نهێنیی وەزارەتی ناوخۆی سووریا لەبارەی کوژرانی سەربازانی ئەمریکا

لە بەرنامەی ئەمڕۆی (رۆژی هیوا جەمال) لە تۆڕی میدیایی رووداو، دوایین زانیارییەکان لەبارەی دۆخی چەمچەماڵ دوای لافاوەکە و گەیشتنی پارەکەی پەروەردە خرانەڕوو. هاوکات نهێنییەکی سەیر لەبارەی کوژرانی سەربازانی ئەمریکا لە سووریا ئاشکرا کرا و هۆشدارییەکی تەندروستیی گرنگ لەبارەی "کۆلای زیڕۆ" درا. لەسەر ئاستی جیهانیش، دۆخی غەززە و تەقەکردن لە زانکۆیەکی ئەمریکا تاوتوێ کران.

کاتێک خەوتبوویت چی روویدا؟

•تەمومژ و کەمبوونەوەی بینین: لە بەرەبەیانی ئەمڕۆوە تەمومژێکی چڕ ناوچەکانی باشووری کوردستانی گرتووەتەوە و مەودای بینین بۆ کەمتر لە 100 مەتر دابەزیوە. کەشناسی هۆشداری دەداتە شۆفێران بەتایبەت لە رێگەکانی دەرەوە تاوەکو نێوەڕۆ ئاگادار بن.
•تەقەکردن لە زانکۆی براون: لە زانکۆی براون لە ئەمریکا تەقە کرا؛ بەپێی دوایین ئامار 2 کەس کوژران و 9 کەس بریندارن. دۆناڵد ترەمپ و پۆلیس دەستگیرکردنی تەقەکەرەکەیان پشتڕاستکردەوە.
•شەوی ئاگرینی غەززە و کەرتی رۆژئاوا: ئیسرائیل هێرشەکانی چڕکردەوە و رۆژهەڵاتی غەززە و کەرتی رۆژئاوای بۆردوومان کرد. لە کەرتی رۆژئاواش هەڵمەتی دەستگیرکردن لە شارەکانی نابلس، جەنین و خەلیل بەڕێوەچوو.
•هۆشداریی ترەمپ بە دادگا: دۆناڵد ترەمپ هۆشداریدا ئەگەر دادگای باڵا دژی باجە گومرگییەکان بڕیار بدات، "کارەسات" بۆ ئەمریکا روودەدات. هەروەها بانگەشەی ئەوەی کرد کە بە هەڕەشەی باج، رێگری لە جەنگی تایلەند و کەمبۆدیا کردووە.

شەپۆلی باران کۆتایی دێت و سەقامگیری دەستپێدەکات

بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسیی هەرێمی کوردستان کۆتاییهاتنی شەپۆلی بارانبارینی راگەیاند. لە سبەی دووشەممەوە کەشوهەوا جێگیر دەبێت و پلەکانی گەرما بەرزدەبنەوە.
ئاماری زۆرترین باران بارین تاوەکو شەممە:
•چوارتا (سلێمانی): 462.5 ملم (زۆرترین)
•دێرەلووک (دهۆک): 420 ملم
•مێرگەسۆر (هەولێر): 329 ملم
•سیروان (هەڵەبجە): 258.1 ملم
•کەرکووک: 54 ملم (کەمترین)

هاوکات وەزارەتی سەرچاوەکانی ئاوی عێراق رایگەیاند، زیاتر لە 750 ملیۆن مەتر سێجا ئاو لە بەنداوەکان گلدراوەتەوە و مەترسیی خوێ لەسەر شەتولعەرەب کەمبووەتەوە.

فەرمانگەکان لە دەوام دەبن و پەروەردە پشووە؛ 50 ملیۆنەکەش دەگات

ئەمڕۆ دەوامی فەرمانگەکانی چەمچەماڵ دەستیپێکردەوە، بەڵام پشووی قوتابخانەکان درێژکرایەوە و تاقیکردنەوەکان دواخراون. وەزارەتی پەروەردە رایگەیاند، ئەمڕۆ 50 ملیۆن دینارەکە بۆ نۆژەنکردنەوەی قوتابخانە زیانلێکەوتووەکان خەرج دەکرێت و کتێبی نوێ بۆ قوتابییان دابین دەکرێت.
لە سنووری تەقتەق و کەرکووکیش زیانێکی گەورە بەر کەرتی ماسی کەوتووە و نزیکەی یەک ملیۆن ماسی لەناوچوون.

وەزارەتی ناوخۆی سووریا نهێنییەک ئاشکرا دەکات؛ ترەمپ تووڕەیە

لە رووداوێکی دەگمەندا، 2 سەربازی ئەمریکی لە تەدموری سووریا کوژران. دۆناڵد ترەمپ بە تووڕەییەوە رایگەیاند تۆڵە دەکەنەوە و گوتی سەرۆکی نوێی سووریا (ئەحمەد شەرع) "زۆر تووڕە و پەستە".

لای خۆیەوە وەزارەتی ناوخۆی سووریا لێدوانێکی سەرسوڕهێنەری دا و گوتی: "زانیاریمان هەبوو هێرشبەرەکە بیری توندڕۆیی هەیە و بەنیازبووین سبەی دەستگیری بکەین، بەڵام ئەمڕۆ کە پشوو بوو، هێرشەکەی کرد."

کۆلای زیڕۆ: 5 زیانی گەورە بۆ تەندروستی

زۆرکەس وا دەزانن کۆلای زیڕۆ بێ زیانە چونکە شەکری نییە، بەڵام بوونی "ترشی فۆسفۆریک" تێیدا مەترسیدارە. زیانە سەرەکییەکان بریتین لە:
1.پوکانەوەی ئێسک: هاوسەنگیی کالسیۆم تێکدەدات.
2.داخورانی مینای ددان: ددانەکان زەرد دەکات و دەیانخورێنێت.
3.زیان بە گورچیلە: ئەگەری دروستبوونی بەرد زیاد دەکات.
4.رێگری لە مژینی کانزاکان: ناهێڵێت جەستە سوود لە ئاسن و مەگنیسیۆم وەربگرێت.
5.کێشەی گەدە: ئازاری گەدە و دڵەکزێ زیاد دەکات.

عێراق لە گەشەپێدانی مرۆیی پێشکەوتووە و یونامی کۆتایی هات

•گەشەپێدانی مرۆیی: بەپێی راپۆرتی UNDP، عێراق 2 پلە چووەتە پێشەوە (پلەی 126). داهاتی تاک بۆ 12,645 دۆلار بەرزبووەتەوە و تەمەنی پێشبینیکراو گەیشتووەتە 72.3 ساڵ.
•کۆتایی یونامی: ئەنتۆنیۆ گۆتێرێز لە بەغدا بە فەرمی کۆتاییهاتنی ئەرکی 22 ساڵەی نێردەی یونامی راگەیاند و گوتی "عێراق ئێستا وڵاتێکی ئاساییە".
•فەرموو، ئەمە هەواڵەکانی بەشی "کورت و هەمەڕەنگ"ە، بە هەمان شێوازی هەواڵەکانی پێشوو، بە ناونیشان و تێکستێکی کورتەوە:

لافاو و زریان لە غەززە 10 کەسی کوشت

بەهۆی بارانی بەهێز و لافاوەوە لە 24 کاژێری رابردوودا، 10 کەس لە کەرتی غەززە گیانیان لەدەستدا. رێکخراوی تەندروستیی جیهانی هۆشداری دەدات لە کارەساتێکی مرۆیی گەورە، چونکە 22 هەزار چادر لەناوچوون و 53 هەزار چادری دیکە زیانیان بەرکەوتووە. هەروەها ئیسرائیل رێگری دەکات لە گەیشتنی ئامێری پزیشکی و هاوکارییەکان، کە ئەمەش مەترسیی بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکانی زیاتر کردووە.

چوار کەس بەهۆی "گێچەڵی سێکسی" لە پەرلەمانی تورکیا دەستگیرکران

لێکۆڵینەوەکان لە دۆسیەی گێچەڵی سێکسی بۆ سەر قوتابییانی کچ لە چێشتخانەی پەرلەمانی تورکیا فراوانتر بوون و ژمارەی دەستگیرکراوان گەیشتە 4 کەس. دادگەی ئەنقەرە بڕیاری بەندکردنی بۆ 3 فەرمانبەر دەرکرد و کەسێکیشی بە مەرج ئازاد کرد. سەرۆکایەتیی پەرلەمان رایگەیاند رێکاری تووندی گرتووەتەبەر، لەوانە دەرکردنی فەرمانبەرێک و هەڵوەشاندنەوەی گرێبەستی دوو کەسی دیکە.

ئێران میوە و شیرینی لە کۆبوونەوەکان قەدەخە دەکات

لە هەنگاوێکدا بۆ کەمکردنەوەی خەرجییەکان، محەممەدجەعفەر قائیمپەنا، جێگری سەرۆککۆماری ئێران بڕیارێکی دەرکرد کە تێیدا دانانی میوە و شیرینی لە کۆبوونەوە فەرمییەکان قەدەخە دەکرێت و دەبێت تەنها "چا و ئاو" پێشکەش بکرێت. ئەم بڕیارە بەشێکە لە سیاسەتی "سکهەڵگوشین"ـی حکومەت بۆ رووبەڕووبوونەوەی قەیرانی ئابووری و کورتهێنانی بودجە.

قەیرانی نیشتەجێبوون 77 هەزار گەنجی ئوسترالیای بێلانە کردووە

قەیرانی نیشتەجێبوون و بەرزیی کرێی خانوو لە ئوسترالیا گەیشتووەتە ئاستێکی مەترسیدار. بەپێی ئامارەکان، تەنیا لە ساڵی رابردوودا 77 هەزار منداڵ و گەنج رووبەڕووی بێلانەیی بوونەتەوە و داوای هاوکارییان کردووە. دۆخەکە بەجۆرێکە تەنانەت ئەو خێزانانەی کار دەکەن، ناتوانن کرێی خانوو دابین بکەن، ئەمەش کاریگەریی نەرێنی لەسەر خوێندنی قوتابییان دروستکردووە.

جەنگی ئۆکراینا مەترسی لەسەر چێرنۆبڵ دروست دەکاتەوە

دوای 25 ساڵ لە داخستنی یەکجاریی وێستگەی ئەتۆمیی چێرنۆبڵ، جەنگی ئۆکراینا جارێکی دیکە مەترسی لەسەر وێستگەکە دروستکردووەتەوە. بەهۆی هێرشی فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانەوە، بەشێک لەو رووپۆشە پارێزەرەی کە وێستگەکەی پێ داپۆشراوە زیانی بەرکەوتووە و تەمەنی مانەوەی کەمبووەتەوە. ئاژانسی وزەی ئەتۆمیی نێودەوڵەتی هۆشداری دەدات کە وێستگەکە کەوتووەتە سنووری ئاگری تۆپخانەکانەوە.

ئەمڕۆ چی روو دەدات؟ 

•رەنجی هەمووان: ئەمشەو کاژێر 21:00 بەرنامەی (لەگەڵ رەنج) پێشکەش دەکرێت و تایبەتە بە کۆکردنەوەی هاوکاری بۆ زیانلێکەوتووانی لافاوەکەی کوردستان.
•رۆژی ئاڵای کوردستان: لە ئەڵمانیا و بەتایبەت لە شاری دوسلدۆرف، رێوڕەسمێکی فراوان بە بەشداریی گەنجانی هەر چوار پارچەی کوردستان بەڕێوەدەچێت.
•کۆبوونەوەی راستڕۆکانی ئەوروپا: لە رۆما فێستیڤاڵی "ئەتریجو" بە بەشداریی جۆرجیا میلۆنی بەڕێوەدەچێت.
•هەڵبژاردنی چیلی: گەڕی دووەمی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی لە نێوان راستڕۆیەکی توندڕۆ و چەپێکدا بەڕێوەدەچێت.

رۆژی هیوا جەمال

شۆیەکی 40 خولەکییە هەموو بەیانییەک کاژێر 08:00 بەشێوەی زیندوو پێشکێش دەکرێت. تێیدا گفتوگۆی پڕ زانیاری لەگەڵ کەسانێک دەکرێ کە مەرج نییە لەنێو هەواڵەکاندا ناسراوبن، بەڵام مژارەکانیان زۆر گرنگن. هەوڵدەدرێ لە رێگەی چیرۆکە کەسییەکانەوە باشتر و ئاسانتر زانیاری بگەیێندرێتە خەڵک.

لە ماوەی بەرنامەکەدا هەوڵدەدرێ وەرگر بەشی تەواوی رۆژەکە بەرچاوڕوونیی هەبێ سەبارەت بەو شتانەی لە کوردستان و ناوچەکە و جیهانیش روودەدەن. هەموو بەیانییەکیش هیوا جەمال راستی و ناڕاستیی زانیارییەک ئاشکرا دەکات کە لەنێو خەڵک دا بڵاوبوونەتەوە. 

دیوێکی جیاوازی دیکەی ئەم شۆیە، گەنگەشەی پێشکێشکارە لەنێو خەڵک و لەسەر شەقام لەسەر ئەو مژارانەی رای گشتییان بەخۆیەوە سەرقاڵ کردووە. 

ئامانجی شۆیەکە ئەوەیە وەرگری کوردستانی لە هەواڵی ساختە (فەیک نیوز) دووربخاتەوە. وابکات هەمیشە بۆ زانینی ئەوەی بڕیار وایە بەدرێژایی رۆژ و رۆژانی دواتر رووبدات بگەڕێتەوە بۆ (رۆژی هیوا جەمال).