Hewlêr (Rûdaw) - Gelek sûdên kêmkirina vexwarina kafeînê yên wekî spîbûna diranan û kêmtir çûna destavê hene.
Lê gelek caran aliyekî neyînî yê kêmkirina qehweyê jî tê bihîstin: Dîtina xewnên zelal (carinan tirsnak).
Ev bandoreke ecêb e ku gelek kes piştî kêmkirina qehweyê behs dikin.
Lê gelo ravekirineke zanistî ya vê yekê heye? Ka em binêrin lêkolîn ji me re çi dibêjin.
Kafeîn çawa bandorê li xewê dike?
Kafeîn hişyarkerek e ku me zîrektir û şiyartir dihêle. Ew vê yekê bi astengkirina kîmyewiyek di mêjiyê me de ya bi navê adenozîn dike.
Adenozîn bi gelemperî di nav rojê de dema ku em hişyar û çalak in kom dibe.
Ber bi êvarê ve, adenozîna di mêjiyê me de dibe alîkar ku em xwe bi xew hîs bikin.
Dema ku em radizên, adenozîn tê paqijkirin. Em bi rihetî û amadebûna ji bo komkirina adenozîneke nû dest bi rojê dikin.
Vexwarina kafeînê sînyala adenozînê asteng dike. Ji ber vê yekê, her çend xewa me hatibe jî em hest bi xeweke giran nakin.
Dema ku kafeîn ji laşê me derdikeve, xwesteka me ya ji bo razanê zêde dibe.
Bandora kafeînê di navbera sê û şeş saetan de ye. Ji ber vê yekê gelek kes dibêjin dema ku piştî nîvro yan êvarê qehweyê vedixwin, bi şev di xewê de zehmetiyan dikişînin.
Kafeîn di heman demê de bi destwerdana sînyalên adenozînê dikare xewa me bêtir parçe bike û bi giştî dema xewa me kurt bike.
Bi taybetî, bandorê li beşa xewa kûr a nûjenker (NREM) dike.
Lêkolîn nîşan didin ku vexwarina qehweyê di demên dereng ên rojê de û bi miqdarên zêde ji bo xewa me xirab e.
Kêmtir kafeîn, xewnên zelaltir?
Derbarê wê yekê de ku kêmkirina kafeînê xewnên me rasteqîntir dike an na, lêkolîneke rasterast nîne.
Piraniya lêkolînan zêdetir li ser bandorên kafeînê yên li ser xewê disekinin, ne ku li ser naveroka xewnên me.
Lê ev nayê wê wateyê ku em bi tevahî bê agah in. Em dizanin ku kalîteya xewê û xewn ji nêzîk ve bi hev ve girêdayî ne.
Her çend delîlek rasterast tune be jî mirov heman tiştî dubare dikin.
Ew kafeînê kêm dikin û di nav çend şevan de xewnên wan zelaltir, bi hûrgilî û carinan jî ecêb dibin.
Her çend kêmkirina kafeînê rasterast nebe sedema xewnên zelal jî pêwendiyek mentiqî di navberê de heye.
Ji ber ku kafeîn, bi taybetî dema ku di demên dereng ên rojê de were vexwarin, dema xewa giştî kêm dike û şiyarbûnên şevê zêde dike, kêmkirina kafeînê dihêle ku laş vegere rewşa xwe ya xwezayî.
Di encamê de, ji ber ku mirov bêtir radizê, xewa REMê jî dirêj dibe. REM, qonaxeke xewê ye ku laş rehet e lê mêjiyê me gelekî çalak e. Ev qonaxa ku bi xewnan re têkildar e.
Xewa REMê ya dirêjtir derfetê dide mêjiyê me ku xewnên rasteqîntir û bi hûrgilî hilberîne.
Eger em ji xewa REMê şiyar bibin, îhtimaleke mezin heye ku em xewna xwe bi bîr bînin ji ber ku di bîra me de hîn nû ye.
Yanî, bi kêmkirina kafeînê em dikarin xewa REMê dirêj bikin. Ev jî tê wateya bêtir xewndîtin û bêtir bibîranîna xewnan.
Helbet, xew rûtîneke tevlihev e û xewn jî wisa ne. Ne her kesê ku dev ji kafeînê berde dê ji nişka ve dest bi dîtina xewnên rasteqîntir bike.
Xewnên zelal çi ne?
Ji xewnên ku wekî rastiyê tên hîskirin re xewnên zelal tê gotin.
Ew dikarin gelekî bi hûrgilî û zelal bin, bi dîmenên xurt û hestên bi hêz re bên dîtin. Ew dikarin ew qasî xurt bin ku piştî şiyarbûnê jî demek dirêj werin bîra mirov.
Sûdên kafeînê û çavkaniyên wê
Dema em li ser kafeînê difikirin, bi gelemperî qehwe yan vexwarinên enerjiyê tên bîra me.
Lê kafeîn di hin vexwarinên bi asît, çîkolata, çay û dermanan de jî heye.
Tê fikirîn ku kafeîn ji bo fonksiyona kognîtîf û tenduristiya derûnî xwedî feyde ye.
Hin lêkolînan nîşan dane ku di nav kesên qehwe vedixwin de metirsiya depresyonê kêmtir e.
Her wiha lêkolîn hene ku nîşan didin kafeîn metirsiya nexweşiyên dejeneratîf ên norolojîk ên wekî nexweşiya Parkinsonê kêm dike.
Di qehweyê de vîtamînên B û antîoksîdan jî hene ku ji bo tenduristiya mirov girîng in.
Kafeîn bi taybetî ji bo kesên bi şev dixebitin, rêbazek e ji bo têkoşîna li dijî westandinê.
Heke hûn naxwazin dev jê berdin, demjimêr girîng e
Heke hûn naxwazin bi tevahî dev ji kafeînê berdin lê di heman demê de dixwazin xewa xwe baştir bikin, her tişt bi demjimêrê ve girêdayî ye.
Kêmî heşt saetan beriya razanê dev ji vexwarina kafeînê berdin û heke hûn dixwazin xewa xwe dirêj bikin, vê demê derxînin 12 saetan.
Xewa we dê spasiya we bike û dibe ku xewnên we we şaş bikin.
Çavkanî: BBC
Şîrove
Bi mêvanî şîroveyekê binivîse an jî têkeve hesabê xwe da ku malperê bi awayekî yeksertir û berfirehtir bi kar bînî
Şîroveyekê binivîse