راوێژکاری یاسایی پەرلەمان: پێویست ناکات پەرلەمانتاران دەست لەکاربکێشنەوە

 

رۆژی سێشەممە 30-05-2023، دادگەی فیدراڵیی عێراق درێژکردنەوەی تەمەنی پەرلەمانی کوردستانی بە "نادەستووری و نایاسایی" دانا و رایگەیاند، "هەر شتێک لە پەرلەمانی هەرێمی کوردستانی عێراق دەرچووە دوای ئەو ماوە یاساییە، لەڕووی دەستوورییەوە پووچەڵە."

 

ئەمڕۆ 30-6-2023، مانگێکی تەواو بەسەر بڕیارەکەی دادگە تێدەپەڕێت، لەو کاتەوە پەرلەمانی کوردستان هیچ چالاکییەکی خۆی لە ماڵپەڕ و پەیجەکانی لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بڵاونەکردووەتەوە، تاوەکو ئێستا 53 پەرلەمانتار لە کۆی 111 پەرلەمانتار دەستلەکارکێشانەوەی خۆیان پێشکێشی دیوانی پەرلەمان کردووە و بەشێکی دیکەیان چاوەڕوانی تەواوبوونی پشووەکانی جەژن دەکەن.

 

رۆژی هەینی 30-6-2023، دانا دارا، راوێژکارى یاسایی لە پەرلەمانى کوردستان لەبارەی هەڵوەشاندنەوەی خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند: "بەپێی بڕیارەکەی دادگەی فیدراڵی خولی پێنجەمی پەرلەمان هەڵوەشاوەتەوە و پێویستی بە دەستلەکارکێشانەوەش نییە، بەڵکو دەبێت سەرۆکایەتیی دیوانی پەرلەمان دەستبەجێ رێوشوێنەکانی خانەنشینکردنی پەرلەمانتاران دەستپێبکات، ئەوانەی نایانەوێت بگەڕێنەوە سەر کارەکانی پێشووتریان." 

 

ئەو راوێژکارەى یاسایی لە پەرلەمانى کوردستان گوتی: "بەپێی یاسای چاکسازی دوو جۆر خانەنشینی بۆ پەرلەمانتار هەیە، یەکێکیان ئەوەیە پەرلەمانتار ئەگەر 45 ساڵی تەواو کردبێت و 15 ساڵ خزمەتی پێشووی هەبێت، بڕێکی دیاریکراوە و ئەوەی 45 ساڵ تەمەن و 15 ساڵ خزمەتی نەبێت ئەوا رێژەیەکی دیکەیە."

 

راوێژکاری یاسایی پەرلەمانی کوردستان باسی لەوەش کرد، یاسای چاکسازیی ژمارە 2ـی ساڵی 2020 سەرجەم یاسا و بڕیارەکانی پێشووی تایبەت بە خانەنشینی هەڵوەشاندووەتەوە، بۆیە پەرلەمانتاران بەپێی ئەو یاسایە خانەنشین دەکرێن. 

 

رۆژی دووشەممە 26-6-2023، سامان ئەحمەد، بەڕێوەبەری راگەیاندنی پەرلەمانی کوردستان بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، "خانەنشینکردنی پەرلەمانتاران لەڕووی ئیمتیازەوە بەپێی یاسای چاکسازی جیاوازە، ئەگەر هەر پەرلەمانتارێک 45 ساڵی تەمەن و 15 ساڵی خزمەتی تەواوکردبێت، زۆرترین بڕی خانەنشینی ئەگەر وەریبگرێت ناگاتە رێژە 50٪ـی کۆی مووچەکەی، واتە زۆر کەمدەبێتەوە، ئەگەر 45 ساڵی تەمەن و 15 ساڵی خزمەتی تەواو نەکردبێت، ئەوا رێژەکە 20 بۆ 30٪ دەبێت، جگە لەوە بەشێکی پەرلەمانتاران ئامادەنین خانەنشینی  وەربگرن و دەگەڕێنەوە سەر کارەکانی پێشوویان."

 

بەپێی بەدواداچوونەکانی رووداو، تاوەکو دووشەممە 26-6-2023، شەش فراکسیۆنی خولەکە کە یەکێکیان گەورەترین فراکسیۆنە دەستلەکارکێشانەوەیان پێشکێشکردووە، ژمارەی پەرلەمانتارانی ئەو شەش فراکسیۆنە 53 پەرلەمانتارن کە پێکدێن لە:

 

- فراکسیۆنی پارتی دیموکراتی کوردستان: 45 پەرلەمانتار

 

- چوار فراکسیۆنی تورکمان: 5 پەرلەمانتار

 

- یەک فراکسیۆنی کریستیان (هاوپەیمانیی یەکێتیی نەتەوەیی): 3 پەرلەمانتار

 

لە 9ى تشرینى یەکەمى 2022  پەرلەمانى کوردستان یاسای ژمارە 12ى درێژکردنەوەى خولى پێنجەمی پەسندکرد لەدواى ئەوەى تەمەنەکەى کۆتایی هات. لە 22ى ئایارى 2023 پەرلەمان بڕیارى کاراکردنەوەى کۆمیسیۆنى هەڵبژاردن و راپرسیی هەرێمى کوردستانی دا، بەڵام بەگوێرەى بڕیارەکەى دادگەى باڵاى فیدراڵى عێراق، ئەو کاراکردنەوەیەش "نایاسایی"یە، هەرچەندە دوو جار وادەی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان لەلایەن سەرۆکی هەرێمی کوردستانەوە دیاریکراوە، بەڵام بەهۆی ناکۆکییەکان و بڕیارەکەی دادگەی فیدراڵی هێشتا وادەکە دیارنییە و نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەگەڵ کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق لە هاوئاهەنگیدایە بۆ دیاریکردنی وادەیەک.