شوێنی یانەی ئەسپسواریی بەغدا دوای 100 ساڵ خزمەت دەکرێتە پڕۆژەیەکی وەبەرهێنان
یانەی مێژوویی ئەسپسواری بەغدا، کە لە ساڵی 1922 دامەزراوە، بڕیارە بکرێتە پڕۆژەیەکی وەبەرهێنان، ئەمەش نیگەرانی لای ئەندامان و راهێنەرانی یانەکە دروستکردووە.
پەیامنێری تۆڕی میدیای رووداوە لە نووسینگەی بەغدا. لە 20ی كانوونی یەكەمی 2015ـەوە دەستیكردووە بە كاركردن لە رووداو.
پەیامنێری تۆڕی میدیای رووداوە لە نووسینگەی بەغدا. لە 20ی كانوونی یەكەمی 2015ـەوە دەستیكردووە بە كاركردن لە رووداو.
یانەی مێژوویی ئەسپسواری بەغدا، کە لە ساڵی 1922 دامەزراوە، بڕیارە بکرێتە پڕۆژەیەکی وەبەرهێنان، ئەمەش نیگەرانی لای ئەندامان و راهێنەرانی یانەکە دروستکردووە.
کورد و بەشێکی شیعەکان نیگەرانن و سونەکانیش هەڕەشەی خۆپێشاندان و ناڕەزایەتی دەکەن. ئەویش دوای دەرچوونی فەرمانێکی سالاری لەلایەن دادگەی فیدراڵیی عێراقەوە بۆ راگرتنی جێبەجێکردنی یاساکانی گەڕانەوەی موڵک و ماڵ بۆ خاوەنەکانیان، لێبووردی گشتی و یاسای باری کەسی.
وەزارەتی دارایی عێراق زیاتر لە 958 ملیار دیناری بۆ مووچەی مانگی یەکی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خەرجکرد. بەپێی رێکەوتنی هەردوو وەزارەتی دارایی عێراق و هەرێمی کوردستان مانگانە لەسەر بنەمای ئەو لیستەی بۆ مانگی یەک ئامادەکراوە، مووچە لە بەغداوە خەرجدەکرێت.
هەڵکەوت عەزیز، پەیامنێری رووداو لە بەغدا رایگەیاند، کۆبوونەوەی شاندی هەرێمی کوردستان لەگەڵ وەزارەتی دارایی عێراق کۆتاییهات و تەیف سامی بڕیاری دا سبەی مووچەی مانگی یەکی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خەرج بکات.
بۆ چارەسەری کێشەی مووچە، جارێکی دیکە شاندی هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق لە بەغدا کۆبوونەوە. لیستی مووچەی مانگی یەکی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان و پرسی خانەنشینی ئەو دوو بابەتە بوون کە گفتوگۆی چڕیان لەبارەوە کرا، بەڵام بڕیاری کۆتاییان لەسەر نەدرا و مایەوە بۆ سبەینێ
وەزارەتی دارایی عێراق بە ناردنی 441 ملیار دینار وەکو مووچەی مانگی 12ی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان کۆتایی بە ناردنی هەر بڕە پارەیەکی دیکە هێنا و رایگەیاندووە، ساڵی 2024 تەواو بوو و ئێستا چاوەڕێی لیستی مووچەی مانگی یەک دەکەن تاوەکو وردبینیی تێدا بکەن
ئەبو عەلی دەمانباتە ئەو ماڵەی کە دەگوترێت کەر و ئەسپیان تێدا سەربڕیوە و دواتر گۆشتەکەیان فرۆشتووە. لەنێو ماڵەکەدا پاشماوەی ئێسکی کەر و ئەسپ دەبینرێن، خوێن لەسەر زەوییەکەش رژاوە. ئەوەی گومانەکەی زیاتر کردووە، دەڵێن ئەوانەی لەم ماڵە دا ژیاون هاتوچۆ و مامەڵەیان لەگەڵ دراوسێکانیان نەبووە.
گەنجێکی 20 ساڵان هێرشی کردە سەر زانکۆی ئیسرا لە بەغدا، هەر لە پرسگەوە دەستی بە تەقەکردن کرد و دواتر بە هەڕەمەکی تەقەی لە خوێندکارانی زانکۆکە کرد، بەهۆیەوە دوو پاسەوان و چوار خوێندکار، کە یەکێکیان کچە، برینداربوون. لەکاتێکدا تەقەکەرەکە هەوڵی هەڵاتن دەدات، لەلایەن پاسەوانێکی پرسگەکەوە لێی دەدرێت و پاشان رادەستی هێزە ئەمنییەکان دەکرێت
هەمان ئەو سەربازانەی شەڕیان بۆ مانەوەی دەکرد، ئێستا بە پێ و پێڵاوەکانیان بەسەر وێنەکەیدا دەڕۆن تا لە دەسەڵاتی نوێی سووریا هەمان ئەرکی پێشوویان پێ بدرێتەوە.
سوپای ئیسرائیل هێزێکی زۆری بڵاوەپێکردووە و بەقووڵایی زیاتر لە 5 کیلۆمەتر پێشڕەویی کردووە بۆ نێو خاکی سووریا.
کەس هێندەی کریستیانەکانی دیمەشق لە دڵەراوکێدا نییە بەرامبەر دەسەڵاتی نوێی سووریا و گرووپە چەکدارەکان.
دوای رووخانی دەسەڵاتی ئەسەد، خەڵکی دیمەشق دەستیان بە کردنەوەی باڕ و یانەی شەوانە کردووە. زۆربەیشیان دەکەونە ناوچەکانی باب توما و باب شەرقی.
پێش 12 ساڵ، سەدان گەنج لە ناوچەی تەزامن و یەرمووک لە دیمەشق بە دەستی هێزەکانی ئەسەد ئەشکەنجە دران و دواتر کوژران و خرانە نێو گۆڕی بەکۆمەڵەوە.
کەسوکاری یەکێک لە بێسەروشوێنبووان، لەو رۆژەوەی هەواڵی ئازادکردنی زیندانیانی گرتووخانەی سیدنایای بیستووە، وێڵە بەدوای دۆزینەوەی برایەکی و دوو کوڕە مامی. هەرچی دەکات سۆراخیان نییە.
سوپا و حکومەتی ئەسەد نەماون، بەڵام هێشتا شەقامەکانی دیمەشق پڕن لە ئۆتۆمبێلی سەربازی و چەکە قورسەکان. خەڵک بە ئومێدی ئاساییبوونەوەی دۆخەکە، ژیانی رۆژانەیان بەڕێدەکەن، هێشتا نە بازاڕەکان بەتەواوی کراونەتەوە، نە دەرگەی قوتابخانەکان.
چیرۆکی ئازار و ئەشکەنجەدانی زیندانییانی سیدنایا لە سووریا تەواو نابن؛ رووداو چووە نێو ئەو نەخۆشخانەیەی قوربانییانی ئەو زیندانە چارەسەری تێدا وەردەگرن لە دیمەشق و چیرۆکی قوربانییەکان دەگێڕێتەوە، یەکێک لەوان 43 ساڵی تەمەنی "بەبێ هۆکار" لەو زیندانە بەسەربردووە.
تێکچوونی دۆخی سووریا، عێراقی دراوسێی ناچار بە تووندکردنی رێکارە ئەمنییەکان لەسەر سنوور کردووە. سوپا و حەشدی شەعبی بە چەکی قورس و سووکەوە خۆیان گەیاندووەتە سەر سنوور لە قائیم.
بەپێی ئەو زانییاریانەی رووداو لە سەرچاوەیەکی تایبەت لە حکومەتی عێراق دەستی کەوتووە، وەزارەتی دارایی عێراق دەستی کردووە بە گواستنەوە لە پشکی هەرێمی کوردستان لە یاسای بودجە و ئەگەر بگەنە ئەنجام بڕی 400 ملیار دیناری دیکە بەم زووانە دابین دەکرێت و خەرج دەکرێت بۆ مووچەی مانگەکانی 10 و 11 و 12.
لەمڕۆوە دەچنە وەزارەتی دارایی عێراق تاوەکو بەزوویی رێکارەکانی وردبینی لیستی مووچەی مانگی 11 تەواو بکەن، هەر داوا و تێبینیێکی وەزارەتی دارایی عێراق هەبێت، چارەسەری بکەن.
سەرباری ئەوەی حکومەتی عێراق گفتوگۆی راستەوخۆی لەگەڵ 'موقاوەمەی ئیسلامی' دەستپێکردووە، بەڵام ئەوان گوێی پێ نادەن و بەردەوامن لە هێرشەکانیان. ئەمە ترسی گەورەی خستووەتە دڵی بەرپرسانی عێراق لە هەڕەشە و هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر خاکەکەیان.
شاندێکی فراکسیۆنە کوردستانییەکان لەگەڵ سەرۆکی دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق کۆبوونەتەوە. ئەندامێکی شاندەکە دەڵێت، سەرۆکی دادگە گوتی "دەبێت مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان خەرج بکرێت".
پەرلەمانی عێراق سبەی (سێشەممە) خوێندنەوەی یەکەم بۆ هەمواری ماددەی 12ـی یاسای بودجە دەکات، کە تایبەتە بە نەوتی هەرێمی کوردستان.
ژمارەیەک موسڵمانی شیعەمەزهەب لە گۆڕەپانی تەحریری بەغدا گردبوونەوە؛ دەیانەوێت حکومەتی عێراق بێتە سەر هیڵ بۆ ئەوەی وەڵامی هێرشەکانی ئیسرائیل بداتەوە.
کاژێر 12:00ی شەوی رابردوو کۆتایی بە قۆناخی سێیەمی سەرژمێری هات، بەڵام هەر کەس و خێزانێک بە هەر هۆکارێک ناویان تۆمار نەکردبێت، دەتوانن تاوەکو 10-12-2024 کاتێک بژمێرەکان سەردانیان دەکەنەوە، ناوی خۆیان تۆمار بکەن
شوان محەممەد، ئەندامی پەرلەمانی عێراق بە رووداوی راگەیاند، وەزارەتی دارایی فیدراڵ بڕی 330 ملیار دیناری بۆ مووچەی هێزە ئەمنییەکان خەرجکرد. سەرچاوەیەکیش بە رووداوی گوت، سبەی پارەکە دەخرێتە سەر هەژماری وەزارەتی دارایی هەرێمی هەرێمی کوردستان.
بەشێکی زۆری هاندەران شەوی رابردوو بە هیوای بینینی ئەو ئەستێرە جیهانییە رۆژیان کردەوە، بەڵام بەیانیی ئەمڕۆ یانەی نەسری سعودی بە فەرمی رایگەیاند، بەهۆی نەخۆشییەوە رۆناڵدۆ ناتوانێت لە یارییەکەی بەرامبەر یانی شورتە ئامادەبێت.
حکومەتی عێراق راسپاردەی کۆبوونەوەی هاوبەشی ئەنجوومەنی وەزاریی ئابووریی عێراق و هەرێمی کوردستانی پەسند کرد
بەپێی سەرچاوەکەی رووداو، "لە کۆبوونەوەکەدا دوای ئەوەی دیوانی چاودێریی دارایی هەرێمی کوردستان و عێراق راپۆرتی خۆیان خستەڕوو، لەسەر ئەو بنەمایە شاندی دارایی عێراق رەزامەندییان نیشانداوە بە خەرجکردنی مووچەی مانگی حەوت، کە بەم زووانە رێکارەکان تەواو بکرێن."
کۆبوونەوەی شاندی هەرێمی کوردستان و وەزارەتی دارایی عێراق کۆتاییهات. پەیامنێری رووداو لە بەغدا رایگەیاند، لەسەر مووچەی مانگی 7 نەگەیشتنە ئەنجام.
سەرچاوەیەک لە ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بە تۆڕی میدیایی رووداوی رایگەیاند "وەزارەتی دارایی عێراق 550 ملیار دیناری بۆ مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بۆ مانگی هەشت خەرج کرد."
سۆران عومەر، ئەندامی لیژنەی ئابووری لە پەرلەمانی عێراق دەڵێت: "لەکۆی هەموو وەزارەت و دەستە و سەرۆکایەییەکان، تەنیا دەستەی ژینگە و چاودێریی دارایی و دەستەی دەستپاکی کێشەی نەبووە، 28 شوێنی دیکە بەداخەوە جیاوازیی زۆر لە نێو لیستەکاندا هەیە. بڕی مووچە زۆر بەرزبووەتەوە، دامەزراندنی تازەی زۆر تێدایە. هەموو ئەم گرفتانە بە راپۆرتێک بەرزکراونەتەوە بۆ وەزیری دارایی بۆ ئەوەی ئەویش لەگەڵ سەرۆک وەزیران قسە بکات."
دەرچووانی بەشە پزیشکی و تەندروستییەکانی عێراق و کوردستان هێشتا برینیان ساڕێژ نەببوو، کاتێک دووبارە کەوتنەوەبەر لێدانی هێزە ئەمنییەکان، ئەوان بۆ رۆژی دووەم بەردەوام بوون لە خۆپێشاندان و ناڕەزایەتی.
سەرۆکوەزیرانی عێراق سێجار لەگەڵ پێکهاتە و لایەنە براوەکانی ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک کۆبووەتەوە، رۆژی 25ـی تەممووز لەگەڵ نوێنەرانی پێکهاتەى عەرەب لە ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک، رۆژی 27ـی تەممووز لەگەڵ نوێنەرانی نەتەوەی تورکمان کۆبووەوە بڕیارە لەگەڵ کورد، پارتی و یەکێتی لەسەر هەمان پرس کۆببێتەوە.
چەکدارانی حەشدی شەعبی بە شیوەن و لەخۆدان لە رێوڕەسمی بەخاکسپاردنی تەرمی چوار کوژراوی حیزبوڵڵا بەشداربوون کە لەلایەن ئەمریکاوە لە باکووری پارێزگای بابل بە درۆن کرانە ئامانج.
سوزان مەنسوور: لە هەموارەکەدا هاتووە کە کچ کاتێک پێگەیشت (باڵغ بوو)، بۆی هەیە شوو بکات، ئینجا باڵغ بوونەکەیشیان بە نۆ ساڵ و سێ مانگ دیاری کردووە، "واتە منداڵێکی نۆ ساڵان تۆ پێی بڵێی وەرە دەتدەم بە شوو، وا دەزانێت باسی یاری لەگەڵ دا دەکەیت و تێ ناگات هاوسەرگیریی چییە."
هەواڵی دیارنەمانی 50 هەزار پاکستانی لە عێراق هەرای ناوەتەوە. حکومەتی عێراق لە رێگەی وەزارەتی دەرەوە دەستی بە بەدواداچوون کردووە و لە نێوخۆش وەزارەتەکانی نێوخۆ کارو کارباری کۆمەڵایەت راسپاردووە.
چالاکوانانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە گۆرەپانی تەحریر لە بەغدا ناڕەزایەتییان دژی هەمواری یاسای باری کەسی دەربڕی، کە ئێستا مژاری گەرمی نێو پەرلەمانی عێراقە.
بە گوتەی دانیشتوانی گوندی عێراقییە رووبەڕووبوونەوەکە دوای ئەوە روویداوە، کە چەند کەسێک خۆیان بە وەبەرهێنەر ناساندووە و بە پشتیوانی هێزێکی ئەمنی، چوون تاوەکو لە رێگەی دروستکردنی پرۆژەیەک لەسەر ماڵ و حاڵیان دەربەدەریان بکەن.
سەرچاوەیەک لە وەزارەتی بەرگریی عێراق بە رووداوی گوت، دوای تەواوبوونی رێوشوێن و گۆڕانکارییەکان لە لیوای 20ـی هاوبەش، بڕیاری دەستبەکاربوونی 430 کەسی نوێ لەو لیوایەدا دەرچووە.
مووچەی هێزە ئەمنییەکان خەرجنەکراوە
خالید شوانی، وەزیری دادی عێراق دەڵێت، پرسی مووچەی فەرمانبەران و هێزە ئەمنییەکانی هەرێمی کوردستان بەپێی رێککەوتن و بڕیارەکانی دادگەی فیدراڵی و حکومەت، کێشەیەکی یاسایی یان سیاسی نییە، بەڵکو بابەتەکە پەیوەندی بە وردبینیکردنی لیستەکانەوە هەیە.
رۆژی هەینی باڵیۆزخانەی ئێران لە بەغدا جمەی دەهات لە دەنگدەران؛ سەدان ئێرانی روویان کردە بنکەکانی دەنگدان و بەشداریی هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری وڵاتەکەیانیان کرد
گڕی ئاگرێکی بێ ئامان رۆژی دووشەممە، زیاتر لە 10 کۆگەی کەلوپەل و پێداویستی ئۆتۆمبێلی لە بازاڕی سنەک لەنێو جەرگەی بەغدا گرتەوە.
بەگوێرەی زانیارییەکانی رووداو، سبەی دووشەممە، مووچەی مانگی ئایاری هێزە ئەمنییەکان و هەفتەی داهاتووش مووچەی حوزەیرانی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان دابەش دەکرێن.
سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی عێراق بە رووداوی راگەیاند، ئەمڕۆ یەکشەممە وەزارەتی دارایی بڕیاری خەرجکردنی مووچەی مانگی ئایاری هێزەکانی پێشمەرگەی داوە.
رووداو نێوەڕۆکی ئەو بەرەوپێشچوون و لێکتێگەیشتنە ئاشکرا دەکات کە لە دوایین کۆبوونەوەی سێقۆڵیی وەزارەتی نەوتی عێراق و شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان و کۆمپانیاکان لە بەغدا هاتە ئاراوە
زیاتر لە دوو هەفتەیە ئەو شەقام و گەڕەکانەی بەغدا کە خواردنگە و براندی ئەمریکییان لێیە بە هێزی ئەمنی تەنراون.
سەرچاوەیەک لە حکومەتی عێراق بە رووداوی راگەیاند، ئەگەر وردبینی لە لیستی ناوی هێزە ئەمنییەکان تەواو بکرێت، مووچەی مانگی پێنجی پێشمەرگە و هێزە ئەمنییەکان خەرج دەکرێت، ئەگەر نا دەکەوێتە دوای جەژن.
سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی عێراق بە پەیامنێری رووداوی رایگەیاند، سبەینێ مووچەی مانگی چواری هێزە ئەمنی و سەربازییەکانی هەرێمی کوردستان خەرج دەکرێت.
لە ماوەی دوو هەفتەی رابردوودا پێنج جار هێرش کراوەتە سەر خواردنگە و براندە ئەمریکییەکان لە بەغدا. بەهۆیەوە هێزێکی زۆری ئەمنی بە شەقامەکاندا بڵاوەیان پێ کراوە، بەتایبەتی لەو شەقام و گەڕەکانەی ئەو خواردنگە و براندە ئەمریکییانەی لێن
سەرچاوەیەک بە رووداوی راگەیاند، لە وەزارەتی دارایی عێراقەوە دەستکرا بە پارەدارکردنی مووچەی مانگی پێنجی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان
ژمارەیەک چەکدار لە بەغدا بە بەرچاوی هێزە ئەمنییەکانەوە بە دار و ئاسن هێرشیان کردە سەر خواردنگەی براندە ئەمریکییەکان لە بەغدا
بە ئامادەبوونی 199 پەرلەمانتار، ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق خشتەی بودجەی پەسند کرد. بەپێی بودجەی پەسند کراو، مانگانە 965 ملیار دینار بۆ مووچەی مووچەخۆران رەوانەی هەرێمی کوردستان دەکرێت. کۆی گشتیی بودجەی هەرێمی کوردستانیش نزیکەی 21 تریلیۆن دینارە
هەرچۆنێک بێت، فەرەیدوون ئەمساڵیش رەنجی بەبانەچوو و دەستی بە درووێنەی بەرهەمەکەی کرد، بەڵام ئەمە گەرەنتی نییە و لەدوای هێرشەکانی 16ـی ئۆکتۆبەری 2017ـەوە، عەرەبە هاوردەکان شەڕیان پێ دەفرۆشن و ناچارن بەرگە بگرن.
وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان لە دوو هەفتەى رابردوودا بە دوو گوژمە 821 ناوى مووچەخۆرانی رەوانەى تى بی ئاى کردووە بۆ بەجێکردنیان، بەڵام رووداو زانیویێتی هێشتا ئەو بانکە دەستی بە رێوشوێنەکانی بەجێکردنیان نەکردووە.
سەرۆکوەزیرانی عێراق دڵنیایی دەدات لەوەی ناردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بەردەوام دەبێت.
حوسێن جیزانی، بەشداریی هەشتەمین پاڵەوانێتیی جۆجیتسۆی لە ئەبوزەبی کرد، لەنێو دەیان یاریزانی دیکە بووە خاوەنی مەدالیای زێڕ، بەڵام کاتێک گەڕایەوە وڵاتەکەی پێشوازی لێ نەکرا و کەسێک نەبوو لە لەلایەنی پەیوەندیدار پێی بڵێت دەستخۆش و پیرۆزە.
سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی عێراق بە رووداوی راگەیاند، دەست بە خەرجکردنی مووچەی مانگی نیسانی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان کرا
ئاسایش و ئاو، دوو رێککەوتنی نوێی نێوان ئەنقەرە و بەغدا، کە هەردوولا بە گرنگییەوە چاودێریی جێبەجێکردنی دەکەن
محەممەد شیاع سوودانی لەبارەی سەردانەکەی رەجەب تەیب ئەردۆغان بۆ بەغدا دەڵێت، یەکەمجارە "گفتوگۆی هەستیار" لەسەر هەموو بابەتەکان دەکرێت
"یەکەمجارە گفتوگۆی هەستیار لەسەر هەموو بابەتەکان دەکرێت،" ئەمە قسەی محەممەد شیاع سوودانییە لەبارەی سەردانەکەی رەجەب تەیب ئەردۆغان بۆ بەغدا.
حکومەتی عێراق رووداوەکە بە تەقینەوە و ئاگرکەوتنەوە ناودەبات، حەشدی شەعبیش جارێک دەڵێت هێرشی درۆن و مووشەکیی ئەمریکایە، جارێکیش دەڵێت ئیسرائیلە.
مام دارا، کەسوکاری ئەنفالکراوە، ئەویش دەڵێت: "ئەوەی کەسوکاری من بوون، نەگەڕانەوە، کۆتایی ژیانیان لێرەبوو لەم زیندانە. بە زووڵم کرانە ژێر خۆڵەوە و کوژران، تەنیا لەبەرئەوەی ئێمە کوردین، تەنیا لەبەرئەوەی ئێمە ئیسلامێکی راستەقینەین و خەڵک دەپارێزین، ئێمە قەومێکی وڵات پەروەرین پشتیوان بەخوا هەر سەرکەوتن بۆ ئێمەیە."
بەشێک لە کەسوکاری ئەنفالکراوان بە نیگەرانی و دڵتەنگییەوە چوونە گۆڕەپانی تەحریر لە بەغدا، ئەو پایتەختەی 36 ساڵ لەمەوبەر بڕیاری ئەنفالکردن و کوشتنی کەسوکاریانی لێ دەرچوو.
محەممەد شیاع سوودانی یەکێک لەو دۆسێیانەی لە سەردانەکەی بۆ ئەمریکا گفتوگۆی جدی و چڕی لەبارەوە دەکات، پرسی کۆتاییهێنانە بە ئەرکی هێزەکانی هاوپەیمانیی نێو دەوڵەتی یانیش گۆڕینی ئەرکی سەربازییانە.
بەڕێوەبەری گشتیی كاروباری پهیوهندییهكان و بهدواداچوون لە نوێنەرایەتیی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە بەغدا دەڵێت، لە چەند رۆژی داهاتوودا لینکی دامەزراندن بۆ بەشە پزیشكییەکانی زانکۆ و پەیمانگەکانی هەرێمی کوردستان کارا دەکرێت.
بەگوێرەی ئەو زانیارییانەی رووداو لە سەرچاوەیەکی نێو ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقەوە دەستیکەوتوون، لەنێوان شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان و وەزارەتی دارایی عێراق رێککەوتن کراوە، تاوەکو پرسی بەدیجیتاڵکردنی مووچە یەکلادەبێتەوە، هەموو مانگێک لە کاتی خۆیدا مووچەی فەرمانبەران و هێزە ئەمنییەکانی هەرێمی کوردستان بنێردرێت.
وەزارەتی دارایی عێراق رەزامەندیی نیشاندا لەسەر خەرجکردنی مووچەی هێزە ئەمنییەکان و پێشمەرگە و بڕیارە ئەمڕۆ پارەکە بنێردرێت
هەرچەندە لە رۆژی پێنجشەممەی رابردووەوە بایۆمەتریی هێزە ئەمنییەکان و پێشمەرگە لە وەزارەتی دارایی عێراقە، کەچی وەزیرەکەی هەرجارەو بە بیانوویەک خەرجکردنی مووچەکانیان دوادەخات؛ دوایین قسەی ئەوە بووە، لە دوو رۆژی داهاتوودا واژۆ لەسەر خەرجکردنی مووچەکانیان دەکات. بۆ مووچەی مانگی سێیش بڕیارە لە سەرەتای هەفتەی داهاتووەوە دەست بە رێکارەکانی خەرجکردنی بکرێت
ساڵێکی تەواوە کلیلی قوفڵی هەناردەکردنەوەی نەوتی کوردستان بە بەغدا سپێردراوە و بۆ دەستپێکردنەوەی، ئەمڕۆ و سبەی دەکات. بەربەستی سەرەکی لەبەردەم هەناردەکردنەوەی نەوتی کوردستان؛ خەرجیی دەرهێنانی نەوتە.
کۆدی بایۆمەتریی هێزە ئەمنییەکان و پێشمەرگە گەیشتە وەزارەتی دارایی عێراق و تەنیا واژۆی تەیف سامیی ماوە تاوەکو خەرجبکرێت، گەر داواکاریی دیکەی نەبێت، بەپێی رێککەوتنی هەردوو سەرۆکوەزیران، مەسرور بارزانی و محەممەد شیاع سوودانی و بە پەشتبەستن بە کۆدی بایۆمەتریی مووچەی مانگی 2ی هێزە ئەمنییەکان و پێشمەرگە تاوەکو رۆژی سێشەممە خەرج دەکرێت
یەکێک لەو هۆکارانەی وای لە پارتی دیموکراتی کوردستان کرد نەچێتە هەڵبژاردنی خوولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان، بێبەشکردنی نزیکەی 400 هەزار دەنگدەرە بەهۆی نەخوێندنەوەی پەنجەمۆریان، وەکو ئاماژەیان بۆ کردووە؛ بەڵام کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق دەڵێت، کێشەکەیان چارەسەر کردووە و بۆ رۆژی دەنگدانیش 5%ی دەنگدەران لە هەر بنکەیەکی دەنگدان، بە هەر هۆکارێک بێت پەنجەمۆریان ناخوێنێتەوە، دەتوانن بەبێ پەنجەمۆر بەشداریی پرۆسەکە بکەن و دەنگ بدەن
سەرەتای هەفتەی داهاتوو بەغدا مووچەی پێشمەرگە و هێزە ئەمنییەکان دەنێرێت. هۆکاری دواکەوتنی ناردنی مووچە، ناردنی کۆدی مووچەی هێزە ئەمنییەکان لە هەولێرەوە بۆ بەغدا بووە.
بڕیاری پارتی دیموکراتی کوردستان بۆ بەشدارینەکردن لە هەڵبژاردن و هەڕەشەی کشانەوەی لە پڕۆسە سیاسی، گۆڕەپانی سیاسیی عێراقی بە شێوەیەک شێواندووە، لەڤ و تەڤگەر کەوتووەتە ناویان
رۆژی 24ـی کانوونی دووەمی 2013، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکوەزیرانی ئەوکاتی حکومەتی هەرێمی کوردستان، نێوەڕۆکی پرۆژەیاسای هێنانەکایەی پارێزگای هەڵەبجەی ئاڕاستەی نووری مالیکی، سەرۆکوەزیرانی ئەوکاتی عێراق کرد.
لەگەڵ دیاریکردنی رۆژی هەڵبژاردن لەلایەن سەرۆکی هەرێمی کوردستانەوە، کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق بە چڕی دەستی بە تەواوکردنی رێکارەکانی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان کردووە.
هەفتەی داهاتوو حکومەتی هەرێمی کوردستان کۆدەبێتەوە و وەڵامی وەزارەتی دارایی عێراق دەداتەوە لەبارەی ناردنی لیستی مووچەی فەرمانبەرانی؛ ئەو داوایەی کراوەتە مەرجی خەرجکردنی مووچەی مانگی دوو.
لە مەدینە سەدری بەغدا گەنجێک لەسەر تۆمارکردنی گۆڵی ئۆفساید دراوەتە بەر دەرنافیز و کوژراوە.
وەزیری دارایی عێراق بانگهێشتکردنی بۆ پرسی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بانگهێشتی پەرلەمان کراوە. بەپێی بڕیارەکەی دادگەی فیدراڵی مووچە لەرێگەی بانکەکانی سەر بە حکومەتی عێراق دەدرێت.
بڕیارە رۆژی دووشەممەی داهاتوو لە لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق بە ئامادەبوونی تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق تاوتوێی بڕیارەکەی دادگەی فیدراڵیی بکرێت لەبارەی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان و چۆنیێتی مامەڵەکردن لەگەڵ بڕیارەکە.
"ئەگەر بەم شێوەیە دژایەتیان بکرێت"، ئەوا بەشداری هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ناکەن.
عەبدولڕەحمان جەزائیری، فەرماندەی حەشدی بەرگری لە وەزارەتی بەرگریی عێراق ئاماژە بەوە دەکات: سەرجەم فەرمانبەرانی باڵیۆزخانەی ئەمریکا گواستراونەتەوە بۆ ئوردن کە نزیکترین شوێنی ئەمریکییەکانە و باڵیۆزخانەکە هیچ کەسێکی لێ نەماوە جگە لە پاسەوانەکان نەبێت.
بارەگای وێران و خاپووربووی چەکدارانی حەشدی شەعبی لە قائیم، کە مووشەک و گورزی ئەمریکایان بەرکەوت، یەکەم کاردانەوەی کرداریی ئەمریکا بوو دوای کوژرانی سێ سەربازەکەی.
ئەمڕۆ چوارشەممە لەبەغداوە لقی هەولێری سەر بە بانکی ناوەندی عێراق ئاگادار کرایەوە 618 ملیارەکە بخەنە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان، دوای ئەمە بڕیارە هەنگاوی هەموارکردنەوەی یاسای بودجە خێراتر بکرێت.
هێرشە بێ پاساوەکانی ئێران بۆسەر پایتەختی هەرێمی کوردستان بەشێوەیەک بوو، دەنگی عێراقی دۆست و هاوپەیمانیشی دەرهێنا. بۆیەکەمجارە بەغدا وا بە گوڕ و توندیی، راشکاوانە بێتە دەنگ و هێرشەکەی ئێران بە دوژمنکارانە ناوببات.
17 کۆبوونەوەی بەرهەمدار و سەردانێکی دوو رۆژە - ناردنی 618 ملیار و 587 ملیۆن بۆ مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان - ئاسایشی هەرێمی کوردستان - هەناردەکردنەوەی نەوت - ئاسانکاریکردن بۆ فراکسیۆنە کوردستانییەکان بۆ هەمواری یاسای بودجە
زۆرینەی چوارچێوەی هاوئاهەنگی ئەوەندی لایان گرنگە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان راستەوخۆ لەلایەن بەغداوە دابەشبکرێت، ئەوەندە گرنگی بە هەموارکردنەوەی یاسای بودجە نادەن کە ئێستا دەسەڵاتدارانی هەرێمی کوردستان ئومێدیان لەسەر هەڵچنیوە تاوەکو کێشەی مووچەخۆران چارەسەر بکەن.
ئاگر لە نەخۆشخانەی لەدایکبوونی دیوانییە کەوتەوە و چوار منداڵی تازە لەدایکبوو، کە دووانیان کوڕ و دووانیان کچن، گیانیان لەدەستدا و دەیانی دیکە تووشی هەناسەتەنگی بوون
بەهۆی رووداوی ئاگرکەوتنەوەکەی نەخۆشخانەی لەدایکبوونی دیوانیە، چوار منداڵ گیانیان لەدەستدا و دەیان منداڵی دیکە تووشی هەناسەتەنگی بوون و گواستراونەتەوە نەخۆشخانەی دیکە و بەهۆیەوە سەرجەم نەخۆشخانەکان خراونەتە باری ئامادەییەوە.
شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان داوای لە بەغدا کردووە تاوەکو هەموارکردنەوەی یاسای بودجە، مانگانە قەرز بە هەرێمی کوردستان بدات.
گرووپە چەکدارەکان کە لە هەناوی حەشدی شەعیبیەوە دەرچوون و دژە ئەمریکان، فەرمین و پشتیوانیی یاساییان هەیە، جگە لەوەش دەستڕۆیشتوون و زۆرینەی دەسەڵاتدارانی شیعە پشتیوانیان دەکەن، بۆیە حکومەتی عێراق توانای رووبەڕووبوونەوەیانی نییە.
درەنگانی شەوی رابردوو، دەنگی تەقە هەموو لایەکی گەڕەکی عاملی بەغدای گرتەوە، دواتر دەرکەوت شەڕی نێوان دوو گرووپی چەکدارە؛ سەرایا سەلام و عەسائیبی ئەهلی حەق.
گەنجێکی تەمەن 20 ساڵ لە شارۆچکەی فەلووجەی ئەنبار، لە لایڤێکی تیکتۆکدا بانگەشەی پێغەمبەرایەتی کردووە دوای کاژێرێک لە لایڤەکە هێزە ئەمنییەکانی ئەو شارە دەچنە سەر ماڵەکەی و دەستگیری دەکەن. کەسوکارەکەی دەڵێن، ئەو شاعیرە و پەیوەندی بە پێغەمبەرایەتییەوە نەبووە.
لە گەڕەکی حورییەی شاری بەغدا لە ماڵی ژنێکدا 500 ملیۆن دینار دەدۆزرێتەوە، هێزە ئەمنییەکان دەڵێن کە دەرۆزەکەر بووە و لەدوای گیان لەدەستدانی پارەکە دۆزراوەتەوە. رووداو بەدواداچوونی کردووە دەرکەوتووە دوو کوڕی هەیە یەکێکیان پزیشکە و ئەوی دیکە ئەفسەرە بە پلەی عەمید.
عێراق، ساڵانێکە چاوی بڕیوەتە دەروازە سنوورییەکانی هەرێمی کوردستان، تاوەکو ئەگەر بەتەواوی کۆنترۆڵیشیان نەکات، بەشداربێت لە ئیدارەدانی، بۆ ئەمەش لیژنەیەکی باڵا لەنێوان هەولێر و بەغدا پێکهێنراوە و لەسەر سێ ئاست بڕیارە لە داهاتوویەکی نزیکدا رێکبکەون.
بە پشتبەستن بە راپۆرتی دیوانی چاودێری دارایی عێراق، بەغدا بە هەولێری راگەیاندووە، ئەگەر مووچەش بنێرن تەنیا دەتوانن لەسەدا 60ـی مووچەی فەرمانبەران بدەن، لەسەر حکومەتی هەرێمی کوردستان پێویستە بەشەکەی دیکە دابین بکات.
لەکاتێکدا شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ سێیەم رۆژی لەسەریەک لە بەغدا لەگەڵ حکومەتی عێراق بەدوای رێگەچارەیەکدا دەگەڕێن تاوەکو کێشەی مووچەی فەرمانبەران چارەسەر بکەن، لە لیژنەی داراییەوە هەڕەشەی ئەوە دەکرێت لەدوای ناردنی دوایین 700 ملیار دینار بۆ هەرێمی کوردستان، رێگە بە پێدانی قەرزی دیکە نادرێت
شاندی هەرێمی کوردستان لە کۆبوونەوەی لەگەڵ سوودانی داوای سێ 700 ملیار دیناری دیکەیان کردووە بۆ مانگی 10 و 11 و 12. سوودانیش گوتوویەتی داواکارییەکە دەخرێتە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق و لەوێ بڕیاری لەسەر دەدرێت.
کورد و شیعەکان دەیانەوێت ئەو کەسەی دیاری دەکرێت بە سەرۆکی پەرلەمان لەلایەن زۆرینەی سوننەکانەوە دیاری بکرێت.
پرسەی کوژراوانی هەشت چەکداری حەشدی شەعبی لەنێو باڵەخانەی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەچوو کە لەلایەن ئەمریکییەکانەوە لە باشووری بەغدا کرانە ئامانج. باڵی سیاسیی گرووپە چەکدارەکانیش داوای دەرکردنی هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق دەکەن.
محەممەد شیاع سوودانی، لە وەڵامی نوسراوێکی فراکسیۆنە کوردستانییەکان جگە لە پارتی، رەزامەندی نیشانداوە، راستەوخۆ مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان دابین بکریت بەو مەرجەی حکومەتی هەرێمی کوردستان داتای فەرمانبەران بداتە حکومەتی فیدراڵی.
"یان دەبێتە سەرەتایەک بۆ کۆتاییهێنان بە کێشەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و عێراق، یانیش دەبێتە کێشەیەکی نوێ"
بازاڕی شۆرجەی بەغدا، ئەو بازاڕەی بووە بە ناوەندی دابەشکردنی کاڵاو شتومەک و خۆراکە جیاوازەکان بۆ پارێزگاکانی دیکەی عێراق، دەست بۆ هەرچییەک دەبەیت گرانبووە، هۆکارەکەیشی دابەزینی زیاتری بەهای دینارە.
دوای چەندین هات و نەهات، دواجار 450 ملیار دینار لە 700 ملیارەکە لە بەغداوە بۆ مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان خەرجکرا. بڕیارە 250 ملیارەکەی دیکەش رۆژی یەک شەممە بگات. وەزارەتی داراییش رایگەیاند لە رۆژی شەممەوە دەست بەدابەشکردنی موچە دەکەن و تاوەکوو رۆژی پێنج شەممە سەرجەم فەرمانبەران موچەکانیان وەردەگرن.
سەبارەت بە ناردنی 700 ملیار دینارەکە بۆ مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان، لیژنەی دارایی دڵنیاییاندا کە کاریگەریی لەسەر ناردنی نابێت و لە کاتی خۆیدا و لە نێوان 20 بۆ 25ـی ئەم مانگە بڕیارە خەرجبکرێت.
پەرلەمانی عێراق لە سەر گەمارۆی غەززە و هێرشی ئیسرائیل کۆبووەوە. شیعە کە لە هەمووان زیاتر پشتیوانیی حەماس و غەززە دەکەن، زیاتر پەرۆشیی خۆیان نیشاندا و گوتیان سوننە و کورد خەمساردن لە دژایەتیی ئیسرائیل و پشتگیریکردن لە حەماس و، داوای هەڵویستێکی یەکگرتوو دەکەن.
لایەنگرانی سەدر لە گۆرەپانی تەحریری بەغدا گردبوونەوە و خۆپیشاندانیان بۆ پشتیوانی غەززە و حەماس کرد. ئەوەش لەدوای بانگەوازی موقتەدا سەدر، رێبەری رەوتی سەدر هات بۆ ئەنجامدانی "خۆپێشاندانی ملیۆنی".
ئەرمەنەکان لەنێو پرۆسەی سیاسیی عێراقدا خۆیان بە ستەملێکراو دەبینن، بۆیە چاویان لە دابینکردنی کورسییەکە لە پەرلەمانی عێراق تاوەکو نوێنەرایەتییان بکات.
چەند پەرلەمانتارێکی کورد لە بەغدا ساڵانێکە لە دەرگای لایەنە سیاسییە شیعە و سوننەکان دەدەن، تاوەکو هاوسۆزیان بن هەڵەبجە بکەن بە پارێزگا، بەڵام تاوەکو ئێستا ئەوەی لەو لایەنانە دەستیان کەوتووە، تەنها مەرەکەبی سەر کاخەزە، سەرەڕای ئەوەش کۆڵیان نەداوە و دەیانەوێت هەرچۆنێک بێت دوایین رێکارەکانی بەپارێزگاکردنی هەڵەبجە لە پەرلەمانی عێراق تەواو بکەن
چین و توێژە جیاوازەکان، چوونە بەردەم ناوچەی سەوزی بەغدا، بۆ ئەوەی ناڕەزایەتی دژی حکومەتی عێراق و حیزبەکانی چوارچێوەی هاوئاهەنگی دەرببڕن، خۆپێشاندەران دەڵێن نزیکەی ساڵێک بەسەر دەستبەکاربوونی کابینەی نوێ بە سەرۆکایەتیی محەممەد شیاع سوودانی تێدەپەرێت و، هیچ پلان و گۆڕانکارییەکیان لێ نەبینیوە.
چاوەڕوانی کۆتایی هات و دواجار ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بریاریدا، دوو تریلیۆن و 100 ملیار دینار بەشێوەی قەرز بۆ مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان رەوانە بکات کە بۆ مانگەکانی (9، 10 و11) دیاریکراوە، لە کۆبوونەوەکەشدا وەزیری دارایی عێراق راسپێردرا لە رۆژی دووشەممەوە دەست بە رێکارەکانی ناردنی بڕی 700 ملیار دینار بکات بۆ مووچەی (مانگی نۆ)ـی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان.
پەیامنێری رووداو لە بەغدا رایگەیاند، ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆیدا بڕیاریدا 2.1 تریلیۆن دینار بۆ سێ مانگی مووچە بۆ هەرێمی کوردستان بنێرێت
رۆژی یەکشەممە 17ی ئەیلوول بەغدا وەڵامی هەولێر دەداتەوە، دوای ئەوەی لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق چاوەڕوان دەکرێت بڕیار لە ناردنی چوار تریلیۆن و 800 ملیار دینار بدات بۆ مووچەی فەرمانبەران کە حکومەتی هەرێمی کوردستان داوای کردووە بۆ مانگەکانی حەوت تاوەکو 12
مەسرور بارزانی، سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان دوای کۆبوونەوەی لەگەڵ عەممار حەکیم، سەرۆکی رەوتی حیکمە لە وەڵامی پرسیارێکی رووداو دا "گەشبین"ـی خۆی بۆ ناردنی مووچە لە هەفتەی داهاتوو لەلایەن بەغداوە دەربڕی.
وێستگهی گشتیی شهمهندەفهری عێراق له ساڵی 1912 دامهزراوه، یهكهم گهشتیش له ساڵی 1914 له بهغدا بۆ دوجەیلی سامەڕا کرا، دواتر بۆ پارێزگاكانی ناوهڕاست و خوارووی عێراق، هەروەها بۆ کەرکووک و موسڵیش هێڵی ئاسنین راكێشرا.
بەگوێرەی زانیارییەکانی هەڵکەوت عەزیز، پەیامنێری رووداو لە بەغدا، دوای نیوەڕۆی ئەمڕۆ چوارشەممە 30-08-2023، شاندێکی حکومەتی هەرێمی کوردستان سەردانی بەغدا دەکات.
وا مانگی هەشت تەواو دەبێت، کەچی هێشتا بەغدا مووچەی مانگی حەوتی هەرێمی کوردستانی نەناردووە؛ پرسێک تەنانەت دەنگی ئەندامە عەرەبەکانی لیژنەکانی داراییشی بەرز کردووەتەوە، هەربۆیە بڕیاریان داوە بەدواداچوون بۆ هۆکاری نەناردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بکەن و دەڵێن، "قبووڵ ناکەین ئەم دۆخە بەم شێوەیە بەردەوام بێت."
تورکیا داوای 13 دۆلار داشکاندن دەکات بۆ هەر بەرمیلێک نەوت، کشاندنەوەی دووەم سکاڵای عێراق لە دادگەی نێوبژیوانی نێودەوڵەتی کە تێیدا داوا لە تورکیا دەکرێت قەرەبووی عێراق بکاتەوە لە نێوان ساڵانی 2018 بۆ 2020.
بڕیاربوو سبەی هەینی، شاندێکی حکومەتی هەرێمی کوردستان سەردانی بەغدا بکات و لەگەڵ نووسینگەی سەرۆکوەزیرانی عێراق و وەزارەتی نەوت کۆببێتەوە، بەڵام سەردانەکەیان بۆ کاتێکی دیکە دواخرا.
هاکان فیدان، ئەو پیاوەی بە سندووقی نهێنی ئەردۆغان ناسراوە، دوو رۆژە لە بەغدایە، لەگەڵ سێ سەرۆکایەتییەکە و نوێنەرانی تورکمان کۆبووەوە، دوای تەواوکردنی کۆبوونەوەکانی، لە هەولێر لەگەڵ بەرپرسانی باڵای هەرێمی کوردستانیش کۆدەبێتەوە.
'رۆژانە هەرێمی کوردستان 120 هەزار بەرمیل نەوت رادەستی عێراق دەکات'، ئەمە قسەی سەرۆکی لیژنەی نەوتە. محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق لەو چوارچێوەیەدا بەڵێنی داوە هاوکار و هاوئاهەنگ بێت بۆ ناردنی مووچە و شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان.
لە بەغدا ژنێک دوای دروستبوونی دەمەقاڵێ لەگەڵ هاوژینەکەی کە تازە لە زیندان ئازاد بووە، کچە سێ مانگ و 15 رۆژەکەی بەزەویدا کێشا و گیانی لەدەستدا. باوکی منداڵەکە نەیتوانی بۆ دواجار کچەکەی لەباوەش بکات، بۆیە بەردەوام دەگری و هاوار دەکات.
لە عێراق لە لایەک پارە دەدزرێت و لە لایەکی دیکە دەزگا فەرمییەکان دەڵێن، پارەی دزراویان گەڕاندووەتەوە. بەغدا بە فەرمی داوا لە ئەمریکاو بەریتانیا دەکات، ئەو بەرپرسە عێراقییانەی تۆمەتبارن بە گەندەڵی و دزی و خاوەنی رەگەزنامەی ئەو وڵاتانەن، رادەستی عێراقیان بکەنەوە
پەیامنێری رووداو چووەتە دوایین خاڵی سنووریی نێوان عێراق و کوێت، بەدواداچوونی بۆ دەنگوی فرۆشتنی بەشێکی خاکی عێراق بەو وڵاتە کردووە. کێشەکە لەسەر ژمارەیەک خانووە کە 102 خێزان ساڵانێکی زۆرە لێی نیشتەجێن، شوێنەکە دەکەوێتە نێوان سنووری هەردوو وڵات و لەو بۆشاییەیە کە نە سەربازی عێراقی و نە کوێتی بۆیان نییە بیبەزێنن.
دۆخەکە بەم شێوەیە بەردەوام بێت، دەبێت فاتیحە لەسەر زۆربەی زۆنگاوەکانی عێراق بخوێندرێت. کەمئاوی بەشێک لە زۆنگاوەکانی ناسریەی کردووە بە بیابان
بەپێی ئەو زانیارییەی بۆ بەغدا نێردراوە، داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان 308 ملیار دینارە
بەپێی زانیارییەکانی رووداو، هەفتەی داهاتوو لە رێگەی وەزارەتی دارایی عێراقەوە 906 ملیار بۆ موچەی فەرمانبەران، خانەنشینان و پێشمەرگە دەخرێتە سەر هەژماری بانکیی حکومەتی هەرێمی کوردستان و دەست بەدابەشکردنی مووچە دەکرێت.
بێڕێزیکردن بە قورئانی پیرۆز لە سوێد، گڕی لە باڵیۆزخانەکەیان لە بەغدا بەردا. بۆ جاری دووەم سەدرییەکان هەڵیانکوتایە سەر باڵیۆزخانەی سوێد و بەشێکی باڵیۆزخانەکەیان سووتاند. لایەنگرانی سەدر گوتیان هیچ کەسێک ناتوانێت لە بەرامبەر ئەو کارانەی سوێد دەیکات دژی قورئان، بێدەنگیان بکات.
بەهۆی ئەوەی کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق سەرقاڵی ئامادەکارییە بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراق لە ئەمساڵدا، بۆیە چەند جارێک رایانگەیاندووە دوو هەڵبژاردنی جیاواز لەیەک کاتدا ئەستەمە بتوانن بەڕێوەی ببەن.
پەرلەمانی عێراق ئامادەکاری دەکات بۆ دەکردنی یاسای گەڕاندنەوەی پارە دزراوەکانی عێراق و 'یاسای ئەمەت لە کوێ هێناوە؟' تاوەکو رووبەڕووی گەندەڵی ببنەوە.
وەزارەتی نەوتی عێراق رەتیدەکاتەوە لەگەڵ هەرێمی کوردستان هیچ کێشەکیان لەوبارەیەوە هەبێت و دەڵێت، یەک دید و بۆچوونیان بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی کوردستان هەیە
دادگەی فیدراڵیی عێراق سکاڵایەکی تایبەت بە نایاساییبوونی کاراکردنەوەی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان و راپرسی هەرێمی کوردستانی رەتکردەوە.
حکومەتی هەرێمی کوردستان لە دادگەی فیدراڵیی عێراق، تانەی لەو بڕگە و ماددانەی یاسای بودجە دا کە لە پەرلەمانی عێراق زیادکران وخرانە نێو یاساکە، ئەندامێکی لیژنەی دارایی دەڵێت، سکاڵاکە نابێتە رێگر لەبەردەم ناردنی بودجە و مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان.
بەشێک لە لایەنگرانی گرووپە چەکدارەکانی شیعە لە حیزبوڵڵا، نوجەبا و ئەسحابولکەهف لە نزیک باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە ناوچەی سەوزی بەغدا گردبوونەوە و هەڕەشەی ئەوەیان کە ئەگەر کۆتایی بە دەستوەردانی ئەمریکا لە کاروباری عێراق نەهێنرێت، وەڵامی تووندیان دەبێت.
بەسرە بە گەرمترین شار نەک لە عێراق بەڵکو لە هەموو جیهان راگەێندرا کە پلەی گەرمیی 49.4 پلەی سلیزی بوو، خەڵکی ئەو پارێزگایە بۆ رزگاربوون لەو گەرما تاقەتپرووکێنەکە، ناچارن بچنە نێو رووبارەکان و مەلە بکەن.
35 هاونیشتمانیی رۆژئاوای کوردستان کە بەشێکیان بۆ کارکردن و بەشێکی دیکەیشیان بۆ چارەسەری تەندروستی چووبوونە بەغدا، لە لایەن هێزە ئەمنییەکانەوە دەستگیر کراون، کەسوکارەکانیان چوار مانگە بەدوای رۆڵەکانیاندا وێڵن و دەڵێن، ترسیان هەیە رادەستی حکومەتی سووریا بکرێنەوە.
وەزارەتی پلاندانانی عێراق بڕیاریدا کۆتایی ساڵی 2024 سەرژمێریی گشتی لە عێراق، بە هەرێمی کوردستانیشەوە، ئەنجام بدات. یەکێک لەوپرسانەی کە یەکلایی دەکرێنەوە، دیاریکردنی پشکی هەرێمی کوردستان و پارێزگاکانە لە بودجەی گشتی، ئەویش پاش تەواوبوونی سەرژمێری
رووداو زانیویەتی وەزارەتی نەوتی عێراق ژمارەیەک گرێبەستی نوێی لەگەڵ کۆمپانیا جیهانییەکان لەبارەی فرۆشتنی نەوتی کوردستان واژۆ کردووە و بەم نزیکانە شاندێکی عێراقی دەچنە تورکیا تا هەناردەی نەوت لەو رێگەیەوە دەست پێبکاتەوە.
دوای نزیکەی چوار مانگ لە راگرتنی، هەناردە و بەکارهێنانی بەشێک لە نەوتی کوردستان دەستیپێکردەوە و سەرچاوەیەک لە وەزارەتی نەوتی عێراق دەڵێت، "ئێستا رۆژانە زیاتر لە 150 هەزار بەرمیل نەوتی هەرێمی کوردستان رەوانەی پاڵاوگەکانی حکومەتی عێراق دەکرێت."
سەرۆک و سەرکردەی باڵای حیزبەکانی عێراق، جەژنی غەدیری شیعەکان، کە بە رۆژی دەستبەکاربوونی ئیمام عەلیی دەزانن وەکو خەلیفەی موسڵمانان، کۆیکردنەوە. لەو رێوڕەسمەدا وەزیرێکی حکومەتی عێراق دڵنیایی دا لەوەی کە بەغدا شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان دەنێرێت
بەگوێرەی زانیارییەکانی تۆڕی میدیایی رووداو، ئەمینداری گشتیی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق، نووسراوی خەرجکردنی 400 ملیار دینارەکەی بۆ هەرێمی کوردستان ئاراستەی وەزارەتی دارایی عێراق و بانکەکانی رەشید و رافیدەین کردووە و داوای کردووە جێبەجێی بکەن.
بڕیارە لە مانگی داهاتووەوە دەست بە ناردنی پشکی هەرێمی کوردستان لە بودجەدا بکرێت. بەپێی ماددەی 12 لە یاسای بودجە، ئەو پارەیەی تەرخانکراوە بۆ مووچەی فەرمانبەران، خانەنشینان و پێشمەرگە بۆ تەواوی ساڵی 2023، 10 ترلیۆن و 867 ملیار دینارە، واتە مانگانە 906 ملیار دینار تەرخانکراوە.
دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق سکاڵای پەرلەمانتارێکی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراقی لە دژی هەرێمی کوردستان رەتکردەوە کە تایبەت بوو بە کردنەوەی هەژمارێکی بانکی بۆ دانانی داهاتەکانی نەوتی کوردستان. سەرچاوەیەک لە دادگەکە بە رووداوی گوت، "بەهۆی ئەوەی لە دەرەوەی پسپۆڕی دادگەیە، سکاڵاکە رەتکراوەتەوە."
بەڕێوەبەری گشتیی نوێنەرایەتیی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە بەغدا دەڵێت، کۆدی دامەزراندنی خاوەن بڕوانامە باڵاکان گەیشتە وەزارەتی خوێندنی باڵای هەرێمی کوردستان و بەمزووانە کۆدی یەکەمەکانیش دەگات.
کورد بە کۆمەڵێک گلەیی و تێبینی، دەبێت رۆژان و مانگەکانی داهاتووی لەگەڵ یاسای بودجەدا بەڕێبکات، هەر ئەوەندەنا، بەڵکو لەسەر گواستنەوەی میلاکی مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناوچە جێناکۆکەکانیش بۆ سەر بەغدا هەمان هەڵوێستیان هەبوو، بەجۆرێک وەک ئەوەی پەرلەمانتارە کوردەکان بۆیان باسکردم، سوننەکان بە پێڵاوەوە چوونەتە سەر مێزەکان و زۆر بەتووندی دژی ئەو بابەتە وەستاونەتەوە
رووداو زانیویەتی لەسەر فرۆشتنی نەوت لە رێگەی کۆمپانیای سۆمۆ و 50٪ـی داهاتی دەروازە سنوورییەکان و کردنەوەی هەژمارێکی بانکی کە سەر بە بانکی ناوەندیی عێراق بێت و دەسەڵاتی بەکارهێنانی لەلایەن سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان رێککەوتوون، ئەوەی ماوەتەوە گۆڕانکارییەکانی دیکە کە دژی ئەو دەقە نەبێت حکومەتی عێراق ناردوویەتی.
جێگری سەرۆکی پەرلەمانی عێراق رایگەیاند، "تاوەکو ئەو کاتەی رێککەوتنی سیاسی دەکرێت، دانیشتنەکانی پەرلەمانی عێراقمان راگرتووە"
بەبێ ئەندامانی پارتی و یەکگرتوو، لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق قۆناخی دەنگدانی بە ماددەکانی پڕۆژەیاسای بودجە تەواوکرد، ئەمە بەلای بەشێکی فراکسیۆنە کوردستانییەکان داوێکە و بەشێکی شیعەکان دایاننابوو، بەڵام نوێنەری یەکێتی کە ئاماددەی کۆبونەوەکە بووە و دەنگیشی داوە، مەترسییەکی ئەوتۆ نابینێت.
نوێنەرایەتیی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە بەغدا دڵنیایی دەداتە یەکەمەکانی زانکۆکان و خاوەن بڕوانامە باڵاکانی هەرێمی کودستان و رایگەیاند، ماوەی پێشکێشکردنی لیستی یەکەمەکان درێژکراوەتەوە
بەشێک لە ئەندامانی لیژنەی داراییە کە سەر بە لایەنەکانی چوارچێوەی هاوئاهەنگین و رێگرن لە دەنگدان بە مادەکانی تایبەت بە هەرێمی کوردستان لە پرۆژەیاسای بودجە لەنێو لیژنەکە، ئامانجیانە گۆڕانکاری تێدا بکەن و مەرجی قورس بسەپێنن.
پەیامنێرێكی بە جوڵەیە، لە زۆر شاری كوردستان و عێراق كاریكردووە. وەك نێردراوی رووداو چووەتە چەند وڵاتێك بۆ كاركردن.
هەڵكەوت عەزیز لە هەردوو پارێزگای موسڵ و كەركووك بەشداریكردووە لە رووماڵكردنی ئۆپەراسیۆنەكانی پێشمەرگە بەرامبەر داعش. لەنێو گەڕەكەكانی شاری موسڵ بەشداریكردووە لە رووماڵكردنی ئۆپەراسیۆنی سوپای عێراق لە كۆنترۆڵكردنەوەی شارەكەدا لەساڵی 2016-2017دا.
رووماڵی گشتپرسی سەربەخۆیی كوردستانی كردووە لە شاری كەركووك لە ئەیلوولی 2017دا. رووداوەكانی 16ی ئوكتۆبەر و ناڕەزایی و ئاوارەبوونی خەڵكی كەركووكی بە فراوانی گواستووەتەوە. هێرشەكانی حەشدی شەعبی و سوپای عێراق لە كەركووك بۆ سەر پێشمەرگە لە پارێزگای كەركووك رووماڵكردووە.
راپەڕینی خەڵكی سوودان بەرامبەر دەسەڵاتی حەسەن بەشیر لە كانوونی یەكەمی 2018 دەستیپێكرد و لە نیسانی 2019دا بەشیر لەسەر دەسەڵات لادرا و زیندانیكرا، هەڵكەوت عەزیز مانگی نیسان رووماڵی ئەو راپەڕینەی كرد بۆ بینەران و بیسەران و خوێنەرانی رووداو، هەروەها هەڤپەیڤینێكی تایبەتی لەگەڵ ئالا سەڵاحی سیمبوولی راپەڕینەكەدا كرد.
سەپاندنی سزا ئابوورییەكان لەلایەن ئەمریكاوە، ململانێیەكانی ناوچەكەی تووندتر كردن. لە رۆژی 29ی ئایاری 2019 لووتكەی وڵاتانی ئیسلامی لە سعودیە بەسترا، هەروەها رۆژی 30ی ئایاری 2019 لووتكەی وڵاتانی كەنداو لە سعودیە بەڕێوەچوو، هەڵكەوت عەزیز هەردوو لووتكەكەی رووماڵكردن.
هەڵكەوت عەزیز بەردەوام لەگەڵ هاوكارانی لە نووسینگەی بەغدا، رووداوەكانی عێراق و ژیانی خەڵك رووماڵ دەكات، مانگی حوزەیرانی 2018 رووماڵێكی بەرفراوانی خۆپیشاندانەكانی خەڵكی بەسرای كرد.
ڤیتییەكانی هەڵكەوت عەزیز سەبارەت دۆزینەوەی 76 رووفاتی ئەنفالكراوانی كورد لە بیابانەكانی سەماوە لە مانگی تەممووزی 2019دا، چیرۆكی ئەو منداڵانەی لەكاتی گوللەبارانكردندا تووند خۆیان بە باوەشی دایكیانەوە نووساندبوو، بۆ خەڵكی كوردستان زۆر هەستهەژێن بوون .
هەڵكەوت عەزیز، خەڵكی شاری كەركووكە، لەساڵی 1989دا لە ئاوارەییدا لە شاری هەولێر لەدایكبووە. بڕوانامەی دیپلۆمی لە بواری دەرهێنان لە بەشی شانۆی پەیمانگەی هونەرە جوانەكانی كەركووك وەرگرتووە. نزیكەی 10 ساڵە لەبواری میدیادا كاردەكات. لە كەركووك بۆ چەند كەناڵێكی ناوخۆیی و ئاسمانی كاری كردووە بەر لە كاركردنی لە رووداو.
خولیای هونەری شانۆیە، وەك ئەكتەر و دەرهێنەر بەشداری چەندین شانۆگەری كردووە.