مەترسییە گەورەکان لەسەر ئایندەی کورد لە کەرکووک

لەم بەرنامەیەی  "رووداوی ئەمڕۆ"دا  لە شاری کەرکووک ، چەند کەسایەتیی سیاسی، ئەکادیمی و هونەریی شارەکە بەشدارییان کرد و تیشکیان خستە سەر دۆخی ئێستای پێکهاتەی کورد و ئەو ئاڵنگارییە جۆراوجۆرانەی کە رووبەڕووی پرۆسەی هەڵبژاردنەکان لەو پارێزگایە دەبنەوە.

شوان داودی، ئەندامی پێشووی پەرلەمانی عێراق، رایگەیاند کە پێگەی سیاسی و کارگێڕیی کورد لە کەرکووک "لە پاشەکشەیەکی بەردەوامدایە" و هۆکارە سەرەکییەکەی بۆ چەند پرسێکی جەوهەری و ستراتیژیی هەڵە گەڕاندەوە. بە گوتەی داودی، "کورد هەموو هێلکەکانی خۆی خستە ناو سەبەتەی ماددەی 140، کە ماددەیەکی مردووە و ئێستا توانای ئەوەی نییە کێشەی کەرکووک چارەسەر بکات." ئەو جەختی لەوە کردەوە کە پشتگوێخستنی بژاردەکانی دیکە زیانی بە دۆزی کورد گەیاندووە.

ناوبراو ئاماژەی بەوەش کرد کە رۆحی ماددەی 140 بریتییە لە ئاساییکردنەوەی دۆخی کەرکووک و راستکردنەوەی سنوورە ئیدارییەکانی، بەڵام بە بڕوای ئەو، کورد خۆی بووەتە ئاستەنگ لەبەردەم جێبەجێکردنی ئەم ئامانجەدا. شوان داودی گوتی، "گەڕانەوەی قەزاکانی وەکو چەمچەماڵ، کفری و کەلار بۆ سەر کەرکووک، هاوسەنگیی دیمۆگرافی بە شێوەیەکی بەرچاو بە قازانجی کورد دەگۆڕێت، بەڵام هێزە سیاسییە کوردییەکان لەبەر چەند هۆکارێکی ناوخۆیی، لەوانە دەوڵەمەندیی ئەو ناوچانە بە نەوت و غاز و هەروەها ترسیان لە تێکچوونی هاوسەنگیی هێز لەنێوان یەکێتی و پارتیدا، رێگر بوون لەو هەنگاوە ستراتیژییە."

لە لایەکی دیکەوە، هێمن کامل، لێکۆڵینڤان و ئەکادیمی لە کۆمەڵەناسیی سیاسی، بۆچوونێکی جیاوازتری خستەڕوو و پێی وابوو کە گوتاری ناسیۆنالیستیی بێ ستراتیژ و دوور لە واقیع، زیانی گەورەی بە دۆزی رەوای کورد لە کەرکووک گەیاندووە. هێمن کامل روونیکردەوە، "کورد بۆ ئەوەی لە کەرکووک پێگەیەکی بەهێز و براوەی هەبێت، دەبێت کار بۆ پەرەپێدانی گوتاری پێکەوەژیانی ئاشتیانە و چەسپاندنی رۆحی هاووڵاتیبوون بکات، نەک تەنیا بانگەشەی مافی نەتەوەیی."

بە بڕوای ئەو توێژەرە، گوتاری ناسیۆنالیستیی هەڵچوونی بێ بەرنامە و سۆزدارانە، نەیار و رکابەرەکانی کورد لە دەوری یەک ئامانج کۆدەکاتەوە و لە کۆتاییدا زیان بە خودی دۆزەکە دەگەیێنێت. ئەو گوتیشی، "مێژوو سەلماندوویەتی کە لە هەر پێکدادانێکی نەتەوەیی لە کەرکووکدا، کورد زەرەرمەندی یەکەم بووە و بەشێکی بەرچاو لە دانیشتووانە ئاوارەبووەکەی نەگەڕاونەتەوە. بۆیە پێویستە لە رێگەی گوتارێکی شارستانی و سەردەمیانەوە خزمەتی شارەکە بکەین، کە ئەمەش هەم ئامانجە سیاسییەکانمان مسۆگەر دەکات و هەمیش رێگری لە زیانی گەورەتر دەکات." هێمن کامل رەخنەی ئەوەشی گرت کە لە کاتی بانگەشەی هەڵبژاردندا، بەربژێرەکان کارنامەی روون و نووسراویان نییە و تەنیا پشت بە گوتاری سۆزدارانە و نەتەوەیی دەبەستن بۆ کۆکردنەوەی دەنگ، ئەمەش وایکردووە کە دوای هەڵبژاردن بەرپرسیار نەبن بەرامبەر بەڵێنەکانیان.

لە بەشێکی دیکەی بەرنامەکەدا، زانیار جومعە، هونەرمەندی شانۆکار و چالاکڤانی مەدەنی، جەختی لەسەر ئەوە کردەوە کە بۆ خەڵکی ئاسایی و هاووڵاتییانی شارەکە، خزمەتگوزارییە بنەڕەتییەکان و دابینکردنی هەلی کار لەپێشینەی هەموو پرسێکی دیکەوەیە. ئەو گوتی، "بۆ هاووڵاتییەک گرنگ نییە پارێزگار کورد بێت یان عەرەب، گرنگ ئەوەیە کە کار بۆ شارەکە بکات و خزمەتی هەمووان بکات بەبێ جیاوازی."

زانیار جومعە رەخنەی توندی لە بەرپرسە کوردەکانی شارەکە گرت و گوتی، "گوێ لە داواکاریی خەڵک ناگرن. کێشەی دامەزراندن بۆ گەنجان و کێشەی پەروەردە و خوێندنی کوردی دوو کێشەی گەورەن، بەڵام بەداخەوە ئیشیان بۆ ناکرێت." ئەو وەکو نموونە، ئاماژەی بە پڕۆژەیەکی هۆشیاریی ژینگەیی کرد کە خۆی پێشکەشی نووسینگەی پارێزگاری کردووە، بەڵام وەکو خۆی دەڵێت، "تاوەکو ئەم ساتەش هیچ وەڵامێکی فەرمیمان نەدراوەتەوە."

هاوکات، هاووڵاتییەکی دیکەش لەنێو بازاڕی قەیسەریی کەرکووکدا رایگەیاند، هەرچەندە بوونی پارێزگارێکی کورد لەدوای رووداوەکانی 16ـی ئۆکتۆبەرەوە دۆخەکەی "کەمێک باشتر" کردووە، بەڵام خەڵک زیاتر بەدوای چارەسەری کێشە رۆژانەکانییەوەیەتی وەکو دابینکردنی دامەزراندن و مووچە، نەک ئەو پرسە سیاسییە گەورانەی کە زۆرجار لە میدیاکاندا باسیان لێوە دەکرێت.