یەکێتیی ئەورووپا لە بارەی شەڕەکەی سلێمانی: راهێنانمان بە چەکدارەکان نەکردووە بۆ بارودۆخی خراپ بەکاربهێنرێن

25-08-2025
شیراز رەئوف
  تۆماس زایلەر، باڵیۆزی یەکێتیی ئەورووپا و نوێنەر فاتیح، پێشکێشکاری رووداو.
تۆماس زایلەر، باڵیۆزی یەکێتیی ئەورووپا و نوێنەر فاتیح، پێشکێشکاری رووداو.
A+ A-
رووداو دیجیتاڵ

باڵیۆزی یەکێتیی ئەورووپا لە عێراق، هۆشداری لە بارەی رووداوەکەی سلێمانی دەدات و دەڵێت، "بوونی هێزی تایبەت و گرووپی چەکدار، پایەکانی دەوڵەتی دیموکراسی دەڕووخێنێت" و جەخت دەکاتەوە کە دەبێت هێز تەنیا لە دەستی دەوڵەتدا بکرێت.
 
نیگەرانییەکانی تۆماس زایلەر، باڵیۆزی یەکێتیی ئەورووپا لە عێراق تەنیا لە گرژییەکانی سلێمانیدا قەتیس نامێنێت، بەڵکو لە بارەی پرسی پەککەوتنی پەرلەمان و پێکنەهێنانی حکومەت، ئەو پرسیارە چارەنووسسازە دەکات: "ئەگەر پەرلەمان کار نەکات، مانای هەڵبژاردن چییە؟"
 
باڵیۆزی یەکێتیی ئەورووپا لە عێراق ئەو قسانەی لە بەرنامەی رووداوی ئەمڕۆی کەناڵی رووداودا کردن، کە نوێنەر فاتیح پێشکەشی کرد و بەرنامەکە شەوی دووشەممە 25-08-2025  پەخش کرا.
 
لە پاڵ ئەم پەیامە روونانەوە بۆ هەرێمی کوردستان، زایلەر هەواڵێکی خۆش لەبارەی پرسی کۆچەوە بۆ عێراقییەکان رادەگەیەنێت و لە هەمان کاتدا، بۆ یەکەمجار نهێنییەکانی پشت بەردەوامیی قەدەخەی گەشتی فڕۆکەکانی عێراق بۆ ئاسمانی ئەورووپا ئاشکرا دەکات و چارەسەرەکەش راستەوخۆ دەخاتە بەردەم پەرلەمانی عێراق.
 
دەقی گوتەکانی تۆماس زایلەر، باڵیۆزی یەکێتیی ئەورووپا لە عێراق لە بەرنامەی رووداوی ئەمڕۆ:-
 
رووداو: دەمەوێت راستەوخۆ لە دوایین رووداوەکانی سلێمانییەوە دەستپێبکەم، وەکو باڵیۆزی یەکێتیی ئەورووپا لە عێراق، ئێوە چۆن لەو رووداوانە دەڕوانن؟
 
تۆماس زایلەر: کاتێک هەواڵی رووداوەکەمان پێگەیشت، هەستێکی زۆر نیگەرانکەرم لا دروستبوو، یەکەم شت ئەوەی کە دەگوترێت زیاتر لە 30 کەس گیانیان لەدەستداوە، شتێکی تەواو جێگەی داخە ئەمە شتێک نییە، کە لە دوو یان سێ ساڵی رابردوودا لە عێراق پێی راهاتبین، بەتایبەتیش لە کوردستان، ئەگەر شەڕی سیاسی لەنێوان پارتە سیاسییەکاندا هەبێت، ئامانجی ئێمە وەک یەکێتیی ئەورووپا ئەوەیە کە ئەم شەڕانە بەشێوەیەکی مەدەنی ژیرانە و مرۆییانە بەڕێوەبچن، نەک بە چەک و تانک ئەم خاڵە ئێمەی زۆر نیگەران کرد.
 
جگە لەوەش ئەمە بابەتێکمان بیر دەخاتەوە کە لەم ماوەیەدا زۆر لەسەر مێزی گفتوگۆکانمانە، ئەویش پرسی گرووپە چەکدارەکانە لە عێراق، مەبەستم ئەوەیە چۆن دەبێت سیاسەتمەدارێک سوپایەکی راستەقینەی لە دەوری خۆی هەبێت؟ لەوانەیە هۆکاری هەبێت، چونکە هەست بە هەڕەشە دەکات، بەڵام ئەمە ناکرێت ببێتە پێکهاتەی وڵاتێکی دیموکرات، ئێمە دەزانین عێراق لە رێگەی بەرەو دیموکراسی و سەقامگیریی زیاتردایە، بەڵام بەلای منەوە ئەمە پاشەکشەیەکی جددییە، بەتایبەتی لە شارێکدا کە لە رابردوودا بە کراوەیی بۆ کەسانی بیرکراوە، فەرهەنگ، شانۆ و چەندین شتی دیکە کە دەبنە هۆی فرەڕەنگیی ناسراوە.
 
دەیڵێمەوە، دەبێت دیبەیتی سیاسی و ململانێی سیاسی دوور بن لە تووندوتیژیی و چەک، لەم رووداوەدا رێز لەم بنەمایە نەگیرا.
 
رووداو: ئایا ئێوە ئاگادار کرابوونەوە لەوەی کە چی لە سلێمانی روودەدات، بەو پێیەی پەیوەندییەکی باشتان لەگەڵ هەموو لایەنە سیاسییەکان هەیە؟ یان تەنانەت دوای رووداوەکە، وەک نوێنەرایەتیی یەکێتیی ئەورووپا لە عێراق، هیچ نامەیەکتان پێگەیشت کە روونکردنەوەی تێدا بێت لەبارەی هۆکارەکان و تۆمەتەکانەوە؟ یان پرسیارێکی دیکە بخەمە سەر ئەمە، ئایا ئێوە داوای هیچ روونکردنەوەیەکتان کرد؟
 
تۆماس زایلەر: نەخێر، ئێمە لە هیچ شتێک ئاگادار نەکراینەوە من خۆم تائێستا هیچ پرسیارێکم نەکردووە، چونکە هەست دەکەم هێشتا دۆخەکە روون نییە، خاڵی گرنگ لای من ئەوە نییە کێ ئاگادار بووە یان کێ رەزامەندیی دەربڕیوە، خەڵک دەڵێت پارتی دیموکراتی کوردستان ئاگادار بووە و قسەی دیکەش دەکرێت، لای من خاڵی سەرەکی ئەوەیە کە من دووبارەی دەکەمەوە: ئەم جۆرە رووداوانە نابێت لە وڵاتێکدا رووبدەن کە لەسەر رێگەی بەرەو دیموکراسیی زیاترە، ئێوە تاوەکو ئاستێک دیموکراسیتان هەیە، ئەمە نابێت لە وڵاتێکدا رووبدات کە لەسەر رێگەی بەرەو دیموکراسیی زیاترە و بەرەو ململانێی دیموکراتی دەڕوات.
 
رووداو: لەبارەی گرووپە چەکدارەکانەوە، حکومەتی عێراق هەوڵدەدات جڵەوی ئەم گرووپانە بکات، ئێوە چۆن ئەم هەوڵانە دەبینن ئایا پێتانوایە تاوەکو ئێستا حکومەتی عێراق لە جڵەوکردنی ئەم گرووپانە سەرکەوتوو بووە، بەتایبەتی بە لەبەرچاوگرتنی رووداوەکانی چەند مانگی رابردووی ناوچەکە؟
 
تۆماس زایلەر: ئێمە چەندینجار پێشوازیمان لەوە کردووە کە عێراق خۆی لە ململانێی نێوان ئیسرائیل و ئێران بەدوور گرتووە، هەروەها خۆی لە هەر دەستوەردانێکی ئەگەریی ئەو گرووپانەی نزیک لە ئێران پاراستووە، من پێموایە ئەمە دەستکەوتێکی زۆرباشە و زۆر کەسیش ئەمە بۆ سەرۆکوەزیران، محەممەد شیاع سوودانی، دەگەڕێننەوە ئەوەی بۆ ئێمە گرنگە ئەوەیە کە عێراق لە دەرەوەی ململانێکان مایەوە، کە ئەمەش لە بەرژەوەندیی هاوڵاتیانی عێراق بوو لە دهۆکەوە تاوەکو بەسرە، ئێمە یەک - دوو شەو مووشەکمان بینی ئاراستەی بەغدا کران و ئێمەیان زۆر ترساند، بەڵام حکومەت وایکرد لە دەرەوەی ئەمە بمێنێتەوە، پێموایە ئەمەش ئەنجامێکی زۆر باش بوو.
 
خاڵی سەرەکیی من زیاتر ئەوەیە، با بگەڕێمەوە سەر ئەوەی لە سەرەتادا گوتم، ئایا دڵنیاییەکی باوەڕپێکراومان هەیە کە ئەم دۆخە بەم شێوەیە دەمێنێتەوە؟ لێرەدا دەگەڕێمەوە سەر ئەو خاڵەی کە بە تێپەڕبوونی کات من باوەڕێکی قووڵم هەیە کە گرووپە چەکدارەکان دەبێت لە وڵاتەکەتاندا ببێت بە شتێکی ناپێویست، من لە مێژووی وڵاتەکەتان تێدەگەم و هەر کەسێک پێم بڵێت ئەمە لە شەو و رۆژێکدا بەدی دێت، پێیدەڵێم تۆ هەڵەیت، بەڵام ئەوەی ئێستا نییە و من بەڕاستی داوا لە هەموو کەسە سیاسییەکان دەکەم رەنگە دوای هەڵبژاردنە فیدراڵییەکان، کە بچنە ناو دیبەیتێکی ستراتیژییەکەوە لەبارەی چۆنیەتی گۆڕینی تەواوی دەزگای ئەمنی، تەواوی پێکهاتەی سەربازی، بە شێوەیەک کە فەرماندەییەکی روون هەبێت، وەک چۆن بەڕێز سەرۆکوەزیران هەمیشە بانگەشەی بۆ دەکات، کە فەرماندەیی روون و پێکهاتەی روون هەبێت قۆرخکاریی تووندوتیژی و قۆرخکاریی بەکارهێنانی چەک دەبێت تەنیا لای دەوڵەت بێت و تەواو، نەک هیچ پێکهاتەیەکی تر.
 
رووداو: با بگەڕێینەوە هەرێمی کوردستان، من و تۆ پێکەوە دوو ساڵ لەمەوبەر زۆر باسی هەڵبژاردنەکانمان کرد، هەڵبژاردن کرا بەڵام نزیکەی ساڵێکمان تێپەڕاندووە و هێشتا پەرلەمان کۆنەبووەتەوە، سوێندیان خواردووە و هیچی دیکە، بە کردەوە هیچ گۆڕەپانێکی سیاسی بۆ حیزبە سیاسییەکان لە کوردستاندا نییە، چونکە گۆڕەپانەکە پەرلەمانە لە کاتێکدا کە ئەوەمان نییە، تانکەکان لەسەر شەقامەکان دەبینین، چونکە نووسینگەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە راگەیێندراوێکدا گوتبووی ئەوەی لە سلێمانی روویدا ناکۆکییەک بووە، یان ململانێیەک بووە لەنێوان دوو پارتی سیاسیدا، یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و بەرەی گەلی لاهوور شێخ جەنگی، ئایا هیچ زانیارییەکت هەیە کەی دانیشتنەکانی پەرلەمان لە کوردستان دەستپێدەکەنەوە؟ ئایا لە بەرپرسانت پرسیوە؟ بۆ نموونە، "باشە، ئێمە پشتگیریمان لێکردن، داوامان کرد، داکۆکیمان کرد بۆ ئەوەی هەڵبژاردن بکرێت و کرا، ساڵێکیش تێپەڕی، کەی دەست بە کار دەکەن و ئەم گۆڕەپانە دەکەنەوە؟"
 
تۆماس زایلەر: بۆ ئەوەی زۆر خێرا و روون وەڵام بدەمەوە، من هیچ ئاماژەیەکم نییە، چەندین جار پرسیومە و پێمگوتراوە قورسە، دەبێت سەیری پرسیاری یەک، دوو، سێ، چوار، پێنج بکەین من کەمێک دەترسم لەوەی کە پێکهێنانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کۆتاییدا ببەسترێتەوە بە پێکهێنانی حکومەتێکی نوێی فیدراڵییەوە.
 
ئەوە نیگەرانییە بۆ من، چونکە ئێوە لێرە هەڵبژاردنتان کردووە و تۆ راست دەکەیت دووبارەی بکەیتەوە من چەندە داکۆکیم لێ کردووە، پێموایە خەڵک مافی خۆیەتی.
 
دەیڵێمەوە ساڵێک لەمەوبەر گوتم، خەڵک مافی خۆیەتی حکومەتێکی هەبێت کە دوای هەڵبژاردن دێت و هەڵبژاردن چییە ئەگەر پەرلەمانێک نەبێت کار بکات، بڕیار دەربکات، یاسا دابنێت، گفتوگۆی یاساکان بکات و ببێتە هۆی پێکهێنانی حکومەت؟ ئیتر مانای هەڵبژاردن چییە؟ ، لەوانەیە بە خەیاڵپڵاو ناوم ببەن، بەڵام من هێشتا ئامانجم گەیاندنی ئەو پەیامەیە کە لە وڵاتی ئێوەدا خەڵک دەبێت زیاتر و کار بۆ ئەم بنەمایانە بکات، بۆ جێبەجێکردنی ئەم بنەمایانە بێگومان لە هەموو وڵاتێکدا رێککەوتنی سیاسی هەیە و لە هەموو وڵاتێکدا رێککەوتن هەیە، بەڵام ئەمە لە عێراقدا ئەوەندە سیستماتیکە کە زیانبەخشە بۆ پرۆسەی دیموکراسیبوون.
 
من تەنانەت دەتوانم لەسەر ئاستی سیاسەتمەدارێکی تاک تێبگەم کە ئەو دەیەوێت چاوەڕێ بکات بزانێت لە بەغدا چی روودەدات. بەڵام دەیڵێمەوە، ئەمە لە زیانی دیموکراسییە لە هەرێمی کوردستاندا.
 
رووداو: دوا پرسیارم لەبارەی دۆخی سلێمانیەوە ئەوە دەبێت، وەک باڵیۆزی یەکێتیی ئەوروپا و دیپلۆماتکارێکی رۆژئاوایی لە عێراق، هەستت چۆنە کاتێک دەبینیت هێزەکان، هێزە ئەمنییەکانی کوردستان، کە لەلایەن هاوپەیمانە رۆژئاواییەکانەوە راهێنانیان پێکراوە، چەکیان دراوەتێ، هەمان چەک لە ململانێیەکی سیاسیی ناوخۆییدا بەکاردەهێنن؟
 
تۆماس زایلەر: تۆ زۆر باش دەزانیت کە نەک تەنیا وڵاتانی ئەندامی یەکێتیی ئەورووپا، ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، شانشینی یەکگرتوو، وڵاتانی دیکەی رۆژئاوایی، ئێمە پشتگیری و یارمەتی و راهێنان بە هێزە عێراقییەکان دەکەین بۆ ئەوەی باشتر بن، بۆ ئەوەی بەڕاستی ببنە پیشەگەر، پێموایە ئەو ئامانجە لە خۆیدا جێی مشتومڕ نییە و ئەوە پابەندبوونێکە کە هەمانبووە، بەتایبەتی بۆ پشتگیریکردنی عێراق لە شەڕی دژی داعش، جا تاوەکو رادەیەک ئەمە هێشتا بەردەوامە.
 
ئێستا ئاشکرایە بیرۆکەی راهێنان بە خەڵک، راهێنان بە سەربازان، راهێنان بە گرووپە سەربازییەکانی دەوڵەت ئەوە نییە، کە بۆ بارودۆخی لەو جۆرە خراپ بەکاربهێنرێن، ئەوە خاڵێکی زۆر روونە، بەڵێ، من لەسەر ئەمە هاوڕام، بەڵام نابێت پێچەوانەکەی بکەین و بڵێین، باشە، ئێمە ئێستا پەروەردەکردن، راهێنان، بەرنامەی ئاڵوگۆڕ لەگەڵ هێزە سەربازییە شەرعییەکانی عێراق رادەگرین، چونکە ئەمە روویداوە، پێموایە ئەمە پێچەوانەی هەوڵەکان و هەموو ئەو سیاسەتە دەبێت کە پێکەوە لەگەڵ حکومەتدا و هەروەها لەگەڵ حکومەتی کوردیدا لە پێنج بۆ دە ساڵی رابردوودا پەرەمان پێداوە.
 
رووداو: هەڵبژاردنی عێراق نزیک دەبێتەوە، نیگەرانی هەیە کە رەنگە شتێک لە ناوچەکە رووبدات و ئەم هەڵبژاردنە لە کاتی خۆیدا، کە 11ی تشرینی دووەمە، نەکرێت ئێوە قسە لەگەڵ بەرپرسانی عێراقیدا دەکەن ئایا پێیانگوتوون کە نیگەرانن لە کردنی هەڵبژاردن؟
 
تۆماس زایلەر: من پەیامی پێچەوانە وەردەگرم، هەمووان نەک تەنیا ئامادەن هەڵبژاردن بکەن، بەڵکو تەنانەت پەرۆشن بۆ هەڵبژاردن، هەڵبژاردنیان دەوێت پێموایە کاتێکی زۆر گونجاویشە تۆ دەزانیت کە ئەنجوومەنی نوێنەران بە جۆرێک نیوە کارایە و ئێمە پێشهاتی زۆر زیانبەخشمان لە پەرلەماندا هەیە، چونکە دۆخەکە وایە من پەیامی ئەرێنیم وەرگرتووە لە لایەنە جیاوازەکانەوە کە هەڵبژاردن دەبێت بکرێت و راستییەکەی من گەشبینم کە دەکرێت، ئێستا ئەگەر شەڕێک هەڵبگیرسێت، ئاشکرایە دەبێت دیبەیتی ئەوە بکەین لە ئۆکراینا کە ئایا بەڕێز زیلینسکی نوێنەرێکی شەرعییە لە ناوەڕاستی کاتی شەڕدا، ئەوکاتە رەنگە ئیدی نەتوانرێت هەڵبژاردن بکرێت هەرچۆنێک بێت، ئێمە شاندێکی شارەزای هەڵبژاردن دابین دەکەین، نەک شاندێکی چاودێری کەواتە ئەگەر بتەوێت دەبێتە وەشانێکی بچووککراوەی پرۆسەیەکی یاوەریی هەڵبژاردن. هێشتا ئەمە لەسەر داوای کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان کراوە و من خۆشحاڵم کە دەتوانین ئەمە بکەین خەڵکێکی زۆر نایەن، بەڵام هێشتا جۆرێکە لە رێگا بۆ ئەوەی چاودێریی ئەوە بکرێت کە هەڵبژاردن چۆن بەڕێوەدەچێت، لە ئێستاوە تا ژماردنی کۆتایی دەنگەکان و ئەو شێوازەی کە ئەنجامەکەی لە کۆتاییدا بڵاودەکرێتەوە، ئەنجامەکان لە کۆتاییدا بڵاودەکرێنەوە ئێمە چاوەڕوانی هەڵبژاردنین و پێموایە ئەمە نیشانەیەکی زۆر باشی دیموکراسیبوونی وڵاتەکەتانە.
 
رووداو: پێشتر باسی زۆر پرۆژەمان کرد کە ئێوە کاریان لەسەر دەکەن لەگەڵ حکومەتی عێراق، بەشێک لەوە کۆچ بوو، باست لەوەکرد کە یەکێتیی ئەورووپا رەزامەندیی دەربڕیوە لەسەر 50 ملیۆن یۆرۆ بۆ عێراق، پلانەکە ئەوە بوو کە بۆ گەنجان و دروستکردنی هەلی کار خەرج بکرێت تاوەکو کۆچ نەکەن، دەتوانیت دوایین زانیاریم پێبدەیت لەبارەی ئەو پرۆژانەوە کاتێک باس دێتە سەر کۆچ؟
 
تۆماس زایلەر: با بابەتەکە کەمێک فراوانتر بکەم بە لەخۆگرتنی ئاوارە ناوخۆییەکانیش، چونکە بۆ ئێمە لە رووی تەکنیکییەوە، یەک بابەتە. پێشکەوتنی ئەرێنی هەیە و با یەکەمجار شتێک بڵێم کە پەیوەندیی پێوەی هەیە، هەرچەندە راستەوخۆ بەستراو نییە بە بەرنامەکانی ئێمەوە، دواین ئامار کە کۆمیسیۆنی ئەورووپا دەریخستووە لەبارەی گەڕاندنەوەوە وەک ئێمە لە رووی تەکنیکییەوە وای پێی دەڵێین و لەبارەی تێکەڵکردنەوەی کۆچبەرە نایاساییەکانی عێراقەوە لە ئەورووپا کە زۆرینەیان خەڵکی کوردستانن، گەڕاندنەوەکە زۆر باشتر بووە، لە رووی تەکنیکی و دیپلۆماسییەوە هاوکارییەکی زۆرباشە لەگەڵ دەسەڵاتدارانی عێراق، لەگەڵ باڵیۆزخانە و وڵاتانی ئەندام، بۆیە هیچ گومانێک نەبوو کە ئێمە هیچ رێکارێک لەسەر ئاستی ڤیزا بگرینەبەر، تۆ دەزانیت تێکەڵەیەک لەم دوو توخمە هەیە ئەگەر وڵاتێک لەسەر گەڕاندنەوەی کۆچبەرە نایاساییەکان هاوکاریمان بکات، ئەوا هیچ سزایەک لەسەر سیستەمی ڤیزا نادرێت کەواتە ئەوە هەواڵێکە کە من بەڕاستی خۆشحاڵم پێت بڵێم پەیوەندیی بە پرسیارەکەی دیکەوە هەیە.
 
 ئێمە بە گشتیی 60 ملیۆن یۆرۆمان لەبەردەستە بەشێک لەوە پێشتر خەرجکراوە، ئێمە بەردەوامین لە کارکردن لەسەر گەنجان، لەسەر راهێنانی پیشەیی و پەروەردەیی، بۆ نموونە لە هەڵەبجە، جۆرێک لە داواکاریم لە حکومەتی کوردستانەوە پێگەیشت بۆ درێژکردنەوەی ئەمە بۆ ناوچەی قەندیل، ئێمە سەیری دەکەین ئەگەر بتوانین یارمەتی خەڵک بدەین لەوێ بمێننەوە، بەڵێ، دەمانەوێت ئەمە بکەین کەواتە ئەمە بەردەوامە. 
 
بەڵام بۆچی من باسی ئاوارە ناوخۆییەکانیشم کرد، چونکە دیاردەیەکی نوێ هەیە کە دەبێت ئاگاداری بن، کە پێیدەڵێین کۆچ بەهۆی کەشوهەواوە، خەڵک لە باشوورەوە کە ئەمساڵ پلەی گەرمایان زیاتر لە 50 پلە بووە، ناتوانن چیدی لەوێ بمێننەوە من تەنانەت تێناگەم چۆن توانیویانە هەموو ئەو ماوەیە لەوێ بمێننەوەو زۆر قورسە، هیچ بنەمایەکی ئابووری نییە هیچ بنەمایەکی خێزانی نییە، ناتوانیت لەوێ بژیت بەهۆی دۆخی کەشوهەواوە کەواتە دیاردەیەکی نوێی کۆچی ناوخۆییش هەیە کە دەمانەوێت چارەسەری بکەین. دەیڵێمەوە بە دروستکردنی هەلی کار، بەڵام هەروەها بە هەبوونی سیستەمێکی حوکمڕانی لەگەڵ حکومەتی عێراقدا بۆ بەڕێوەبردنی رێکوپێکی ئەم لێشاوانە و نەک تەنیا بڵێین، ئۆو، ئێستا لێرە و لەوێ هەمانە و، چی بکەین؟ 
 
دوا خاڵ لەم چوارچێوەیەدا، کە پەیوەندیی بە داعشەوە هەیە، ئێمە لەگەڵ رێکخراوی نێودەوڵەتیی کۆچ رێککەوتووین، بۆ پشتگیریکردنی وەزیری کۆچ و کۆچبەران و راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی بە پێدانی 2.4 ملیۆن یۆرۆ، بۆ دامەزراندنی سیستمێکی زۆر قووڵ و کارا بۆ ناسینەوەی ئەو کەسانەی لە کەمپی هۆل دەگەڕێنەوە، پێش ئەوەی بگەڕێنرێنەوە و رەنگە بگوازرێنەوە بۆ شوێنی نیشتەجێبوونی بنەڕەتیی خۆیان یان بۆ شوێنی دیکە، ناسنامەیەکیان پێبدرێت کە بەهیچ شێوەیەک ساختە نەکرێت، تاوەکو بزانین ئەمە خاتوو "ئێکس"ـە، بەڕێز "وای"ـە و، منداڵەکانیش منداڵی بەڕێز "ئێکس" و خاتوو "وای"ـن. کەواتە ئەوەیە کە ئێستا پەرەی پێدەدەین، گرێبەستەکە رەنگە هەفتەی داهاتوو واژۆ بکرێت 2.4 ملیۆن، زۆر دیار نییە، بەڵام رێکارێکی زۆر ئامانجدارە بۆ یارمەتیدانی وەزیری کۆچ و کۆچبەران بۆ بەتاڵکردنەوەی کەمپەکان، هەروەها گەڕاندنەوەی ئەم کەسانە ئەمە دووبارە بۆ ئێمە پرۆسەیەکە کە بەشێکە لە سەقامگیرکردنی عێراق. جا من دەمەوێت ئەمە دووبارە بکەمەوە کە عێراقێکی سەقامگیر لە هەموو روویەکەوە، لە هەموو داواکاری و بوارێکدا، بۆ ئێمە ئامانجی سیاسیی سەرەکیی ساڵانی داهاتووشە.
 
رووداو: عێراق بە باشی هاوکاریی یەکێتیی ئەورووپا دەکات لە بارەی کۆچ و کۆچبەرە نایاساییەکانەوە، ئایا ئەمە مانای ئەوەیە کە ئێستا وڵاتانی ئەورووپایی، وڵاتانی ئەندام، رێکاری ئاسانتریان هەیە کاتێک باس دێتە سەر پێدانی ڤیزا بە هەڵگرانی پاسپۆرتی عێراقی؟
 
تۆماس زایلەر: بە پێچەوانەوەیە، با روونی بکەمەوە یاساکانی ڤیزا هەمان شتن کە پێشتر هەبوون، خەڵک وردبینییان بۆ دەکرێت، ئەگەر رووداوێکی ئەمنی یان پێوەری دیکە هەبێت، ڤیزاکان رەتدەکرێنەوە ئەگەر گەڕاندنەوە خراپ بێت، ئەوا رەنگە رێکاری نەرێنی زیادەی ڤیزا بسەپێنین، بەو پێیەی ئەمە ئەرێنییە خۆمان لە کردنی ئەمە دەپارێزین و پرۆسە ئاساییەکانی ڤیزا دەتوانن بەردەوام بن، کەواتە ئەمە، چۆن بڵێم باشترکردنێک یان سادەکردنەوەیەک نییە، بەڵکو دوورکەوتنەوەیە لە ئاڵۆزکردنی سیستمەکە، جا ئەوە خۆی لە خۆیدا سەرکەوتنێکی گەورەیە ئەمە وەک ئەوە دەردەکەوێت کە باشە، هەموو شتێک وەک خۆی دەمێنێتەوە بەڵام بۆ ئێمە ئەمە سەرکەوتنێکی گەورەیە لە هاوکارییەکەشماندا چونکە دەتوانین بەردەوام بین لەسەر پرۆسە ئاساییەکانی ڤیزا، دەیڵێمەوە ئەگەر نیگەرانیی ئەمنی هەبێت لەبارەی کەسی "ئێکس، وای، زێد"ـەوە، ڤیزای نادرێتێ ئەگەر مەرجەکانی دیکە جێبەجێ نەکرێن، پێی نادرێت، بەڵام هیچ ئاستەنگ و بەربەستێکی زیادە نییە بازرگانان دەبێت بتوانن گەشت بکەن، خوێندکاران دەبێت بتوانن گەشت بکەن لەژێر بارودۆخە ئاساییەکاندا.
 
رووداو: ئێوە کەسی گونجاون بۆ پرسیارکردن لەبارەی فڕۆکەوانیی عێراقەوە، هێشتا فڕۆکە عێراقییەکان ناتوانن بچنە ناو ئاسمانی ئەورووپاوە، ئەوەی من لە حکومەت دەیبیستم روون نییە من تەواو لە هۆکارەکە تێناگەم حکومەتی عێراق هەمیشە دەڵێت ئێمە پابەندین بە هەموو مەرجەکانی یەکێتیی ئەورووپاوە، ئێمە هەموو شتێک جێبەجێ دەکەین بە جۆرێک، ناڵێم ئەوان لۆمەتان دەکەن، بەڵام دەڵێن ئێمە هەموو مەرجەکانمان جێبەجێ کردووە رای ئێوە لەسەر ئەمە چییە؟
 
تۆماس زایلەر: ئەمە دەرفەتێکی باشە بۆ روونکردنەوەی شتەکان، تۆ راست دەکەیت، ئێمە لەگەڵ حکومەت، لەگەڵ دەسەڵاتی فڕۆکەوانیی مەدەنیی عێراق، لە دوو ساڵی رابردوودا زۆر لە نزیکەوە کارمان کردووە، دوو توخم هەیە، دوو پایە هەیە یەکەمیان کاتێک باس دێتە سەر هێڵی ئاسمانیی عێراقی یان هەر کۆمپانیایەکی دیکەی فڕۆکەوانیی عێراقی، بەڵام بەتایبەتی هێڵی ئاسمانیی عێراقی، هێڵی ئاسمانیی عێراقی لە رێگادایە بۆ جێبەجێکردنی داواکارییەکانی وردبینی کە سێ ساڵ لەمەوبەر داماننابوون، ئەوان ئێستا لە پرۆسەکەدان لەگەڵ یاتا (IATA)، دەسەڵاتی نێودەوڵەتیی هاتوچوۆی ئاسمانی لە کەنەدا، گرێبەستێکی یارمەتیی تەکنیکییان لەگەڵیان هەیە و کاری لەسەر دەکەن، گرێبەستەکە دوو ساڵ دەخایەنێت، بەپێی تێگەیشتنی من ساڵ و نیوێکی تەواو بووە و ئەوان لە ئاستی نزیکەی لە سەدا حەفتا و شتێک لە جێبەجێکردندان، ئەمە شتێکی تەواو تەکنیکییە، هیچی تر نییە دەبێت بەردەوام بن لە کردنی ئەمە، جێبەجێکردنی مەرجەکانی یاسا، رێکارەکان لە رێنوێنییەکانی سەلامەتیدا، زۆر شت لەسەر بنەمای رێکارەکانە کەواتە ئەوە یەک شتە، ئەوە لایەنە ئەرێنییەکەیە. 
توخمەکەی دیکە توخمێکی رێکخستنە کە ئەوەندە داواکارییەکی سیاسیی یەکێتیی ئەورووپا یان ئەورووپایی نییە، بەڵکو داواکارییەکە لە سەلامەتیی فڕۆکەوانیی نێودەوڵەتییەوە سەرچاوە دەگرێت، ئێمە داوا دەکەین کە عێراق یاسایەکی مۆدێرنی فڕۆکەوانیی هەبێت کە تێیدا بە روونی رێکخرابێت کە دەسەڵاتی فڕۆکەوانیی مەدەنی سەربەخۆ، بەتوانا و پیشەگەر بێت بۆ جێبەجێکردنی کاری سەلامەتی و ئەرکەکانی سەلامەتی، ئەمە ئێستادوانییە ئێمە پێکەوە لەگەڵ حکومەت یاسایەکمان داڕشتووە و لێرەدا دەبێت بەڕاستی ستایشی حکومەت بکەم بە گشتی لەسەر هاوکارییە باشەکەیان لەگەڵ ئێمە، ئێمە پێکەوە پرۆژەیاساکەمان نووسیوەتەوە یاساکە لە مانگی کانوونی یەکەمدا چووە پەرلەمان.
 
من لە مانگی شوباتدا سەرۆکی لیژنەی گواستنەوەم بینی، دڵنیا کرامەوە کە کار لەسەر یاساکە دەکرێت و هیچ رووی نەداوە، من پێشنیارم کرد کە ئامادەبم بۆ پرسیارەکان هیچ پرسیارێکم لێ نەکراوە، ئێستا من ناتوانم پێت بڵێم بۆچی وایە، بەڵام ئەنجامەکەی روونە، پرۆسەی ئازادکردنی فڕۆکەوانی و گواستنەوەی ئاسمانیی عێراق بۆ ئەورووپا ئێستا لەلایەن پەرلەمانەوە راگیراوە و رێگریی لێکراوە، جا ئەوە جێگەی داخە.
 
رووداو: کەواتە بە کردەوە ئێوە بە حکومەت و پەرلەمانی عێراق دەڵێن، یاساکە تێبپەڕێنن و ئاسمانەکانتان بۆ دەکرێنەوە؟
 
تۆماس زایلەر: دەستبەجێ نابێت، بەڵام ئەوە هەنگاوی سەرەکییە کە دەبێت بگیرێتەبەر، جا یاساکەش ئامادەیە. دەیڵێمەوە، ئێمە هەمیشە ئامادەین بۆ یارمەتیدان و پشتگیریکردنی ئەمە، من بۆم دەرکەوت کە لە سەرەتادا کە لێرە خزمەتم دەکرد زۆر تێنەگەیشتن هەبوو، پێموایە ئەوەی ئێمە کردوومانە و بەدەستمان هێناوە روونکردنەوەی هەموو ئەمانە بووە، ئێستا تۆپەکە لە گۆڕەپانی پەرلەماندایە و لای ئێمە نییە، لای حکومەت نییە، لای ئاژانسی سەلامەتیی ئەورووپا نییە، لای پەرلەمانە.

 

 

کۆمێنتەکان

وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه‌

کۆمێنتێک دابنێ

داواکراوە
داواکراوە
 

دوایین هەواڵەکان

هەڤپەیڤینی رووداو لەگەڵ فوئاد حوسێن، وەزیری دەرەوەی عێراق

فوئاد حوسێن باسی پێکهێنانی حکومەت و پۆستی سەرۆککۆماری عێراق دەکات: "ئەمە زەنگی مەترسییە"

فوئاد حوسێن، وەزیری دەرەوەی عێراق لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ تۆڕی میدیایی رووداو باسی چەندین پرسی کرد، لەوانەش پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتەکانی عێراق و هەرێمی کوردستان، پرسی پۆستەکانی سەرۆککۆمار و وەزیری دەرەوەی عێراق، ناکۆکیی لایەنە کوردییەکان و شەڕی میدیایی میدیاکانی پارتی و یەکێتی