رووداو دیجیتاڵ
سیاسەتڤانێکی دیاری عێراق دەڵێت: نیازی باش لەنێوان حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵی عێراق هەیە و هەفتەی داهاتوو گرفتی مووچە و نەوت و داهاتەکان چارەسەر دەکرێن.
بەها ئەعرەجی، سیاسەتڤانی دیار و جێگری سەرۆکوەزیرانی پێشووتری عێراق لە بەرنامەی رووداوی ئەمڕۆ گوتی: "کێشەکان کەڵەکەبوون، کێشەی مووچە کێشەیەکی سەربەخۆ نییە و وابەستەی کێشەکانی دیکەیە، وەکو نەوت و هەناردەکردنی نەوت، داهاتە حکومییەکان لە گومرگ و باج، بەڵام نیەتێک هەیە لەلایەن هەردوولا تاوەکو بگەنە چارەسەر."
گوتیشی: "حکومەتی عێراق رەشنووسی خۆی بۆ چارەسەری کێشەکان ئامادە کردووە و حکومەتی هەرێمی کوردستانیش بە هەمانشێوە رەشنووسێکی ئامادە کردووە و، رەشنووسەکان زۆر جیاواز و دوور نین لە یەکتر و ناکۆکییەکان لەسەر 15 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە و 200 ملیار داهات ماونەتەوە و دەکرێت رێگەیەکی چارەسەریان بۆ بدۆزرێتەوە و کێشەکان چارەسەر بکرێن."
لە بەشێکی دیکەی گوتەکانی، ئەعرەجی باس لەوە دەکات کە ئێستا محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق لەژێر گوشارێکی زۆردایە بەهۆی نزیکبوونەوەی هەڵبژاردنەکان و ناتوانێت بەپێی دەسەڵاتەکانی خۆی هەندێک هەنگاو بنێت کە سبەی بە مەبەستی سیاسی لە دژی خۆی و چوارچێوەی هاوئاهەنگی بەکاربهێنرێت.
دەقی هەڤپەیڤینی بەها ئەعرەجی، سیاسەتڤانی عێراقی لەگەڵ رووداو:
رووداو: پەیوەندییەکانی ئێستا و کێشەکانی ئێستا لەنێوان هەولێر و بەغدا لەبارەی ئەوەی پەیوەندی بە نەوت و هەروەها مووچەوە هەیە، لە چ قۆناخێکدایە؟
بەها ئەعرەجی: کێشە ئاساییە، وەکو چۆن ئێستا کێشە هەیە لەنێوان هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵی، کێشە هەیە لەنێوان هەندێک پارێزگا و حکومەت، گرنگ ئەوەیە نەیانگۆڕین بۆ قەیرانی کەسی یان نکۆڵیکردن، پێویستە جۆرێک لە نەرمی هەبێت لە هەموو لایەنەکانەوە بۆ چارەسەری ئەم کێشانە، بەتایبەت کە کێشەکان پەیوەندییان بە قووتی خەڵکەوە هەیە، جا لە هەرێمی کوردستان بن یان لە هەر پارێزگایەک لە پارێزگاکانی عێراق، فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان فەرمانبەری کۆماری عێراقن، ئەرکی حکومەتی فیدراڵییە کە مووچەکانیان دابین بکات لە وادەی خۆیدا، ئەمە ئەو شتەیە کە سەرۆکوەزیران پێداگیریی لێدەکات و من خۆم گفتوگۆم لەگەڵ کردووە، ئەو زۆر پێداگرە لە رەوانەکردنی مووچە، هەروەها بڕوای تەواوی هەیە بەوەی کە فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان پێویستە سەقامگیرییان هەبێت لە وەرگرتنی مووچەکانیان مانگانە، بەڵام ئەگەر راشکاو بم لەگەڵت؛ ئەم کێشانە کەڵەکەبوون، ناتوانین باسی یەکێکیان بکەین و ئەوانی دیکە لەبەرچاو نەگرین .
کێشەکان کەڵەکەبوون، کێشەی مووچە کێشەیەکی سەربەخۆ نییە و وابەستەی کێشەکانی دیکەیە، وەکو نەوت و هەناردەکردنی نەوت، هەروەها داهاتە حکومییەکان لە گومرگ و باج، لەلایەکی دیکەوە نیەتێک هەیە لەلایەن هەردوولا لە راستیدا تاوەکو بگەنە چارەسەر، من تانە لە نیەتەکان نادەم و هەمووان نیەتی باشیان هەیە، پێموایە کاتێک بابەتەکان پەیوەندیدار دەبن بە مووچە و قووتی خەڵک، پێویستە سازش بکەن لەسەر هەندێک هەڵوێستی سیاسیی و کەسی لەپێناو رۆڵەکانی گەلەکەمان، ئەمەش ئەو شتەیە کە حکومەتی عێراق و سەرۆکوەزیران لە رەشنووسەکەیان پشتیان پێبەستووە کە پێشکێشیان کردووە بۆ چارەسەری کێشەکانی نێوان ئەم دوو حکومەتە، هەروەها وەکو دەزانن ئەم رەشنووسە چەند وەزیرێکی کورد لە ئامادەکردنی بەشداربوون لە وەزیرەکانی هەولێر و سلێمانی، ئەوان بڕگەکانیان بینیوە و گفتوگۆیان لەبارەوە کردووە، هیچ رەتکردنەوەیەک نەبووە بەتایبەت لە دواین کۆبوونەوە.
بینیمان حکومەتی هەرێمی کوردستان بە هەمان شێوە رەشنووسێکی پێشکێشکردووە، جیاوازییەکی زۆریان نییە بەڵام دەستبردن بۆ یاساکانی تێدایە لەسەر حسابی ئەوانی دیکە، ئەمە نابێتە ئاستەنگ ئەگەر نیەتی خێر هەبێت بۆ چارەسەری کێشەکان، بەڵام پێموایە نییەتی باش هەیە لای هەردوولا، چ لای بەغدا و چ لای برایان لە هەرێمی کوردستان، هەروەها بەپێی زانیارییەکانی من رۆژی شەممەی داهاتوو کۆبوونەوەیەکی تایبەت لەنێوان برایانی حیزب و حکومەت لە هەرێمی کوردستان ئەنجام دەدرێت، بۆ تاوتوێکردنی ئەم رەشنووسە و ئەوان ئێستا بەدوای چارەسەرێک دەگەڕێن چونکە کێشەکان لەوانەوە نزیکترن بەراورد بە ئێمە چونکە فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان لە هەرێمی کوردستان نیشتەجێن و رەنگە رەنگدانەوەی هەبێت، ئەمەش هەموو برایان لە بەغدا و بەتایبەت بەڕێز سەرۆکوەزیرانی نیگەران کردووە، وا لە کێشەکە ناڕوانن کە کێشەیە لەنێوان حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق، هێندەی وا لێی دەڕوانن کە برایانی کورد مووچەکانیان دواکەوتووە و ئەمەش کاریگەریی لەسەر ژیانی کۆمەڵایەتییان و خێزانییان دەبێت، بۆیە بەدوای چارەسەرێک بۆ ئەم کێشەیە دەگەڕێن، من دڵنیام و باوەڕی تەواوم هەیە مادام نیەتی باش هەیە ئەم کێشانە چارەسەر دەکرێن، بەڵام پێموایە دەبێت کێشەکان لە ریشەوە چارەسەر بکرێن تاوەکو بەردەوام بۆمبی تەوقیتکراو لە رێگەمان نەبێت بتەقێتەوە و رۆڵەکانی گەلەکەمان لە هەرێمی کوردستان زیانیان بەربکەوێت، بابەتی نەوت و بابەتی داهاتە حکومییەکانی دیکە.
تەنانەت هەردوو رەشنووسی حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵی بڵاوبوونەتەوە و جیاوازییەکی زۆر لەنێوانیان نییە، 15 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە یان 200 ملیار دیناری داهاتی گومرگەکانە و رەنگە بتوانرێت وەکو قەرز تۆماربکرێن، بەڵام بە راشکاوی دەیڵێم پێویستە لەسەر حکومەتی هەرێمی کوردستان و لەنێوان دوو کەوانەش (بەڕێز سەرۆکوەزیران) کە زیاتر نەرمی بنوێنێت
رووداو: نەرمی نواندنی پێویست چییە؟
بەها ئەعرەجی: ئەگەر راشکاوانە قسە بکەم، نیەتی سیاسی مەحاڵ نییە، هاوکات نیەتی سیاسی لە هەردوولاوە هەیە، من دەڵێم ئەگەر کێشەیەک سیاسی بێت، چارەسەرەکەی ئاسانترە لە کیشەی دیکە.
ئێوە دەزانن کە ئێستا بەڕێز سوودانی راستە سەرۆکوەزیرانی عێراقە، بەڵام لەلایەن بەرەیەکی گەورەوە بەربژێرکراوە کە پێیان دەگوترێت چوارچێوەی هاوئاهەنگی، بە هەمان شێوە سەرکردەکانی چوارچێوەی هاوئاهەنگی بەشێکن لەم بابەتە، بە راشکاوی ئێستا ئێمە لەنێو کەشوهەوای هەڵبژاردنین، هەر هەڵوێستێکی بەڕێز سوودانی لە شەقامی عێراقی حسابی لەسەر دەکرێت و مەترسیی هەیە کە بەکاربهێندرێت لە هەڵبژاردنەکان لە دژی لەلایەن لایەنە سیاسییەکانەوە لەملا بن یان لەولا، ئێستا قسەکە بابەتی دەستوور و یاسایە، نابێت ئەم دەستوور و یاسایانە پێشێل بکەین، هاوکات ئەگەر رووبەڕوو بوونەوەیەک هەبێت بە راستگۆیانە و دروستی و مێزێک هەمووان کۆبکاتەوە و (کاک مەسرور) بفەرموێت و ئەوانەی دیکە و بەرێز سەرۆکوەزیران ئامادەبێت، ئەم کێشانە چارەسەر دەکرێن، وەکو گوتم هەردوولا نیەتیان هەیە، بەڵام متمانە نییە، بە راشکاوی بڵێم متمانە نییە، پیویستە لەسەرمان گفتوگۆ لەبارەی متمانە بکەین، پێویستە باس لە سەقفی جێبەجێکردنی رێککەوتنەکان بکەین، رێککەوتن ئاسانە، بەڵام سەقفی جێبەجێکردنی گرنگە، ئەمڕۆ ئەگەر هەناردەکردنی نەوت لە هەرێمی کوردستان پەکخراوە، هەموو گەلی عێراق زیانیان بەرکەوتووە نەوەک تەنیا هەرێمی کوردستان.، چونکە ئەم نەوتە بۆ هەموو هاوڵاتییانە لە بەسرە و رومادەی تاوەکو هەرێمی کوردستان، من دەڵێم پێویستە بگەڕێینەوە بۆ سەروەریی دەستوور، حکومەتی فیدراڵی هەیە و حکومەتی هەرێمی کوردستانیش هەیە سەروەریی هەیە و یاسای تایبەتیان هەیە، بەڵام وەکو لێڤەگەڕی کارگێڕی بەغدایە، یان حکومەتی فیدراڵی، پێویستە برایان لە هەرێمی کوردستان متمانەی پێبکەن، بەڵام ئەگەر باس لە پەیوەندییە سیاسییەکانمان بکەین من دەڵێم (پارتی دیموکراتی کوردستان) حیزبێکی گرینگە، کورد لە هەرێمی کوردستان برا و ئازیزی ئێمەن و قورسایی سیاسییان هەیە ئەگەر رەزامەندی هەرێمی کوردستانی لەسەر نەبێت کەسێک نابێتە سەرۆکوەزیران، ئەگەر رەزامەندی برایانی هەرێمی کوردستانی لەسەر نەبێت کەسێک نابێتە سەرۆکی پەرلەمان، واتا پێگە و قورساییان هەیە و بەڵام ئەمە بابەتی مافە و پەیوەندیدار نییە بە تەنیا بە بەڕێز سوودانی یان چوارچێوەی هاوئاهەنگی، بەڵکو پەیوەندیدارە بە هاوڵاتییانی عێراق لە بەسرەوە تاوەکو هەرێمی کوردستان.
رووداو: ئایا ئەم بڕیارە بڕیاری سەرۆکی ئەنجوومەنی وەزیران بەڕێز سوودانییە یان بڕیاری چوارچێوەی هاوئاهەنگی، چونکە تۆ باست لە سەردانی سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان کرد کە رەنگە کێشەکان چارەسەر بکات، چوارچێوەی ئەم ناکۆکییانە چین؟
بەها ئەعرەجی: نا، من بە راشکاوی بۆت باس دەکەم، ئەوانەی سەرکردایەتی عێراق و سەرکردایەتی هەرێمی کوردستان دەکەن مرۆڤن، مرۆڤیش کۆمەڵێک هەست و سۆزی هەیە و کاریگەر دەبێت بەو قسانەی لە لایەنەکانەوە دێن، بەڕێز سەرۆکوەزیرانی عێراق محەممەد شیاع سوودانی، لە دۆخێکی لەم شێوەیەی هەرێمی کوردستان و ئەو دۆخە داراییە سەختەی هەیە و کێشەکان تێدەگات و،دەستپێشخەریی کردووە بۆ چارەسەر و رەشنووسێک ئامادەکراوە، هاوکات هەموو بەرپرسەکانی کورد یان وەزیرەکانی کورد لە بەغدا رەزامەندییان نیشانداوە، بەڵام دەبینین گوتەبێژێک بەناوی حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە هێرش دەکات لەو رۆژەدا، هێرش دەکاتە سەر حکومەتی فیدراڵی و خودی سەرۆکوەزیران و هەندێک شتی لەبارەوە دەڵێت کە پێویستە بەوجۆرە قسە نەکات، چونکە وەکو من لە (کاک مەسعود بارزانی، خودا بیپارێزێت) بیستوومە، باشترین سەرۆکوەزیران لەم ماوەیەدا بۆ هاوئاهەنگی لەگەڵ هەرێمی کوردستان بەڕێز سوودانی بووە و پابەند بووە بە بەڵێنەکانی، بەڵام گوتەبێژی فەرمی گوتەبێژی فەرمییە و راگەیەندنکارێک نییە لە هەرێمی کوردستان تاوەکو قسە لەبارەی کەسایەتی سەرۆکوەزیران بکات، جەنابی سەرۆکوەزیران وەڵامی نەدایەوە، بەڵام ئەمە مەزاج تێکدەدات و وێنەیەکی وا نیشاندەدات کە لایەنێک لە هەرێمی کوردستان جیدی نییە لە چارەسەر.
رووداو: ئایا لەنێو چوارچێوەی هاوئاهەنگی بۆچوونێکی یەکگرتوو لەسەر ئەم پرسە هەیە، یان ناکۆکی هەیە، ئایە سەرکردەکانی چوارچێوە هەموویان یەک بۆچوونیان هەیە یان بۆچوونی جیاواز هەن؟
بەها ئەعرەجی: نەخێر، بێگومان نەخێر، لەناو سەرکردەکان و چوارچێوەی هاوئاهەنگی پرسی ناکۆکی شتیکی ئاساییە لە هەموو پرسەکاندا نەک تەنیا لەم پرسەدا، تەنانەت لەو پرسانەی پەیوەندییان بە دەرەوەی هەرێمی کوردستانیش هەیە بۆچوونی جیاواز هەیە، بەڵام بە راشکاوی دەیڵێم، ئەو کێشانەی کە لەگەڵ هێزەکانی چوارچێوەی هاوئاهەنگی هەبوون لەگەڵ پارتی دیموکراتی کوردستان یان حکومەتی هەرێمی کوردستان، بەشێکی زۆریان تواونەتەوە، ئێستا پەیوەندی نایاب هەیە لەنێوان بەڕێز مالیکی و هەرێمی کوردستان یان ئەوانەی نوێنەرایەتی کوردستان دەکەن، تەنانەت شێخ قەیس خەزعەلی، بەشێکی زۆری کێشەکان تواونەتەوە، ناڵێم هەمووی، بەڵام رێز و پێشێلنەکردن و نەرمی هەیە. پرسەکان لە ئاستی سەرکردەکان لە پەرەسەندنێکی ئەرێنی گەورەدایە، بەڵام ئێمە باس لە پرسی هونەری دەکەین، ئەمەش ئەوەیە کە بەڕێزت گوتت دەبێت لایەنی سیاسی لەم پرسە دووربخەینەوە و لیژنەی هونەری تایبەتمەند هەبن پرسەکە یەکلابکەنەوە، ئەمڕۆ ناکۆکییەکە وەکو پێم گوتی 15 هەزار بەرمیل نەوتە، 15 هەرزار بەرمیل نەوت هیچ نییە، دەکرێت لێکتێگەیشتنی لەسەر بکەین و دەکرێت کەمێک زیاد بکەین و کەمێک کەم بکەین، گرنگ لای ئێمە ئەوەیە و ئەمەش ئەوەیە کە سەرۆکوەزیران بیری لێ دەکاتەوە ئەوەیە کە هاوڵاتییانمان و برایانی فەرمانبەران لە هەرێمی کوردستان مووچەی خۆیان لە کاتی خۆیدا وەربگرن، بە راشکاوی دەیڵێم، ئەم قسەیەم بۆ خەڵکە لە هەرێمی کوردستان، کێشەکە لە بەغداوە نییە، ئەوەی پێتان دەڵێت بەغدا مووچە دەبڕێت ئەوە راست نییە، بەڵکو کێشەی هونەری هەن، ئەمڕۆ سەرۆکوەزیران دەترسێت، لە کەواندنی سیاسی دەترسێت و لە دەستپاکی دەترسێت و لە دادگە دەترسێت، دەزانیت ئەمە پرسی یاسایین و ناتوانێت دەسەڵاتەکانی خۆی تێپەڕێنێت، لە ئەنجوومەنی وەزیرانیش نوێنەری هەرێمی کوردستانی تێدایە وەزیر لە هەولێر و سلێمانییەوە، بە راشکاوی دەیڵێم تەنانەت برایان وەزیرەکانی سلێمانی رازی بوون بە رەشنووسەکەی حکومەتی بەغدا و من ئەمەم راستەوخۆ لە خۆیانەوە بیست، بۆیە نییەتی باش هەن، من ئەمڕۆ تەنانەت چاوم کەوت بە وەزیری دەرەوە بەڕێز فوئاف حوسێن و پێکەوە باسی ئەم بابەتەمان کرد، نیازەکان لای هەردوولا، لای هەرێمی کوردستان و لای بەغدا نیازی راستگۆیانەن بۆ چارەسەر، پەنا بە خودا ئەم قەیرانە پەرە ناسێنێت وەکو ئەوەی هەندێ کەس کە یاری لەسەر ئەم ناکۆکییە دەکەن، هیواداریشم چارەسەرەکە چارەسەرێکی ریشەیی بێت بۆ هەموو ئەم کێشانە تاوەکو لە ئاسایش و سەقامگیری دەژین، هەرێمی کوردستان گرنگە بەلامانەوە و رۆڵەکانی رۆڵەی ئێمەن و بەشێکە کاریگەری دەبێت و کاریگەریش دەبێت بە هەموو پارێزگاکانی عێراق.
رووداو: لە رووی یاساییەوە، باسی دادگەت کرد، ئەو بڕیارەی لە دادگەی باڵای فیدراڵییەوە لەبارەی مووچە دەرچوو، پێموایە لە حوکمی ژمارە شەشدایە دەڵێت ناکۆکییەکان لەنێوان بەغدا و هەولێر نابێت ببێتە هۆی راگرتنی مووچە یان ببێتە هۆکاری راگرتنی مووچە و فەرمانبەران دەبێت مووچەکانیان لە کاتی خۆیدا وەربگرن هاوشێوەی فەرمانبەرانی حکومەتی فیدراڵی، لێرە بڕیارێک لە دادگەی فیدراڵییەوە هەیە، راگرتنی مووچە لەلایەن حکومەتی عێراقەوە پێچەوانەی ئەم بڕیارەی دادگەی فیدراڵیی نییە؟ هەروەها هەستیاریی بەغدا بە سەردانی سەرۆکوەزیران بۆ ئەمریکا و گرێبەستی گاز و بۆچوونەکانی دیکە، ئایا هەموو ئەمانە دەستێوەردانی شەخسی و رق و جۆرێک لە تۆڵەکردنەوە نییە، بەڵام کێ باجەکەی دەدات، فەرمانبەران لە هەرێمی کوردستان کە لە کۆتاییدا ئەوان فەرمانبەری دەوڵەتی عێراقن، تاوانیان چییە؟
بەها ئەعرەجی: بێگومان ئەوانەی باجەکە دەدەن رۆڵە و برایانمانن لە فەرمانبەران و بە داخین بۆ ئەوە، پێم گوتی پەنا بەخودا چارەسەر دەبێت.. بەڵام دەگەڕێمەوە سەر پرسیارە بەڕێزەکەت، یەکەم بڕیارەکانی دادگە رێزلێگیراوە و دەبێت جێبەجێ بکرێن، بەڵام پێموایە ئەزموونمان لەگەڵ هەرێمی کوردستان یەکلاکەرەوە نییە لەم پرسە، لە بڕیارە ئاساییەکاندا ئێستا هاوئاهەنگییەکی گەورە لەنێوان ئەنجوومەنی دادوەریی هەرێمی کوردستان و ئەنجوومەنی دادوەریی عێراقدا هەیە.. دووەم، من لە سەرەتای قسەکانم پێم گوتی کێشەکە تێکەڵکێشە، یاسای بودجە مووچەی بە نەوتەوە گرێدا، ئێمە نەوتمان وەرنەگرت بۆیە دەبێت مووچەش نەبێت، بەڵام لەبەر ئەوەی لەم بەرپرسیارێتییە تێدەگەین و ئەوانە رۆڵەمانن، یان سەرۆکوەزیران تێدەگات کە رۆڵەمانن، بۆیە لەو هەموو مانگە زۆرەدا وەکو سولفە مووچەی دەدا بە گریمانەی ئەوەی هەرێمی کوردستان نەوت رادەست دەکات، یاسای بودجە داهاتە حکومییە نانەوتییەکان و نەوتی بە مووچەوە گرێداوە، هەرێمی کوردستان رادەستی نەکردووە یان نیازی پیشان نەداوە کە رادەستی بکات، سەرەڕای ئەوەی بەڵێن هەبوو لەمبارەیەوە، بۆیە من پێم گوتی پرسەکە تێکەڵکێشە، من نامەوێت بابەتەکە قورس بکەم، من سەرەتا بە برایانمان لە هەرێمی کوردستان دەڵێم، بە فەرمانبەران، پەنا بە خودا چارەسەر نزیکە و هەموومان بەپەرۆشین کە مووچەکانیان وەربگرن و ئەوە مافی خۆیانە و هیچ منەتی تێدا نییە چونکە ئەوان فەرمانبەری کۆماری عێراقن بەبێ لەبەرچاوگرتنی ئەوەی لە هەرێمی کوردستان بن یان نا، هەروەها کاک مەسروریش بەپەرۆشە بۆ چارەسەرکردنی، بەڵام جۆرێک لە لێکتێگەیشتن و سازش و پابەندبوونی بە دەستوور و یاساوە دەوێت، ئەمە پرسی عەشایەری نییە بڵێین ئەمەم بدەرێ و ئەوە ببە، دەستوور هەیە و یاسا هەیە، هەموو کەسێک لەسەرەوەی هەرەمەکە لە بەرپرسیارییەتی دەترسێت و لە یاسا و دەستپاکی دەترسێت، بۆیە ئێمە وا چاوی لێدەکەین، من گومان لە نیازی کاک مەسرور نییە، بەڵام کە باسی هەستیاری دەکەیت کە بچێتە شوێنێک.. با شتێکت پێ بڵیم، ئەمڕۆ ئەگەر من و تۆ پەیوەندیمان باش بێت تەنانەت لە هەندێ کاتدا پێشێلی دەسەڵاتەکانی منیش بکەیت وازی لێدێنم چونکە پەیوەندییەکی باش هەیە، بەڵام ئەگەر دابڕان و نائارامی هەبێت لە ئەنجامدا تەنیا گومان کێشەیە. هەروەها هەندیک گرێبەست بۆچوونی بەغدای بۆ وەرنەگیرا، وەکو دەزانیت دەستوور روون بوو لە کێڵگە دۆزراوەکان و نەدۆزراوەکان، من خۆم بڕیاردەری لیژنەی نووسینەوەی دەستوور بووم لەکاتی خۆیدا.. من دەڵێم کاتێک پەیوەندییەکان ئاسایی دەبنەوە و برایانە و بە نیازپاکیی دەبێت، هەریەکێک لە ئێمە شتەکان تێدەپەڕێت و لە ئەنجامدا کەشتییەکە لە ئارامیدا دەڕوات.
رووداو: بەڕێز بەها، گوشاری دەرەکی لەسەر حکومەتی عێراق هەیە بۆ گوشارخستنە سەر هەرێمی کوردستان، بە راشکاوی، ئایە گوشار لە ئێرانەوە هەیە، بەتایبەتی دوای رووداوەکانی ناوچەکە.
بەها ئەعرەجی: نەخێر هەرگیز، یەکەم، کۆماری ئیسلامیی و بەتایبەتی لەم حکومەتەدا بینیتان کە باڵانس هەیە لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان، نەچووینە باڵی ئێرانی و نەچووینە باڵی ئەمریکیش، بەڵکو بەرژەوەندی هەیە، بەڕێز سوودانیش لە راستیدا لە ئەزموونی ئەم چەند ساڵەدا هەموو دەستێوەردانێکی نەک تەنیا لە بابەتی هەرێمی کوردستان بەڵکو لە پرسەکانی عێراق رەتکردەوە، ئەگەر بێت و لە ئێرانەوە بێت یان لە ئەمریکاوە یان لایەنی دیکە، بۆیە نە ئێران دەستێوەردانی کردووە و نە بەڕێز سوودانیش رازی دەبێت بە دەستێوەردان لەم بابەتدا، برای بەڕێزم فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان کوڕ و کچی ئێمەن و بڕوا بکە سوودانی زیاتر لە کەسانی دیکە رژدە لەسەر گەیشتنی مووچەکان، ئەمەش لە راستیدا بە شکست بۆ حکومەتی عێراقیش دادەندرێت کە مووچە وەرنەگیراوە چونکە بە گوێرەی یاسای عێراقی رۆڵەی ئێمەن و فەرمانبەری کۆماری عێراقن، بەڵام بابەتی هونەری هەن دەبێت رێککەوتنیان لەسەر بکەین، بۆ نموونە ئەمڕۆ حەشدی شەعبی مووچەکانیان دواکەوت، مەبەستەکە لەسەر حەشدی شەعبی نەبوو چوکە حەشدی شەعبیش رۆڵەی ئێمەن و هەڵوێستی هەیە، بەڵام پرسی هونەری هەبوو لەو کۆمپانیایەی کە مووچەکە دەدات کە کی کارتە، بەو پێیەی سەر بە ڤیزا و دێبت کارتە و سزا لەسەر هەندێک هەن، ئێستاش لە رێگەدایە بەرەو چارسەر. ئێمە لەسەرمانە، بەتایبەتی راگەیاندن، ئێوەش لە راستیدا کەناڵێکی بەڕێزن و جەماوەر و ناوبانگێکی گەورەتان هەیە، راگەیاندنەکانیش دەبێت هاوکاری حکومەتەکان بکەن ئەگەر بێت و حکومەتی هەرێمی کوردستان بێت یان فیدراڵیی، نابێت ئەم بۆمبانە بتەقێنێت هەڵچوونی جەماوەری دروست بکات، من بە راشکاوی لە رێگەی کەناڵە بەڕێزەکەتانەوە دەیڵێم، نیازەکان لای هەردوولا باشن و نیازەکان بەرەو چارەسەر دەچن، بەڵێ هەندێ هەڵوێستی تووند هەن بەڵام پێموایە هەفتەی داهاتوو یەکلاکەرەوەیە بۆ دۆزینەوەی داڕشتەیەکی هاوبەشی هاوتەریبی دەستوور و هاوتەریبی یاسا و لەسەر حیسابی فەرمانبەرانی دیکە نەبێت، چارەسەر دەبێت و دەیبیستین، بۆیە هیوادارم کە گوشار هەبێت لەسەر حکومەتی هەرێمی کوردستان لە رووی میدیاییەوە بۆ ئەوەی پەلە بکات لە چارەسەر.
رووداو: بەڕێز بەها ئایە ئەمە شرۆڤەیە یان زانیارییە کاتێک باسی هەفتەی داهاتوو دەکەیت بۆ چارەسەرکردنی ئەم پرسە؟
بەها ئەعرەجی: نەخێر شرۆڤە نییە، هەندێ کات و وادە هەن، من پێش کەمێک پێم گوتی رۆژی شەممە کۆبوونەوەیەکی بەڕێزان سەرکردە حکومییە کوردەکان لە هەرێمی کوردستان دەکرێت بۆ دۆزینەوەی داڕشتەیەکی نوێ یان دۆزینەوەی کاتێک بۆ چارەسەر، من دڵنیام کە گوشارێک گەورە لەسەر حکومەتی هەرێمی کوردستان هەیە زیاتر لەو گوشارەی لەسەر حکومەتی فیدراڵییە بەوپێیەی رۆڵەکانمان لە هەرێمی کوردستان نزیکترن لە حکومەتی هەرێمی کوردستان و لە جوگرافیایەکدان و لە ناوچەکانیانن، ئەوانیش رژدن بۆ چارەسەر و بەڕێز سوودانیش رژە بۆ چارەسەر.. بڕوانە برای بەڕێزم، ئەمە بە خەڵک دەڵێم، کاتێک دەگەینە جیاوازی 15 هەزار بەرمیل لە رۆێکدا، ئەمە هیچ نییە لەپێناو گەیاندنی مافەکان بە رۆڵەکانمان، بۆیە پێویستە سازش هەبێت، سازش نا بەڵکو نەرمی نواندن لەلایەن هەرێمی کوردستانەوە و نەرمی زیاتریش لەلایەن بەغداوە و دەگەینە چارەسەر.. کێشەکە ئەمڕۆ لەگەڵ کاک مەسرور نییە، ئەمڕۆ کێشەیەکی لەگەڵ بەڕێز سەرۆکوەزیران مەسرور هەیە، بەڵام مەسرور برامانە و دەکرێت سبەی رێککەوتن هەبێت وەکو برا بگەڕێینەوە باوەش بەیەکدا بکەین، بەڵام کێشەکە پەیوەندی بە رۆڵەکانمانەوە لە هەرێمی کوردستان هەیە، نامانەوێ زیزیان بکەین نە بەرامبەر حکومەتی هەرێمی کوردستان و نە حکومەتی فیدراڵی، لە ئەنجامیشدا ئەمە حاڵەتێکی کۆمەڵایەتی گەورەیە و کێشەی خێزانیی گەورە دروست دەکات، خەڵک منداڵ و خەرجی هەیە، بۆیە پەنا بەخودا چارەسەر دەبێت، من گەشبینم و پەنا بە خودا چارەسەر دەبێت. بەڵام دەبێت بە ریشەیی چارەسەری بکەین نەک مووچە بەبێ نەوت و داهاتەکانی دیک، سێ بڕگە لەیەک چارەسەردا، بەرامبەر بە نەخشەیەک دەبین.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و ههموو خزمەتگوزارییەکان بهكاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ