پارێزگاری کەرکووک بۆ رووداو: لەنێوان کەرکووک و پەرلەمانی عێراق کەرکووک هەڵدەبژێرم

 

 

پارێزگاری کەرکووک کە هاوکات سەرلیستی حیزبەکەشە لە کەرکووک لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ رووداو کە سەنگەر عەبدولڕەحمان پێشکێشی کرد  روو لەدەنگدەری هەموو لایەنەکان لە کەرکووک دەکات و دەڵێ :" داوا لە کۆمەڵانی خەڵکی کەرکووک دەکەم دەنگی خۆیان بە فیڕۆنەدەن و نەسووتێنن، دەنگ نەدەن بە لیستێک کە وەکو چۆن دەڵێن ناتوانێت کورسییەک بەدەستبهێنێت.''

 

رێبوار تەها لەبارەی هەڵبژاردنی پەرلەمان یان مانەوەی وەکو پارێزگار لە ئەگەری دەرچوونی دەڵێ :"ئەگەر بە ویستی خۆم بێت، کەرکووک بۆ من لە پێش هەموو شتێکەوەیە.''

 

لە هەڤپەیڤینەکەیدا لەگەڵ رووداو پارێزگاری کەرکووک باسی پرۆژەکان دەکات و دەڵێ :" ساڵی 2025 بێ بودجە بووین بەڵام نەمانهێشت پڕۆژەکان بوەستن .

 

 

 

رێبوار ته‌ها: سوپاس کاک سه‌نگه‌ر، رێز و سڵاوم بۆ هەموو بینەرانی کەناڵی رووداو، بە دڵنیاییەوە کەرکووک یەکێکە لەو شارانەی هەڵبژاردنی تێدا دەکرێت، لە یاساکەش روونە ئەگەر لە شارێک هەڵبژاردن نەکرێت، دەبێت لە هەموو شارەکان نەکرێت،یاسای هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران و ئەنجومەنی پارێزگاکان زۆر روونە، بۆیە هەڵبژاردن دەبێت لەسەرتاسەری عێراق بکرێت، هەروەها لە کەرکووکیش.

 

 

رێبوار تەها: لە ماوەی رابردوودا کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنی عێراق روونكردنەوەیدا،ئەوان کاری خۆیان کردووە، بەڵام لایەنەکانی دیکەی پەرلەمانی عێراق، زۆر جار داوای وردبینیکردنی تۆماری دەنگدەرانیان کردووە،کورد هیچ کات دژی ئەوە نەبووە وردبینییەکە بکرێت و هیچ لایەنێکی کوردی لە پەرلەمانی عێراق دژی ئەو وردبینییە نەبووە، بەڵام بابەتەکە دەگەڕێتەوە سەر ئەو میکانیزمەی دیاریکراوە بۆ وردبینییەکە. وردبینیکردنی تۆماری دەنگدان لە کەرکووک نییە، بەڵکو لە لایەنە پەیوەندیدارەکانە لە کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن و ئەو وەزارەتە پەیوەندیدارانەی دیارکراوە، لە ماوەی رابردوودا کۆمیسیۆن روونكردنەوەی تەواوی لەسەر ئەم بابەتە دابوو. 

 

 

رێبوار تەها: ئەو بابەتە لە حکومەتی فیدراڵ و ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقە، لەم ماوەیەدا من لەگەڵ جەنابی سەرۆککۆماری عێراق کە بانگهێشتی کردم ،یەکێک لەو پرسانەی قسەمان لەسەری کرد، سەرژمێری بوو ،دیارە لە کەرکووک ئێمە هیچ کێشەیەکمان نییە، سەرژمێری لە کەرکووک دەتوانم بڵێم تاکە شارە هیچ پێشێلکارییەکی تێدا تۆمار نەکرا، بە شێوەیەکی زۆر جوان و کارگێری کراوە، بەپێی هەموو ئەو راپۆرتانەی لیژنە تایبەتەکان لە بەغدا هاتبوون و بەرزکرانەوە.

 

لە کەرکووک پرۆسەکە زۆر بە رێکوپێکی و بە جوانی و بێ هیچ پێشێلکارییەک بەڕێوەچوو. ئەوەی ماوەتەوە، لای حکومەتی فیدراڵە، لەگەڵ شارەکانی دیکە هەرێمی کوردستان، هەندێک شوێن و گوند هەیە نزیکەی شەش ناوچەن بەڕێوەبردنیان سەر بە کەرکووکە و سەرژمێرییەکەیان لە کەرکووک کراوە، ئەگەر برادەران لە هەرێمی کوردستان بیانەوێت لەسەر هەرێمی کوردستان بێت، کە شتێکی وا باس کراوە، یان سەیری سنووری ئیدارەی کەرکووک بکەین، دەبینن کە سنووری ئیدارەی کەرکووکن.

 

 

رێبوار تەها: بەڵێ  بە دڵنیاییەوە، نە تەنیا ئێمە، بەڵکو خەڵکی ئەو ناوچانەش خۆیان دەزانن؛ هەموویان  لەرووی بەڕێوەبردنەوە سەر بە کەرکووکن، حکومەتی خۆجێی کەرکووک پڕۆژەیان بۆ دەبات، بەڵام پێدەچێت بەرێکەوتن بێت لەگەڵ ئەو شار و شارۆچکانەی هەرێمی کوردستان کە نزیکەی شەش ناوچەن، ئەو بابەتە نەبووەتە کێشە، بەڵام قسەیەکیش لەسەر ئەم بابەتە کراوە لەگەڵ برادەرانی هەرێمی کوردستان.

 

 

رێبوار تەها: بەپێی مادەی 140 مامەڵەیان لەگەڵ کراوە، ئەو برادەرانەی پێشوو خۆیان ناونووس کردووە  لە ماوەی ئەو 21 بۆ 22 ساڵەدا، کە گەڕاونەتەوە شوێنی خۆیان، پەڕاویشیان گەڕاوەتەوە و کارتی دەنگدانیشیان گەڕاوەتەوە ناوچەکانی خۆیان، بەڵام ئەوانەی مامەڵەی مادەی 140ـیان نەکردووە، ماونەتەوە لە شوێنی خۆیان، پەڕاو  و کارتی دەنگدانیشیان هەر لە کەرکووک دەمێنێتەوە، بۆخۆت دەزانی ئەوانەی مادەی 140، کاتی خۆی ئەم لیژنەیە دروست بوو لە کەرکووک، خەڵک خۆی چوو مامەڵەی پێشکێش کردووە، ئەوەی کە چوو مامەڵەی پێشکێش کردووە، 10 ملیۆن دینارەکەی یان 20 ملیۆن دینارەکەی وەرگرتووە، ئەوە هەموو رێوشوێنە یاساییەکانی بۆ کراوە. بەڵام ئەوانەی لەم ساڵانە هاتوون، ئەوە کارتی دەنگدانیان هەر لە شوێنی خۆیانە، بۆ نموونە ئەگەر لە سەڵاحەدین یان دیالە هاتوون، دەنگدانەکانیان لەسەر شارەکانی خۆیانە، دەنگدانەکانیان بۆ کەرکووک نییە.

 

 

رێبوار تەها: من سوپاست دەکەم بۆ ئەم پرسیارە. لە ساڵی 2003ـەوە ئاوارەکان گەڕاونەتەوەوبەپێی مادەی 140، یەکێک لە مەرجەکان ئەوەیە پارچەیەک زەوی بدرێتەوە بە هەموو ئاوارەیەک مادەی 140 دەیگرێتەوەو لە 2003ـەوە تاوەکو ئەو کاتەی ئێمە حکومەتی کەرکووكمان وەرگرت، یەک ئاوارەی کورد لە کەرکووک و دەوروبەری مادەی 140 زەوی وەرنەگرتبوو. بەڵام ئێمە پێش ماوەیەک دەستمان بەم پڕۆسەیە کرد و زەویمان دا بەو خێزانانەی کە مادەی 140 دەیانگرێتەوە، زەوی لە حکومەتەوە تاپۆی هەیە و هیچ زیادەڕۆییەکی نییە. هەموو رێوشوێنە یاساییەکانمان بۆیان گرتووەتە بەر، بۆیە دەتوانن بڵێن یەکەم پارێزگارین لە کەرکووک لە دوای پڕۆسەی ئازادی، سوپاس بۆ خودا، زەوی دەدەین بە ئاوارەکانی مادەی 140. ئەم پڕۆسەیەمان دەستپێکرد، لە داهاتووش لە شوێنەکانی دیکە دەستپێدەکات. سەرەتا لە قەزا و ناحییەکان دەستمان پێکرد، لە داهاتووش دێینە ناو شاریش. بەپێی شوێنەکانیان زەویان پێدەدەین، هەموو ئەوانەی مادەی 140 دەیانگرێتەوە.

 

 

رێبوار تەها: کاک سەنگەر، ئێمە جارێکی دیکە ئومێد و دڵخۆشیمان بۆ کۆمەڵانی خەڵکی کەرکووک هێناوەتەوە، دوای ئەوەی وەکو پارێزگاری کەرکووک دەست بە کار بووین. بڕوا دەکەی لایەکی کەرکووک، ئەم گەڕەکانەی کە لە دوای پڕۆسەی ئازادی دروستکراون، ماوەی نزیکەی 12 ساڵ بوو بێبەش بوون لە پڕۆژەکان، پڕۆژەی خزمەتگوزاری کە چوار پڕۆژە بوون: ئاوی خواردنەوە، ئاوڕۆ، رێگەوبان، کۆنکرێت، و شەبەکەی کارەبا. لەو ماوەی ئێمە دەست بە کار بووین، کۆمەڵانی خەڵکی کەرکووک شایەتن چیمان کردووە، ئێمە قەرزاری خەڵکیین چۆن توانیویانە لەو ماوەیەدا لەو گەڕەکانە بژین کە خزمەتگوزاری نەبووە،بە راستی تاکە شت کە زۆر پێ ئاسوودە و دڵخاۆشم ئەوەیە توانیومانە چوار پڕۆژە بۆ ئەو گەڕەکانە بێنین خەڵکی مامناوەند و هەژاری تێدا دەژین. سەدان گەڕەکمان ئاوادان کردووە، کە ئێستا کامێرەکانی کەناڵەکان دەتوانن ئەوە بە روونی پیشانی خەڵک بدەن، دەتوانین بڵێین کاری زۆر باشمان بۆ خزمەتگوزاریی ئەو گەڕەکانە کردووە و 80٪ ی تەواو کردووە. زیاتر لە ملیۆن مەتر دووجا کۆنکرێت و رێگەوبانمان بۆ ئەوانەی لە ناو شارن کردووە، و زیاتر لەوەش ئێستا پڕۆژەی دیکەمان دەست پێکردووە، کە 300 هەزار مەتر دووجایە و جارێکی دیکە هەموو ئەو کۆڵانانە دەگرێتەوە کە ماون و کۆنکرێتیان بۆ دەکرێت. ئەمە منەت نییە بۆ خەڵکی کەرکووک؛ تەنیا مەحروم کرابوون لە مافێکی رەوای خۆیان، تەنیا بە بیانووی ئەوەی "ئەمە لە خانووی تەجاوزە" یان "ئەمە نازانم چییە" بیانووی جیاوازیان دەدۆزییەوە. بەڵام دەتوانم بڵێم ئێستا ئەو گەڕەکانە بە تەواوی گۆڕانکارییان تێدا کراوە، کۆمەڵانی خەڵکی کەرکووک خۆیان شاهیدی ئەوە دەدەن. پاش ئەوە، لە پڕۆژە ستراتیژییەکان، ئێمە پڕۆژەی زۆر باشمان کردووە، کاک سەنگەر.

 

 

رێبوار تەها: نا، من خۆم هیچ قسه‌یه‌کم لەوبارەیەوە نەکردووە، بەڵام داوا لە کۆمەڵانی خەڵکی کەرکووک دەکەم دەنگی خۆیان بە فیڕۆنەدەن و نەسووتێنن، دەنگ نەدەن بە لیستێک کە وەکو چۆن دەڵێن ناتوانێت کورسییەک بەدەستبهێنێت، بۆ نموونە. ئەمڕۆ خەڵکی کەرکووک زۆر بەگان و لە هەموو بابەتەکان تێگەیشتوون ،بۆیە تکایان لێدەکەم پێشتر بیانووی ئەوە هەبوو خزمەتگوزاری نییە، بەڵام ئێستا خزمەتگوزاری کۆڵان بە کۆڵانە. پێشتر شارەکە پڕبوو لە زبڵ و خاشاک، ئێستا شەقامەکانی کەرکووک دەشۆردرێن و زبڵ و خاشاک تێیدا نەماوە، بە شایەتی شاشەی رووداو، ئێستا خەڵک لەم شارە ئاسوودەیە و رەنگی بۆ گەڕاوەتەوە، خەڵک هەست بە ئاسایش دەکات و کاری جدییمان کردووە بۆ ئاسایشی و سەقامگیری ئەم شارە. کاری جدیمان کردووە لەوەی کە پێکەوە ژیانێکی راستەقینە لەنێو پێکهاتە جیاوازەکان، کورد، عەرەب، تورکمان، مەسیحی، بەدی بێت. لەو رۆژەی ئێمە دەستبەکار بووین بە وشەیەکیش ستەم لە کەس نەکراوە. ئەمڕۆ کەرکووک گۆڕانکاری بەخۆییەوە بینیوە. ئەمڕۆ کۆمپانیا بیانییەکان روویان لە کەرکووک کردووە. ئەمڕۆ کۆمپانیایەک لە کەرکووک کە 25 ساڵە لە شارەکەمانە، 26 ملیۆن دۆلار وەبەرهێنانی دەکات بۆ دروستکردنی وێستگەیەکی کارەبا بە توانای 400 مێگاوات، پاڵاوتگەیەکمان بۆ دروست دەکات، کۆمپانیایەکی پترۆکیمیاییمان بۆ دروست دەکات بە هەزاران هەلی کار بۆ گەنجان دەڕەخسێنێت. حەوزی نەوتی و گازییەکانمان زیاد دەبێت، واتە پڕۆژەکانمان زیاد دەبێت، واتە کەرکووک لە رووی ئابوورییەوە بەرەوپێش دەچێت. بێگومان کاک سەنگەر، حەزم کرد قسەیەک بۆ جەنابتان و رووداو بکەم، ئێمە یەک ساڵە حوکمڕانیمان کردووە، بە یەک ساڵ بەراورد بە حەوت ساڵی ئیدارەی پێشوتر، خەڵک بەراوردی بکات. 

 

 

رێبوار تەها: بەراورد بە حەوت ساڵی رابردوو، بە قەد شەو و رۆژ جیاوازی هەیە لە ناو شار و گەڕەکەکان و خەڵک هەستی پێدەکات، ئێمە لە ساڵێکدا سێ مانگ بودجەمان هەبووە. ئیدارەی پێشووتر حەوت ساڵ لەسەریەک بودجەی هەبووە، یەک ساڵ نەبووە بودجەی نەبێت، من لە 1-1-2025 تاوەكو ئەمڕۆ بودجەی کەرکووک سفرە، یەک دینارم بۆ نەهاتووە. 

 

 

رێبوار تەها: بەڵێ، هەموو شارەکانی عێراق بۆیان نەڕۆشتووە، بەڵێ نەیانناردووە، حکومەتی فیدراڵ خشتەی بوجەی 2025ـی نەنارد بۆ پەرلەمان، پەسەند نەکرا و نەیاننارد بۆ پەرلەمان. لە ئەنجامدا، واتا تۆ ئەو ساڵە بودجەت نییە بۆ پڕۆژەی نوێ. بۆ ساڵی 2025، بودجەی کەرکووک سفر بوو. کارەکانمان نەوەستا، سوپاس بۆ خودا توانیمان پشت بە بڕێکی کەم لە داهاتی نەوتی ببەستین کە هەموو ئەو پڕۆژانەی پێ جێبەجێ کراون.

 

 

رێبوار تەها: بۆ ئەوەی خزمەتی جەنابت بکەم، بێگومان خەڵکی کەرکووک شایەتیمان بۆ دەدەن. ئەو رۆژەی بوومە پارێزگار، یەکەم رۆژ هاتمە ناو شار، هەمەرێکم بینی لە بەردەم یەکێک لە شەقامەکانی رێگەی بەغدا، بەرامبەر کۆلێژی یاسایی کۆن، شەقامی رووناکی پێ دەڵێن. هەر ئەو کاتە تەلەفۆنم بۆ فەرماندەی ئۆپەراسیۆنەکان کرد، گوتم لەمەودوا نامەوێت هیچ هەمەرێک لە ناو شار ببینم. لەو رۆژەوەی دەستبەکار بووم، یەک هەمەری ئۆپەراسیۆنەکان لە ناو شار نەماوە، تەنیا ئاسایشی شارەکەمان داوەتە دەست پۆلیسەوە، چۆن دەڵێی بە هاوبەشی لەلایەن پۆلیسی ناوچەکە. هیچ کێشەمان لەو رووەوە نەماوە. لەم رۆژەوە ئێمە دەست بە کاربووین، هیچ ئۆتۆمبێلێکی سەربازی نەچووەتە بەردەم گەڕەکێک، چ کورد بێت، تورکمان بێت، عەرەب بێت. تەنیا ئەوانەی بڕیاری دادگایین و کاری یاسایی بێت، ئەویش لەلایەن پۆلیسی ناوچەکە جێبەجێ دەکرێت. دەتوانم بڵێم بارودۆخی ئەمنی کەرکووک زۆر پێشکەوتنی بەخۆوە دیوە، ئەو دیاردە سەربازییەی لە کەرکووک هەبوو، نەماوە.

 

 

رێبوار تەها: نا، تەنیا لە حاڵەتێکدا هەیە، کە من خۆم وەکو سەرۆکی لیژنەی باڵای ئەمنی کەرکووک داوا بکەم مەفرەزەیەک یان بازگەیەک لە یەکێک لە شەقامەکان بکرێت بۆ ئامانجێک یان بۆ بابەتێک کە راستەوخۆ پەیوەندیی بە منەوە هەبێ، ئەگەر نا، هیچ ئۆتۆمبێلێکی سەربازی نییە جیا لە ئۆتۆمبێلی پۆلیس، ئەمەش لە ناو هەموو شارەکانی عێراق و هەرێمی کوردستانیش هەیە.

 

 

رێبوار ته‌ها: من رەچاوی ئەوە دەکەم، برادەرانی پارتی لەگەڵ ئەم حکومەتەی کەرکووک و پارێزگارێک وەکو من، وەکو رێبوار نەبوون، رەچاوی ئەوە دەکەم ئەو رایەکی سیاسیی خۆیانە و رێزیشم بۆ رایەکەیان هەیە. لە ئەنجامدا، پارتی دیموکراتی کوردستان حیزبێکە و مێژوویەکی گەورەی خۆی هەیە لە کوردستان و لە کەرکووکیش بوونیان هەیە،داواکاری من تەنیا ئەوەیە، با لە نێوان هەر یەکێک لەو دوو حیزبە لە کەرکووک کێبڕکێیەکی جوان بکەین لەسەر بنەمای ئەوەی کێ خزمەتی باشتر بە خەڵک دەکات،واز لە قسەگوتن بە یەکدی و شکانەوەی یەکدی بهێنن، ئەمە سوود بە دۆخی کەرکووک نادات، سوود بە نەتەوەکەمان لەم شارە نادات، بەڵکو دەبێتە هۆی ئەوەی دۆزی کەرکووک خراپ بێت. دڵنیام هەردوو سەرکردایەتی ئەم حیزبانە لەگەڵ ئەوە نین دۆخی کەرکووک تێک بچێت. ئێمە پێویستە بەرژەوەندییە حیزبییەکان بەلاوە بنێین. ناکرێت من لەبەر ئەوەی بەربژێرم، مایکێك بگرمە دەستمەوە و فووی تێ بکەم و قسە بە پارتی بڵێم، یان پارتی قسە بە یەکێتی بڵێت لەبەر ئەوەی خۆی بەربژێرە. دەبێت سەرکردەکانی سەرووی خۆیان ئاگایان لەوە بێت بەربژێران چۆن قسە دەکەن یان گوتار دەدەن.

 

 

رێبوار ته‌ها: با جارێ چاوەڕێ بکەین خەڵکی کەرکووک قسەی خۆی بکات.

 

 

رێبوار ته‌ها: ئەگەر بە ویستی خۆم بێت، کەرکووک بۆ من لە پێش هەموو شتێکەوەیە،کارکردن لە کەرکووک بۆ من زۆر زۆر خۆشە بۆ ئەوەی خزمەتی کۆمەڵانی خەڵکی کەرکووک بکەم. ئێمە پڕۆژەمان هەیە لە کەرکووک. پڕۆژەکان تەنیا ئیدارە و پارێزگاری کەرکووک نییە، بەڵکو ئێمە پڕۆژەمان هەیە کە پێکەوە ژیانێکی راستەقینە لە کەرکووک بهێنینە دی لەسەر بنەمای ئابووری کار بکەین، کەرکووک بکەینە شارێک لەسەر ئاستی هەموو شارەکانی عێراق و هەرێمی کوردستان یەکەم بێت لە پاکی، جوانی و وەبەرهێنان. ئەم پڕۆژەی کە دامانناوە، دڵنیام دوای چەند ساڵێکی دیکە وای لێ دێت.

 

 

رێبوار ته‌ها: زۆر سوپاس کاک سه‌نگه‌ر.