وەزیری نەوتی عێراق: بۆ پەرەپێدانی 4 کێڵگەی نەوتیی کەرکووک گرێبەستمان لەگەڵ کۆمپانیا بەریتانییەکان واژۆکرد

 

 

حەیان عەبدولغەنی، لە بەشێکی گوتارەکەیدا رایگەیاند: عێراق، کە خاوەنی دووەم گەورەترین یەدەگی نەوتی ناوچەکەیە و یەدەگێکی زۆری غازی هەیە، هەروەها بەهۆی پێگە جوگرافییە ستراتیژییەکەیەوە کە کەنداوی عەرەبی و رۆژهەڵاتی دەریای نێوەڕاست و تورکیا و پاشان ئەورووپا پێکەوە دەبەستێتەوە، شایستەی ئەوەیە ببێتە ناوەندێکی سەرەکیی وزەی جیهانی. هەروەها شایەنی ئەوەیە ببێتە توخمێکی کاریگەر لە داڕشتنەوەی داهاتووی بازاڕی نەوت و غاز و لە دیالۆگی تایبەت بە گۆڕانی وزە و پابەندبوونە ژینگەییەکاندا.

 

لەسەر ئاستی نیشتمانی، حکومەتی عێراق و وەزارەتی نەوت کاردەکەن بۆ پەرەپێدانی کەرتی وزە، بۆ ئەوەی ببێتە شادەماری گەشەپێدانی ئابووری و ئامرازێک بۆ بەدیهێنانی گەشەی بەردەوام. ساڵانی رابردوو چەندین پڕۆژەی ستراتیژیی گەورە راگەیێندران و جێبەجێکران، کە گۆڕانکارییەکی جۆری لە پێکهاتەی ئەم کەرتەدا پێکدەهێنن. ئەم پڕۆژانە پەرەپێدانی کێڵگە نەوتییە سەرەکییەکانە بۆ زیادکردنی بەرهەم و وەبەرهێنان لە غازی هاوەڵ بە توانای زیاتر لە 600 ملیۆن پێ سێجا لە رۆژێکدا. هەروەها دروستکردنی وێستگەکانی وزەی خۆر بە توانای هەزار مێگاوات لە قۆناخی یەکەمدا لەخۆدەگرن. سەرباری پڕۆژە مەزنەکەی ئاوی دەریا، کە رۆژانە 5 ملیۆن بەرمیل ئاوی دەریا چارەسەر دەکات کە بۆ دلۆپاندنی کێڵگە نەوتییەکان بەکاری دەهێنن. ئەمەش پڕۆژەیەکی ستراتیژییە بۆ دڵنیابوون لە بەردەوامیی بەرهەمهێنان بۆ دەیان ساڵی داهاتوو.

 

 

حەیان عەبدولغەنی گوتی: "لە باکوور، وەزارەت گرێبەستێکی ستراتیژیی لەگەڵ گەورە کۆمپانیا جیهانییە بەریتانییەکان واژۆکردووە، کە ئامانجی پەرەپێدانی چوار لە کێڵگە مێژووییەکانی کەرکووکە. هەروەها بەرزکردنەوەی توانای بەرهەمهێنانیان لە رێگەی نوێکردنەوەی سیستەمی کێڵگەکان و پەرەپێدانی هێڵەکانی بۆری، لەگەڵ نۆژەنکردنەوەی دامەزراوەکانی وەبەرهێنانی غاز و پاڵاوگەکان. ئەم پڕۆژەیە پێگەی کەرکووک وەک یەکێک لە گرنگترین ناوەندە نەوتییەکانی ناوچەکە بەهێز دەکات و هاوسەنگیی پێویست لەنێوان گەشەپێدان لە باکوور و باشووردا دروست دەکات." 

 

 

بە گوتەی وەزیری نەوتی عێراق، دۆسیەی وەبەرهێنان لە غازی هاوەڵ کراوەتە پێشینەی نیشتمانی، دوای ئەوەی عێراق بڕێکی زۆری دەسووتاند. "دەستمان بە فراوانکردنی پڕۆژەکانی کۆمپانیای غازی بەسرە کردووە، لەگەڵ پڕۆژەی دیکە لە مەیسان، زیقار و کەرکووک، بە ئامانجی وەبەرهێنانی تەواوەتی لە غازی سووتاو پێش ساڵی 2030."

 

"بێگومان بڕیارمان داوە کە تاوەکو ساڵی 2029 بەتەواوی پرۆسەی سووتاندنی غاز رابگرین، ئەمەش لە رێگەی هەموو ئەو پڕۆژانەی واژۆ کراون و ئێستا لە قۆناخی جێبەجێکردندان، بۆیە راگرتنی تەواوەتیی پرۆسەی سووتاندنی غاز تەنیا بابەتی کاتە. ئەمەش تێچووی بەرزی هاوردەکردن کەمدەکاتەوە، دەرهاویشتە کاربۆنییەکان کەمدەکاتەوە و کوالیتیی ژینگە باشتر دەکات."

 

حەیان عەبدولغەنی دەڵێت: عێراق لە کۆنفرانسی پاریس پابەند بووە کە تاوەکو ساڵی 2030 رێژەی دەرهاویشتە گەرمکەرەکان بە رێژەی 2% کەمبکاتەوە، بەڵام خۆشبەختانە ئەوەی عێراق لەم ماوە کورتەدا بەدەستیهێناوە، توانیویەتی کەمکردنەوەی ئەم دەرهاویشتانە بگەیێنێتە زیاتر لە 2.5%، واتە ئەو رێژەیەی لە کۆنفرانسی پاریس دیاریکرابوو تێیپەڕاندووە. هەروەها لەمساڵەوە تاوەکو ساڵی 2029، کەمکردنەوەی دەرهاویشتە گەرمەکان بە رێژەی زیاتر لە 20% بەدیدەهێنرێت، کە ئەمەش وەک سەرکەوتنێکی گەورە بۆ عێراق هەژمار دەکرێت.

 

 

لەبارەی هەناردەکردنی نەوت و هێڵەکانی هەناردەکردنیش، وەزیری نەوتی عێراق گوتی: لە بواری هەناردەکردنی نەوتی خاودا، کارمان لەسەر هەمەجۆرکردنی هێڵەکانی هەناردەکردن کردووە بۆ دابینکردنی نەرمیی زیاتر و دڵنیابوون لە گەیشتنی پارێزراو و سەقامگیر بۆ بازاڕەکانی جیهان. توانای بەندەرەکانی بەسرە بەهێزکراوە و توانای هەناردەکردنیان بەرزکراوەتەوە، هەروەها هێڵی جەیهان لە رێگەی تورکیاوە پەرەی پێدراوە و ئاڵنگارییەکانی چارەسەر کراون. جگە لەوەش، لێکۆڵینەوە لە بژاردەی نوێی هەناردەکردن لە رێگەی سووریا و لوبنانەوە دەکرێت و ئەگەرەکانی دیکە لە رێگەی بەندەری گەورەی فاو و بەستنەوەی بە پڕۆژەی رێگەی گەشەپێدانەوە تاوتوێ دەکرێن. سەرباری جێبەجێکردنی بۆریی سێیەم، کە تواناکانی هەناردەکردن بە رادەی زیاتر لە ملیۆنێک و 500 هەزار بەرمیل لە رۆژێکدا زیاد دەکات.

 

"عێراق سەیری وزە ناکات بە دابڕاوی لە ژینگە و پابەندبوونە ژینگەییەکان. دوای ئەوەی چووینە پاڵ رێککەوتنی پاریس بۆ کەشوهەوا، پێشکەوتنێکی بەرچاومان لە جێبەجێکردنی زیاتر لە پابەندبوونە خۆبەخشانەکەمان بەدەستهێناوە کە 2% بوو. حکومەت کاردەکات بۆ ئامادەکردنی پڕۆژەی پێوەری باڵەخانەی سەوزی عێراقی، بۆ ئەوەی ببێتە چوارچێوەیەکی نیشتمانی بۆ بیناسازیی بەردەوام. هەروەها دەستمان بە تێکەڵکردنی پڕۆژەکانی وزەی خۆر و با لە سیستەمە نیشتمانییەکانماندا کردووە، بۆ ئەوەی لە دەیەکانی داهاتوودا ببنە بەشێک لە تێکەڵەی وزەی عێراق."

 

 

حەیان عەبدولغەنی دەڵێت: تێڕوانینی ئێمە بۆ داهاتوو لە ساڵان و دەیەکانی داهاتوودا، لەسەر ئەوە بنیاتنراوە کە عێراق ببێتە ناوەندێکی جیهانیی وزە و باکوور و باشوور پێکەوە ببەستێتەوە. هەروەها بگەینە هەمەجۆرکردنی تێکەڵەی وزە بە شێوەیەک کە تاوەکو ساڵی 2040 رێژەی 30%ی لە سەرچاوە نوێبووەوەکان پێکبێت. هەروەها بەتەواوی وەبەرهێنان لە غازی هاوەڵ بکەین و بیکەینە سەرچاوەیەکی هێزی ئابووریی نیشتمانی. جگە لەوەش، کەرتی پاڵاوتن و پترۆکیمیایی بەهێز بکەین بۆ بەدەستهێنانی بەهای زیادە و کەمکردنەوەی پشت بەستن بە هاوردەکردن. هەروەها هاوبەشیی ستراتیژی لەگەڵ کۆمپانیا نێودەوڵەتییەکان دروست بکەین، کە لەسەر بنەمای گواستنەوەی تەکنەلۆژیا، بنیاتنانی توانای نیشتمانی و بەدیهێنانی گەشەپێدانی هاوسەنگ بێت.

 

 

لەبارەی دیداری نێودەوڵەتیی بەغدا بۆ وزە، حەیان عەبدولغەنی گوتی: "لە کۆتاییدا، ئەم کۆڕبەندە لە بەغدا، راگەیاندنی قۆناخێکی نوێی هاوئاهەنگی و هاوبەشییە. هەروەها پەیامێکی روونە کە عێراق پێگەی خۆی وەردەگرێتەوە و خۆی وەک هاوبەشێکی متمانەپێکراو لە ئاسایش و بەردەوامیی وزەدا بە جیهان دەناسێنێت. ئێمە بانگهێشتی هەمووتان دەکەین بۆ دیالۆگێکی بنیاتنەر و راشکاوانە و بۆ کارکردنی پێکەوەیی لەپێناو بنیاتنانی داهاتوویەک کە لەسەر بنەمای وزەیەکی پارێزراو و بەردەوام بێت و خزمەت بە گەلەکانمان بکات و پشتگیریی سەقامگیریی جیهان بکات."