وەزارەتی کۆچبەران و تێکەڵکردنەوەی هەرێمی نۆردراین ڤێستڤاڵنی ئەڵمانیا بە رووداوی راگەیاند، دیپۆرتکردنەوە بەشێکە لە سیاسەتی کۆچبەریی هەرێمەکەیان. گوتەبێژێکی وەزارەتەکە دەڵێت، لەنێوان 1ـی کانوونی دووەم تاوەکو 31ـی تشرینی یەکەمی 2025، بەگشتی 329 کەس بۆ تورکیا، 155 کەس بۆ عێراق و شەش کەسیش بۆ ئێران دیپۆرت کراونەتەوە (دەرکراون).
وهزارهتی دهرهوهی ئهڵمانیا لەڕێگەی تۆڕی میدیایی رووداوەوە ئاماری ئەم ساڵی پێدانی ڤیزەی شنگن لە هەرێمی کوردستان و عێراق بڵاودەکاتەوە. ئامارەکە نیشانی دەدات، پێدانی ڤیزەی بەراورد بە پار کەمکردووەتەوە.
وەزارەتی داد، کۆچ و پاراستنی بەکاربەرانی هەرێمی تورینگنی ئەڵمانیا بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، لە 1ـی کانوونی دووەمەوە تاوەکو 31ـی تشرینی یەکەمی 2025، 24 پەناخوازیان بۆ عێراق و 34ی دیکەیان بۆ تورکیا دیپۆرت کردووەتەوە. لەو ماوەیەدا هیچ کۆچبەرێک بۆ ئێران دیپۆرت نەکراوەتەوە.
پۆلیسی فیدراڵیی ئەڵمانیا بە رووداوی راگەیاند، لە 9 مانگی ئەم ساڵدا 18 گەنجی بێسەرپەرشت لە سنوورەکانی ئەڵمانیا لەگەڵ وڵاتانی دیکە "دەستبەسەرکراون" و 16 گەنجی بێسەرپەرشتیش گەڕێندراونەتەوە.
نووسینگەی رۆژنامەڤانیی گرووپی وەزیرانی ناوخۆی ئەڵمانیا بە رووداوی راگەیاند، "چەوساندنەوەی سیستماتیکی" کوردانی ئێزدی لە عێراق نەماوە، بەڵام هێشتا "گرووپە چەکدارەکانی وەک پەکەکە و میلیشیا شیعەکان" لە شنگال هەن؛ ئاماژە بەوەش دەکات، دیپۆرتکردنەوەی کوردانی ئێزدی لە دۆسییە "تاکەکەسییەکان"دا بە لەبەرچاوگرتنی مەترسییەکانی وڵاتی بنچینەیی بڕیاری لەسەر دەدرێت
وەزارەتی دادی ویلایەتی بادن-ڤویرتمبێرگ لە ئەڵمانیا رایگەیاند، توانیویانە لە 18ی تشرینی یەکەمدا کۆتایی بە نیشتەجێبوونی 17 کەس لە خێزانێکی سووری بهێنن، دوای ئەوەی زۆربەی ئەندامانی خێزانەکە زیاتر لە 160 تاوانیان لە شاری شتوتگارت ئەنجامداوە. بە گوتەی بەرپرسانی هەمان وەزارەت، سێ کەسی دیکە هێشتا لە زیندانن. ئەوەشی ئاشکرا کرد، کە نزیکەی 23 هەزار یۆرۆ وەک هاوکاری بۆ ئەو خێزانە خەرج کراوە
وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا بە رووداوی راگەیاند، ھۆشداریی گەشتکردن بۆ سووریا تەنیا بۆ ھاووڵاتیانی ئەڵمانیایە. ئەوەشی خستەڕوو کە بەھۆی بوونی "گرووپە تیرۆریستییەکان و میلیشیا تاوانبارەکان" لەو وڵاتە "مەترسی لەسەر ھەموو چین و توێژەکانی کۆمەڵگەی سووریا بەردەوامە." بەگوێرەی ئەو وەزارەتە، ئەو مەترسییانە "ھەمیشە لە ئەنجامی ھۆکارە ئایینی یان نەتەوەییەکانەوە دروست نابن"، بەڵکو زیاتر لە ئەنجامی "ناکۆکییە سیاسییەکان، ھۆکارەکانی تۆڵەسەندنەوە و بیردۆزەکانی پیلانگێڕی" سەرهەڵدەدەن
وەزارەتی بەرگریی ئەڵمانیا بە رووداوی راگەیاند، زیاتر لە 260 هەزار کارمەندیان هەیە. بە گوتەی گوتەبێژی ئەو وەزارەتە بۆ رووداو، زانیاریی کەسی وەک پاشخانی کۆچبەری لای ئەوان تۆمار ناکرێت، بەڵام ئاماژەی بەوە دا، توێژینەوەیەکی نوێ دەریدەخات 8.9%ی کارمەندانی گشتیی هێزەکانی وڵات لە بنەڕەتدا ئەڵمانی نین
وەزارەتی بەرگریی ئەڵمانیا بە رووداوی راگەیاند، ئەم ساڵ ژمارەی ئەو کەسانەی سەربازیی ناچاری رەتدەکەنەوە زیادی کردووە. بە گوتەی ئەو وەزارەتە، تاوەکو 31ی ئابی ئەم ساڵ 3 هەزار و 257 داواکاری "رەتکردنەوەی ئەرکی شەڕکردن" گەیشتوونەتە دەست سوپای ئەڵمانیا. وەزارەتەکە جەختی لەوە کردەوە کە زۆربەیان "ئەو کەسانە بوون کە خزمەتی سەربازییان نەکردووە و سەربازی یەدەگ بوون."
وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا بە رووداوی راگەیاند، ئاوەدانکردنەوەی ئەو ناوچانەی کوردانی ئێزدی تێیاندا نیشتەجێن، ''ئەرکێکی گرنگە'' بۆ حکومەتی عێراق و دەڵێت: ''ئاوەدانکردنەوەی ناوچە زیانلێکەوتووەکان لە عێراق لە ئاستی داواکاریی قوربانییەکان نییە، بەڵام بەغدا لە چەند بوارێکی دیکەدا هەنگاوی گرنگی ناوە.''
دەزگەی بیانییەکانی پۆڵەندا بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، لە سەرەتای ئەم ساڵەوە 10 هەزار و 300 بیانی داوای مافی پەنابەرییان لەو وڵاتە کردووە و سێ هەزار بیانی بڕیاری "ئەرێنی"یان وەرگرتووە. هەروەها 400 هەزار داواکاریی پەنابەریی دیکەیان "رەتکراونەتەوە" یان "هەڵوەشێندراونەتەوە".
وەزارەتی پەنابەران و خۆگونجاندنی هەرێمی NRW پشتڕاستیکردەوە لەو 50 کەسەی مانگی رابردوو لە شاری دۆسڵدۆرفەوە بۆ بەغدا دیپۆرتکراونەتەوە، حەوتیان کوردی ئێزدی بوون. راشیگەیاند، داوایان لە حکومەتی فیدراڵی کردووە، کە مافی نیشتەجێبوون بداتە کوردی ئێزدی یان دیپۆرتکردنەوەیان رابگرێت.
میدیای ئەڵمانیا دەڵێت، حکومەتی وڵاتەکەی رۆژی سێشەممە 30ی ئەیلوول 50 کەسی لە فڕۆکەخانەی شاری دووسڵدۆرفی هەرێمی نۆردراین ڤێستفاڵنەوە دیپۆرتی عێراق کردووەتەوە. بەپێی وەزارەتێکی هەرێمەکە، 41 کەس لەوان لەو هەرێمە بوون و 7 کوردی ئێزدییش لەنێو دیپۆرتکراوەکاندان
بێریڤان ئایماز، سیاسەتڤانێکی کورد-ئەڵمانە، لە هەڵبژاردنی شارەوانییەکانی ئەڵمانیا خۆی بۆ پۆستی سەرۆکی شارەوانیی کۆڵن بەربژێر کردووە، لە هەڤپەیڤینێکیدا لەگەڵ رووداو دەڵێت، "رکابەری سەرەکیی ئەو، بەربژێری پارتی AFDیە."
حکومەتی ئەڵمانیا لە چوارچێوەی پڕۆگرامێکدا چوار هەزار یۆرۆ دەداتە هەر خێزانێکی سووریا و رۆژئاوای کوردستان بگەڕێنەوە وڵاتەکەیان. گوتەبێژێک لە وەزارەتی ناوخۆی ئەو وڵاتە بە رووداوی گوت، ئەم ساڵ زیاتر لە دوو هەزار سووریایی گەڕاونەتەوە و زیاتر لە چوار هەزار کەسیش داوای گەڕانەوەیان کردووە.
وەزارەتی فیدڕالیی کۆچ و پەنابەرانی ئەڵمانیا بە تۆڕی میدیایی رووداوی رایگەیاند، ئەو پەناخوازە سووریاییانەی داوای مافی پەنابەرییان کردووە، گوێگرتن لە دۆسییەکانیان دەستیپێکردووەتەوە، بەڵام جارێ بڕیاریان لەسەر نادرێت، کە ئایا مافی پەنابەرییان پێ دەدرێت یان رەت دەکرێنەوە.
رێکخراوی مالتیزەی ئەڵمانی (Malteser) لە راپۆرتی ساڵی 2025ی خۆیدا، ئامارە فەرمییەکانی کۆچبەری رادەگەیێنێت و دەڵێت، لە ساڵی 2024دا ژمارەی رەتکردنەوەی پەناخوازان لە ئەڵمانیا زیاترە لە ژمارەی ئەو پەناخوازانەی مافی نیشتەجێبوونیان وەرگرتووە. ئەوەش دەخاتەڕوو، لە هەموویان زیاتر هاووڵاتییانی تورک و عێراقی بڕیاری نەرێنی وەردەگرن
گەنجێکی تەمەن 22 ساڵی کورد لە هەڵبژاردنە خۆجێیەکانی هەرێمی نۆردراین ڤێستڤاڵنی ئەڵمانیا، بە 370 دەنگ توانی سەرکەوتن بۆ پارتی سۆسیال دیموکرات لە شاری ڤیتن بەدەست بهێنێت. ئەو گەنجە کوردە دەڵێت، نە خۆی و نە پارتەکەی چاوەڕێی سەرکەوتنیان نەدەکرد، بۆیە سەرکەوتنەکەی بووە جێگەی سەرسوڕمانی هەمووان.
دەزگای پۆلیسی ئەڵمانیای فیدراڵ بە رووداوی راگەیاند، لە نێوان 8ی ئایار بۆ 31ی تەمووزی 2025، لە چوارچێوەی کۆنترۆڵی سنوورەکانیاندا، 152 هاووڵاتیی عێراقی گەڕێندراونەتەوە یاخود رەتکراونەتەوە کە هەوڵیان دابوو بە شێوەیەکی نایاسایی بچنە ناو وڵاتەکەیان. ئاماژەی بەوەشکرد، 12 قاچاخچیی عێراقی دەستگیرکراون.
وهزارهتی دهرهوهی ئهڵمانیای فیدراڵ به رووداوی راگهیاند، پاش رووخاندنی رژێمی بهشار ئهسهد پشتگیری سووریاییهکان دهکهن، بۆ بهدواداچوونی تاوانهکانی شهڕی سهردهمی ئهو رژێمه. دەشڵێت، له رێی رێکخراوهکانی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان و رێکخراوە ناحکومییەکانەوه له بوارهکانی وهک لهنێوبردنی چهکه کیمیاییهکان و مینهکاندا هاوکاری سووریا دهکهن.
وەزارەتی بەرگریی ئەڵمانیا بە رووداوی راگەیاند، هەرچەندە کۆنتڕۆڵی رێکخراوی داعش لە هیچ ناوچەیەکی عێراقدا نەماوە، بەڵام هەندێک گرووپی چەکداری دیکە بوونەتە هەڕەشە لەسەر ئەو وڵاتە. هەر لەبەر ئەو هۆکارەش بەرنامەی سەربازیی دژ بە داعشیان لە هەرێمی کوردستان و عێراق درێژ کردووەتەوە و لە داهاتووشدا بەردەوام دەبێت.
وەزارەتی هاوکاری و گەشەپێدانی ئابووریی ئەڵمانیای فیدراڵ (BMZ) بە رووداوی راگەیاند، حکومەتەکەیان لە ساڵی 2024دا 15 ملیۆن یۆرۆی بۆ ئاوەدانکردنەوەی شنگال خەرج کردووە. گوتیشی، ئەڵمانیا هاوکاریی گەڕانەوەی پەنابەر و ئاوارە ناوخۆییەکان و تێکەڵبوونەوەیان لەگەڵ کۆمەڵگەی عێراق دا دەکات.
میکائیل ئەسڵان، هونەرمەندی ناسراوی کورد، رایگەیاند، زانکۆی هونەری بەرلین بە بیانووی "سیاسیبوون"ـەوە هۆڵی کۆنسێرتی پێنەداوە. لەبارەی رەتکردنەوەی داواکارییەکەی و هەڵوێستی زانکۆکە بۆ رووداو قسەی کردووە.
وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا بە رووداوی گوت، عێراق دەتوانێت داهاتی خۆی لە رێگەی سەرچاوە سرووشتییەکانییەوە زیاد بکات، بۆیە ئەو وڵاتە لە ساڵی 2023ـەوە هاوکارییە مرۆییەکانی راگرتووە. بە گوتەی وەزارەتی دەرەوەی ئەو وڵاتە، لە داهاتووشدا لە کەرتەکانی ئابووری، وزە و بابەتی گۆڕانی کەشوهەوادا لەگەڵ عێراق و هەرێمی کوردستان هاوکار و هاوئاهەنگ دەبێت، بەڵام زیاتر هەوڵ دەدەن بەرپرسیارێتی بدەنە عێراق.
لە ئەڵمانیا، شەمەندەفەرێک لە رێڕەوی خۆی دەرچوو و وەرگەڕا، بەهۆیەوە چەندین کەس برینداربوون.
دادگایەکی بەرلین سزای 13 ساڵ و شەش مانگ زیندانیکردنی بەسەر پیاوێکی کوردی تەمەن 40 ساڵاندا سەپاند کە تۆمەتبارە بە هەوڵی کوشتنی هاوژینەکەی. هاوژینەکەشی دەڵێت، پیاوەکەی بە نیاز بووە ئەو لە عێراق جێبهێڵێت و هاوسەرگیریی لەگەڵ خوشکەکەیدا بکات.
وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، بەهۆی جەنگەوە باڵیۆزخانەیان لە تاران داخستووە و تەنیا کاروباری ئەو ئەڵمانییانە بەڕێوەدەبەن، کە دەگەڕێنەوە وڵاتەکەیان.
فەرمانگەی کۆچ و پەنابەرانی ئەڵمانیا رایگەیاند، "خۆگونجاندنێکی باش"ی پەناخوازە رەتکراوەکان نابێتە مەرج بۆئەوەی مافی مانەوە لە ئەڵمانیا بەدەستبهێنن؛ ئاماژە بەوەش دەکات، مافی مانەوەی سنووردارکراو تەنیا دواخستنێکە بۆ دیپۆرتکردنەوە
ئەفسەرێکی هیندستان رایگەیاند، ئەوان لە پاکستان چەندین کەمپی "تیرۆریستانیان" کردووەتە ئامانج. "ئۆپەراسیۆنی سیندوور" وەڵامی هێرشی چەکداری بوو لەسەر کشمیر. لە هەردوولا بە دەیان کوژراو و بریندار هەن. نەتەوە یەکگرتووەکانیش داوای راگرتنی شەڕ دەکات.
داواکاریی گشتیی شاری شتوتگارتی ئەڵمانیا بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، بەیاساییکردنی بەکارهێنانی بە مەرجی حەشیش لەو وڵاتە، بارگرانی لەسەر دامودەزگە ئەمنی و دادوەرییەکان کەمنەکردووەتەوە، بەڵکو کاری داواکاریی گشتیی شارەکەی زەحمەتتر کردووە و ئاڵنگاری نوێی دروستکردووە.
دامەزراوەی جیهانیی ستۆکهۆڵم بۆ توێژینەوەی ئاشتی، لە نوێترین راپۆرتی خۆیدا ئاشکرای کرد، ئەڵمانیا لە ماوەی ساڵێکدا خەرجییە سەربازییەکانی زیاد کردووە و پلەی چوارەمی لە ریزبەندیی جیهاندا گرتووە. بەرزبوونەوەی خەرجییەکانی بەرگری بە گوتەی توێژەری راپۆرتەکە "چاوەڕواننەکراو" بووە.
دادگەی فیدراڵیی ئەڵمانیا پەسندکردنی گەڕاندنەوەی پەناخوازانی بۆ یۆنان راگەیاند. سیاسەتی ئەڵمانیا سەبارەت بە پەنابەران بەرەو تووندبوون دەچێت. لە ساڵی 2016ـەوە دیپۆرتکردنی پەناخوازان لە 2024 گەیشتە بەرزترین ئاست.
