رووداو دیجیتاڵ
رێکخراوی تەندروستیی جیهانی (WHO) رایگەیاند، نزیکەی یەک لەسەر سێی ژنان تووشی تووندوتیژی لەلایەن هاوژینەکانیان یان تووندوتیژیی سێکسی بوون و هۆشداری دەدات هیچ کۆمەڵگەیەک "ناتوانێت خۆی بە دادپەروەر، ئارام یان تەندروست وەسف بکات لە کاتێکدا نیوەی دانیشتووانەکەی لە ترسدا دەژین."
رۆژی چوارشەممە 19-11-2025، تێدرۆس ئەدهانۆم، سەرۆکی رێکخراوی تەندروستیی جیهانی رایگەیاند: "تووندوتیژی دژی ژنان یەکێکە لە کۆنترین و بڵاوترین نادادپەروەرییەکانی مرۆڤایەتی، بەڵام هێشتا یەکێکە لەو بوارانەی کەمترین کاری بۆ کراوە."
لە راپۆرتێکی نوێدا، ئاژانسە تەندروستییەکەی نەتەوە یەکگرتووەکان خەمڵاندوویەتی، لەسەر ئاستی جیهان 840 ملیۆن ژن، واتا نزیکەی یەک لەسەر سێی ژنان—، ژیانیاندا تووشی تووندوتیژی بوون لەلایەن خۆشەویست یان هاوژینەکانیان، یان رووبەڕووی تووندوتیژیی سێکسی بوونەتەوە.
راپۆرتەکە دەریخستووە، تەنیا لە ساڵی 2024ـدا، 316 ملیۆن ژن، کە دەکاتە 11%٪ ئەوانەی تەمەنیان لە سەرووی 15 ساڵییەوەیە، رووبەڕووی تووندوتیژیی جەستەیی یان سێکسی لەلایەن هاوژینەکانیان بوونەتەوە.
WHO رایگەیاندووە، پێشکەوتنەکان "هێواش بوون" و ئاماژەی بەوەدا، کە تووندوتیژیی هاوژین و خۆشەویست لە ماوەی دوو دەیەی رابردوودا تەنیا 0.2٪ـی ساڵانە کەمیکردووە.
بۆ یەکەمجار، راپۆرتەکەی WHO ئاماری نیشتمانی و هەرێمیی ئەو تووندوتیژییە سێکسییەی لەخۆگرتووە کە لەلایەن کەسێکەوە کراوە کە هاوژین یان خۆشەویستی نەبووە.
دەریخستووە کە بە گشتی 263 ملیۆن ژن لە تەمەنی 15 ساڵییەوە رووبەڕووی تووندوتیژیی سێکسیی لەلایەن کەسانی جگە لە هاوژینەکانیان بوونەتەوە و هۆشداریشی داوە، کە ئەم کێشەیە "بەهۆی شەرم و ترسەوە بە رێژەیەکی بەرچاو کەمتر رادەگەیێنرێت."
راپۆرتەکە دەریخستووە، سەرەڕای زیادبوونی بەڵگە لەسەر کاریگەریی ستراتیژییەکانی رێگریکردن لە تووندوتیژی دژی ژنان، بودجەی تەرخانکراو بۆ ئەم بوارە "لە داڕماندایە."
بۆ نموونە، لە ساڵی 2022، تەنیا 0.2%ـی هاوکاریی گەشەپێدانی جیهانی چووەتە پڕۆگرامەکانی رێگریکردن لە تووندوتیژی دژی ژنان. بودجەکە لە سەرەتای ئەمساڵەوە کەمیکردووە، ئەمەش دوای ئەوەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا دەستپێشخەریی لە راگرتنی هاوکارییە بیانییەکان لەسەر ئاستی جیهاندا کرد.
راپۆرتەکە جەختی لەوە کردووەتەوە، تەنیا لە ماوەی 12 مانگی رابردوودا، 12.5 ملیۆن کچی مێرمنداڵ، کە دەکاتە 16٪ـی ئەو کچانەی تەمەنیان لەنێوان 15 بۆ 19 ساڵدایە، تووشی تووندوتیژیی جەستەیی یان سێکسی لەلایەن هاوژینەکانیان بوونەتەوە.
کاریگەریی ململانێکان و کەشوهەوا
راپۆرتەکە دەریخستووە، ئەو ژنانەی لە وڵاتە هەژارەکانن و ئەوانەی رووبەڕووی ململانێ و گۆڕانی کەشوهەوا بوونەتەوە، بە رێژەیەکی زیاتر زیانیان بەرکەوتووە.
ئەڤنی ئەمین، سەرۆکی یەکەی ماف و یەکسانیی WHO روونیکردەوە، گۆڕانی کەشوهەوا "دەکرێ ببێتە هۆی لافاو، دەکرێ ببێتە هۆی برسێتی، ئەمەش دەبێتە هۆی زیادبوونی مەترسییەکان."
خراپترین دۆخ لە ئۆقیانووسیا بینراوە، واتا وڵاتە دوورگەییەکانی زەریای هێمن، جگە لە ئوسترالیا و نیوزیلاند. لەوێ، 38٪ـی ژنان باسیان لە تووشبوونیان بە تووندوتیژیی هاوژینەکانیان کردووە لە ساڵی 2024. لە باشووری ئاسیا رێژەکە 19٪ بووە، لە ئەفریقاش لە نێوان 14٪ بۆ 17٪ـدایە.
لە کاتێکدا، لە ئەورووپا و ئەمریکای باکوور، 5%ـی ژنان باسیان لە تووشبوونیان بە تووندوتیژی کردووە، لە کاتێکدا 7٪ لە ئەمریکای لاتین و کاریبیدا ئەو حاڵەتەیان بینیوە.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و ههموو خزمەتگوزارییەکان بهكاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ