دەروون - شکاندنی تابۆی تووندوتیژیی باوان و گێڕانەوەی برینە شاردراوەکان

شکاندنی تابۆی تووندوتیژیی باوان و گێڕانەوەی برینە شاردراوەکان

لە ئەڵقەیەکی بوێرانە و هەستیاردا، بەرنامەی **"دەروون"** دەرگای لەسەر یەکێک لەو بابەتە چەقەبەستووانە کردەوە کە کۆمەڵگەی کوردی بە پیرۆزییەکی بێ ئەملاوئەولاوە سەیری دەکات: پێگەی دایک و باوک. بەرنامەکە بە شێوەیەکی پیشەییانە، نەک بۆ کەمکردنەوەی رێز، بەڵکو بۆ شکاندنی ئەو بێدەنگییە ترسناکەی کە هەزاران ئازار و برینی لەپشتەوە حەشارداوە، پرسیاری لە پیرۆزیی بێچوونی باوان کرد. گۆڕەپانێک بۆ قوربانییەکان رەخسێنرا تا چیرۆکەکانیان بگێڕنەوە؛ ئەو چیرۆکانەی کە زۆرجار لەژێر پەردەی "پەروەردە"دا روودەدەن و کاریگەریی قووڵیان لەسەر دەروونی تاکەکان جێهێشتووە.

یاسین رابێعە: گێڕانەوەی ئازار لەنێو لاپەڕەکانی کتێبێکدا

یەکێک لەو دەنگە بوێرانەی کە بێدەنگییەکەی شکاند، نووسەری کتێبی **"سەختییەکانی منداڵیم"**، **یاسین رابێعە** بوو. ئەو بە گێڕانەوەی یادەوەرییەکی تاڵ کە تێیدا ناچار بووە چڵوورەیەکی نیوەخواردووی فڕێدراو بخوات، پەنجەرەیەکی بەڕووی جیهانێک لە حەسرەت، برسێتیی سۆز و تووندوتیژیدا کردەوە. یاسین بە ئازارەوە باسی لە باوکی کرد و گوتی: "باوکم پیاوێکی دەستوەشێن و جوێندەر و رەزیل بوو... بە حەسرەتی جلی جوان و خواردنی چڵوورەیەک بووم". ئەو بە روونی جەختی کردەوە کە ئامانجی لە نووسینی کتێبەکەی و گێڕانەوەی بەسەرهاتەکانی، تۆڵەسەندنەوە نییە، چونکە وەک خۆی دەڵێت: "ئەوە باوکمە و کۆچی کردووە". بەڵکو، کتێبەکەی پەیامێکە بۆ ئەو باوکانەی کە هێشتا لە ژیاندا ماون و لەو عەقڵییەتە تووندوتیژە دەرنەچوونە، تا بزانن کە وشە و رەفتارەکانیان چ برینێکی قووڵ لە دەروونی منداڵەکانیاندا دروست دەکات.

چیرۆکی خانمێک لەناو کابینەوە: گۆچانێک کە دوای 14 ساڵ هێشتا هەر چەکێکە

بەرامبەر چیرۆکە نووسراوەکەی یاسین، دەنگێکی دیکە لەناو کابینەی بەرنامەکەوە وێنەیەکی تری لە ئازار کێشا. خانمێکی بەشداربوو، کە بۆ پاراستنی تایبەتمەندیی خۆی ناسنامەی ئاشکرا نەکرا، پەردەی لەسەر راستییەکی تاڵتر هەڵدایەوە. ئەو گوتی: "باوکم هەر لە منداڵییەوە زۆر تووندوتیژ بوو، بە گۆچانێک لێی دەداین... زیاتر لێدانەکەی لەسەر کچەکان بوو". ترسناکترین و کاریگەرترین بەشی گێڕانەوەکەی ئەو کاتە بوو کە ئاشکرای کرد باوکی، سەرەڕای ئەوەی ماوەی چواردە ساڵە بەهۆی نەخۆشییەوە لە جێگەدا کەوتووە، هێشتا وازی لە سیمبولی دەسەڵات و تووندوتیژییەکەی نەهێناوە. ئەو خانمە گوتی: "هەمان ئەو گۆچانەی کە لە منداڵیدا بەکاری دەهێنا بۆ لێدانمان، ئێستاش هەر لای خۆی دایناوە وەک چەکێک".

ئەم قوربانییە تیشکی خستە سەر لایەنێکی دیکەی کێشەکە؛ ئەو بۆشاییە سۆزدارییە گەورەیەی کە بەهۆی رەفتاری باوکییەوە لە ژیانیدا دروست بووە، وای لێکردووە لە دەرەوەی خێزان بەدوای ئەو سۆز و خۆشەویستییەدا بگەڕێت کە لێی زەوت کرابوو. ئەمەش وایکردووە بکەوێتە داوی "گورگە برسییەکان"ی کۆمەڵگە، کە هەوڵیانداوە ئەو بۆشاییە سۆزدارییەی بۆ بەرژەوەندی و مەبەستی خراپی خۆیان بەکاربهێنن.

شیکاریی دەروونی: کاتێک باوک "نیوەی جیهان دەسووتێنێت"

لە نێوان گێڕانەوەی ئازارەکاندا، **دژوار فاتم**، شیکاری دەروونی، بە زمانێکی زانستییانە کاریگەرییە درێژخایەنەکانی ئەو برینانەی لەسەر کەسایەتیی تاک روون کردەوە. ئەو باوکی تووندوتیژی بە "نیوەی سووتاوی جیهان" وەسف کرد و گوتی: "کاتێک باوک لە رووی پەروەردەییەوە زۆر تووندوتیژ دەبێت، نیوەی ئەو جیهانە دەسووتێت".

دژوار فاتم بە وردی باسی لەوە کرد کە چۆن ئەو پەیوەندییە ناجێگیر و پڕ لە تووندوتیژییەی سەردەمی منداڵی، کاریگەریی راستەوخۆی لەسەر ژیانی گەورەیی دادەنێت. ئەو کەسانە لە پەیوەندییەکانیاندا هەمیشە لە ترسێکی نەستیدا دەژین و هەست دەکەن کەسی بەرامبەریان جێیان دەهێڵێت، هەروەک چۆن باوکیان لە رووی سۆزدارییەوە جێی هێشتوون. ئەمەش وای لێکردوون کە ترسی "وازلێهێنان شێتیان بکات" و نەتوانن پەیوەندییەکی سۆزداریی تەندروست و جێگیر دروست بکەن، چونکە هەمیشە چاوەڕوانی دووبارەبوونەوەی هەمان سیناریۆی منداڵییان دەکەن.

بەرنامەی "دەروون" بەم ئەڵقەیەدا، تەنها کۆمەڵێک چیرۆکی تاڵی نەگێڕایەوە، بەڵکو زەنگێکی ئاگادارکردنەوەی بۆ کۆمەڵگە لێدا، کە کاتی ئەوە هاتووە چیتر لەژێر ناوی "پیرۆزی" و "پەروەردە"دا، چاو لەو ئازارانە نەپۆشرێت کە دەبنە هۆی دروستکردنی نەوەیەکی بریندار و ناجێگیر.