
لەلایەكی دیكەوە، خەڵكی ناوچەی چوارتا داوای دروستكردنی بەنداوی قوتابیان دەكەن، كە پڕۆژەیەكی ستراتیژییە و دەتوانێت ئاو بۆ بیست و پێنج گوند دابین بكات و ناوچەكە ببووژێنێتەوە. هەرێمی كوردستان 225 شوێنی گونجاوی بۆ دروستكردنی بەنداو دەستنیشان كردووە، كە ئەگەر كاریان لەسەر بكرێت، دەتوانن ئاسایشی ئاوی ناوچەكە مسۆگەر بكەن.
لە بەفیڕۆدانەوە بۆ بەڕێوەبردنی ژیرانە
لەكاتێكدا ناوچەكەمان بەدەست كەمیی ئاوەوە دەناڵێنێت، رۆژانە بڕێكی زۆر ئاو بەهۆی كەمتەرخەمییەوە بەفیڕۆ دەدرێت. كراوەهێشتنەوەی بەلۆعە لەكاتی ددان شوشتندا 8 لیتر ئاو، خۆشۆردنێكی 10 خولەكی 75 لیتر ئاو، و یەك فلەشی تەوالێت 9 لیتر ئاو بەفیڕۆ دەدات. ئەمە لە كاتێكدایە كە WHO پێی وایە 50 بۆ 100 لیتر ئاو لە رۆژێكدا بۆ هەر كەسێك بەسە، بەڵام لە وڵاتانی پێشكەوتوودا ئەم رێژەیە دەگاتە 300 لیتر. كشتوكاڵیش بەشێكی گەورەی ئاو بەكاردەهێنێت؛ بۆ بەرهەمهێنانی كیلۆیەك تەماتە 214 لیتر و بۆ كیلۆیەك خورما زیاتر لە 2000 لیتر ئاو پێویستە.
چارەسەر لە تەكنەلۆژیادایە؟
هەرچەندە دیمەنەكە تاریكە، بەڵام هێشتا هیوا ماوە. ئیلۆن مەسك ئاو بە "زێڕی راستەقینەی هەسارەكە" ناودەبات و پێی وایە تەكنەلۆژیا دەتوانێت داهاتوومان مسۆگەر بكات. نموونەی وڵاتانی وەك ئیسرائیل و سەنگاپور كە 90%ی ئاوی پاشەڕۆكانیان بەكاردەهێننەوە، یان سعودیە و ئیمارات كە پڕۆژەكانی شیرینكردنی ئاویان فراوان كردووە، رێگایەكی روون پیشان دەدەن. سیستمی ئاودێریی زیرەك دەتوانێت بەكارهێنانی ئاو لە كشتوكاڵدا بە رێژەی 30% كەم بكاتەوە، هەروەها پڕۆژەی بارانبارینی دەستكرد (cloud seeding) لە هەندێك حاڵەتدا رێژەی بارانبارینی تاوەكو 15% زیاد كردووە.
پەیامەكە روونە: ئاو ژیانە
زانیارییەكانی ناسا دەریدەخەن كە مەریخ رۆژێك لە رۆژان خاوەنی رووبار و دەریاچە بووە، بەڵام ئێستا هەسارەیەكی وشك و بێ گیانە. ئایا ئەمە چارەنووسی زەویشە؟ پەیامی كۆتایی بەرنامەكە ئەوەیە كە هێشتا دەرفەت ماوە. بە دروستكردنی بەنداو، بەڕێوەبردنی ژیرانەی سەرچاوەكانی ئاو، سوودوەرگرتن لە زانست و تەكنەلۆژیا، و هەستی بەرپرسیارێتیی تاكەكەسی، دەتوانین دڵۆپ بە دڵۆپ هاوسەنگی بۆ ژیان بگەڕێنینەوە.
جگەلە بەرنامە مەیدانییەكە لە ستودیۆیش گفتوگۆیەكی چڕ لەسەر هەمان پرس كرا بە میوانداری د.تورهان موفتی، راوێژكاری سەرۆكوەزیرانی عێراق بۆ كاروباری ژینگەو ئاو - ئەكرەم ئەحمەد، بەڕێوەبەری پێشووی بەنداوەكانی هەرێمی كوردستان - د.هونەر خەیات، پسپۆڕی گۆڕانكاری ئاو و هەوا و مامۆستا لە زانكۆی سەڵاحەدین.
ئەم بەرنامەیە لەگەڵ ئەم كەسایەتیانەدا گفتوگۆی كردووە:
-د.تورهان موفتی، راوێژكاری سەرۆكوەزیرانی عێراق بۆ كاروباری ژینگەو ئاو
- ئەكرەم ئەحمەد، بەڕێوەبەری پێشووی بەنداوەكانی هەرێمی كوردستان
- د.هونەر خەیات، پسپۆڕی گۆڕانكاری ئاو و هەوا و مامۆستا لە زانكۆی سەڵاحەدین
- زەینەب عەبدوڵڵا، ئەندازیاری كشتوكاڵی
- كۆچەر جەمال، بەڕێوەبەری بەنداوی دووكان
- محەممەد ئەحمەد، هاونیشتمانی
- لەگەڵ چەندین شوان و جووتیاری ناوچەك
بهشی بكه لە
