سووریا
خۆپێشاندانی سووریاییەکان بەبۆنەی رووخانی رژێمی بەشار ئەسەد کە تێیدا "سووکایەتی" بە کورد کراوە. وێنە: AFP
رووداو دیجیتاڵ
دوای ئەوەی رۆژی هەینی هەندێ لایەنگری حکومەتی دیمەشق درووشمی نەژادپەرستانەیان لە دژی گەلی کورد بەرزکردەوە، نوورەدین بابا، گوتەبێژی وەزارەتی ناوخۆی سووریا بە تۆڕی میدیایی رووداوی رایگەیاند، رەتکردنەوەی دابەشکردنی سووریا یان فیدراڵیزم لەلایەن حکومەتەکەیانەوە، "بە واتەی ئەوە نایەت سووکایەتیی نەژادپەرستانە دژی هیچ پێکهاتەیەکی سووریا قبووڵ بکەین".
ئەو لێدوانەی بەرپرسەکەی حکومەتی سووریا دوای ئەوە دێت کە رۆژی هەینی، بەشێک لە لایەنگرانی حکومەتی دیمەشق لە رێپێوانێکدا لە چەند شار و شارۆچکەیەک، چەند درووشمێکی نەژادپەرستانەیان لە دژی کورد دووبارە کردەوە.
لە شاری منبج، سندووقی بۆیاخکردنی پێڵاو بەرزکرایەوە و دەیان کەس وەک سووکایەتییەک بە کورد، هاواریان دەکرد: ''بۆیاخ.. بۆیاخ."
ناوبردنی کورد "بۆیاخچیی پێڵاو" لەلایەن نەژادپەرستەکانەوە لە سووریا و رۆژئاوای کوردستان، بە کەم سەیرکردن و سووکایەتی دادەنرێت.
گوتەبێژی وەزارەتی کاروباری ناوخۆی سووریا لەبارەی ئەو رووداوانەوە بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند: "خراپەکاریی هەندێک هێزی سیاسی نابێتە پاساو بۆ وەڵامێکی خراپ کە دژی چەمکە ئایینی و نیشتمانییەکان و دژی تەواوی پێکهاتەکانی سووریا بێت. دەوڵەتی سووریا بە چاوێکی یەکسان سەیری هەموو هاووڵاتییانی خۆی دەکات لەبەردەم یاسادا و هەر جیاکارییەک لەسەر بنەمای مەزهەبی یان نەژادی رەتدەکاتەوە."
بۆچی بە کورد دەڵێن بۆیاخچی؟
د. شێخ عەبدوڵڵا تەمیمی، کەسایەتی و بانگخوازی دیاری عەرەبی سووریا لە ڤیدیۆیەکی مانگی ئەیلوولی ئەمساڵدا باسی لەوە کردبوو، ئەو ناوناتۆرەیە لە دژی کورد "تاوانێکی رژێمەکانە" نەک عەیبەیەک بۆ کورد.
شێخ عەبدوڵڵا تەمیمی دەڵێت: "کوردەکان لە مێژووی ئیسلام و دەوڵەتی عوسمانی و تەنانەت سەرەتای دروستبوونی سووریادا، خاوەن دەسەڵات، زانست و سامانی خۆیان بوون؛ ئەوان پاشا، بەگ و ئاغا بوون و رۆڵیان لە پاراستنی ناوچەکەدا هەبووە."
بە بڕوای ئەو بانگخوازە سووریاییە، دەرکەوتنی پیشەی بۆیاخچی لەنێو کوردانی سووریا و رۆژئاوای کوردستان، لە ئەنجامی سیاسەتی "نازییە عەرەبەکان" و رژێمە یەک لەدوای یەکەکانی سووریا بووە.
تەمیمی دەڵێت: "کاتێک لە ساڵی 1962 ناسنامە لە 120 هەزار خێزانی کورد سەندرایەوە و زەوی و زار و سامانیان زەوت کرا، رێگەیان نەدا بخوێنن و تەنانەت پێکهێنانی ژیانی هاوژینیشیان لێ قەدەخە کرا، ناچار بوون روو لە دیمەشق بکەن."
تەمیمی رووی دەمی دەکاتە ئەو عەرەبانەی سووکایەتی دەکەن و دەڵێت: "عەیبە و شەرمەزاری بۆ ئێوەیە، چونکە ئێوە بوون ماڵ و سامانی ئەو خەڵکەتان دزی. کورد نەیانویست سواڵ بکەن یان دزی بکەن، بەڵکو ویستوویانە بە رەنجی شان و بە سەربەرزی بژین، تەنانەت ئەگەر کارەکە بۆیاخچیش بێت."
"پرسەکە پەیوەندیی بە عەقلی نەژادپەرستانەی دەسەڵاتەوە هەیە"
رامی عەبدولڕەحمان، بەڕێوەبەری روانگەی سووری بۆ مافەکانی مرۆڤ بە رووداوی راگەیاند، درووشمی تائیفی و رەگەزپەرستانە لەو رێپێوانانەدا دەرکەوتوون کە ئەحمەد شەرع بانگەوازی بۆ کردبوون، ئەوەش چ بە بەرزکردنەوەی سندووقی بۆیاخ و چ لە رێگەی درووشمی تائیفی دژی پێکهاتەکان بێت.
سەبارەت بە هەڵوێستی حکومەتیش، رامی عەبدولڕەحمان دەڵێت: "کاتێک وەزیری راگەیاندنی سووریا لە سەردانی مەزڵووم عەبدی بۆ هەرێمی کوردستان نیگەران دەبێت و باسی ناکۆکییەکانی هەرێمی کوردستان دەکات، ئەمە ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە پرسەکە تەنیا پەیوەندیی بە خۆپێشاندەرانەوە نییە، بەڵکو پەیوەندیی بە عەقڵییەتی نەژادپەرستانەی ئەم دەسەڵاتەوە هەیە دژی کورد."
رێپێوانەکانی رۆژی هەینی لە شار و شارۆچکەکانی سووریا بە بۆنەی ساڵیادی دەستپێکردنی ئەو هێرشە بوو کە پار بووە هۆی رووخانی حکومەتی بەشار ئەسەد.
لە رێپێوانەکاندا، جگە لە سووکایەتیکردن بە کورد، هێرشکرایە سەر پێکهاتەکانی دیکەش.
جەمیل دیاربەکرلی، بەڕێوەبەری رێکخراوی روانگەی ئاشووری بۆ مافەکانی مرۆڤ بە رووداوی گوت، ئەو سووکایەتییەی لە خۆپێشاندانەکاندا کرا "جێگەی شەرمەزارییە"، بەڵام بەلایەوە لەم دۆخەدا "شتێکی ئاساییە"، چونکە بە گوتەی ئەو "هیچ فۆرمێک نییە وەکو سوورییەک کۆمانبکاتەوە و وەک سووریایی، یەکدی ناناسین و قبووڵ ناکەین، بۆیە ناتوانین وڵات دروستبکەین".
کاردانەوەکان تەنیا لەلایەن چاودێرانەوە نەبوون؛ سلێمان عوسۆ، سکرتێری پارتی یەکێتیی کوردستان - سووریا و ئەندامی شاندی هاوبەشی کوردی هۆشداریدا لەوەی ئەو جۆرە هاندانە تائیفی و نەژادپەرستانە "گومان و ترس لە دڵی پێکهاتە ناعەرەبەکاندا دەچێنێت و ئەو متمانەیەی لەنێوان هاووڵاتییاندا ماوە، تێکدەدات".
بە بڕوای عوسۆ، هاندانە تائیفییەکە لەبری ئەوەی دەرگەیەک بۆ لێکنزیکبوونەوە بکاتەوە، "دەبێتە هۆی دواکەوتنی کردنەوەی دەرگەی دیالۆگ لەنێوان شاندی هاوبەشی کوردی و دەسەڵاتی دیمەشق، لە کاتێکدا هەندێک کەس کار بۆ قووڵکردنەوەی دەکەن".
هاوکات نوری شێخۆ، هاوسەرۆکی ئەنجوومەنی گەڕەکەکانی ئەشرەفییە و شێخ مەقسوودی حەلەب پێیوایە ئەو دروشمانە ریشەیەکی 100 ساڵەیان هەیە و وەک کولتوورێک دژی کورد بەکاردەهێنرێن بۆ ئەوەی "کورد وەک گەل نیشان نەدەن".
ئەو دەڵێت: "ئەو گوتاری رق و کینەیەی دژی گەلی کورد لە میدیا و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانەوە پەرەی پێدەدرێت، هەوڵێکە بۆ سڕینەوەی مێژووی کورد لەسەر خاکی خۆی لە رۆژئاوای کوردستان و شاردنەوەی رۆڵی سیاسی و مێژووییان لە سووریا، تاوەکو تەنیا وەک چینێکی خزمەتکار نیشانیان بدەن."
داڕشتنەوە: بژار زوبێر
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و ههموو خزمەتگوزارییەکان بهكاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ