لیوا یەحیا رەسووڵ بۆ رووداو: پێشکەوتووترین سیستمی بەرگریی ئاسمانی دادەنێین

24-04-2024
شیراز رەئوف
هەڤپەیڤین لەگەڵ لیوا یەحیا رەسووڵ
هەڤپەیڤین لەگەڵ لیوا یەحیا رەسووڵ
A+ A-
رووداو دیجیتاڵ

گوتەبێژی سەربازیی سەرۆکوەزیرانی عێراق دەڵێت، ئێستا هاوئاهەنگییان لەگەڵ پێشمەرگە "لە ئاستێکی زۆر باشدایە." دەشڵێت کاری لەپێشینەی وەزارەتی بەرگریی عێراق ئێستا کڕینی سیستمی بەرگریی ئاسمانییە.
 
لیوا یەحیا رەسووڵ، گوتەبێژی سەربازیی سەرۆکوەزیرانی عێراق لە بەرنامەی رووداوی ئەمڕۆ باس لە زۆر دۆسیەی 'گرنگ' دەکات، وەکو هاوئاهەنگی و ئەرکی هاوبەشی هێزەکانی پێشمەرگە و سوپای عێراق، لیوای 20ـی هاوبەش، سەردانی سەرۆکوەزیرانی عێراق بۆ ئەمریکا و سەردانی سەرۆککۆماری تورکیا بۆ بەغدا، گفتوگۆ و گرێبەستە سەربازییەکان، هەوڵەکانی عێراق بۆ کڕینی سیستمی بەرگریی ئاسمانی و گفتوگۆکانی کۆتایهێنان بە ئەرکی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی.
 
یەحیا رەسووڵ دەڵێت: رادەستکردنی دۆسیەی ئەمنی نێو شارەکان بە وەزارەتی ناوخۆ لە 5 پارێزگا جێبەجێکراوە، بەپێی قۆناخبەندی لە تەواوی پارێزگاکان سوپا دەبرێتە دەرەوە و دۆسیەی ئەمنی نێو شارەکان رادەستی پۆلیس دەکرێت.
 
دەقی هەڤپەیڤینی رووداو لەگەڵ یەحیا رەسووڵ، گوتەبێژی سەربازیی سەرۆکوەزیرانی عێراق: 

رووداو: سەردانی ئەم دواییانەی سەرۆکوەزیرانی عێراق بۆ ئەمریکا، لەگەڵ ئەوەی سەردانێکی سیاسی بوو بەو پێیەی هیچ نوێنەرێکی هێزە سەربازییەکانی عێراقی لەگەڵدا نەبوو یان وەزیریی بەرگری، بەڵام گفتوگۆ هەبووە و تەنانەت لەو گفتوگۆیەی لەنێوان سەرۆکی ئەمریکا و سەرۆکوەزیرانی عێراق  کرا، سەربازیی بوو، هاوکات رێککەوتنێک هەبوو، لە رووی سەربازییەوە هەڵسەنگاندنتان بۆ ئەو سەردانە چۆنە؟
 
یەحیا رەسووڵ: بە دڵنیایی پێموایە سەردانەکە سەردانێکی سەرکەوتوو بوو، لەگەڵ ئەوەی کاتی سەردانەکە ئاڵنگاریی زۆری تێدابوو و دۆخەکە سەقامگیر نەبوو، بەڵام سەردانی فەرماندی گشتیی هێزە چەکدارەکان بە سەرۆکایەتیی شاندێکی سیاسی کە چەند وەزیرێکیشی تێدا بوو، وەکو وەزیری پلاندانان، وەزیری نەوت، پارێزگاری بانکی ناوەندی و ژمارەیەک راوێژکار، گرنگ بوو. دیدارەکان باش بوون، وەکو دیداری بەڕێز فەرماندی گشتی لەگەڵ جۆبایدن، راستییەکەی ئەو پەیامە گەیشتە جیهان، کە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا گرنگی بە عێراق دەدات و بە دڵنیاییەوە رێز لە سەروەریی عێراق دەگرێت.
 
شاندەکە یان سەردانەکە سەردانێکی سەربازی نەبوو، بەڵام لە چوارچێوەی کۆبوونەوەکان و بەتایبەت کۆبوونەوە لەگەڵ سەرۆکی ئەمریکا، گرێبەستێک بە بەهای 550 ملیۆن دۆلار واژۆکرا، کە پەیوەستە بە تواناکانی سوپای عێراق، پێموایە ئەوە گرنگە بۆ راهێنان و پڕچەککردن، ئەوەش دڵنیایی دەدات، کە بەڕێز فەرماندی گشتیی هێزە چەکدارەکان سوورە لەسەر پەرەپێدانی توانای هێزە چەکدارەکان بەجۆرێک گەرەنتی بێت بۆ پاراستنی عێراق و سەروەریی عێراق.
 
رووداو: سەرۆکوەزیران و فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان بەڕێز سوودانی لە گفتوگۆیدا لەگەڵ سەرۆکی ئەمریکا جەختی لە خاڵێک کردەوە، ئەویش گواستنەوەی پەیوەندییەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و عێراق بوو لە پەیوەندییەکی ئەمنی و سەربازی بۆ پەیوەندییەکی ئابووری، رۆشنبیری لە چوارچێوەی ئەو رێککەوتنە ستراتیژییەی کە هەیە و هەموو ئەو بوارانە لەخۆی دەگرێت، بەڵام کاتێک باس لە گۆڕانکارییەکی گەورە دەکەین بە دڵنیایی لە پشتەوە گفتوگۆ و دانوستاندن هەیە لەبارەی گۆڕینی پەیوەندییەکی سەربازی بۆ پەیوەندییەک کە هەموو بوارەکان بگرێتەوە پێداویستیی زۆری دەوێت، هاوئاهەنگی و چەند لیژنەیەکیش هەن کە پێموایە ساڵێکە کۆبوونەوە و گفتوگۆ دەکەن، ئەو کۆبوونەوانە بەکوێ گەیشتوون بەتایبەت لەنێوان لیژنە هاوبەشەکانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی بە سەرۆکایەتی ئەمریکا و لایەنی عێراقی؟  
 
یەحیا رەسووڵ: بڕیاری حکومەت روونە، بڕیاری فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکانە و ئەو داواکارییە داواکاریی عێراقە، خواستی بەغدایە بۆ کۆتاییهاتن بە ئەرکی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی و دەمانەوێت پەیوەندیی دووقۆڵیمان هەبێت لەگەڵ هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی، یان وڵاتانی نێو هاوپەیمانێتییەکە و لەو چوارچێوەیەشدا ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا.
 
دەزانن پێشتر شاندێکی عێراق بە سەرۆکایەتیی بەڕێز وەزیری بەرگری و سەرۆک ئەرکانی سوپا و سەرۆکی دەزگای دژەتیرۆر و ژمارەیەک بەرپرس و پسپۆڕی سەربازی سەردانی واشنتنیان کرد، کە لەگەڵ وەزیری بەرگریی ئەمریکا کۆبوونەوە و ژمارەیەک کۆبوونەوەی دیکەشیان کرد. ئەنجامی ئەو کۆبوونەوانەش دروستکردنی لیژنەیەکی هونەریی سەربازیی بوو بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ لیژنەی سەربازیی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بە مەبەستی دانانی نەخشەڕێگەیەک بۆ گۆڕینی ئەرکی هاوپەیمانیێتییەکە بۆ پەیوەندیی دووقۆڵی.
 
ئەو پەیوەندییە دووقۆڵییە تەنیا بابەتە سەربازییەکان ناگرێتەوە، بەڵکو چەندین بوار دەگرێتەوە سیاسی، رۆشنبیریی، ئابووری و هەر بوارێکی دیکە، کە لە بەرژەوەندیی عێراق بێت، راستییەکەی ئەوەیە ئەوەی بابەتەکەی دواخستووە رووداوەکانی 7ـی تشرین بوون لە غەززە، ئەو رووداوە بابەتەکەی دواخست، بەڵام دەستمانکردووە بەو کۆبوونەوانە لە لیژنەی سەربازیی لەگەڵ لیژنەی سەربازیی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی، لە چوارچێوەی دەرهاویشتەکانیدا پێکهێنانی چەند لیژنەیەکی لاوەکیی هونەریی سەربازیی هەن بۆ هاوئاهەنگیی هەواڵگری و زانیاریی، ئەم لیژنانە دەستیانکردووە بە  کۆبوونەوەکانیان، دوایین کۆبوونەوەش رۆژی 9ـی نیسان بوو لەنێوان لیژنەی هونەریی سەربازی لەگەڵ لیژنەی سەربازیی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی لە بەغدا، بۆ خوێندنەوەی راپۆرتەکانی لیژنە لاوەکییەکان و هەردوولا جەختیان کردەوە لە رێزگرتنی سەروەریی عێراق و توانای هێزە چەکدارەکانی عێراق بۆ بەرگریی لە عێراق لە ئەگەری هەر مەترسییەک و بەردەوامبوونی ئەو لیژنانە بۆ دانانی نەخشەڕێگەیەک بۆ گواستنەوەی ئەرکی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی بۆ پەیوەندییەکی دووقۆڵی.
 
رووداو: کاتێک باسی کۆتایپێهێنانی ئەرکی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی دەکەین ئەوە واتا کشانەوە یان گۆڕینی ئەرک لەنێو خاکی عێراق؟
 
یەحیا رەسووڵ: نا کشانەوە نییە، هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی چ کاتێک پێکهێنرا، هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی 2014 دروستبوو ئەوکاتەی داعش کۆنترۆڵی نزیکەی 40٪ـی خاکی عێراقی کرد، داواکارییەک هەبوو بۆ پێکهێنانی هاوپەیمانیێتییەکی نێودەوڵەتی بۆ رووبەڕووبوونەوەی داعش، جیهان کۆبوونەوە بە سەرۆکایەتیی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا زیاتر لە 60 وڵاتی جیهان لەنێو ئەو هاوپەیمانێتییە کۆبوونەوە بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو مەترسییەی کە نەک تەنیا عێراق، بەڵکو رووبەڕووی جیهان بووبووەوە. بەوپێیە ئەو گرووپە گرووپێکی نێودەوڵەتی بوون، نەک گرووپێکی خۆجێی یان بەرەیەک و تایبەت بێت بە دەوڵەتێکی دیاریکراو، بەڵکو پەیوەندیداربوو بە هەموو جیهانەوە. ئێستا دوای ئەوەی هێزە چەکدارەکانی عێراق لە سوپا، وەزارەتی ناوخۆ، دژەتیرۆر، هێزەکانی پێشمەرگە، حەشدی شەعبی و هەموو دەزگا ئەمنییەکان سەرکەوتن بەسەر داعشدا، عێراق لە ئاسایش و سەقامگیرییەکی زۆردایە و تاوانی رێکخراو تێیدا زۆر کەمبووەتەوە، تەنانەت کردەوە تیرۆریستییەکان نەماون، ئەوەش بەهۆی بەهێزی و توانای هێزە سەربازییە عێراقییەکان، کاتی ئەوەیە ئیتر بڕۆین بەرەو پەیوەندیی دووقۆڵی. پەیوەندیی دووقۆڵی وردەکاریی زیاتری تێدایە لە پەیوەندیی لەگەڵ هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی، بۆ نموونە لە بوارە گرنگەکانی پیشەسازی، سیاسەت، ئابووری، پەرەپێدانی تواناکان، پڕچەککردن، ئێمە هیچ گرفتێکمان لەو ڕووەوە لەگەڵ ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا یان لەگەڵ هەر دەوڵەتێکی نێو هاوپەیمانیێتییەکەدا نییە.
 
زۆر لە وڵاتان بۆ نموونە فەرەنسا، ئیسپانیا خواستی خۆیان نیشانداوە کە ئامادەن پەیوەندیی دووقۆڵییان لەگەڵ عێراق هەبێت، کەواتە ئەمە کۆتاییهێنانە بە ئەرکی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی نەک کشانەوە؛ گواستنەوەی پەیوەندییەکانمانە بۆ پەیوەندیی دووقۆڵی.
 
رووداو: بەشێوەیەکی گشتی لەو کۆبوونەوانەدا سەرنج لەسەر هێزەکانی ئەمریکایە، بەڵام ژمارەیەکی زۆر دەوڵەت لە چوارچێوەی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی، هاوکات دەوڵەتانی دیکە هەن وەکو وڵاتانی ناتۆ بۆ نموونە، یان یەکێتیی ئەورووپا، لە عێراقن و پاڵپشتی و راهێنان بە هێزە عێراقییەکان دەکەن، لە دانوستاندنەکاندا ئەم وڵاتانە بەشدار دەبن، وڵاتانی یەکێتیی ئەورووپا، بەریتانیا یان فەرەنسا؟ 
 
یەحیا رەسووڵ: دەزانن کە هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی زۆر وڵاتی لەخۆگرتووە و لەلایەن ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاوە سەرۆکایەتیی دەکرێت، لەو کۆبوونەوانەی کە دەکرێن، تەنیا هێزەکانی ئەمریکا ئامادە نین، بەڵکو ئەندامانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی ئامادەن، بۆیە سەرنج دەخەینە سەرئەوەی کە پەیوەندییەکانمان باش بن و لەسەر کۆمەڵێک بنەما و رێزگرتنی سەروەری و تواناکانی هێزە چەکدارەکانی عێراق بونیادبنرێت، ئەمە ئەو خاڵەیە کە بەڕێز فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان پێداگریی لێدەکات، ئێمە دەستپێشخەریمان بۆ هەموو وڵاتانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی و جیهان کردووە بۆ فرەسەرچاوەکردنی چەک و پەرەپێدانی توانا سەربازییەکانمان، نێردەی سەربازیمان بۆ زۆر لە وڵاتان ناردووە، هەروەها بەردەوامبووین لەسەر پەرەپێدانی تواناکان تاوەکو بگەینە ئەو قۆناخەی بە شێوەیەکی باش پەرەمان بە تواناکانمان دابێت، بەتایبەت لە بابەتی بەرگریی ئاسمانی و هێزی ئاسمانی. کاری لەپێشینەمان ئێستا بەرگریی ئاسمانییە کە لەسەر بنەمایەکی دروست بە چەک و پێداویستی پێشکەوتوو بونیادی بنێین تاوەکو لە ئاستی نێوبانگی عێراق و پاراستنی سەروەرییەکەیدا بێت. 
 
رووداو: کاتێک باس لە بەرگریی ئاسمانی دەکەین زۆر لایەنی هەیە، بۆ نموونە کاتێک باس لە سیستمی بەرگریی ئاسمانی دەکەین، دژەمووشەک، دژەدرۆن، دژەفڕۆکە، ئایا هیچ گرێبەستێک یان هەوڵێک هەیە لەلایەن دەوڵەتی عێراقەوە بۆ کڕینی سیستمی مووشەکی؟  
 
یەحیا رەسووڵ: بەدڵنیاییەوە چەند پێشنیازێکی هونەریمان بۆ کراوە، چەند شاندێکی سەربازی سەردانی زۆر لە وڵاتانیان کردووە لەپێناو هەڵبژاردنی چەکی گونجاو بۆ سیستمی بەرگریی ئاسمانی، بۆ تەواوکردنی تواناکانمان، پێموایە لە ماوەی داهاتوودا پشتیوان بە خوا ئەو گرێبەستانە دەکرێن و دەبینە خاوەنی سیستمێکی بەرگریی ئاسمانیی پێشکەوتوو بۆ پارێزگاری لە سەروەریی عێراق.
 
بەپێی دەستووری عێراق، سوپای عێراق و هێزە چەکدارەکانی عێراق هێزی بەرگریکارن، ئامانجەکەی بەرگرییە لە عێراق، هەر بۆیە دەمانەوێت هێزێکی چەکدارمان هەبێت کە لە توانایدا بێت بەرگریی لە عێراق بکات ئەوەش مافێکی ئاسایی خۆمانە کە بەرگریی ئاسمانیمان هەبێت، سیستمێکی ئاسمانی پێشکەوتوو بۆ بەرپەرچدانەوەی هەر مەترسییەک، کە رووبەڕووی عێراق ببێتەوە.
 
وەکو گوتم ژمارەیەک لیژنەی هونەری هەن کە سەردانی ئەو وڵاتانەیان کردووە و بەدواداچوونیان بۆ وردەکارییەکان کردووە، دوای گەڕانەوەیان هەموو وردەکارییەکانیان روون کردووەتەوە و ئێستا چاوەڕوانین بزانین کام بژاردەیان گونجاوتر و سەرکەوتووترە بۆ سیستمی بەرگریی ئاسمانی.    
 
رووداو: لەبارەی کۆتاییهێنان بە ئەرکی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی، لە چوارچێوەی ئەو دانوستاندنانە، یان ئەو گفتوگۆیانە ئایا کاتێکی دیاریکراو دەستنیشانکراوە لە دیدی عێراقەوە تاوەکو ئەو پرۆسەیە بکرێت لەماوەی 5 ساڵ یان دوو ساڵ بۆ نموونە؟
 
یەحیا رەسووڵ: ئەوە کاری لیژنەی هونەری سەربازیی و لیژنە لاوەکییەکانە، کە راپۆرتەکانیان پێشکێش دەکەن و هەڵسەنگاندن بۆ دۆخەکە دەکەن لەسەر بنەمای زانیاریی و هەواڵگریی و توانای هێزە چەکدارەکان، بەڵام لە کۆتاییدا بڕیار دراوە لە کشانەوەی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی و کۆتایپێهێنانی ئەرکەکەی و گواستنەوە بۆ قۆناخێک کە پەیوەندیی دووقۆڵیمان هەبێت لەگەڵ ئەو وڵاتانە و زۆر جومگە بگرێتەوە.
 
رووداو: دوای رووداوەکانی غەززە لە 7ی ئۆکتۆبەر، بە جۆرێک لە جۆرەکان عێراق تووشی شەرمەزاریی بووە، هێزەکانی ئەمریکا چەند هێرشێکیان کردە سەر گرووپە چەکدارەکان و لەلایەن گرووپە چەکدارەکانیشەوە چەند هێرشێک کران، تەنانەت حکومەتی عێراق سەرکۆنەی هێرشەکانی هەردوولای کرد و بە پێشێلکاریی بەرامبەر سەروەریی عێراق ناوی برد، سەرۆکوەزیران کە هاوکات فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکانە سەرکۆنەی هێرشی هەندێک لە گرووپە چەکدارەکانی کرد و بە تیرۆریستی ناوی بردن، بەڵام لە کۆتاییدا قەیرانەکە کۆنترۆڵکرا و چەند مانگێکە هیچ هێرشێک لە عێراق نەکراوە. رۆڵی سەرۆکوەزیران یان فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکان چی بوو بۆ کۆنترۆڵکردن، یان دوورخستنەوەی عێراق لە پڕیشکی ئەو شەڕەی لە ناوچەکەدا هەیە؟
 
یەحیا رەسووڵ: دۆخی غەززە ترسناکە، ئەوەی روویدا و خەڵک لەنێوبرا، منداڵ و ژن و کەسانی بەتەمەن کوژران و کۆمەڵکوژیی کرا، زیاتر لە 30 هەزار کەس شەهید بوون لە ژن و منداڵ و پیاو، ئاوارەکردن و وێرانکاریی بە دڵنیاییەوە پەرچەکرداری دەبێت، لەبەرئەوە ئەو پەرچەکردارە تەنیا لە عێراق نەبوون، چەندین وڵات پەرچەکرداریان هەبوو، بەرامبەر قەوارەی زایۆنی، بۆیە ئەوەی لە عێراق روویدا، دەبووایە رابگیرێت، چونکە ئەوە سەروەریی عێراقە، رێگەنادەین سەروەریی عێراق پێشێل بکرێت، رۆڵی دیاری فەرماندەمان بینی، بەڕێز فەرماندەی گشتی وەکو سەرۆکوەزیران و فەرماندی گشتیی هێزە چەکدارەکان، نامانەوێت عێراق ببێتە گۆڕەپانی یەکلاکردنەوەی ململانێیەکان و بچینە جەنگی هەرێمییەوە، هەربۆیە زۆر گرنگ بوو سەقامگیریی لە عێراق هەبێت، ئێمە بە شایەتی هەمووان دەستمانکردووە بە شۆڕشێکی گەورە لە خزمەتگوزاریی، پیشەسازی، کشتوکاڵ و هەموو بوارەکان، سوپاس بۆ خودا عێراق دەستی کردووە بە هەستانەوە و ساڕێژبوونی برینەکانی لەو بوارانەدا. ئەوە کارێکی دیپلۆماسی و سیاسیی بوو، هاوکات هێورکەرەوەیەکی روونی دۆخەکە بوو، تەنانەت گرووپەکان ئاگربەستیان راگەیاند وەکو رێزگرتن لە حکومەت و حکومەتیش کاردەکات لەپێناو سەقامگیریی عێراق، بە ئەندازەیەکی باش سەرکەوتین لەو بابەتە و زۆر کێشەمان لەکۆڵ عێراق کردەوە، کە رەنگبوو رووبدات لەو بەئامانجگرتنانەی دەکران. پێموایە حکومەت سەرکەوتوو بوو، سەرکەوتوو بوو و توانی ئەو مەترسییە تێبپەڕێنێت کە رووی کردبووە عێراق و گەلی عێراق.
 
رووداو: دۆسێیەکی دیکە سەردانەکەی سەرۆکی تورکیا رەجەب تەیب ئەردۆغانە بۆ عێراق، یەکێک لە دۆسییەکان دۆسیەی ئەمنی بوو بوونی پەکەکە (پارتی کرێکارانی کوردستان) بە دڵنیایی یەکێکبوو لە دۆسیەکان و رەنگە ئەنجامەکانی دوای کۆبوونەوەکان دەربکەون، بەڵام هاوئاهەنگیتان ئێستا لەگەڵ تورکیا لەبواری ئەمنی و سەربازیی لە چ ئاستێکدایە؟
 
یەحیا رەسووڵ: من پێموایە ئێستا لەگەڵ لایەنی تورکی پەیوەندییەکانمان زۆر باشن، هاوئاهەنگی باشمان هەیە لەگەڵ تورکیا لە هەموو بوارەکان، باسی ئەو بوارانە دەکەم کە بواری حکومەتن لەگەڵ دەوڵەتێکی دراوسێ، ببینە ئێمە وڵاتانی دراوسێمان هەیە، لەنێو ئەم دراوسێیانەدا کێشەش هەیە، ئێمە بە روونی گوتومانە نامانەوێت عێراق ببێتە دەروازەی هیچ کردەوەیەکی تیرۆریستی بەرامبەر وڵاتانی دراوسێ، لە هەمان کاتدا پێویستە هەمووان رێز لە سەروەریی عێراق بگرن، هەربۆیە ژمارەیەک دیدار و سەردانی شاندی تورکیا هەبوون، کە یەکێکیان من ئامادەبووم سەردانی وەزیری بەرگریی تورکیا بوو کە بە سەرۆکایەتیی شاندێک هاتبووە عێراق و پێشوازیمان لێکرد هەستمان بەوە کرد تورکیا دەیەوێت پەیوەندییەکان باش بن بەدڵنیاییەوە ئێمە سنوورمان هەیە.
 
زۆر گرنگە هەر وڵاتێک سەقامگیربێت لەرووی ئەمنی و سەربازی و ئابووری، دەزانی ئەگەر سەقامگیریی نەبێت کێشەی زۆر روودەدەن نەک تەنیا کێشەی سەربازیی، بەڵکو رووبەڕووی کێشەی کۆمەڵایەتیی و ئابووری و زۆر کێشەی دیکە دەبیتەوە، بۆیە ئەمڕۆ دەبینین، لانیکەم لە دیدی خۆمەوە ئێمە بەرەو گفتوگۆیەکی دانایانەی دیپلۆماسی بڕؤین، زۆر باشترە لەوەی بەرەو ئەوەی زیان بە بەرژەوەندییەکانمان بگەیەنێت، بڕۆین.
 
بۆیە پێموایە سەردانەکەی بەڕێز سەرۆککۆماری تورکیا بەرێز رەجەب تەیب ئەردۆغان سەردانێکی گرنگە و لە کاتێکی گرنگە.
 
رووداو: بابەتی لیوای 20، لیوای هاوبەشی نێوان هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵی بۆ دۆسیەی ئەو بۆشاییانەی لە ناوچەکانی نێوان پێشمەرگە و هێزە عێراقییەکان هەیە پێموایە دەستیانکردووە بە مەشق و راهێنان، پێگەکانی بڵاوەپێکردنی ئەو هێزانە جێگیرن؟
 
یەحیا رەسووڵ: ئەو پرسە پەیوەندیی بە فەرماندەیی هێزە هاوبەشەکان هەیە، بە دڵنیاییەوە بە هاوئاهەنگی لەگەڵ برایان لە وەزارەتی پێشمەرگە، گرنگ ئەوەیە ئەو بۆشاییانە هەروا نەمێننەوە و لەلایەن گرووپی تیرۆریستی داعشەوە سوودیان لێ وەرنەگیرێت، دەشزانن کە داعش لەسەر قەیرانەکان دەژی، لەم رۆژانەی پێشوودا هێرشێکی ئاسمانی هەبوو لەلایەن هێزە ئاسمانییەکانەوە بە فڕۆکەی ئێف 16 لەسەر بنەمای زانیاریی هەواڵگریی لە ناوچەکانی رۆژهەڵاتی سەڵاحەدین. ئەو هێرشە هێرشێکی ورد بوو بۆ پەناگەیەک کە 5 کەسی تێدا کوژران و تەواوی کەرەستەکانیان لەناوبران، ئەمڕۆ هاوئاهەنگی نێوان ئێمە و برایانمان لە هێزەکانی پێشمەرگە زۆر گرنگە، دوژمنەکەمان یەکە کە داعشە و جیاوازیی ناکات ئەوە پێشمەرگەیە یان سەربازی عێراقە یان جەنگاوەرە لە پاسەوانی سنوور، بینیمانلە 2014 ئەو ئاڵنگارییانە رووبەڕوومان بووەوە کە داعش دەستیگرت بەسەر چەند ناوچە و شارێکدا بە هەمانشێوە هەرێمی کوردستان شەهیدی دا و قوربانی دا لە پێشمەرگە بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو گرووپە تیرۆریستییە، لە ئازادکردنی موسڵ کە من لەوێ بووم چوونەناوەوەمان لە هەولێرەوە بوو، لە هەولێرەوە چووینە بەشی چەپی موسڵ و لە شەڕی بەردەوامدا بووین. ئێمە و برایانمان لە هێزەکانی پێشمەرگە و هەموو هێزەکان خوێنمان بەخشی، بە زیرەکی و لێهاتوویی ئەو شارانەمان ئازادکرد و زەردەخەنە و خۆشیمان گەڕاندەوە بۆ گەلەکەمان.
 
ئەمڕۆ پێویستە دەست لەناو دەست هەموومان پێکەوەبین لەپێناو عێراق، کوردستان عێراقییە، گەلەکەمان لە کوردستان گەلێکن پێزانین و رێزی زۆریان هەیە لامان، ئێستا پەیوەندییەکانمان لەگەڵ برایانمان لەگەڵ هێزەکانی پێشمەرگە زۆر بەهێزە، ئامادەگی برایان لە ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان و هاوئاهەنگی ئەمنی و هاوئاهەنگی زانیاریی هەواڵگریی و تەنانەت سەرۆکوەزیران هەمیشە لە وەزارەتی پێشمەرگە فەریق روکن عیسا لە کۆبوونەوەکانی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان بەشداریی پێدەکات و لە کۆبوونەوەکانی ئەنجوومەنی وەزارەتیش، ئەوە پەیامێکی روونە کە ئێمە یەکدەستین.
 
رووداو: پێشمەرگە بەشیکە لە ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانی عێراق؟ 
 
یەحیا رەسووڵ: بە دڵنیاییەوە بەشێکە لە بەرگریی نیشتمانیی عێراق، بەشێکە لە ئێمە و مامەڵەی لەگەڵ دەکەین، نوێنەریان هەیە لەلامان، هاوئاهەنگیمان هەیە ئەوەش لە بەرژەوەندیی هەمووانە.
 
رووداو: رادەستکرنی دۆسیەی ئەمنی لە پارێزگەکان، لە باشوور دەستیپێکردووە، بەڵام لە کەرکووک دواخراوە و بە جۆرێک لە جۆرەکان هەستیارییەکی سیاسی هەیە لە کەرکووک وەکو دەزانن هەمیشە، بۆچی لە کەرکووک دواخراوە؟
 
یەحیا رەسوڵ: نا ئەوە دواخستن نییە، بڵێی پێشنیازێک کراوە لە کەرکووک و دواخراوە نا، من لە کۆبوونەوەکانی ئەنجوومەنی وەزارەت ئامادەم، کاتێک دەستمان بە رادەستکردن یان گواستنەوەی دۆسیەی ئەمنی لە سوپاوە بۆ وەزارەتی ناوخۆ کرد، خاڵێکی زۆر گرنگ بوو، سوپا ئەرکەکەی لەناو شارەکان نییە سوپا ئەرکی لە سنوورەکان بەرگریکردنە. بۆیە کردمان بە چەند قۆناخێک، قۆناخی یەکەم پێنج پارێزگە بوون لە فوراتی ناوەڕاست و باشوور کە لەرووی ئەمنییەوە سەقامگیرن و کێشەی تیرۆریان نییە، تاوان تێیاندا زۆر کەمترە. هەروەها دوای ئەوە پلانێک هەبوو بۆ تەواوکردنی پرۆسەی گواستنەوەی دۆسیەی ئەمنی بۆ وەزارەتی ناوخۆ بەپێی قۆناخبەندی.
 
ئەگەر باسی کەرکووک بکەین، کێ دۆسیەی ئەمنی بەڕێوەدەبات لە کەرکووک، وەزارەتی ناوخۆ، فەرماندەیی پۆلیسی کەرکووک، ئاسایشی کەرکووک بەڕێوەدەبات، لە ئەنبار هەمان شت فەرماندەیی پۆلیس ئاسایش بەڕێوەدەبات، لە موسڵ پۆلیس بە هەمانشێوە بەڕێوەی دەبات، ئێمە دەمانەوێت وەزارەتی ناوخۆ بەهێزبێت و لە توانایدا بێت دۆسیەی ئەمنی وەربگرێت و سوپا بچێتە دەرەوە لە شارەکان.
 
ئێمە ئێستا ئەو پێنج پارێزگایەمان تەواوکردووە، پشتیوان بە خودا لە قۆناخی داهاتووشدا پارێزگاکانی دیکە، بەڵام زانیاریم نییە کە کام پارێزگایانە دەبن، بە دڵنیاییەوە بەپێی پلەبەندی هەموویان رادەستی وەزارەتی ناوخۆ دەکرێن، کەرکووکیش لە چوارچێوەی ئەو پارێزگایانەی عێراقە کە ئەرکی وەزارەتی ناوخۆ ئەوەیە ئاسایش و سەقامگیریی بپارێزێت لەناو شارەکەدا.

 

 

 

 

کۆمێنتەکان

وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه‌

کۆمێنتێک دابنێ

داواکراوە
داواکراوە
 

دوایین هەواڵەکان

دەقی هەڤپەیڤینی رووداو لەگەڵ پرۆفیسۆر د. گرەیەم بارکەر

گرەیەم بارکەر بۆ رووداو: لە شانەدەردا دۆزیمانەوە نیاندەرتاڵەکان بە ئاگر چێشتیان لێناوە و پێکەوە نانیان خواردووە

پرۆفیسۆر د. گرەیەم بارکەر، سەرۆکی تیمی شوێنەوارناسی لە ئەشکەوتی شانەدەر، بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند کە دۆزینەوەی کەلەسەری ژنێکی نیاندەرتاڵ لە ساڵی 2018دا (شانەدەر زێد) زۆر گرنگە بۆ کوردستان، ئەو بەڵگەفیلمەی لەلایەن بی بی سیی بەریتانی بەرهەمهێنراو لە نێتفلێکس دا بڵاوکرایەوە "وای لە کورد کرد گرنگی کەلەپوورە دەوڵەمەندەکەی بۆ دەربکەوێت. کورد ئەویان وەک دایکی خۆیان داناوە. ئەوە شتێکی سەرنجڕاکێشە کە ببینی چۆن (شانەدەر زێد) و نیاندەرتاڵ بوونەتە بەشێک لە ناسنامەی کورد. پێموایە ئەوە بەشی یەکەمە، چونکە مانای وایە کورد بۆی دەردەکەوێت کە نەک تەنیا (شانەدەر زێد)، بەڵکو ئەشکەوتی شانەدەریش چەندە گرنگە". پرۆفیسۆر د. گرەیەم بارکەر دەڵێ پێویستە کەیسێک لەسەر ئەشکەوتی شانەدەر ئامادەبکرێت " بۆ یونسکۆ تاوەکو ئەشکەوتەکە ببێتە شوێنێکی کەلەپووریی جیهانی".