رێککەوتنی شنگال و قسەی هەموو لایەنەکان لە مێزگردێکی رووداودا

 

 

قسەکەرانی سەرەکی مێزگردەکە شنگالییەکان خۆیان بوون، کە لەنێو ئەوانیشدا بۆچوونی جیاواز لەبارەی رێککەوتنەکە هەیە، بەڵام لە سەرووی هەموو بۆچوونە جیاوازەکانیشەوە، نوێنەری میری ئێزدییان دەڵێت "عێراق گرنگی بە خەڵکی شنگال نەدا" بۆیە داوادەکات شنگال بکرێتە پارێزگایەکی سەر بە هەرێمی کوردستان. فەرماندەی هێزەکانی ئێزیدخان-یش دەڵێت "دەبێت لە دانانی ئیدارەی نوێ بۆچوونی خەڵک وەربگیرێت". 

 

رۆژی 10-10-2020 حکومەتی عێراق و هەرێمی کوردستان، لەپێناو گەڕاندنەوەی ئاسایش و سەقامگیری و ئاساییکردنەوەی دۆخی شارۆچکەی شنگال رێککەوتنێکیان واژۆکرد و نێوەڕۆکەکەی بڵاوکرایەوە.

 

 

 

عەلی تەتەر، پارێزگاری دهۆک یەکێک بوو لە بەشداربووانی مێزگردەکەی ناوەندی لێکۆڵینەوەی رووداو و  رایگەیاند؛ رێککەوتنی ئاساییکردنەوەی دۆخی شنگال دەستپێکێکی "گرنگە" بۆ نزیکبوونەوەی هەرێمی کوردستان و عێراق.

 

تەتەر هەروەهادەڵێت: "ئەو رێککەوتنە یەکێک لە گرنگترین ئەو رێککەوتنانەیە کە لە سەردەمێکی زۆر هەستیاردا لەنێوان حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراقی فیدراڵ کراوە، دەستپێکێکی زۆر گرنگە ئەگەر ئەو رێککەوتنە سەر بگرێت و بەباشی جێبەجێ بکرێت، بێگومان دەبێتە ئەگەری نزیکبوونەوەی حکومەتی فیدراڵ لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان و دەبێتە کلیلی چارەسەر بۆ گەلێک کێشەی دیکە لەنێوان حکومەتی عێراقی فیدراڵ و حکومەتی هەرێمی کوردستان".

 

پارێزگاری دهۆک هیواخوازە ئەو رێککەوتنە وەکو خۆی "بەشێوەیەکی شەفاف و بێ پێچ و پەنا" جێبەجێ بکرێت. چونکە وەک خۆی دەڵێت: "دەکرێت ببێتە کلیلی چارەسەر بۆ ناوچەکانی دیکە کە دەکەونە چوارچێوەی ماددەی 140ی دەستووری عێراق. بە هەمان شێوە رێککەوتنیان لەبارەوە بکرێت و دۆخی ئەو ناوچانە ئاسایی بکرێتەوە و کێشەکانیان چارەسەر بکرێت، چونکە وەک دەزانین لە دامەزراندنی حکومەتی عێراقەوە تاوەکو ئێستا بە شەڕ کێشەکانی عێراق چارەسەر نەبوون، هیچ کاتێکیش نەمانتوانیوە بە رێگەی شەڕ هیچ بابەتێک چارەسەر بکەین و یەکلایی بکەینەوە. هەر کێشەیەک چارەسەر کرابێت لە رێگەی دیالۆگ و گفتوگۆوە بووە. بۆیە رێگە دروستەکە ئەوەیە بە رێککەوتن و دیالۆگ و گفتوگۆ لەنێوان هەردوو حکومەتدا ئەو بابەتانە چارەسەر بکرێن".

 

کاتێک باسی رێککەوتن دەکرێت، لەنێوان دوو لایەن یان چەند لایەنێکدایە، واتە دەبێت هەردوولا ئاگاداری چۆنێتی جێبەجێکردن و بەڕێوەچوونی ئەو رێککەوتنە و بەند بە بەندی بن، بەڵام پارێزگاری دهۆک دەڵێت: "بەداخەوە تاوەکو ئێستا لایەنی دووەم کە حکومەتی هەرێمی کوردستانە وەکو پێویست لە شنگال نییە تاوەکو چاودێریی بەڕێوەچوونی ئەو رێککەوتنە بکات، کە ئایا ئەو خاڵ و بەندانەی لە رێککەوتنەکەدا دەستنیشانکران بە چ شێوەیەک و چۆن جێبەجێ دەکرێن. چونکە وەک ئەوەی ئێمە دەیبینین و گوێمان لێ دەبێت و ئەو راپۆرتانەی لە شنگالەوە دەگاتە ئێمە، هەندێک لە بەندەکانی رێککەوتنەکە وەکو خۆی جێبەجێ ناکرێت".

 

 

جەهوەر عەلی، نوێنەری میری ئێزدییان، هەر لە سەرەتای قسەکانیدا کە لە مێزگردەکەدا کردنی، کێشەی سەرەکی شنگالی بەستەوە بەوەی کە تاوەکو ئێستا پارێزگا نییە، ئەو داوادەکات "شنگال ببێتە پارێزگایەکی سەر بە هەرێمی کوردستان، چونکە ئەوە رێگەی سەرەکییە بۆ ئەوەی خەڵکی شنگال لە کێشە رزگاریان ببێت". 

 

نوێنەری میری ئێزدیان رەخنەی لە حکومەتی عێراق گرت، کە دوای هێرشی داعش بەپێی پێویست ئاوڕی لەو کارەساتە نەداوەتەوە، بەڵام ستایشی گرنگیپێدانی هەرێمی کوردستان و بەتایبەتیش نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەکات و دەڵێت: "تەنیا هەرێمی کوردستان چاوی لە شنگال بووە، هەر ئەوەبوو سەرۆک نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان نووسینگەیەکی دامەزراند بۆ رزگارکردنی دایک و خوشکەکانمان لە دەستی داعش، تاوەکو ئێستاش زیاتر لە 3 هەزار کەس رزگارکراون".

 

نوێنەری میری ئێزدیان داواشیکرد، ئەگەر دەرفەت بدرێت حکومەتی خۆجێیی بگەڕێتەوە شنگال، "دەمانەوێت رۆڵ بدرێتە ئەو شەڕڤانانەی کە خوێنی خۆیان رشتووە، کە سەتان شەهیدمان داوە لەسەر چیای شنگال، دەمانەوێت رۆڵ بدرێتە ئەو هێزانەی شەڕی سەر چیای شنگالیان کرد".

 

نوێنەری میری ئێزدیان بەمشێوەیە پێناسەی شنگالی کرد: "شنگال گرنگی خۆی هەیە، چونکە ناوچەیەکی ستراتیجییە و نزیکی سنووری سووریایە، بۆیە ململانێیەکی زۆر لەسەر شنگال هەیە، هەم ململانێی هەرێمی و هەم نێودەوڵەتی لەسەر هەیە، بە داخەوە خەڵکی شنگال بوونە قوربانی ئەو ململانێیانە". بۆیە هیوا دەخوازێت، حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان، "بە تایبەتیش حکومەتی عێراق" ئەو رێککەوتنەی کە کراوە بە زووترین کات جێبەجێ بکرێت، "پێویستە حکومەتی هەرێمی کوردستانیش ئاگاداری هەنگاوەکانی جێبەجێکردنی رێککەوتنەکە بێت کە گەیشتووەتە چ قۆناخێک".

 

جەهوەر عەلی هەر لەبارەی رێککەوتنەکە گوتی: "ئێمە دەمانەوێت خەڵکی شنگال بە تایبەتی بەشدارییان لەو رێککەوتنەدا هەبێت، بۆ ئەوەی بزانین شنگال بە کوێ گەیشتووە و چۆن دەبێت، چونکە شنگال وێرانە و ئاسایشی نییە. هیوامان لە حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەوەیە هێزە ناشەرعییەکانی شنگال دەربکرێن و رێککەوتنەکە جێبەجێ بکرێت، حکومەتی عێراق لەگەڵ هێزەکانی پێشمەرگە بگەڕێنەوە بۆ ئەوەی خەڵکی شنگال متمانەیان بۆ دروست ببێت و بگەڕێنەوە و ماڵەکانیان ئاوەدانی بکەنەوە".

 

 

سەعید ئەلجیاشی، راوێژکار لە ئاسایشی نیشتمانی عێراق، باسی نێوەڕۆکی جێبەجێکردنی رێککەوتنی شنگالی کرد و رایگەیاند: "هێزە چەکدارەکانی ناو شنگال بە حەشدی شەعبی و گرووپەکانی دیکەشەوە بە هاوئاهەنگی لە شنگال کشاونەتەوە و زیاتر لە 80 لەسەدیان لە شارەکە کشاونەتەوە و دوو بارەگا ماون و کار بۆ دەرچوونیان دەکەن لە شنگال. سوپای فیدڕال لە خاڵەکانی دەرەوەی شار جێگیر بووە".

 

ئەلجیاشی ئاماژەی بەوەشکرد، کە پۆلیسی شنگالیش وا ئێستا دروستدەکرێن بە دامەزراندن یان ئامادەکردنیان لە چوارچێوەی پۆلیسی نەینەوا، بیرۆکەیەکیش هەیە بۆ دامەزراندنی فەوجی فریاکەوتنی پۆلیسی شنگال بە جۆرێک ئەو فەوجانە لە گەڕاندا بن لە سنوونێ و ناوچەی دیکە بە روانین لەو ئاستەنگانەی لەسنووری شنگال هەن.

 

لە وەڵامی ئەو پرسیارەی ئایا رێککەوتنەکە وەک خۆی جێبەجێ دەکرێت؟، راوێژکارەکەی ئاسایشی نیشتمانیی عێراق گوتی: "بەگوێرەی هەڵسەنگاندنی حکومەتی فیدراڵی کارەکە بە باشی دەڕوات، رۆژانە هەنگاو بە هەنگاو بەرەوپێش دەچین، نەوەستاوین و نەگەڕاوینەتەوە، تەنانەت بۆ  ئاستەنگە لاوەکییەکانیش پەیوەندیمان لەگەڵ هەموو لایەنەکان هەیە، هەموو ئەوانەی لە شنگالن بەهەموو جۆرەکانیان، هەموو پەیوەندییەکانیش بۆ جێبەجێکردنی رێککەوتنی شنگالە، ئەو رێککەوتنە بەڵگەیەکی فەرمییە لەنێوان حکومەتی فیدراڵی و حکومەتی هەرێمی کوردستان، بەوردی خوێندنەوەی بۆ کراوە و بە وردەکارییەوە کە رەنگە لێرە نەتوانین بیڵێین، بەڵام گەیشتینە ئەو بەڵگەنامەیەی رێککەوتووین لەسەری".

 

 

حەیدەر شەشۆ، فەرماندەی هێزەکانی ئێزیدخان رایگەیاند، کە ئاگایان لە وردەکاریی چۆنێتی جێبەجێکردنی رێککەوتننامەی ئاساییکردنەوەی دۆخی شنگال نییە و نیگەرانن وەکو جارانی پێشوو ئیدارەیەکی نوێ بەسەر خەڵکی شنگالدا فەرز بکرێت. داوایکرد کە بەبێ وەرگرتنی بۆچوونی خەڵکی شنگال ئیدارەی نوێ بۆ شارەکە دانەنرێت.

 

شەشۆ تەواو پێچەوانەی راوێژکارەکەی ئاسایشی نیشتمانیی عێراق قسەی کرد و بەشێکی قسەکانیشی رەتکردنەوە. فەرماندەکەی ئێزیدخان نیگەرانییەکانی بەمشێوەیە باسکرد "بەداخەوە کاتێک گوێمان لە گەلێک لایەنی حکومی دەبێت، هەم حکومەتی عێراق و هەم هەرێمی کوردستان وەکو ئەوە وایە خەڵکی شنگال وەکو هەموو خەڵکی دیکەی عێراق گەیشتبێتە مافی خۆی و لە هیچ شتێکیان کەم نەبێت، بەڵام بە بینینی ئێمە وانییە، ئەوەی دەگوترێت دوورە لە راستییەوە".

 

سەبارەت بە رێککەوتنی شنگالیش دەڵێت: "رێککەوتنی شنگال جێگەی رەزامەندی ئێمەیە ئەگەر بێت و بەشێوەیەکی راست و دروست جێبەجێبکرێت، هەنگاوەکانی جێبەجێکردنی ئەو رێککەوتنە وەک دەگوترێت بەپێی پێویست کاری لەسەر کراوە، راست نییە. لە راستیدا گەلێک کەموکوڕی لەو رێککەوتنەدا هەیە، ئەو لایەنانەی لەنێو ئەو رێککەوتنەدان و دەڵێن بەپێی رێککەوتنەکە دەبێت لە شنگال بچنە دەرەوە، ئێمە دەبینین بە شێوەیەکی دیکە لەژێر ناوێکی دیکە کە ئەمڕۆ حکومەتی عێراق مامەڵەیان لەگەڵدا دەکات و جارێکی دیکە دەیانهێنێتەوە گۆڕەپانەکە بەبێ ئەوەی پەیوەست بێت بە هیچ یەکێک لە بەندەکانی رێککەوتنەکە".

 

لەبارەی ئەوەشی کە ئایا داواکاریی ئەوان چییە لە جێبەجێکردنی رێککەوتنەکەدا، حەیدەر شەشۆ گوتی: "لەسەر رێککەوتنەکە داواکاری ئێمە ئەوەیە رەچاوی خەڵکی شنگال بکرێت، خەڵکی شنگال و بە تایبەت ئێزدی دەبێت لایەنی هەرە گرنگ بن لەو رێککەوتنەدا، چونکە تاوەکو ئێستا ئەوان رۆڵیان لەو رێککەوتنەدا نییە. ئەو خاڵەی کە باس لەوە دەکات 2500 پۆلیسی خۆجێیی کە لەو رێککەوتنەکە ئاماژەی پێدراوە، تاوەکو ئێستا هیچ هەنگاوێکی بۆ نەنراوە و ئێمە وەکو خەڵکی شنگال لەوبارەیەوە ئاگادار نەکراوینەتەوە، ئەگەر دەڵێن هەزار لە شنگال و 1500 لە دەرەوەی شنگال.. میکانزمەکانی چین و چ هەنگاوێک نراوە، ئاگاداری ئەو بابەتە نین و دوورین لەو بابەتە بە هەموو شێوەیەک".

 

حەیدەر شەشۆ لەبارەی پرسی ئیداریی شنگالیش قسەی کرد و گوتی: "لە پرسی ئیداریدا مەترسی زۆر گەورە هەن، هەردوو حکومەت لەوبارەیەوە رێککەوتن و بەبێ ئەوەی رای شنگالی لەسەر وەربگیرێت، ئەوەی بەشداریش بووبێت تەنیا خۆی بووە رای خەڵکی شنگالی پێنەبووە. ئێمە داوا دەکەین بەبێ ئەوەی هیچ کێشەیەک دروست ببێت لە لایەنی ئیدارییەوە هیچ هەنگاوێک نەنرێت تاوەکو رای خەڵکی شنگال وەرنەگیرێت، چونکە سەپاندنی ئیدارەیەک بەسەر شنگال جارێکی دیکە ئێمە دەگەڕێنێتەوە چوارگۆشەی سفر".

 

لە کۆتایی قسەکانیشیدا هیوای خواست هەموو لایەنەکانی ئەو رێککەوتنە، رەچاوی نیگەرانییەکانی خەڵکی شنگال بکەن و گوتیشی: "بەڵێ شنگال بە تەنیا هی ئێزدییەکان نییە".

 

حەسۆ ئیبراهیم، جێگری بەڕێوەبەری خۆسەری شنگال جەختی لەوەکردەوە، کە ئەوان لە سەرەتادا وەک بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر دژی رێککەوتنی هەولێر و بەغدا بوون لەبارەی شنگال، هۆکارەشی بۆ ئەوە گێڕایەوە کە پێیانوایە "رای خەڵکی شنگالی تێدا نەبوو". 

 

جێگری بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەری شنگال جەختدەکاتەوە، کە ئەو رێککەوتنەی لەنێوان باشووری کوردستان و حکومەتی عێراق کراوە، ئەوان وەکو خەڵکی ئێزدی و وەکو بەڕێوەبەرایەتی خۆسەر دژی نین، بەڵکو دەڵێت: "خوازیارین ئەو ناکۆکییەی لەنێوان بەغدا و هەولێر بە دیالۆگ و گفتوگۆ چارەسەر بکرێت". زیاتر لەبارەی پەیوەندییەکانی هەولێر و بەغدا قسەی کرد و گوتی: "زۆر خاڵی دیکە هەن بۆ ئەوەی هەولێر و بەغدا رێککەوتنی لەسەر بکەن، با رێککەوتن لەسەر جینۆساید و ماڵوێرانی ئێزدییەکان بکەن، دەتوانن لەسەر پرسی کەرکووک، سنوور و نەوت رێککەوتن بکەن".

 

حەسۆ ئیبراهیم لە قسەکانیدا لەبارەی رەوشی ئاسایشی شنگال دەڵێت: "ئەوەی لە هەمووان زیاتر ئەمنیەتی شنگال دەخوازێت ئێمەین، ئەمڕۆ شنگال لە بەغدا و هەر جێگایەکی دیکە ئارامترە، با کەس نەڵێت شنگال ئامن نییە، شنگال ئەمانە. لە ساڵی 2017وە لەو کاتەوە پێشمەرگە لە شنگال چووەتەدەر تاوەکو ئەمڕۆ کێشەیەکی گەورە لە شنگال دروست نەبووە، شنگال لە رووی ئەمنییەوە 100٪ـە نەک 95٪".

 

سەبارەت بە ئاوەدانکردنەوەی شنگالیش دەڵێت: "ئێمە لە هەموو کەسێک زیاتر خوازیاری ئەوەین شنگال ئاوەدانبکرێتەوە، بەڵام بە شێوەیەکی فەرمی خەڵکی شنگال ئەو کارە بکات، نەک لایەنی دیکە بێت و بەرژەوەندی کەسی خۆی جێبەجێ بکات".

 

مانەوەی هێزە نافەرمی و دەرەکییەکان لە شنگال یەکێک لە کێشەکانی بەردەم جێبەجێنەکردنی رێککەوتنی شنگالە، بۆئەوەش ئاماژە بە مانەوەی هێزەکانی سەر بە پەکەکە و نزیکەکانیان دەدرێت، حەسۆ دەڵێت: "کاتێک باس لە هێزی نافەرمی دەکرێت لە شنگال، باسی ئێمە دەکرێت، بەڵام هێزێک کە لە هەموویان زیاتر فەرمی بێت لە شنگال و عێراق ئەوە ئێمەین، ئەوەی ئەمڕۆ شەرەف و نامووسی عێراقی پاراستووە هێزە سەربازییەکانی ئێمەیە یەبەشە و یەجەشە و کوڕ و کچەکانی ئێزیدخانن، ئەوەی عێراقی هێشتەوە ئەمڕۆ لە شنگال بتوانێت بژیێت و ئەمڕۆش عێراق بتوانێت بێتە شنگال ئێمەین، ئێمە 3 ساڵە خزمەتی میللەتمان کردووە و ئیدارەی میللەتی خۆمان داوە. ئەوەی لە هەموویان زیاتر ئەمنیەتی پاراستووەو رێگەی نەداوە کێشە دروست ببێت، ئێمەین".

 

 

مەحما خەلیل، قایمقامی شنگال، ئیدارەی ئێستای شنگال بە "شەرعی" دەزانێ و رایگەیاند لەبەر نەبوونی ئاسایش نەیتوانیوە بگەڕێتەوە شارەکە. مەحما خەلیل ئاماژەی بەوەکرد کە خەڵکی شنگال لە هەڵبژاردنەکان دەنگیان داوەتە پارتی دیموکراتی کوردستان و پێویستە لە دانانی قایمقام رێز لە دەنگی خەڵکی شنگال بگیرێت. بەگوتەی مەحما خەلیل کلیلی چارەسەری کێشەی شنگال گەڕانەوەی سەقامگیری و "چوونە دەرەوەی هێزە ناشەرعییە چەکدارەکانە". 

 

مەحما خەلیل لەبارەی رێککەوتنی شنگال لەنێوان حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق دەڵێت "بە رێککەوتنێکی دەستووریی دەبینین بۆ ئاساییکردنەوەی دۆخی ئەمنی، رێککەوتنێکی یاساییە وەکو یاساکانی عێراق و خەڵکی شنگال دەیخوازێت، پشتیوانی نێودەوڵەتی بۆ ئەو رێککەوتنە زۆر بەهێزە، ئامادەبوونی نوێنەری نەتەوەیەکگرتووەکانیش لەر رێککەوتنە ئەویش شەرعیەتێکی نێودەوڵەتییە".

 

لەبارەی ئاگادارییان لە چۆنێتی جێبەجێکردنی رێککەوتنەکە، قایمقامی شنگال دەڵێت: "ئێمە پێمانوایە رێککەوتنی شنگال بەشێوەیەکی شکڵی بەڕێوەدەچێت، ئێمەش وەکو زانیاری و وەکو ئیدارەی شنگال کە رۆژانە راپۆرت و زانیارییەکانمان بەدەست دەگات لەبارەی هەڵسەنگاندنی دۆخی ئەمنی و خزمەتگوزاری، هەموو زانیارییەکانیش لە رێگەی ئێمەوە دەدرێتە وەزارەتی کۆچ و کۆچبەران، خەڵکێکی زۆر گەڕاونەتەوە شنگال، بەڵام حکومەتی عێراق کەمتەرخەمە لەرووی قەرەبووکردنەوە و چارەسەرکردنی دەروونی و ئامادەکردنەوەیان".

 

لەبارەی کشانەوەی هێزەکان و رەوشی سەربازی مەعما خەلیل ئەم زانیارییەی گوت: "لە رووی سەربازییەوە، هەندێک لە هێزە چەکدارەکان جلوبەرگەکانیان لە سەربازییەوە کردووەتە مەدەنی، ئاڵای خۆیان گۆڕیوە، بارەگای خۆیان گۆڕیوە و چوونەتە نێو چیای شنگال، کە هیواو بەرخودانی شنگال و ئومێدی ئێزدیانە لە دوێنێ و ئەمڕۆ و سبەی، ئەو چیایە خۆی لە 74 فەرمان کردووەتە خاوەن، 74 جار ئێمەی رزگار کردووە لە قڕکردنمان، بەڵام ئەمڕۆ ئەو چیایە داگیرکراوە بە دەستی هێزێکی ناعێراقی و ناشەرعی، حیزبێکی ناشەرعی لەژێر چاوی دەوڵەتی عێراق هاوکاری لۆجیستی دەکات. من بەرگەی بەپرسیاریێتی یاسایی ئەو قسەیە دەگرم، ئەگەر ئەمڕۆ سوپای عێراق بتوانێت ئەو چیایە کۆنترۆڵ بکات و پاکی بکاتەوە لەو هێزە ناعێراقی و ناشەرعی و نادەستووریە، کە بوونەتە رێگر بۆ پێکەوەژیان لە شنگال، ئەویش پەکەکەیە، خەڵکی شنگالیش بە کوردی و کورتی دەڵێن تاوەکو ئەو هێزە نەچێتە دەرەوە ناگەڕێنەوە".

 

وەڵامی حەیدەر شەشۆ، فەرماندەکەی هێزی ئێیدخانیشی دایەوە کە گوتی لە رێککەوتنی شنگالدا رای خەڵکی شنگال وەرنەگیراوە و دەڵێت: "بەپێی بەرکەوتەی هەڵبژاردنی ئێمە وەکو لایەنی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان لە هەڵبژاردنەکاندا 17 ئەندامی ئەنجوومەنی قەزای شنگال خەڵکی شنگال بوون، ئەوان دەنگیان بە شەرعیەتی شنگال دا، دەنگیان بە 3 قایمقامی ئێزدی خەڵکی شنگال دا. باشە بەرکەوتەی هەڵبژاردن بەغداو هەولێر و موسڵ رێزی لێدەگرێت بۆ لە شنگال رێزی لێناگیرێت؟ خەڵکی شنگال زیاتر باوەڕیان بە پارتی دیموکراتی کوردستان داوە. بۆیە دەبێت رێز لە بەرکەوتەی هەڵبژاردن بگیرێت".