رووداو دیجیتاڵ
یەکەمین کۆڕبەندی دێڵفی لە شاری سلێمانی بە بەشداریی ژمارەیەک کەسایەتی سیاسی و دیپلۆماسی هەرێمی کوردستان، عێراق و جیهان بووە سەکۆیەک بۆ تاوتوێکردنی ئاڵنگاری و دەرفەتەکانی بەردەم ناوچەکە و جیهان.
لە گوتار و پانێڵەکانی ئەو کۆڕبەندەدا کە رۆژی یەکشەممە 18-05-2025 بەڕێوەچوو، تیشک خرایە سەر گرنگیی دیالۆگ، پاشەکشەی دیموکراسی لەسەر ئاستی جیهان، رۆڵی هەرێمی کوردستان وەک پردی پەیوەندی، پێویستیی گەیشتن بە ئاشتی و سەقامگیری لە ناوچەیەکی پڕ لە گۆڕانکاریی خێرادا.
قوباد تاڵەبانی: ئاشتی بنەمای داهاتوویەکی گەشترە
قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان، لە گوتاری کردنەوەی کۆڕبەندەکەدا رایگەیاند، میوانداریکردنی ئەم کۆڕبەندە لە سلێمانی "زیاترە لە وێستگەیەکی سیمبوولی بۆ شارەکەمان، بەڵکو نیشاندەری بەهێزی پابەندبوونمانە بە گفتوگۆ، هاریکاری و چارەسەری پێشکەوتووانە."
قوباد تاڵەبانی گوتی، سلێمانی "هەمیشە وەک پایەیەکی کولتوور، خۆڕاگری و ئازادیی هزری وەستاوە" و شایستەی ئەوەیە ئێستا میوانداریی دیالۆگێکی جیهانی سەبارەت بە ئاشتی، پێشکەوتن و هاریکاریی ئابووری بکات.
جێگری سەرۆکوەزیران رایگەیاند: "ئەمڕۆ لە سەرانسەری رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا ئاڵنگاریی زۆر، ململانێی بەردەوام، ئاوارەبوونی زۆرەملێ، سەختیی ئابووری و دابەشبوونی سیاسیی قووڵ دەبینین"؛ گوتیشی: "لە وەها ساتێکی چارەنووسسازدا، گفتوگۆ بژاردە نییە، بەڵکو پێویستییە."
قوباد تاڵەبانی رایگەیاند: "ئاشتی تەنیا نەبوونی تووندوتیژی نییە، بەڵکو بوونی دادپەروەری، شکۆ، دەرفەت، رێزگرتنی دوولایەنە و تێگەیشتنی هاوبەشە. بۆ ئێمە، ئاشتی تەنیا خواستێکی ئەخلاقی نییە، بەڵکو پێداویستییەکی ستراتیژییە. ئەو بنەمایەیە کە دەبێت داهاتوویەکی بەهێزتر و خۆشگوزەرانتر لەسەری بنیات بنرێت."
قوباد تاڵەبانی ئاماژەی بە رۆڵی هەرێمی کوردستان کرد و گوتی: "هەرێمی کوردستان دەکەوێتە چەقی گۆڕانکاریی هەرێمییەوە. توانای ئێمە بۆ کارکردنی بنیاتنەرانە لەگەڵ هەموو لایەنەکان، وەک دروستکەری پردە لە ناوچەیەکی پەرتەوازەدا".
جێگری سەرۆکوەزیران باسی لە چاکسازییە ئابوورییەکانی هەرێمی کوردستانی کرد و گوتی ئامانجیان، "هەمەجۆرکردنی ئابووری، بەهێزکردنی گەنجان، پشتگیریکردنی ژنان و راکێشانی وەبەرهێنانی درێژخایەن و بەردەوامە."
پاسترانا: 71%ی دانیشتووانی جیهان لەژێر سیستمی دیکتاتۆریدان و دیموکراسی پاشەکشەی کردووە
ئاندرێس پاسترانا، سەرۆکی پێشووی کۆڵۆمبیا، لە گوتارێکیدا هۆشداری لەبارەی دۆخی هەستیاریی جیهان و پاشەکشەی دیموکراسی دا.
پاسترانا رایگەیاند: "جیهان لە ساتەوەختێکی وەرچەرخانی چارەنووسسازدایە. ستوونەکانی نێودەوڵەتی کە دوای جەنگی جیهانیی دووەم بنیاتنران، لە ژێر هەڕەشەی ناوخۆیی و دەرەکیدان."
سەرۆکی پێشووی کۆڵۆمبیا ئاماژەی بەوەدا کە سیناریۆی جیهانی ئێستا بە (FFP+) وەسف دەکرێت، ئەمەش واتە "ناسکتر، پارچە پارچەتر، جەمسەرداتر."
پاسترانا جەختی کردەوە: "پێویستیمان بە جیهانێکی نوێیە."
سەبارەت بە دۆخی دیموکراسی، پاسترانا گوتی: "لە ساڵی 2024، ئامارەکانی پشتیوانی بۆ دیموکراسی گەیشتوونەتە نزمترین ئاست. ئێستا تەنیا 6.6%ـی دانیشتووانی جیهان لە دیموکراسیی تەواودا دەژین."
پاسترانا ئاماژەی بە راپرسییەکی زانکۆی گوتێنبەرگ لە سوێد دا و گوتی: "71٪ـی دانیشتووانی جیهان، واتە 5.7 ملیار کەس، لە ژێر سیستمی دیکتاتۆریدان و ئاستی ئێستای دیموکراسی بۆ هەر کەسێک گەڕاوەتەوە بۆ ئاستی ساڵی 1985."
پاسترانا هۆشداری لە "نەوەیەکی نوێی دیکتاتۆرەکان" دا و ئاماژەی بە ئاڵنگارییەکانی ئاسایش و تاوانی رێکخراو و پێشکەوتنی لاواز لە ئامانجەکانی گەشەپێدانی بەردەوام کرد؛ وەک نموونەیەکیش باسی لە دۆخی ئەمریکای لاتین کرد.
باڵیۆزی یۆنان: هەرێمی کوردستان دەتوانێت ببێتە کۆمەڵگەیەکی پێگەیشتوو و خۆشگوزەران
جۆرجیۆس ئەلمانۆس، باڵیۆزی یۆنان لە عێراق رایگەیاند، رێکخستنی ئەم کۆڕبەندە "ئەنجامی بەرژەوەندیی دوولایەنەی بەهێزی کۆڕبەندی دێڵفی و سەرکردایەتیی کوردە."
ئەلمانۆس ئاماژەی بە دوو رووداوی جێگەی سەرنجی ئەم دواییە کرد، ئەوانیش پرسی تێکەڵکردنی هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) لەگەڵ سوپای سووریا و چەکدادانانی پەکەکەن. ئەلمانۆس ئەو رووداوانەی بە "پێگەیشتوویی سیاسی" ناوبردن.
ئەو باڵیۆزەی یۆنان سەبارەت بە عێراق پێی وابوو حکومەتی عێراق لە هەوڵەکانی بۆ سەقامگیری "بە شێوەیەکی یەکلاییکەرەوە بەردەوام دەبێت."
باڵیۆزی یۆنان ئاماژەی بە ئاڵنگارییە کۆمەڵایەتی و ئابوورییەکانی عێراق کرد، بەڵام جەختیشی کردەوە کە "عێراق وڵاتێکی هەژار نییە." هەروەها گرنگیی پەروەردە و خواستەکانی گەنجانی خستەڕوو.
لەبارەی هەرێمی کوردستانیشەوە دووپاتیکردەوە: "هەرێمی کوردستانی عێراق بە تەواوی توانای ئەوەی هەیە لەڕووی دامەزراوەییەوە بەرەو کۆمەڵگەیەکی خۆشگوزەران هەنگاو بنێ."
هۆشیار زێباری: وەرچەرخان و داهاتووی پێشبینینەکراو
لە پانێڵێکدا بەناونیشانی "رۆژهەڵاتی نێوەڕاست لە سیستمی جیهانیدا، هاوپەیمانییە ستراتیژییەکان و ئاڵنگارییە جیهانییەکان"، هۆشیار زێباری، ئەندامی دەستەی کارگێڕیی مەکتەبی سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردستان، تیشکی خستە سەر گۆڕانکارییەکانی ناوچەکە.
هۆشیار زێباری رایگەیاند: "رووداوی دراماتیکی روودەدەن. رووداوەکانی دوای هێرشی 7ی ئۆکتۆبەر، بەڕاستی وەرچەرخانێک بوون لە مێژووی ئەم ناوچەیەدا."
ئەو سیاسەتڤانەی هەرێمی کوردستان گوتی: "لە رێگەی کارکردنم لە سیاسەت و حکومەت و سیاسەتی نێودەوڵەتی، یەک شت فێربووم، ئەویش ئەوەیە کە شتەکان لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست پێکەوە گرێدراون و ناتوانرێت لێک جیابکرێنەوە."
سەبارەت بە سەردانی ترەمپ بۆ وڵاتانی کەنداو، هۆشیار زێباری گوتی: "بەڕاستی کەس پێشبینی نەدەکرد. پێشتر دەیانگوت ئەو ئیدارەیەی ئەمریکا لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست دووردەکەوێتەوە." هەڵگرتنی سزاکانی سەر سووریاشی بە "سوپرایز" ناوبرد.
لەبارەی لووتکەی کۆمکاری عەرەبی کە لە بەغدا بەڕێوەچوو، زێباری گوتی ئاستی نوێنەرایەتیی بەشداربووان نزم بوو، "ئەمەش دەربارەی ئەو ئاراستەیەی عێراق گرتوویەتییە بەر، پەیامێکی ناڕەزایی دەنێرێت."
هۆشیار زێباری ئاماژەی بە هەڵبژاردنی تشرینی یەکەمی رابردووی هەرێمی کوردستان کرد و گوتی: "بە بەشدارییەکی باشی دانیشتووانمان هەڵبژاردنێکی گەورەمان ئەنجامدا کە رێژەی بەشداری زیاتر لە 75% بوو،" جەختیشی کردەوە: "لەو کاتەوە، سەرقاڵی هەوڵەکانی پێکهێنانی حکومەتین. پێکەوە، یەکگرتوو، بەهێزتر دەبین، جوانتر دەبین لەبەردەم دۆستەکانمان و لە پێگەیەکی باشتردا دەبین بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و دراوسێکانمان."
لەبارەی لێدوانێکی ترەمپ سەبارەت بە کۆتاییهاتنی سەردەمی دەستوەردانی رۆژئاوا، هۆشیار زێباری گوتی: "ئەگەر دادپەروەر و راستگۆ بین، ئێمە سوودمان لە دەستوەردانی نێودەوڵەتی وەرگرتووە، بۆ ئەوەی لە دیکتاتۆریەتی سەدام حوسێن رزگارمان بێت،" جەختیشی کردەوە کە "هێشتا پێویستیمان بەو پشتیوانی و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەیە."
سەبارەت بە ئێران، هۆشیار زێباری رایگەیاند: "ئێران هێزێکی هەرێمیی زۆر گرنگە و بەڕاستی کاریگەرییەکی گەورەی لە ناوچەکەدا هەیە، بەڵام دوای رووبەڕووبوونەوەکە یان ئەوەی دوای 7ـی ئۆکتۆبەر روویدا، پێم وایە کاریگەرییەکەی پاشەکشەی کردووە،" گوتیشی: "خوێندنەوەی ئێمە بۆ بیرکردنەوەیان ئەوەیە کە دەیانەوێت رێککەوتن بکەن."
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و ههموو خزمەتگوزارییەکان بهكاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ