'Hepimiz Gogol'ün Palto'sunda çıktık' sözü Dostoyevsky'nin bir tarih belirlemesi. Bu bir Gogol öyküsü. Tarihin akışını ve bilinci bir kitabın nasıl başlattığını ve değiştirdiğini imler. Son yıllarda, hem ayrı ayrı ülkelerde hem de genel global okuma ve yayın alışkanlıkları, bilgi istatistikleri yayınlanıyor. Ana fikir, çıkan sonuç yayın ve okuma alışkanlıklarının negatif olduğu yönünde. Fakat her şeye rağmen yayıncılık ve okuma epeyce büyük bir endüstri durumunda. Akademik yayın ve okumalar sınırlı olsa da roman, öykü ve şiir hala yayıncılıkta etkili yerini koruyor.
Britanya bir istatistikler imparatorluğu, her şeyin her zaman arşivi ve istatistiği tutuluyor. Dünyada yayınlanan her eserin bir kopyasının Britanya Kütüphanesi’nde olduğu biliniyor.
Kürd iş adamı eski muhafazakâr parti milletvekili ve bakanlık da yapmış olan Nadhim Zahawi'nin kurmuş olduğu 'yougov' bir anket sayfası ve akla gelen her konunun anketini yapar, yorumlar ve yayınlar. Son anket Britanya yayın ve okuma alışkanlığı eğilimi üzerine oldu, sonuçlar şaşırtıcı değil. Genel yorum teknoloji çağı, yapay zeka ve akıllı telefonlar ile tabletlerin yaşamın, okuma dahil her alanını kendisine doğru yönlendirerek etkilediği yönünde oluşuyor.
Yaz tatili öncesi 10 sınıf öğrencileri 14 ve 15 yaşlarında tatil dönemi için okuma planları soruluyor. Bir tek öğrencinin dahi bir kitap okuma planı bulunmadığı verilen cevaplarda görülüyor. Nüfusun yüzde 40'ı son bir yıl hiç kitap okumamış, dinlememiş. Nüfusun üçte biri hobi-keyfi okumayı bıraktığını söylüyor. Son on yıldır düzenli okumanın yüzde 50’lerin altına düştüğünü gösteriyor. Görüldüğü gibi bu durum ve eğilim bütün dünya ülkelerinde aynı negatifliğe doğru gittiği bilinmektedir. Britanya özgünlüğü belki biraz daha olumlu görünse de sonuç sıkıntılı.
Kürdistan'da yayın, yazın ve çeviri diğer ülkelere göre daha etkili ve ısrarlı yükselerek sürüyor. Çeşitli dergi, kitap ve çeviri kitaplar çok çeşitli ekonomik, hukuki baskı ve zorluklara rağmen etkisini sürdürmeye devam ettiğini görüyoruz. Özellikle dünya klasiklerinin yoğun biçimde Kürdçeye, Sorani-Kurmancî ve Zazakiye çevrildiğini görüyoruz. Bu arada yine çeşitli tarihi ve güncel nedenlerle daha çok Türkçe, Arapça ve Farsça veya diğer dillerde yazmak zorunda olan Kürd yazarların neredeyse bütün eserleri Kürdçeye çevrilerek yayınlanıyor. Bu faaliyetler Kürdi aydınlanma için oldukça önemli ve değerli.
Bizde, Gorani tarihi lehçesiyle yazıldığı bilinen Avesta ve Serencamname kitaplarıyla başlayarak milli tarih ve bilinci oluşturan, düşüncenin temellerini atan kitaplar ile başlayabiliriz. Bu 'paltodan çıkma' imgesi böyle başlatılabilir. Sonra Şerefname ve Mem u Zin ile düşünce derinleşerek yolunu bulmuştur. Muhammed Emin Zeki Beg-Kürdler ve Kürdistan Tarihi ile Beşikçi'nin Devletlerarası Sömürge Kürdistan kitapları diğer iki kanon Kürdi bilinç oluşturma eserleridir. Beşikçi, Muhammed Emin Zeki Beg'in kitabı için, Kürd tarihine kolonyalist değil, içerden bakılan bir tarih olarak yorumlar. Bunun nedenini ise egemen sömürgeci merkezlerde eğitim alan yazar, tarihçi ve aydınların düşünceye içerden bakmadığı, egemen dil ve yorum ile baktığını söyler. Muhammed Emin Zeki Beg'i, Kürdçe ve Kürd geleneğinden geldiğinden Kürdi, içerden bakışın sahibi olarak görür. Bilindiği gibi Kürdistan kültür ve tarihine, milli içerden bakışın teorisini Cemal Nebez'e borçluyuz. Tabi çok önemli tarihi ve güncel kitapları göz ardı etmiyoruz. Her bir eserin Kürdi tarih ve düşünceye değerli katkılarını biliyor, önemsiyor ve destekliyoruz.
Kaynaklar:
- İsmail Beşikçi, Devletlerarası Sömürge Kürdistan, İBV Yayınları
- Avesta - Zerdüştilerin Kutsal Metinleri, Özel Baskı, Avesta Yayınları
- Muhammed Emin Zeki Beg, Kürdler ve Kürdistan Tarihi / Tarihin Eski Devirlerinden Günümüze, Nubihar Yayınları
- Mir Şerefhan Bitlisi, Şerefname - Kürd Tarihi, Sitav Yayınları
- Serencamname ya da Hazine Kelamı, Sitav Yayınları
- Ehmede Xani, Mem u Zin, Sitav Yayınları
- Cemal Nebez, Kürd Ulusal Düşüncesi, Sitav Yayınları
- Cemal Nebez, Kürd Ulusal Kimliği ve Sorunu, Sitav Yayınları
(Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın