ئیلهام ئەحمەد: چەکدانان لە رۆژەڤی ئێمەدا نییە چونکە کۆمەڵکوژیی هەن

 

 

دوای چەند ساڵێک گەڕامەوە قامشلۆی رۆژئاوای کوردستان، ئەم جارە بۆ هەڤپەیڤینە لەگەڵ ئەو خانمەی کە هاونیشتمانییان پێیدەڵێن، "دیپلۆماتکارەکەمان". رۆژی 23ی تەممووزی 2025، ئەو باسی گفتوگۆکانیان لەگەڵ دیمەشق، دۆخی رۆژئاوای کوردستان، داواکارییەکانیان لە ئەحمەد شەرع، سەرۆککۆماری سووریا، چارەنووسی هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) و چەندین پرسی دیکەی بۆ کردم. 

 

حکومەتی ئێستای سووریا دەیەوێت هێزەکانی سووریای دیموکرات چەکەکانیان رادەستی حکومەتی نوێ بکەن و هەسەدە نەمێنێت، ئیلهام ئەحمەد لەبارەوە پێیگوتم "کاتێک گفتوگۆکان دەستیان پێکرد، لەسەر چ شێوازێک رێکدەکەوین، ئەوە بە بنەما دەگیرێت. هەروا نییە کە بێن و بڵێن 'وەرن چەکەکانتان تەسلیم بکەن' یان 'ئەم شەڕڤانانەی لاتانن هەموویان بێنن تەسلیمیان بکەن و خواحافیز، تەواو بوو.' بابەتەکە ئاوا نییە."

 

رای بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر وەکو ئیلهام ئەحمەد باسی دەکات، ئەوەیە کە "پێویستە ئیدارەکە دان بە ئیرادەی ئەم خەڵکەی ئێرە دابنێت. لە رووی ئاسایشەوە، ئەم گەلە چۆن خۆی دەپارێزێت؟ یان ئێمە لەگەڵ شام چۆن دەگەینە نەخشەڕێیەک کە پێکەوە بەرپرسیارێتی هەڵبگرین؟ دەبێت شام خەڵکی ئێرە هەمووی وەک سووری ببینێت. لە کۆبوونەوەکەدا ئەوەی دەرکەوت، ئەوەندەی ئێمەش تێگەیشتین، کاتێک خەڵک لێرە لەناو دامەزراوەکاندان - با بڵێین ئەمڕۆ دامەزراوەکان بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەرن، سبەی رەنگە ناوێکی دیکەیان لێ بنرێت، بەڵام دامەزراوەن، خزمەتی ئەم کۆمەڵگەیە دەکەن، خزمەتی ئەم گەلە دەکەن. کاتێک ئەم خەڵکە لەناو ئەم دامەزراوانەدا جێدەگرن، لەلایەن ئیدارە کاتییەکەی شامەوە وەک ئەندامانی دەوڵەت یان فەرمانبەرانی دامەزراوەکانی دەوڵەت قبووڵ ناکرێن، دەڵێن: "ئەم خەڵکە لێرەن، ئێمە دێین شوێنیان دەگرینەوە، ئێمە بەڕێوەی دەبەین. ئیدی تەواو، ئێوە هیچ ئیشێکتان نییە."

 

ئیلهام ئەحمەد باسی گفتوگۆ لەگەڵ تورکیاش دەکات، گوتی، "دانوستاندنێک هەیە. لەم دانوستاندنەدا، ئێمە وایدەبینین کە شتێکی باشە، ئەرێنییە. ئێمە لەم بوارەدا دەمانەوێت بزانین چۆن ئەو بەربەستانەی کە هەن لایانبەرین. لەسەر ئەوە دانوستاندنەکان درێژە پێدەدەین."

 

 

 

 

ئیلهام ئەحمەد: زۆر سوپاس، ئێوەش بەخێربێن.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: بەرپرسیارێتیی نەتەوەیەکە، شۆڕشێکە گەیشتووەتە ئاستێک کە ئیدی پێویستە ئەنجامی هەبێت، ئێمە ئەرکی خۆمان جێبەجێ دەکەین. 

 

 

ئیلهام ئەحمەد: بەڵێ، لە راستی دا ئەوەی لە شام روودەدات، لە بنەڕەتدا ماوە ماوەیە، بەڵام مرۆڤ ناتوانێت بە تەواوی ناوی گفتوگۆی لێ بنێت، جۆرێکە لە دانوستاندن، واتە لە چوارچێوەی ئەوەی چۆن بتوانین ئەم کێشەیەی سووریا چارەسەر بکەین، کاتی خۆی کە رژێم هەبوو، رژێم لایەنێک بوو، دیار بوو، رژێمی بەعس. 

 

 

ئیلهام ئەحمەد: بەڵێ هەبوون، لەگەڵ ئەوانیش هەوڵی زۆر هەبوون بۆ ئەوەی سووریا لەو گێژاوە رزگار بکەین، بەڵام ئەوانیش گفتوگۆ نەبوون ئەوانیش جۆرێک لە دانوستاندن بوون کە چۆن بتوانین لە قەیرانەکە دەربچین، بەڵام نەکرا، ئێستاش بە هاتنی ئیدارە نوێیەکە، ئەم ئیدارە کاتییەکە دەیەوێت لایەنەکانی دیکەی سووریاش بخاتە ژێر چەتری خۆی و هەموو پێکهاتە و نەتەوەکان، واتە فرەڕەنگیی ناو کۆمەڵگە تێبگات و، لەخۆیان بگرێت و بەگوێرەی ئەوەش سووریایەکی نوێ پێکەوە دابمەزرێنین، لەنێو ئەم دانوستاندنانەدا ئێمە بەدوای هاوبەشی دا دەگەڕێین، هاوبەشی لەم وڵاتەدا، گەڕانی ئێمە ئەوەیە کە ئێمە سووریایین، کوردین، سووریایین؛ عەرەبین، سووریایین؛ سریانیین، سووریایین؛ ناسنامە گشتییەکەمان کە هەموومان پێکەوە کۆدەکاتەوە، سووریایبوونە، لەم چوارچێوەیەدا چۆن دەتوانین پێکەوە سووریای نوێ دابمەزرێنین؟ بۆ ئەمە، ئەوەی روودەدات دانوستاندنە، لەنێو ئەم دانوستاندنانەدا رێگەی چارەسەری، واتە سووریا لە بنەڕەتدا لە قەیران دەرنەچووە، خۆی لەم دۆخە رزگارنەکردووە، ئێمە دەڵێین چۆن دەتوانین سووریا لەم قەیرانە دەرباز بکەین، بیگەیێنینە دۆخێکی ئارام، دۆخێکی رێککەوتن لەسەرکراو، لەم ئاستەدا ئێستا دانوستاندنەکان لەو چوارچێوەیەدان.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: بەڵێ نێوەندگیر هەن، ئەم جارە یەکەم جار بوو نوێنەری ئەمریکا بەشدار بوو، هەروەها نوێنەری فەرەنساش بەشدار بوو و بەریتانیاش بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ تێیدابوون، بەڵام ئەو لایەنانەی دانیشتبوون، ئێمە و ئیدارەی کاتیین، واتە حکومەتی کاتی، پێکەوە لەسەر بنەمای چەند خاڵێکی سەرەکی دانیشتین کە تێیاندا بگەینە چارەسەر، واتە لە کۆبوونەوەیەکی ئاوادا چ بڕیارێک دەتوانین بدەین؟ بەتایبەتی دوای رێککەوتنی 10ی ئادار کە لە شام واژۆکرا، بۆ جێبەجێکردنی خاڵەکانی ئەو رێککەوتنەش، چۆن دەتوانین جێبەجێی بکەین؟ بە چ رێگەیەک جێبەجێی بکەین؟ لەسەر ئەم بنەمایە گفتوگۆ کرا.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: ئەوە یەکەم جار بوو، ئەومان بینی و لە کۆبوونەوەکەدا بینیمان، یەکەم جار بوو خۆیشی لە کۆبوونەوەکەدا بەشدار بوو، بە بڕوای من، ئەو لە کۆبوونەوەکەشدا ئاوای باسکرد، واتە بۆ ئەوەی بتوانێت رۆڵێکی ئەرێنی و باش بگێڕێت، ناسینی لایەنەکان زۆر گرنگە. ئەوە یەکەم جار بوو، دیدارەکە روویدا، هەروەها بەشداریی کۆبوونەوەکەی کرد. پێموایە هیوایەکی هەبوو کە لەنێو کۆبوونەوەکەدا هەندێک بڕیار دەربچن، ئێمەش گوتمان دەبێت بڕیارێک، دوو بڕیار لەم کۆبوونەوەیە دەربچن، بەڵام دەرنەچوون.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: لەبەر شێوەی تێگەیشتن لە "تێکەڵبوون". ئێمە لە رێککەوتنی 10ـی ئاداردا لەسەر تێکەڵبوون، بەشداربوون رێککەوتبووین، تێکەڵبوون... ئەمە هەر لایەنێک لەلای خۆیەوە جیاواز لێکیدەداتەوە، پێناسەی ئێمە بۆ تێکەڵبوون ئەمەیە: تێکەڵبوون دەبێت یەکترناسینێکی دوولایەنە بێت، واتە حکومەتی شامیش دەبێت دان بە ئێمە دابنێت و ئێمەش ئەوان قبووڵ بکەین، قبووڵکردنێکی چۆن؟ ئێستا ئەوان ئیدارەی کاتین، ئەوان خۆیان هاتن، بوونە ئیدارەی کاتی، هەڵبژاردن نەکراوە، گەل یان کۆمەڵگەی سووریا هەمووی لەسەری رازی نەبووە، بەڵام ئەوان ئێستا هاتن، ئەسەدیان لەسەر کورسی لابرد و بوونە ئیدارە، بوونە ئیدارەی کاتی، بۆ نموونە، لەلای خۆیانەوە دەستووری کاتییان دەرکرد، هەروەها حکومەتی کاتییان پێکهێنا و ئێستا ئامادەکاری بۆ راگەیاندنی پەرلەمان دەکرێت، ئەمانە هەمووی هەنگاوی تاکلایەنەن، هەنگاوی ئەوانن!

 

 

ئیلهام ئەحمەد: راوێژکردن نییە، نەک تەنیا لەگەڵ ئێمە، بەڵکو لەگەڵ گەلی دیکەی سووریا یان لایەنەکانی دیکەی سووریاش راوێژ نەبوو، ئەم هەنگاوانە هەمووی بە تاکلایەنە دەنرێن، لایەنێک هەیە، ئەمڕۆ خۆی وەک ئیدارەی کاتی راگەیاندووە، ئێمەش لەگەڵ ئەوان دا لەنێو گفتوگۆداین بۆ ئەوەی رێککەوتنی 10ـی ئادار چۆن بە شێوازێکی راستەقینە جێبەجێ بکەین.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: بڕیارێکی وا لە رێککەوتنی 10ـی ئاداردا هەیە، دەڵێت تێکەڵبوون، واتە پێویستە هەسەدەش ببێتە بەشێک لە سوپا، بڕیارێکی وا هەیە، رێککەوتنێک هەیە.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: ئەمە بابەتی گفتوگۆیە، کاتێک گفتوگۆکان دەستیان پێکرد، لەسەر چ شێوازێک رێکدەکەوین، ئەوە بە بنەما دەگیرێت. هەر ئەوها نییە کە وەرن و بڵێن "وەرن چەکاکانتان تەسلیم بکە" یان "ئەم شەڕڤانانەی لاتانن هەموویان بێنن تەسلیمیان بکەن و خواحافیز، تەواو بوو." مەسەلەکە ئاوا نییە. ئەو تێکەڵبوونەی باسی دەکەین، ئێمە دەڵێین پێویستە ئیدارەکە دان بە ئیرادەی ئەم خەڵکەی ئێرە دابنێت. لە رووی ئاسایشەوە، ئەم گەلە چۆن خۆی دەپارێزێت؟ یان ئێمە لەگەڵ شام چۆن دەگەینە نەخشەڕێیەک کە پێکەوە بەرپرسیارێتی هەڵبگرین؟ دەبێت شام خەڵکی ئێرە هەمووی وەک سووری ببینێت. لە کۆبوونەوەکەدا ئەوەی دەرکەوت، ئەوەندەی ئێمەش تێگەیشتین، کاتێک خەڵک لێرە لەنێو دامەزراوەکاندان - با بڵێین ئەمڕۆ دامەزراوەکان بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەرن، سبەی رەنگە ناوێکی دیکەیان لێ بنرێت، بەڵام دامەزراوەن، خزمەتی ئەم کۆمەڵگەیە دەکەن، خزمەتی ئەم گەلە دەکەن. کاتێک ئەم خەڵکە لەنێو ئەم دامەزراوانەدا جێدەگرن، لەلایەن ئیدارە کاتییەکەی شامەوە وەک ئەندامانی دەوڵەت یان فەرمانبەرانی دامەزراوەکانی دەوڵەت قبووڵ ناکرێن، دەڵێن: "ئەم خەڵکە لێرەن، ئێمە دێین شوێنیان دەگرینەوە، ئێمە بەڕێوەی دەبەین. ئیدی تەواو، ئێوە هیچ ئیشێکتان نییە."

 

 

ئیلهام ئەحمەد: نەخێر ئەوە شتێکی راست نییە. ئێستا مەسەلەی تێکەڵبوون هەیە. کورد تاوەکو ئێستا بەبێ ناسنامەیە، بە شێوەیەکی فەرمی وەک پێکهاتەیەک و  نەتەوەیەک کە لەنێو کۆمەڵگەی سووریادایە و مێژوویەکی هەیە، قبووڵ نەکراوە. ئەمە لە دەستووردا نییە، هەروەها مافی خۆبەڕێوەبەرییان نییە. 13 ساڵە خەڵکی باکوور و رۆژهەڵاتی سووریا لەنێو سیستمێکدان، خۆی پاراستووە، هەروەهاش خۆی بەڕێوەبردووە. قوربانییەکی زۆر گەورەی داوە، شەهیدی داوە، ئازاری زۆری بینیوە، ئاوارە بووە. وەک ئەوان دەڵێن، "ئێمە لە بەرامبەر رژێم دا ئازارمان بینی"، گەلی ئێرەش لە بەرامبەر ئەو رژێمەدا ئازاری بینی، قوربانیی دا و دژی داعشیش شەڕیان کرد. بۆ ئەمە، لە پرسە نەتەوەییە گشتییەکانی سووریادا، کەس ناتوانێت بڵێت "من زیاترم کردووە و من شایەنی ئەوەم هەموو شتێک بگرمە دەست". بابەتەکە ئاوا نییە. ئەویش ماندووبووە، ئەویش قوربانیی داوە، هەموو کەسێک قوربانیی داوە، کەواتە پێویستە پێکەوە دابنیشن و بزانین، "ئەم وڵاتە چۆن ئاوەدان دەکەینەوە، چۆن بەڕێوەی دەبەین". دەبێت بیرکردنەوەیەکی هاوبەش دروست ببێت.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: دابەشکردن یان پارچەکردن دەبێت بناخەی هەبێت. واتە بۆچی پارچەکردن؟ بۆ ئەوە دەبێت هۆکار هەبن. ئەو هۆکارانەی دەبنە بنەما بۆ ئەوەی کۆمەڵگەیەک بیر لە جیابوونەوە بکاتەوە. دوولایەنەیە، هۆکارە سەرەکییەکان لە ناوەندەوە دێن. ئەگەر ناوەند بەڕاستی دان بە مافی ئەم کۆمەڵگەیە دابنێت، وەک یەک دەستیان بگرێت، رێز لە ویستیان بگرێت، ئەوکاتە بۆچی جیادەبێتەوە؟ ساڵانێکە هەمیشە لەسەر ئەم کۆمەڵگەیە، یان لەبارەی کورد، گوتراوە کە "ئەمانە سووریا دابەش دەکەن." ئەمڕۆ بۆ سوەیداش هەر ئەوە دەگوترێت. بۆ نموونە، سوەیدا لە سەردەمی رژێمی ئەسەدی بەعسی دا، ئەو گەلەی کە زۆرترین بێلایەنیی نواند، بەشداریی شەڕی نەکرد، کەسیان نەکوشت، ئاشتیخواز مانەوە، خەڵکی درووز بوون، بەڵام ئەمڕۆ ئەوەی بەسەر ئەو گەلە دێت، چییە؟ رووبەڕووی قڕکردن دەبنەوە، بە تۆمەتی ئەوەی "کافرن و پێویستە قڕ بکرێن" و "ئەوانە سووریا دابەش دەکەن،" واتە سوەیدا شارێکە، رۆژێک ئەگەر لەوێوە دابەش ببێت، بۆ کوێ دەچێت؟ سوەیدا دابەش ببێت، بۆ کوێ دەچێت؟ 

 

 

ئیلهام ئەحمەد: نەخێر، پەیوەندییەکانی ئێمە لەگەڵ درووزییەکان زۆر باشن. تاوەکو ئێستا لە هیچ کەسێکیان گوێمان لێنەبووە بڵێن ئێمە دەمانەوێت سووریا دابەش بکەین. هیچ شتێکی وا نییە. دوێنێیش هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیا، گوتی "ئێمە رێگە بە دابەشبوون نادەین." دەڵێت ئەگەر سووریا دابەش ببێت، بەو واتایەیە کە تورکیا دابەش ببێت. بۆچی لێدوانی لەم شێوەیە دەدرێت، کاتێک گەلێک دەیەوێت بە ئارامی بژی و دەیەوێت لەگەڵ ئەو حکومەتەی ئێستا هەیە بگاتە رێککەوتنێک؟ بگەڕێ و بزانە بیری جیابوونەوەی گەلی کورد تاوەکو ئێستا لە دەمی کەس دەرنەچووە، لە نییەتی کەسدا نییە، بەڵام ئەگەر کاتێک داوای ماف دەکرێت و ئەمە ناوبنرێت "جیابوونەوە"، ئەمە مانای وایە نییەتی ئەو کەسەی بەم شێوەیە قسە دەکات، خراپە.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: ئێمە هەمیشە لە پڕۆژەکانمان یان ئامانجەکانماندا بە شێوەیەکی کراوە گوتوومانە: دەوڵەتی ناوەندی لە دەیان ساڵی رابردوودا جگە لە ئێش و ئازار هیچی بۆ ئەم کۆمەڵگەیە نەهێناوە. ئێمە، ئەو خەڵکانەی لە باکوور و رۆژهەڵاتی سووریا دەژین، لەگەڵ پێکهاتەکانی دیکەدا، بە پێشکەوتنی دیموکراسی، بە پێشکەوتنی سیستمە جیاوازەکان کە گوزارشت لە دیموکراسی دەکەن، ئەمە ئەوە دەخاتەڕوو کە سیستمێکی ناناوەندی، کە دەسەڵاتەکانی دەوڵەت، واتە ئەرکەکانی دەوڵەتی ناوەندی، لەگەڵ هەرێمەکاندا دابەش دەکات، لە بنەڕەتدا باری خۆی سووک دەکات.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: بەڵێ، سیستمێکی ناناوەندی کە ئەرکی ناوەندێتیی شام سووک بکات. بەرپرسیارێتی بدرێتە هەرێمەکان. سبەی ئەگەر کێشە دروست بوو، بڵێت "ئێمە بۆ ئێوەمان جێهێشتبوو". ئیدی چی هەیە، ئێوە خۆتان کێشەکانی خۆتان چارەسەر بکەن. خوێندنە، تەندروستییە، ئاسایشی ناوخۆیە، هەروەها ئابووری. ئەمانە هەمووی دەبێت بە شێوازێکی ناناوەندی بن، ئەرکەکان بدەنە هەرێمەکان، شارەکان، پارێزگاکان، بۆ نموونە، بڵێن بیدەنە ئەوان تاوەکو بتوانن خۆیان بەڕێوەببەن و خەڵکی ئەوێ بەرپرسیارێتی هەڵبگرن. ئەگەر وەک پێشوو سیستمێکی ناوەندی هەبێت، کەسێک بڵێت ئەو بڕیارەی من دەیدەم بەسەر هەموواندا جێبەجێ دەکرێت، ئەمە قەیرانەکە قووڵتر دەکات. سیستمەکەی پێشوو وایکرد کە قەیران دروست بوو. ئەگەر ئەوانەش وابکەن دیسان کێشەکان قوڵتر دەبنەوە.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: بەڵێ هەن. واتە ئەو بابەتانەی کە ئێمە بە راست دەیانبینین، بەڵام کاتێک ئێمە دەڵێین ناناوەندی بەو واتایە نییە کە هیچ شتێک ناوەندی نییە، دەزانین کە هەندێک شت هەیە ناوەندین: سنووری وڵاتان، بۆ نموونە با بڵێین دەروازەکان، فڕۆکەخانە، پاسپۆرت، ناسنامە، ئەمانە هەمووی لە هەموو وڵاتە فیدراڵەکاندا بە ناوەندەوە بەستراونەتەوە. ئێمەش ناڵێین "دەبێت هەموو شتێک ناناوەندی بێت". نەخێر، بەڵام لایەنی خزمەتگوزاری، لایەنی کولتووری، لایەنی زمان، ئەمانە هەمووی دەبێت ناناوەندی بن، بۆ نموونە، ئەمڕۆ لێرە کورد زۆرە، دەکرێت لێرە زمانی کوردی سەرەکی بێت، بەڵام لە شارێکی دیکە، لە شوێنێکی دیکە، مەرج نییە کوردی هەبێت.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: بەڵێ با یەکەم بێت لە تەنیشت عەرەبییەوە زمانی کوردی یەکەم بێت. سریان هەن، زمانی سریانی تێیدابێت، بەڵام ئەو کولتوورانەی لێرە هەن، رەنگە لە ئیدلب نەبن. لە ئیدلب زمانی عەرەبی بەسە، لە کەناراوەکان زمانی عەرەبی بەسە، بەڵام لە عەفرین زمانی کوردی سەرەکییە، واتە، کاتێک سیستمی ناناوەندی هەبن، لە بنەڕەتدا دۆخەکە زۆر ئاسان دەکەن، کێشە ناوخۆییەکان لەنێو دەبات، دەبێتە هۆی ئەوەی خەڵک هەست بکات کە بەڕاستی خاوەنی مافە، خاوەنی کەسایەتییە، خاوەنی ئیرادەیە، هەروەها هەست بکات بە ویستی خۆی بەشداریی ئەم دەوڵەتە دەکات، واتە لەنێو ئەم دەوڵەتەدایە، وا نەبێت کە هەمیشە بە زۆربێت، بەو جۆرەی "نەخێر، دەبێت تۆ عەرەب بیت!" ئێ من عەرەب نیم. نەخێر، ئەگەر بە عەرەبی قسە بکەم رەنگە من باش نەتوانم گوزارشت لە خۆم بکەم، واتە بە زۆر نابێت کۆمەڵگە بەڕێوەببرێت. واتە دەبێت شام و ئەو دەوڵەتانەش کە دەستوەردان دەکەن لە شام دەبێت لەوە تێبگەن، ئێمە نەمانگوتووە تەسلیمی ناکەین، کێشەکە پرسی "تەسلیمکردن"ە. دەبێت ئێمە "تێکەڵبوون" بە بنەما بگرین؛ بەشداربوونی بە ئیرادە، هەسەدە بەشداری سوپا دەکات. کام سوپا؟ بۆ نموونە، ئێستا لە شام چی هەیە؟ ئێمە پێکەوە دروستی دەکەین. باشە، با پێکەوە دروستی بکەین. ئێمە سیستمی ئاسایشی ناوخۆیی دروست دەکەین؟ دڵی ئێمە چۆن لەسەر قامشلۆیە، لە هەمان کاتدا لەسەر حەما، حومس و لازقیەش بێت، ئاسایشی ئەوانیش وەک ئاسایشی خۆم ببینم، یان ئاسایشی ئێرە ببینم، بۆ ئەوەش، سیستمی ناوخۆیی ئاسایش، ئێمە بە ویستەوە بەشداریی تێدا دەکەین، پێکەوە دروستی دەکەین، ئەنجوومەنی هەرێمەکان پێکەوە دروست دەکەین، واتە، ئەم شتە قورس نییە، تەنیا ئەو بیرەی کە "تەنیا من هەم، من دەوڵەتم، من هەموو شتێکم"، دەبێت ئەم بیرە بگۆڕدرێت.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: نیازێکی یەکلایی بەوشێوەیە نییە. ئێمە دەزانین کە فڕۆکەخانە بابەتەکی سیادییە، واتە ئەوانە پەیوەستن بە حکومەتی ناوەندییەوە و بەڕێوەدەبرێن، بەڵام لێرە، لە کام پارێزگادایە، جۆرێک لە گەرەنتی یان با بڵێین شێوازێک هەیە کە ئەم فڕۆکەخانەیە چۆن بە باشترین شێوە دەکەوێتە خزمەتی کۆمەڵگەوە؟ لەم بوارەدا پێویستی بە گفتوگۆ هەیە.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: رۆڵی ئەو بەڕاستی جێگەی سوپاسە. رۆڵەکەی ئەرێنییە بەتایبەت بەو کێشانەی کە ئێستا رۆژئاوای کوردستان یان باکوور و رۆژهەڵاتی سووریا پێیدا تێدەپەڕێت. ئەو پەیوەندی تایبەتی لەگەڵ سەرۆکی وڵاتان، هەروەها دانوستاندنی لەگەڵ حکومەتی کاتیی شام هەیە. تاوەکو ئێستا ئەوەندەی ئێمە چاودێریمان کردووە و هەندێک جار پەیوەندیی تەلەفۆنیی راستەوخۆمان هەیە و دەکرێن، تاوەکو ئێستا دەتوانین بڵێین بەڕاستی رۆڵی ئەرێنییە، جێگەی سوپاسە. داواکاری یان هیوامان هەیە کە لەم بوارەدا هێشتا زیاتربێت، ئاوا چاوکراوەبێت، بۆ ئەوەی لە دۆخە هەرە هەستیار و سەختەکاندا چۆن بتوانین باشتر پێکەوە یارمەتیدەری یەک بین، چۆن باشتر بتوانین بۆ چارەسەرکردنی کێشەی سووریا و باکوور و رۆژهەڵاتی سووریا هاوکاربین.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: دانوستاندن هەیە، کەناڵێکی کراوە هەیە. دانوستاندن و گفتۆگۆی راستەوخۆ هەیە و پێویستیش بەو گفتوگۆیانە هەیە و ئێمە بە گرنگیان دەبینین. بەتایبەتی لە کاتێکدا کە لەنێوانماندا شەڕ هەبوو و قیامەت هەڵدەگیرسا. هێرشی زۆر تووند دەکرا، بەرخۆدانێکی زۆر دەکرا. ئێستا لە ئاستی دانوستاندن دا، هەر هیچ نەبێت لەجیاتی ئەوەی راستەوخۆ چەک بەکاربهێنرێت، قسە هەیە. دانوستاندنێک هەیە، کێشەکە چییە، ئەمە چۆن چارەسەر دەبێت، چۆن لە یەکدی تێبگەین؟ ئەمە هەیە.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: با زۆر ئاشکرای نەکەین، دانوستاندنێک هەیە. لەم دانوستاندنەدا، ئێمە وادەبینین کە شتێکی باشە، ئەرێنییە. ئێمە لەم بوارەدا دەمانەوێت بزانین چۆن ئەو بەربەستانەی کە هەن لابدەین. لەسەر ئەوە دانوستاندنەکان درێژە پێدەدەین.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: بەڵێ، ئێمە لە بنەڕەتدا دەمانەوێت گفتوگۆکان هێشتا باشترببن لەو بوارەدا. لەجیاتی ئەوەی بە زمانی هەڕەشە لەگەڵ یەکدی قسە بکەین، لە شوێنێک دابنیشین، لە یەکدی تێبگەین، بزانین ئەم کێشەیە چییە، چیان دەوێت، چونکە دانوستاندنەکانی ئەوان لەگەڵ شام بەڕاستی زۆر پتەو و قووڵن. ئێمە ئەمە دەزانین. تاوەکو ئاستێکیش، هەندێک جار، لەجیاتی ئیدارە کاتییەکەی شام ئەوان زیاتر لێدوان دەدەن. ئێمە لەمەش تێدەگەین، بەڵام لانیکەم، ئەمڕۆ ئێمە بیر لە سووریای گشتی دەکەینەوە. ئەوانیش دەڵێن سووریای گشتی. کەواتە باکوور و رۆژهەڵاتی سووریاش بەشێکن لە سووریا. دەبێت لەم ئاستەدا بتوانن پەیوەندییەکان باش بکەین.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: ئێمە زانیاری وەردەگرین، زانیاری و هەواڵی راستەوخۆ وەردەگرین بەتایبەتی کە لە کاتێکی زۆر هەستیاردا دەرفەت دروستبوو کە رێبەر ئۆجەلان بێتە سەر خەت و دەستپێشخەرییەکی ئەوەندە بوێرانە و گەورە نیشانبدات. بە بڕوای من، ئەم دەستپێشخەرییە تەنیا بۆ کورد نییە، بۆ گشت رۆژهەڵاتی نێوەڕاستە. پرۆسەیەکی ئاشتییە کە نموونەی لە مێژوودا نییە. بەم شێواز و بەم رەنگە، کاتێک هەمووان دەیانگوت "لەناوچوو و تەواوبوو، لاواز بووە"، لە کاتێکدا کە بەرخۆدان و بەرگریکردنیش زۆر بەهێز بوو، بەڵام لەو ئاستەش دا بڵێت، "باشە، شەڕی چەکداری کاتی تەواو بوو، شەڕەکە رۆڵی خۆی گێڕا و حیزبەکەش رۆڵی خۆی گێڕا، بەڵام ئیدی پێویستە گۆڕانکاریی تێدا بکرێت" دەستپێشخەرییەکی وای خستەڕوو بەلای ئێمەوە زۆر گرنگ بوو.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: دەکرێ روویدابێت و دەشکرێ رووینەدابێت، بەڵام دەتوانم بڵێم دانوستاندن و گفتوگۆ هەبووە و زانیاریمان پێدەگات، بەڵام ئێمە وایدەبینین کە بەڕاستی ئەم دەستپێشخەرییەی کە ئەو خستیەڕوو، بۆ رۆژئاوا، بۆ باکوور و رۆژهەڵاتی سووریاش زۆر ئەنجامی گرنگی لەگەڵ خۆیدا هێنا. لەم چوارچێوەیەدا، بۆ گشت پڕۆژەی چارەسەری، لە باکووری کوردستان، هەروەها بۆ چوار پارچەی کوردستان بنەڕەتییە.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: چەکدانان بۆ ئێمە لە رۆژەڤ دا نییە، بە هیچ شێوەیەک لە رۆژەڤ دا نییە. دۆخی سووریا دۆخێکە ئەوەندە دڕندایەتیی تێدا هەیە کە لەبەرچاوی هەمووان، لەبەرچاوی دنیادا، مرۆڤ دەکوژرێت، کۆمەڵکوژی روودەدات. لەم دۆخەدا داواکردنی چەکدانان لە هێزی سووریای دیموکرات وەک ئەوەیە بەخۆت بڵێیت "بڕۆ بۆ مردن". بۆیە زۆر مەترسیدارە، بەڵام لە چوارچێوەی چارەسەریی گشتیی سووریادا، واتە کورد و بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر، هەسەدە، دەبێتە خاوەنی رۆڵێکی چۆن، هەروەها لە دروستکردنەوەی سووریادا رۆڵێکی چۆن وەردەگرێت، هەروەها پێگەی چ دەبێت، ئەمە لەنێو گفتوگۆکاندا زیاتر دیار دەبێت.

 

 

ئیلهام ئەحمە: بەراستی دەمەوێت بیبینم. بینینیش رووبدات، زۆر باش دەبێت، بەڵام تائێستا بە فەرمی پێمان نەگوتراوە، بەڵام من خۆم ئەوە وەک پێویستییەک دەبینم و ئەگەر رووبدات، لە رووی ئەرێنییەوە کاریگەرییەکی زۆر باشی دەبێت.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: زۆر جیاواز بوو، واتە ئەو شتانەی دەیانخاتەڕوو، هەروەها ئەو ورە و مۆڕاڵەی دەیدات... مرۆڤ سەیری تەمەنی دەکات و هەروەها ئەو پڕۆژەیەی پێشکەشی دەکات بەو سووربوون و ئیرادەیەی کە بۆ ئاشتی، دیموکراسی، دادپەروەری نیشانی دەدات. بە سووربوونەوە نیشانی دەدات. ئەو شتانەی دەیانخاتەڕوو زۆر گرنگن و، بەبێ ئەوەی بڵێت "تەنیا بۆ کورد". نەخێر، بۆ کۆمەڵگەیە، لە سەرووی هەمووشیانەوە کورد کە هەمیشە مافیان پێشێلکراوە، لەگەڵ ئەوەشدا هەموو گەلانی دیکە، لە چوارچێوەی سیستمێکی نوێی دیموکراتی دا. دەڵێت پێویستە وڵاتان لە نوێوە رێکبخرێنەوە؛ کۆمارەکان دابمەزرێندرێنەوە.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: شاندەکە ئامادەیە، کاخەزەکەشیان ئامادەیە. ئەو شتانەی پێشکەشی دەکەن، ئەو شتانەی گفتوگۆی لەسەر دەکەن، هەموو شتێکی شاندەکە ئامادەیە، بەڵام تاوەکو ئێستا هێشتا شام خۆی ئامادە نەکردووە بۆ پێشوازیکردن. کار لەسەر ئەمەش دەکرێت. بە تایبەتی، پێشبینی دەکەین کە لە داهاتوودا پێویستە کاتێک دیاری بکرێت بۆ ئەوەی دیدارێک رووبدات. ئەگەر شام ئامادەبێت، تاوەکو ئێستا هیچ کێشەیەک لە شاندی هاوبەش دا نییە .

 

 

ئیلهام ئەحمەد: نەخێر، من باوەڕناکەم. ئەو شاندەی ئێستا دانوستاندن دەکات، ئەو شاندەی ئێستا دەچێت، لەسەر چوارچێوەی گشتیی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەرە. شاندی کوردی بۆ مافی کورد ئامادەکرا، واتە ئەو بابەتانەی  قسەی لەسەر دەکەن، مافەکانی کورد دەبن: شوێنی کورد لە دەستووردا، لە سیستمی نوێ دا، لە سووریای نوێ دا چی دەبێت. کاتێک ئێمە دەچینە شام لەسەر خۆسەری دیموکراتی و هەسەدەیە ، بەڵام ئێمەش بۆ مافەکانی کورد و بۆ سیستمی گشتیی ناناوەندی و هێزی هەسەدە گفتوگۆ دەکەین، واتە سیستمی ئیداریی سووریا چی دەبێت. ئێمە ئەو گفتوگۆیە دەکەین. هەروەها گفتوگۆی ئەوە دەکەین کە بابەتی هەسەدە، چۆن لەنێو سووریای نوێ دا خاوەنی رۆڵ دەبێت. لەسەر ئەوانەیە.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: بەڕاستی ئێمە هیوادارنین شتێکی وا رووبدات، چونکە سووریا بەشی خۆی شەڕی بینیوە. هێشتاش ئەم شەڕانە هەن. هەندێک هەن گەرمی دەکەن. واتە ئەو لایەنانەی کە بە هەر شێوەیەک بێت دەیانەوێت شەڕێک هەڵبگیرسێنن هەن. بۆ نموونە، "فەزعەتولعەشائیر"، ئەو بانگەوازەی بۆ عەشیرەتەکان کرا و چوونە سوەیدا. لەم ناوچەیەشەوە چوون، ئەوە رووحیەتەکەیە. بە فیکەیەک،بە فیکەیەک خۆیان کۆدەکەنەوە و دەچن، ئەوە دۆخێکی زۆر مەترسیدارە. ئەم مەترسییە هەیە. دەتوانین بڵێین، لە ناوچەی ئێمەدا ئەوە زۆر رووینەدا، یان وەک وەڵامدانەوەیەک، بەشداریکردن لەم بانگەوازەدا، لەم فیکەیەدا، زۆر رووینەدا. هەبوون چوون، ئەوانەی چوون، تەرمەکانیان گەڕانەوە. ئەم مەترسییە بەڕاستی هەیە. لێرەشدا دەمەوێت بڵێم، براکانمان، بەتایبەتی برا عەرەبەکانمان، لەم بابەتەدا وریابن. ئەم ناوچەیە سەقامگیرە، سەیری ژیانی خۆیان دەکەن، شتەکان ئەگەر بە زەحمەتیش بێت، بۆیان دابین دەکرێن. ئەوان خۆیان بە ئیرادەی خۆیانەوە خۆیان بەڕێوەدەبەن. بۆچی خۆیان لەم شوێنەوە هەڵبگرن و بچنە سوەیدا خۆیان بە کوشت بدەن؟ لێرە بۆچی دۆخەکە تێکبدەن؟ لەم بوارەدا هەن ئەوانەی لەسەر ئەمە یاری دەکەن. لەنێو ئیدارە کاتییەکەشدا کەسانێک هەن کە لەسەر ئەم ژێیە یاری دەکەن. لە وڵاتانی دراوسێش ئەوانە هەن کە لەسەر ئەم ژێیە یاری دەکەن. ئەمە خراپ دەبێت. لێرەشدا هۆشداری دەدەم، کە نەچوونە ناو ئەم یارییەوە زۆر گرنگە.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: تاوەکو ئێستا ئێمە بە هێزی هاوپەیمانان و هێزی سەرەکی و بنەڕەتیی خۆمان لێرە پارێزگارییمان لە خۆمان کردووە، بە پشتگیری و پاڵپشتیی هێزە کوردییەکان. بۆ ئەوەی خۆمان بپارێزین، کۆمەڵگەکەمان هەیە، پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکانمان هەن، پەیوەندییە کوردییەکانمان هەن. واتە لە دۆخێکی وادا، پێموایە پشتیوانییەکی گشتی لەنێو کورددا بەتایبەتی و گەلی سووریا پێویستیی پێیەتی، پێموایە ئەو رووحیەتی کوردایەتی و بەرپرسیارێتییە هەیە.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: ئەگەر ناوی بهێنم رەنگە زۆر بابەتی نەبێت. تاوەکو ئێستا، بۆ نموونە، لەگەڵ فەرەنسا دانوستاندنەکانمان باشن، لەگەڵ هەندێک وڵاتی دیکەدا، بۆ نموونە لەگەڵ ئەڵمانیا، هەندێک دانوستاندنمان هەن. واتە ئەگەر زۆر ناویان بهێنم، رەنگە بابەتی نەبێت، بەڵام هەن، پەیوەندیی باشمان هەن. لە کاتە سەختەکاندا ئەوان خۆیان پەیوەندی دەکەن، دەڵێن "ئەرێ دۆخەکە چییە، چۆنە، چۆن دەتوانین یارمەتیتان بدەین". واتە ئەو دۆخانە هەن.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: بەڵێ لەگەڵ زۆر وڵات هەمانە. بۆ نموونە لە ئەمریکا لە ئاستی کۆشکی سپی و پێنتاگۆن. لە زۆر ئاستی جیاواز و لە ئاستە باڵاکاندا لەگەڵ وڵاتان پەیوەندیمان هەیە.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: ئێستا بۆ عەفرین، سەرێکانی و گرێسپی دانوستاندن هەن. ئێمە رێککەوتبووین کە لیژنەیەکمان هەبێت. هەر لە رێککەوتنی 10ی ئاداریشدا هەبوو. خاڵێکی تایبەت بوو بۆ ئەو کەسانەی ئاوارە بوون، بگەڕێنەوە سەر ماڵەکانیان. ئێمە لیژنەیەکمان بۆ عەفرین پێکهێنا، بەڵام دوای ئەوە، لایەنی شام دانەنیشت. پێویست بوو دانیشتنێک بکرایە بۆ ئەوەی پرسی گەڕانەوە بە شێوەیەکی فەرمی گفتوگۆی لەسەر بکرایە، بەڵام شتێکی واش هەیە، بۆ نموونە تاوەکو ئێستا هەندێک گرووپی تایبەت کە خەڵکی دێرەزوورن، لەوێن. دەبێت ئەوانیش بچنەوە. ئێمەش گوتوومانە، ئەوان دەتوانن بگەڕێنەوە. ئێمە گەرەنتییش دەدەین کە هیچ لە کەس نەکرێت. ئەوان دەتوانن بگەڕێنەوە، بەڵام لە بەرامبەردا، ئەو خەڵکەی ئێمە کە ئاوارەبوون و ئێستا لەنێو چادرەکاندان و لە سەختترین دۆخدا دەژین، پێویستە بگەڕێنەوە، بۆ سەرێکانی و گرێسپی بە هەمان شێوە. ئەمانە ئێمە لەگەڵ تورکیا قسەیان لەسەر دەکەین، هەروەها لەگەڵ شامیش قسەیان لەسەر دەکەین، بۆ ئەوەی خەڵک بگەڕێتەوە بۆ عەفرین. تورکیا دەڵێ "ئێمە رادەستمان کردووەتەوە".  جارێک راشیانگەیاند، بەڵام بە بڕوای ئێمە هەندێک گرووپ کە لەوێن، هێشتا پێشێلکاری دەکەن، هێشتا دەستدرێژی دەکەن، سەرێکانی و گرێسپی هێشتا رادەستی حکومەت نەکراون، هێشتا ئەم هێزە چەکدارە بیانییانە تێیدا ماون. ئەو چەکدارانەی کە خۆیان بە تورکیاوە دەبەستنەوە، ئەوان لەوێن. بۆیە، داهاتووی ئەوێش پێویستە رێکبخرێتەوە و، خەڵک بتوانن بگەڕێنەوە ماڵەکانیان.

 

  

ئیلهام ئەحمەد: دەمەوێ لە زووترین کات دا بڕۆم و ئەوە هیوای منە. ئێمە هەموو قورسایی خۆمان دەخەینە سەر ئەوەی ئەم دۆخە لە زووترین کات دا چارەسەر ببێت.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: دەگەڕێنەوە، خەڵکەکەی دەگەڕێتەوە. چارە نییە، ناچارن بگەڕێنەوە. راستە کاولکاریی زۆری تێداکراوە، بەڵام باوەڕمان بە خەڵکەکەمانە و دەزانین کاتێک بگەڕێنەوە سەرلەنوێ ئاوەدانی دەکەنەوە.

 

ئیلهام ئەحمەد: عەفرین زۆر خۆشە، سرووشتەکەی، خەڵکەکەی. زۆر خۆشە. خەڵکی ئێمە هەمووی باشن، بەڵام عەفرین زۆر تایبەتە، جوگرافیاکەی، خۆشییەکەی. شارەکانی دیکەی کوردستانیش، من زۆر شار گەڕاوم، بینیومن، لە باشوور، لە باکوور، چوومە هەندێک شاری رۆژهەڵات، شاری زۆر خۆش هەن.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: دیارە، عەفرینە، مرۆڤ دەبێت شاری خۆی خۆشبوێت، مێژووە، یادەوەرییە بۆ من، بەڵام لە بنەڕەتدا، هەموو شوێنێکی کوردستان خۆشە.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: سەختە، لایەنی ئەمن و ئاسایش کێشەیە و تاوەکو ئێستا شتێکی فەرمی لەو لایەنەوە نییە تاوەکو مرۆڤ بتوانێت بڕوات.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: من پێشتر چووم.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: بەڵێ هەیە، بەڵام ئێمەش خۆمان دەپارێزین.

 

 

ئیلهام ئەحمەد: 100٪ وایە، بەرپرسیارێتییەکی قورسە کە لە ئێمە داوادەکرێت.

 

 

ئیلهام ئەحمە: بەڵێ، دەبێت باشترببێت، بەهێزتر دەبێت. ئێمە وا دەڵێین: ئێمەی ژن چ هێزێکمان هەبێت، دەیخەینە خزمەتەوە. چ وزە، چ هێزێک هەبێت، دەیخەینە خزمەتی گەلی خۆمانەوە. ئێمە خزمەتکارین، ئێمە وا خۆمان دەبینین، واش پێناسەی خۆمان دەکەین. بۆیە لەم کاتە مێژووییانەدا ئێمە وادەزانین کە ئەرکێکی مێژوویی کەوتووەتە سەر شانمان و ناچارین ئەمە تاوەکو کۆتایی ببەین. حیسابی ئەم کۆتاییەش زۆر قورسە، دەزانین. لەبەر ئەم هەستیارییە، بەم رووحیەتی بەرپرسیارێتییەوە نزیک دەبینەوە و هیوادارین لە ئاستی داواکارییەکانی گەلی خۆماندا بین.