İlk kez Adorno'dan kültür ve endüstri kavramlarını yan yana okuduğumda çok şaşırmıştım. Sosyal bir durum olan kültür ile mekanik bir durumun birlikte kullanımı şaşırtıcı bir vurgu olarak gelmişti. Çokta anlam verememiştik. Şimdilerde Kürd düşünce sistemini ele aldığımızda teoriyi anlamak daha da kolaylaştı. Oysa ilk Adorno bu durumu gördüğünde yıl 1940’lardı. Modern zamanlara doğru, 1960 sonrası tam öyle oldu.
Kültürün endüstri olması, akılcı üretimin, birey gelişiminin tersine, bir çoğul, manipülatif, sürekli, daha çokta yanlışın toplumun üzerine yığılması sistem biçimidir. Bu biçim üretimi veya doğru, gelecek kabul, oluşumunun tersine günlük veya sistemin çıkarlarının devamını kültür yolu ile sağlamayı amaçlar. Kürd milleti gibi çoklu bölünme ve kolonyalist her türden etkiye açık bir topluluğun milli oluşum sürecini tümden zaafa uğratan düşünce sistemini oluşturur.
Kültürel Kürdlük ve Kürd Endüstrisi kavramlarının da tek tek veya birlikte dah güçlü negatif bir biçimi vardır. Kürd milli kapsamlı düşüncesini, ideolojilere bölgelere veya dar çıkarlara kurban eder. Çok yönlü bir işleyişi vardır. Bu işleyiş içte ve dışta çok çeşitli biçimlerde Kürd toplumunu bir biçimde etkilemektedir. Bu etki iç ideolojilerde medya, mahalle baskısı veya sürekli vurgulanan manipülatif düşünce sistemleri ile kendisini gösterir.
Kürd milletini iç çekişmeler içinde tüketilen siyasal dinamizm ve heyecanın dışarıya yönlendirilerek kurucu faaliyetlere sevk edilmesi de tarihsel bir ihtiyaçtır. Kültürel Kürdlükten milli Kürdlüğe geçiş bu ihtiyacın ana bileşenidir. Bütün Kürdistan'da Sivas'tan Mahabad'a, Dersim'den Hewler'e kadar Kürd milli varlık ve geleceğini belirleyen şey kültürel Kürdlüğü veya endüstriyel Kürdlüğü aşarak milli bir Kürdlük Kürdi çıkarlara denk düşen bir düşünce biçimi oluşturulması gerekmektedir. Kültürel Kürdlük dediğimiz şey aslında zaman ve mekana göre farklılaşmış bölgesel, ferdi, ideolojik düşünce biçimidir. Biz bu milli Kürdlüğü, politik değil, milli, kapsayıcı tarihi kabullenme olarak görüyoruz.
Kürd medyası ve endüstrileşme
Kürd milleti için ikinci önemli nokta da burada ortaya çıkmaktadır. Bugün Kürd milli varoluşu uluslararası medya ve popüler alan açısından endüstriyel bir hale gelmiş, birbiri ile yarışan topluluklar dünyası rekabetin de getirdiği geniş bir kirlenme ve kötüye kullanma tehlikesi altında bulunmaktadır. Bütün bu bilgi üretimi ve dağıtımı alanını Kürd milletinin varoluş haklarını evrensel çıkarlarla uyumlu hale getirmek ve Kürd milli tecrübesini doğru bilgiler ve ilişkiler ile kurmak ve Kürdler dışında üretilen bilgilerin de doğru bir denetimden geçirilmesi de zarurettir. Aslında bu zaruret iç bilgi üretimi için daha da elzemdir.
Kültürel Kürdlük kavramı, etnik Kürd kimliğinin siyasal ya da ideolojik bir milliyetçilikten ziyade kültürel değerler, dil, gelenekler, folklor, inanç sistemleri ve günlük yaşam pratikleri üzerinden tanımlanmasıdır. Milli oluşum ve düşünce sisteminin gelişmesinde negatif bir rol oynamaktadır.
Bazı dışardan bakış veya kolonyalist entellektüel yaklaşımlarda kültürel Kürdlüğün karşıtı veya pozitif yaklaşım olarak siyasal Kürdlük anlaşılmaktadır. Oysa bizim yapmak istediğimiz bu değil. Biz kültürel Kürdlüğü negatiflik bir sistem olarak algılıyor yerine bunu aşarak milli, içerden bakışı olan bir düşünce ve sosyal algı olarak görüyoruz. Bu algının kendisine göre doğal davranış kodları olması gerekir. Nedir bunlar? Kültürel Kürdlük yerel, inançsal, geleneksel-folklorik (genel kültür kodları anlamı da), Milli Kürdlük ise: kimliğin milli, tarihi, politik kabullenmeyi öngörür. Yine kültürel bakış tikel veya bölgesel bakar. Milli Kürdlük ise kurumsal, genel, bütün çoğrafyayı kapsatır. Kültürel Kürdlük-kimlik kolonyal düşünce ile iç içe, kabul ile düşünür. Milli Kürdlük tarihi ve düşünsel bir Kürd bilinci ile özsel hareket eder. Genel olarak kültürel Kürdlük çoğulculuk, kabuller vb adına zihinsel bulanıklık yaşarken, milli Kürdlük tam tersine içe dönük, tarihi ve milli çıkarlardan ısrar eder.
Çeşitli dönemlerde tarafımızdan, Cemal Nebez etkisi ile yapılan yazı ve tartışmalarımızda bu ayrım çok net şekilde vurgulanır: "Kürd olmak için milli hafızaya ihtiyaç vardır." Kültürel Kürdlük, varoluşsal bir aidiyet halidir.
Kültür endüstrisi terimi, özellikle Frankfurt Okulu düşünürleri Theodor W. Adorno ve Max Horkheimer tarafından geliştirilmiş bir kavramdır. Bu terim, kültürel üretimin endüstriyel bir biçim alarak, kitleler üzerinde bir tür manipülasyon aracı haline geldiğini savunur. Kavram, ilk olarak 1944'te yazılan "Aydınlanmanın Diyalektiği" adlı eserlerinde detaylı şekilde ele alınır. Adorno ve Horkheimer'a göre kültür endüstrisi, bireyleri toplumsal düzene uyum sağlayan, sorgulamayan tüketicilere dönüştürür. Bu teoriyi Kültürel Kürdlük düşüncesinin içsel negatif yapısı ile birleştirebiliriz. Karşıtı pozitif davranış veya düşünce biçimi ise milli kapsayıcı ortak tarihi geçmiş ve ortak gelecek zihni oluşturmaktır. Milliyetçi Kürd düşüncesi bunun ana sistem biçimidir.
(Yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Rûdaw Medya Grubu'nun kurumsal bakış açısıyla örtüşebilir ya da örtüşmeyebilir.)
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın