وەزارەتی تەندروستیی عێراق تووشبوونی 39 کەس و گیانلەدەستدانی پێنجی دیکەی بە تای خوێنبەربوون راگەیاند

شاندێکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ گفتوگۆکردن لەبارەی کێشەکانی نێوان هەولێر و بەغدا گەیشتە ئەو شارە.

لە ساڵی 1974دا، پێنج گەنجی کورد، لەلایەن حکومەتی بەعسەوە لەسێدارە دران، ئەوان لەیلا قاسم، نەریمان فوئاد مەستی، جەواد ھەمەوەندی، حەسەن حەمەڕەشید و ئازاد سلێمان میران بوون.

سەرۆککۆماری عێراق بۆ بەشداریکردن لە کۆنفرانسێک، سەردانی هەولێر و دەکات و بڕیارە لەگەڵ سەرۆک بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان کۆببێتەوە

جووتیارە نموونەییەکەی کوردستان، بەشداری لە پێشانگەی نێودەوڵەتیی بۆ کۆمپانیاکانی سەوزە و میوە لە ئیتاڵیا دەکات و دەڵێت: "ئەورووپییەکان زۆر سەرسام بوون بە گژوگیای کوردستان."

ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان کۆدەبێتەوە. یەکێک لە تەوەرەکانی کۆبوونەوەکە، بە هەمیشەییکردنی فەرمانبەرانی گرێبەستە. نوێنەرەکەیان دەڵێت، "رەنگە ئەمڕۆ بڕیاری بە هەمیشەییکردنمان بدرێت."

هەرێمی کوردستان و کۆماری ئیسلامیی ئێران، نزیکەی 650 کیلۆمەتر سنووری هاوبەشیان هەیە. حەوت دەروازەی سنووریی لەنێوانیان هەیە و قەبارەی بازرگانییەکەی بە ترانزێتەوە زیاتر لە حەوت ملیار دۆلارە لە ساڵێکدا.

نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌ فه‌رمانده‌یی ئۆپه‌راسیۆنه‌ هاوبەشەکانی عێراق رایگەیاند، هەفتەی داهاتوو لیوا هاوبەشەکان لە سنووری کەرکووک و دیالە دەستبەکار دەبن

نوێنەرانی مامۆستایانی وانەبێژ لە هەرێمی کوردستان سبەی کاژێر 10:00 لە بەغدا لەگەڵ وەزیری دارایی عێراق کۆدەبنەوە

لەسەر داوای وەزیری سامانە سرووشتییەکان، حکومەتی فیدراڵ رەزامەندی لەسەر ناردنی رۆژانە 720 تۆن گازی ماڵان بۆ هەرێمی کوردستان دەربڕی

وەزارەتی کشتوکاڵی هەرێمی کوردستان هۆشداریی دەداتە جووتیاران بۆ پاراستنی گەنم و جۆیان لەو شەپۆلە باران و هەورەبرووسکە پێشبینیکراوە و دەڵێت، "گەنم و جۆی پێگەیشتوو بدروونەوە."

ئەندامێکی مەکتەبی سیاسیی بەرەی تورکمانیی عێراق رایگەیاند، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و یونامی بە جیدی لەسەر هێڵن بۆ ئەوەی کورسی کۆتای پێکهاتەکان بگەڕێننەوە.

حکومەتی هەرێمی کوردستان بە نووسراوێکی فەرمی داوا لە حکومەتی عێراق دەکات پارە بۆ دامەزراندنی مامۆستایانی وانەبێژ تەرخان بکات.

ئێوارەی ئەمڕۆ وەزارەتی دارایی و ئابووریی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لیستی مووچەمی مانگی نیسانی رەوانەی بەغدا کرد بە مەبەستی دابەشکردنی مووچە.

لە گوندی سماق شیرینی سنووری کۆیە، باوک و کوڕێک لە گۆمێکدا خنکان.

ئەندامێکی مەکتەبی سیاسیی پارتی دەڵێت: "بەو دەستێوەردانەی هەڵبژاردن کە دەیانەوێ بە کەیفی خۆیان کورسییەکان دابەش بکەن، موستەحیلە رازی بین." ئەندامێکی سەرکردایەتی یەکێتیش دەڵێ: "مەکتەبی سیاسی بە سەرۆک بافڵیشەوە رازی نین یەک خولەک دوابخرێت "بە قورئان یەکێتیشی تیدا نەبێ هەڵبژاردن دەکرێ."

دوای ئەوەی وەزارەتی گواستنەوەی عێراق بڕياریدا گەشتە ئاسمانییەکان رابگرێت، هەردوو فڕۆکەخانەکانی هەولێر و سلێمانیش داخران.

.

.

دڵشاد شەهاب، گوتەبێژی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان لەبارەی کۆبوونەوەکانی نێچیرڤان بارزانی لە بەغدا دەڵێت، پرسی مووچە "هەنگاوێکی زۆر گرنگ چووەتە پێش. ئێمە ویستوومانە مووچە لە بابەتەکانی دیکە جیابکرێتەوە."

.

نووسەر و وەرگێڕی گەنج، ژیار هۆمەر چیرۆکەکانی نووسەری ئیسپانی کارلۆس رویز زافۆن، لە توێی کتێبێکدا بەناوی (شاری هەڵم) بە کوردی دەنووسێتەوە.

گوتەبێژی پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستان دەڵێت: لە شەڕەکەی ئەمشەودا پێشمەرگەیەکیان "شەهید"بووە و یەکێکی دیکەش بریندارە.

جێگری پێشووی سەرۆکی پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستان رایگەیاند، سەرۆکی پارتی سۆسیال دیموکرات بە دەستی خۆی ئاڕپیجی بە خانووەکەیەوە ناوە و گوتیشی: "کوژرانی ئەو پێشمەرگەیە لە ئەستۆی گوتەبێژی حیزبەکەیە."

جێگری پێشووی سەرۆکی پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستان رایگەیاند، لە گوڵەخانە هێزێکی پارتی سۆسیال دیموکرات هێرشیان کردووەتە سەر ماڵەکەی و کوڕەکەی بریندارە.

بەیانیی ئەمڕۆ لە گوندی گوڵەخانەی سنووری پارێزگای هەڵەبجە، جارێکی دیکە شەڕ و ئاڵۆزی لەنێوان چەند پێشمەرگەیەکی پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستان لە هەردوو بەرەی محەممەدی حاجی مەحموود و عەبدوڵڵای حاجی مەحموود دروستبوو

لە سنووری قەزای شنگال، بە درۆن هێرشکرایە سەر ئۆتۆمبێلێک. فەرماندەی هێزی پاراستنی ئێزدخان دەڵێت: "ئۆتۆمبێلەکە گەریلای پەکەکەی تێدا بووە و کوژراو و بریندار هەن."

ئەنجوومەنی وەزارەتی شارەوانیی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ دابەشکردنی زەوی بەسەر فەرمانبەران، کۆبووەوە و سەرۆکی شارەوانیی ئیدارەی سەربەخۆی راپەڕين دەڵێت "شارەوانییەکان لە سنووری خۆیانەوە دەست بە ئامادەکاری دەکەن بۆ جێبەجێکردنی بڕیارەکە."

وەرزی دروێنەی گەنم لە ناوچە گەرمەسێرەکانی باشووری کوردستان سەرەتای مانگی پێنجە. ئەمساڵ لە پێنج ملیۆن دۆنم زەویی دێمی، زیاتر لە 50 هەزار جووتیار رووبەری نزیکەی سێ ملیۆن و 500 هەزار دۆنمیان بە گەنم و جۆ چاندووە.

وەزارەتی دارایی و ئابووریی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لیستی مووچەی مانگی ئاداری مووچەخۆرانی رەوانەی بەغدا کرد.

رۆژی یەكشەممە، 31ی ئاداری 2024، لە سەلاحەددین سەرۆك مەسعود بارزانی پێشوازی لە محەمەد حاجی مەحموود، سەرۆكی پارتی سۆسیال دیموكراتی كوردستان کرد.

رەوتی هەڵوێستی نیشتمانی کە عەلی حەمەساڵح، پەرلەمانتاری خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان سەرۆکایەتیی دەکات، لۆگۆکەی گۆڕی و لیستی بەربژێرەکانیشی پێشکێشی کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردن کرد.

لە رووداوێکدا کە تاوەکو ئێستا یەکلایی نەبووەتەوە هێرشی درۆنی بووە یان تەقینەوە، سەرۆکهۆزێکی تورکمان لە کفری کوژرا. شاهێدحاڵێکیش دەڵێت "پێش رووداوەکە گوێم لە دەنگی درۆن بووە و لە کامێرای چاودێریشەوە دەرکەوتووە."

دادگەی فیدراڵیی عێراق، پەرلەمانی کوردستان و ئەنجوومەنی پارێزگاکانی هەڵوەشاندبووەوە کە دوو دەسەڵات راستەوخۆ لەلایەن گەلەوە هەڵدەبژێردرێن، لەپێناو دروستنەبوونی بۆشایی یاسایی، لە 3ـی ئاداری 2024، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بە فەرمانێکی هەرێمی، رۆژی 10ـی حوزەیرانی 2024ـی بۆ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان دیاریکرد.

لە خۆپێشاندانی ئەمڕۆی مامۆستایانی ناڕازیدا، هێزە ئەمنییەکانی سلێمانی چەند مامۆستایەکیان دەستگیرکرد. سەنتەری میترۆش دەڵێت "رۆژنامەنووسیش دەستگیرکراوە."

تاوەکو ئێستا دیارنییە چەند مامۆستای ناڕازی دەستگیرکراون، بەڵام لەنێویاندا مامۆستا نەجمەدین، ئەندامی ئەنجوومەنی مامۆستایانی ناڕازی و دانا عەبدول، ئەندامی ئەنجوومەنی سەرتاسەری مامۆستایان هەن.

وەزارەتی دارایی و ئابووریی حکومەتی هەرێمی کوردستان بە نووسراوێک داوا لە سەرجەم وەزارەت و فەرمانگەکان دەکات لەگەڵ ناردنی لیستی مووچەدا، لیستی پلەبەرزکردنەوەی فەرمانبەرانیش بنێرن.

کۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی کوردستان ناسراو بە ئەپیکور، راپۆرتێکی لەبارەی زیان و گفتوگۆکان لەبارەی راگرتن و هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان بڵاوکردەوە و رایگەیاند، راگرتنەکە، لەماوەی ساڵێکدا 11 ملیار دۆلار زیانی لە عێراق داوە.

لە پێشنیوەڕۆی رۆژی 16-03-1988، حکومەتی بەعسی عێراقی، بە چەکی قەدەخەکراوی کیمیایی هەڵەبجەی بۆردوومان کرد و زیاتر لە پێنج هەزار هاونیشتمانیی شەهید و 10 هەزاریش برینداربوون. سەرەڕای ئەوەی ئەوکاتە کورد خاوەنی میدیای پێشکەوتوو نەبوو، بەڵام گەورەیی کارەساتەکە وای کرد هەواڵەکە بەخێرایی بڵاوبێتەوە.

باوکی ئەو مێرمنداڵەی لە جندرێسی رۆژئاوای کوردستان کوژرا، دەڵێت، عەرەبێکی هاوردە کوڕەکەی کوشتووە، پارچەپارچەی کردووە و دواتر فڕێی داوەتە نێو بیرێکەوە.

وەزیری دارایی عێراق بانگهێشتی لیژنەی دارایی پەرلەمان دەکرێت و ئەندامێکی کوردی نێو لیژنەکە دەڵێت، "لەبارەی بودجە و مووچەی هەرێمی کوردستانەوە، چەند پرسیارێکی لێدەکەین."

حیزب و لایەنە تورکمانەکانی هەرێمی کوردستان، ئەمڕۆ دوایین کۆبوونەوەی خۆیان دەکەن و لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەڤانیدا بڕیاری کۆتایی دەدەن. سەرۆکی حیزبێکی تورکمانیش دەڵێت "بە کۆی دەنگ، بایکۆتی هەڵبژاردن دەکەین."

بەڕێوەبەری نووسینگەی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق لە هەولێر رایگەیاند، سبەی یەکشەممە، وادەی نوێكردنه‌وه‌ی تۆماری ده‌نگده‌ران کۆتایی دێت و درێژناکرێتەوە.

بزووتنەوەی گۆڕان، پێش هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان، رێکخەری گشتی و ئەندامانی خانەی راپەڕاندن هەڵدەبژێرێت. ئەندامێکی جڤاتی نیشتمانیش دەڵێت "14ـی ئەم مانگە هەڵبژاردنی نێوخۆیی مەکۆکان دەکرێت."

سەرەڕای رەتکردنەوەی کورسییەکانی کۆتا، پێکهاتەکان بەردەوامن لە ئامادەکارییەکان بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی کوردستان. جێگری سەرۆکی حیزبی چاکسازیی تورکمانیش دەڵێت، "دوای کۆبوونەوەی نێوخۆیی، حیزبە تورکمانییەکان کۆدەبنەوە و بڕیار دەدەن".

سبەی دەست دەکرێت بە دابەشکردنی مووچەی لیوا هاوبەشەکانی وەزارەتی پێشمەرگە.

لاهوور شێخ جەنگی لیستی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان دەبێت و ئامادەکاری کردووە بۆ لیستەکەی، بەڵام بەپێی یاسا و رێکارەکانی کۆمیسیۆن، لە هەڵبژاردنی ئەمجارەدا لیست نابێت و تەنیا رێگە بە حیزب و کەسانی سەربەخۆ دەدرێت. کەسێکی نزیکی لە لاهوور جەنگیش دەڵێت، "بە هەر رێگەیەک بێت بەشداریی هەڵبژاردن دەکەین".

دڵزار حەسەن، نووسەر و وەرگێڕ، وەکو یەکەم کەس ناوی خۆی لە بازنەی هەولێر بۆ بەربژێریی پەرلەمانی کوردستان تۆمار کرد.

نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە یەکێتیی ئەورووپا دەڵێت: سیاسەتی عێراق بەرامبەر بە هەرێمی کوردستان و قووڵکردنەوەی کێشەکانمان گەیاندە ئۆفیسی سیاسەتی دەرەوە و ئاسایشی یەکێتیی ئەوروپا، ئەوانیش پشتگیریی خۆیان بۆ هەرێمی کوردستان دووپاتکردووەتەوە.

سەرۆکی فراکسیۆنی کۆمەڵی دادگەریی کوردستان دەڵێت، لەگەڵ 25 پەرلەمانتاری دیکەی عێراق، داوای سێ مووچە نەدراوەکەی ساڵی 2023ی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستانیان لە سەرۆکوەزیرانی عێراق کردووە.

بڕیارە سبەی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان سەردانی قەزای پیرمام بکات.

بۆ دەربڕینی هەڵوێست بەرامبەر بڕیاری دادگەی فیدراڵی عێراق و هەڵوەشاندنەوەی کورسی کۆتای پێکهاتەکان، شەش حیزبی کلدان سریان ئاشووری، کۆبوونەوە و رایدەگەیێنن، "ئەو بڕیارە پاشەکشەی دیموکراسییە و دەستی سیاسی لەپشتەوە بووە."

بەرپرسێکی حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران دەڵێت، بڕیاردراوە چواردەوری کامپی ئازادی لە کۆیە بە دیوار هەڵبچنرێت، بەڵام ئەوان لەو بڕیارە ناڕازین و داوای کۆبوونەوەیان لەگەڵ یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کردووە. راوێژکارێکی بافڵ تاڵەبانیش دەڵێت، "ئەو بڕیارە لە چوارچێوەی رێککەوتنە ئەمنیەکەی نێوان بەغدا و تاراندا هاتووە".

بەیانیی ئەمڕۆ سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان چووە هەڵەبجە و لە یەکەم وێستگەی سەردانەکەیدا، لە مۆنیۆمێنتی شەهیدانی هەڵەبجە تاجەگوڵینەی لەبەردەم سیمبولی شەهیدان دانا. وێستگەی دووەمی سەردانی سەرۆکوەزیران، باڵەخانەی پارێزگای شارەکە بوو، دواتر چووە بەڕێوەبەرایەتیی هاتووچۆ و لەوێ یەکەم تابلۆی ئۆتۆمبێلی ژمارە (23 A10000)ی تایبەت بە پارێزگای هەڵەبجەی بە هاووڵاتییەکی شارەکە بەخشی.

ئەندامێکی خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان دەڵێت: "لەنێوان سنووری قەڵەمڕەوی پارتی و یەکێتی، بەشێوەی نایاسایی گومرگ لە بازرگاکان وەردەگیرێت"، بەڵام یەكێتیی ژوورە بازرگانی و پیشەسازییەكانی هەرێمی كوردستان رەتیدەکاتەوە و دەڵێت: "هیچ بەڵگە و سکاڵایەکمان رادەست نەکراوە."

وەزارەتی ناوخۆی حکومەتی هەرێمی کوردستان، چەند رێنماییەکی لەبارەی گواستنەوە و فراوانکردنی گوندەکان دەرکرد و رایگەیاند، گواستنەوە یان فراوانکردنی هەر گوندێک، دەبێت لەسەر داوای دوو لەسەر سێی دانیشتووانەکەی بێت.

ئەندامێکی سەرکردایەتیی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان دەڵێت، "ئەو سکاڵایەی لە دژی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان تۆمارمان کردووە، نایکشێنینەوە."

جێگری سەرۆکی پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستان دەڵێت: "هەوڵێک لە دەرەوی حیزب هەیە بۆ ئەوەی گرفتەکە چارە بکرێت، پێشتر هەوڵمدا گرفتەکە نەگاتە ئەم ئاستە، بەڵام لەدەستم دەرچوو، ئێستاش لە هەوڵی خۆم بەردەوام دەبم."

هێزی بەرپەرچدانەوەی خێرا، لە قەزای خورماتوو کشێنرایەوە و سوپای عێراقی جێگەی گرتەوە.

بەهۆی تەقینەوەی سیستمی غازی چێشتخانەیەک لە پارێزگای کەربەلا، 15 کەس برینداربوون و برینی چواریان سەختە.

هاوسەرۆک و چەند کادرێکی حیزبی تەڤگەری ئازادیی کوردستان لە سلێمانی دەستگیرکران. بەپێی زانیارییەکانی رووداو، ویستوویانە خۆپیشاندان بکەن.

راوێژکارێکی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان دەڵێت، رووخاندنی دیوەخانەکانی دێرین عوزێری، بە فەرمانی بافڵ تاڵەبانی بووە، بەڵام 100% یاساییە و بە فەرمانی دادوەر کراوە.

سەرۆککۆماری عێراق، مەرسوومێکی بۆ دامەزراندنی چەند پارێزگارێک دەرکرد.

عامر شوانی گوتی "گەنجەکە لەدایکبووی ساڵی 1994ـە و خەڵکی بەغدایە، ویستوویەتی بەرەو هەولێر بچێت."

لوقمان عەبدولقادر گوتی "چاندنی گلێنە، پرۆسەیەکی درێژخایەنە و دەبێ پزیشکەکە، دوای چاندنەکە چەندینجار نەخۆشەکەی ببینێتەوە. لە ئێران گلێنە بۆ چوار بەرکەوتەی چەکی کیمیایی هەڵەبجە چێنرا، بەڵام لەبەرئەوەی نەنێردرانەوە بۆ لای پزیشک، هەر چواریان کوێر بوون."

حکومەتی فینلاند، بەبێ رەزامەندی، چوار عێراقی دیپۆرت دەکاتەوە کە دوویان کوردن و یەکێک لە کوردەکان نیڤشکانە و قاچی چەپی کارناکات، بڕبڕەی پشتی و حەوزی شکاوە.

دانیشتنی پەرلەمان بۆ تاوتوێکردنی "دەستدرێژییەکانی سەر خاکی عێراق" بەڕێوەچوو و تێیدا فراکسیۆنە شیعییەکان، داوای دەرکردنی هێزە بیانییەکان و هاوکاریکردنی حکومەتیان کرد بۆ خێراترکردنی رێکارەکانی ئەو دەرکردنە. لە دانیشتنەکدا جگە لە شیعەکان، تەنیا دوو کورد و سوننەیەک بەشداربوون.

هەرچەندە هەرێمی کوردستان نزیکەی پێنج ملیۆن و 500 هەزار دۆنم زەویی کشتوکاڵی هەیە، بەڵام دوورنییە لە هەڕەشە و گۆڕانکارییەکانی سەر کشتوکاڵ و پسپۆڕێک دەڵێت، "فراوانبوونی شارەکان و شوێنی نیشتەجێبوون و گۆڕانی کەشوهەوا گەورەترین مەترسییەکانی سەر زەویی کشتوکاڵین و لە سەدەی 21دا هەرێمی کوردستان، زەوییەکی زۆری کشتوکاڵیی لەدەستداوە".

لە هەرێمی کوردستان، شەقام و رێگەوبانەکان، ساڵانە زیاتر جەنجاڵتر دەبن و رووداوەکانی هاتووچۆش زیاتر دەبن. لە بەرامبەردا هاوردەکردنی ئۆتۆمبێل بەردەوامە و سیستمی گواستنەوەی گشتیش بەرەو نەمان دەچێت.

وەزیری بەرگریی تورکیا بە یاوەری سوپاسالاری وڵاتەکەی، گەیشتنە بەغدای پایتەختی عێراق، پەیامنێری رووداو دەڵێ، دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ شاندەکەی تورکیا دەگەنە هەرێمی کوردستان.

.

پەرلەمانتارێکی پێشووی بزووتنەوەی گۆڕان، دوای نزیکەی چوار ساڵ لە وازهێنانی لە بزووتنەوەکە، دەگەڕێتەوە ناو یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و دەبێتە راوێژکاری سەرۆکی ئەو حیزبە.

.

.

دوای ئەوە لە هێرشەکەی دوێنێ شەودا بە سەختی بریندار بوون، هاوژین و کوڕێکی پێشڕەو دزەیی بە فڕۆکەی تایبەت رەوانەی ئیمارات کران بۆ چارەسەر.

لە هێرشە مووشەکییەکەی سوپای پاسدارانی ئێران بۆ سەر ماڵی پێشڕەو دزەیی، سەرمایەداری شاری هەولێر، خۆی و کچێکی، لەگەڵ میوان و کارگوزارێکی ماڵەکەی گیانیان لەدەستدا، هاوژین و دوو منداڵی دیکەیشی بریندارن.

یەکێک لەو کەسانەی لە ماڵەکەی پێشڕەو دەزیی بوو کاتێک شەوی رابردوو بە پێنج مووشەک بەئامانج کرا، بازرگانێکی عێراقی بوو بە ناوی کەرەم میخائیل، کە ئەو و پێشڕەو دزەیی و منداڵێکی لەگەڵ یەکێک لە کارگوزارەکانی ماڵەکەی گیانیان لەدەستدا.

لە سنووری نێوان پارێزگاکانی سەلاحەدین و ئەنبار چەکدارانی داعش هێرشیان کردە سەر فەوجێکی سوپای عێراق و سێ سەربازیان کوشت

گەنجێک وەکو دەربڕینی ناڕەزایەتی، ئۆتۆمبێلەکەی لەبەردەم لقی 12ی پارتی دیموکراتی کوردستان لە هەڵەبجە دەسووتێنێت. بەرپرسی لقیش دەڵێت، "هەرچەندە پێش ئەو کارەی، بەڵێنم پێیدا سەردانی بکەم، بەڵام ئارامی نەگرت و ئەو کارەی کرد."

نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە یەکێتیی ئەوروپا رایگەیاند، سەرۆکی لیژنەی ئاسایش و بەرگریی پەرلەمانی یەکێتیی ئەوروپا رایگەیاندووە کە هەڵکەوتەی هەرێمی کوردستان بۆ ئەمنییەتی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست و ئەوروپا گرنگە و بەڵێنیدا پشتگیریی زیاتری هەرێمی کوردستان بکات.

ئەفسەرێکی باڵای ئەنجوومەنی ئاسایشی هەرێمی کوردستان دەڵێت، "هێزێکی ئەمنی لە سلێمانی هەڵیکوتاوەتەوە سەر ماڵەکەم و هاوژینەکەمیان دەستبەسەر کردووە."

.

.

جێگری سەرۆکی پەرلەمانی عێراق رایگەیاند، سەرۆکوەزیرانی عێراق وەزارەتی ناوخۆی راسپاردووە کە ئەو هێزەی چووەتە گەڕەکی نەورۆزی کەرکووک، بکشێتەوە

بەپێی زانیارییەکانی رووداو، فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێر، ئەمشەو سێشەممە 02-01-2024، بەهۆی تەمومژ و نالەباریی کەشوهەوا، گەشتەکانی چوون و هاتنی بەشێوەیەکی کاتی راگرتووە.

گەورەترین ئەشکەوتی ئاوییە لە کیشوەری ئاسیا، کەوتووەتە پارێزگای کرماشانی رۆژهەڵاتی کوردستان. ئەشکەوتەکە بە دووری 25 کیلۆمەتر لە شاری روانسەر کەوتووەتە سەر رێگەی پاوە لە دامێنی چیای شاهۆ.

تەرمی سەرمایەدارێکی لوبنانی لە هۆتێلێکی هەولێر دۆزرایەوە و تائێستا هۆکاری گیانلەدەستدانی لەلایەن هیچ دەزگایەکی فەرمی روون نەکراوەتەوە.

دوای ئەوەی ڤیدیۆیەکی مەهدی سومەیدەعی، ناسراو بە موفتی عێراق بڵاوبووەوە و تێیدا مامۆستا مەلا عەبدولکەریمی مودەڕیس، زانای ئایینی بەنێوبانگی کورد بە "پیاوی حکومەتی بەعس"، تۆمەتبار دەکات. یەکێتیی زانایانی ئایینی ئیسلامی کوردستان راگەیێندراوێکی بڵاوکردەوە و سەرکۆنەی قسەکانی کرد.

.

سەرۆکی رێکخراوی فەلەکناسیی کوردستان دەڵێت، هەینی لەسەر شەممە شەوی یەڵدایە و دەستپێکی وەرزی زستانە.

بەپەلە

بەپێی زانیارییەکانی تۆڕی میدیایی رووداو، لە هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک، کورد هەشت کورسیی مسۆگەر کردووە کە زۆربەیان یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بردوونیەتەوە و بەربژێرێکی یەکێتیش زۆرترین دەنگی بەدەستهێناوە.

بەپێی ئەنجامە بەراییەکانی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکان، کورد لە سنووری پارێزگای سەلاحەدین نزیکەی 13 هەزار دەنگی بەدەستهێناوە. لێپرسراوی مەڵبەندی حەمرینی یەکێتیش دەڵێت "یەکێتی و پارتی چاویان لە دەرچوونی بەربژێرێکیانە، بەڵام مسۆگەریان نەکردووە."

دەنگدان بۆ هەڵبژاردنی ئەندامانی ئەنجوومەنی پارێزگاکان لە عێراق بەردەوامە و هەر کەسێک کارتی دەنگدانی نوێ نەکردبێتەوە و بایۆمەتری نەکردبێت، رێگەی پێنادرێت دەنگ بدات.

بەڕێوەبەری راگەیاندنی پۆلیسی کەرکووک رایگەیاند، ئەمڕۆ هاتووچۆ لەنێو شاری کەرکووک ئاسایی دەبێت، بەڵام هاتووچۆی ئۆتۆمبێل لەبەردەم بنکەکانی دەنگدان قەدەخەیە و نابێت هیچ هێزێکی چەکداریش بێتە نێو کەرکووکەوە.

سەرۆکی پەیمانگەی کوردستان بۆ پرسە سیاسییەکان رایگەیاند، هەرچەندە کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق رایگەیاندووە گرفتە تەکنیکییەکانی هەڵبژاردنی تایبەتی ئەنجوومەنی پارێزگاکان کاریگەرییان نابێت و چارەکراون، بەڵام دوای راگەیاندنی ئەنجامە بەراییەکان، ئەوە روون دەبێتەوە.

کچە نووسەر ئیلیانە باهۆز مستەفا، سێیەم کتێبی خۆی چاپ و بڵاوکردەوە کە باسی ژیانی سەرکردەی مێژوویی فەرەنسی ناپلیۆن پۆناپارت دەکات.

رۆمانی 'تاوانی پیرۆز'ی نووسەر کوردۆ شابان چاپ و بڵاوکرایەوە. نووسەری کتێبەکە دەڵێت، رۆمانەکە باس لە مشتومڕە هەنووکەییەکانی ئێستای کورد دەکات.

شاندێکی بزووتنەوەی ئیسلامیی کوردستان لەگەڵ شاندێکی باڵای بزووتنەوەی حەماسی فەلەستینی کۆبوونەوە. گوتەبێژی بزووتنەوەی ئیسلامی کوردستان دەڵێت، "سەرۆکی مەکتەبی سیاسیی حەماس گوتوویەتی: ئاگاداری هاوسۆزییەکانی کوردن".

سکرتێری گشتیی حیزبی دیموکراتی بێت نەهرەین رایگەیاند، حیزبەکە "لەم کۆنگرەیەدا داوای مافی ئۆتۆنۆمی دەکات، ئەمە مافێکە تاوەکو ئێستا نەدراوە، هەموو ئەمانە مانای ئەوەن کە مافی گەلانی ئێمە بەرجەستە نەکراوە".

بەڕێوەبەرایەتی گشتیی باجەکان و خانووبەرەی میری رایگەیاند، رێکاری یاسایی بەرامبەر لێدوانی ئەو هاونیشتمانییە دەگرینەبەر کە باسی زۆری باجی کردووە و دەشڵێت، "لای ئێمە خۆی تۆمار نەکردووە". هاونیشتمانییەکەش قسەی بۆ رووداو کردەوە و گوتی: "18 پێشانگەی ئۆتۆمبێلم هەیە و هەموویانم بەناوی منداڵەکانم کردووە".

پسپۆڕانی پاراستنی ژینگە لەبارەی پیسبوونی ژینگەی هەرێمی کوردستان و بەدیاریکراوی ناوەندی شارەکان، هۆشداری دەدەن. پسپۆڕێک دەڵێت، "هەوای شارەکانی هەرێمی کوردستان، لە پیسبووندا ستانداردیان بەزاندووە و بەرەو مەترسییەکی گەورە دەڕۆن." دەستەی ژینگەی هەرێمی کوردستانیش دەڵێت، "هەرچەندە بەپێی رووپێویی پارێزگاکان، رێژەی سەوزایی لە شارەکانی هەولێر و سلێمانی ستانداردە، بەڵام زۆریی ژمارەی ئۆتۆمبێل، موەلیدە و هۆکارەکانی دیکەی پیسکردنی هەوا، ژینگەیەکی مەترسیداریان هەیە."

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بەشداریی لە كۆنفرانسى نه‌ته‌وه‌ يه‌كگرتووه‌كان بۆ گۆڕانى كه‌شوهه‌وا (COP28)دا دەکات. لە یەکەم رۆژی کۆنفرانسەکەشدا، پێشوازییەکی گەرم لە سەرۆکی هەرێمی کوردستان کرا. گوتەبێژی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستانیش دەڵێت، پێشوازیی گەرمی سەرۆکی ئیمارات لە نێچیرڤان بارزانی دەرخەری زیندوویی هەرێمی کوردستانە.

شاندێکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، بە سەرۆکایەتیی وەزیری کاروباری شەهیدان و ئەنفالکراون سەردانی ئێرانی کرد. نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران دەڵێت "کۆماری ئیسلامیی ئێران ئامادەیی نیشانداوە بۆ هاوکاریکردنی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ دۆزینەوە منداڵانی ونبووی هەڵەبجە و کۆڕەوەکەی ساڵی 1991."

دوای 17 ساڵ، بۆ یەکەمجار ژووری بازرگانیی پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان، هەڵبژاردن دەکات و ئەنجوومەن و سەرۆک و جێگری نوێ هەڵدەبژێردرێن.

مەهدی ئەکەر، سەرۆکی ناوەندی ستراتیژیی پێشخستنی سیاسەتی کشتوکاڵە و پێشتریش وەزیری کشتوکاڵی تورکیا بووە، لە هەڤپەیڤینێکی تایبەتیدا لەگەڵ تۆڕی میدیایی رووداو، وەڵامی چەند پرسیارێکی دڵدار هەرکی دەداتەوە و لەبارەی پەیوەندییەکانی هەرێمی کوردستان و تورکیا دەڵێت، "لەسەر رێیەکی زۆر باشدایە".

پۆلیسی پارێزگای سلێمانی دەستگیرکردنی سێ کەسی بە تۆمەتی بازرگانی و بەکارهێنانی مادەی هۆشبەر دەستگیر دەکات و دەڵێت: "سێ جۆر مادەی هۆشبەریان پێبووە".

گەنجێکی لەدایکبووی ساڵی 2006 کە لە ساڵی 2014 داعش لە سنووری شنگال رفاندبووی، لە سووریاوە دەگەڕێندرێتەوە بۆ نێو کەسوکاری لە شنگال.

وەزیری سامانە سرووشتییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، لە 26ـی حوزەیرانەوە بە بەردەوامی 80 تاوەکو 85 هەزار بەرمیل لەلایەن هەرێمی كوردستانەوە رادەستی حكومەتی فیدراڵ کراوە، گوتیشی "لایەنی تورکی و حکومەتی هەرێمی کوردستان ئامادەین، تەنیا بابەتی بەرهەمهێنان و گواستنەوە چارەسەر بکرێت لەلایەن وەزارەتی نەوتی حکومەتی فیدراڵییەوە، هەناردەی نەوت دەستپێدەکاتەوە."

بڕیارە رۆژی یەکشەممەی هەفتەی داهاتوو، مووچەی مامۆستایانی وانەبێژ لە هەرێمی کوردستان دابەش بکرێت.

سەرۆکی کۆمەڵەی قوربانییانی بەرکەوتەی چەکی کیمیایی رایگەیاند، داوایان لە حکومەتی عێراق کرد وەکو بەرپرسیاریێتییەکی سەرشانی، ئەو بەرکەوتانەی چەکی کیمیایی کە پێویستیان بە چاندنی گلێنەیە، بنێرنە ئەڵمانیا بۆ چارەسەر، بەڵام حکومەت بڕیاریدا بۆ کەربەلایان بنێرێت.

بەهای دینار بەرامبەر دۆلار زیاتر بەرزبووەوە و 100 دۆلار بە 156 هەزار و 750 دینار بۆ 158 هەزار دینار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

ئەندامانی ژووری بازرگانیی هەولێر، پێش هەڵبژاردنی سەرۆک و ئەندامانی نوێ، داهاتی ژوورەکە بەسەر خۆیاندا دابەش دەکەن، کە بۆ هەریەکەیان بڕی 15 هەزار دۆلارە. سەرۆکی ژوورەکە دەڵێت، "دابەشکردنەکە یاساییە" و سەرچاوەیەکیش لە پارێزگای هەولێر جەخت لەوە دەکاتەوە، کە ئەو دۆسیەیە رادەستی دادگە دەکرێت.

"فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان ناتوانێت فەرمان بەسەر چەکدارە شیعەکاندا بکات"

.

ئەمڕۆ یەکەمین ئیڤێنتی کوردش تاڵنت بەڕێوەچوو، لە بەشی یەکەمی کوردش تاڵنت کە 14 گەنج بەشدار بوون، بڕیاردرا کە بۆ هەریەک لە بەشداربووان، کلیپێک بکرێت و ئەمڕۆ بەرهەمی ئەو گەنجانە پێشاندران.

دوو تۆمەتباری کوشتنی دەنیز جەودەت، ئەندامی کۆنگرەی نەتەوەیی کوردستان لە هەولێر دەستگیرکراون و بە دوو مادە دادگەیی دەکرێن و بکوژەکەش بۆ بە‌غدا هەڵاتووە.

.

بە مووشەک هێرشکرایە سەر بنکەی عەین ئەسەد لە ئەنبار کە هێزەکانی ئەمریکای تێدا جێگیرکراون.

.

پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە ئاستی باڵا کۆدەبنەوە، ئەندامێکی مەکتەبی سیاسیی یەکێتیش دەڵێت، "کۆبوونەوەکە لە پیرمام دەبێت."

.

دوای دوو رۆژ لە راگرتنیان، دوو رۆژنامەڤانە دەستگیرکراوەکەی سلێمانی ئازادکران. جەمال عەبدوڵڵا کە یەکێک بوو لە دەستگیرکراوەکان و ئەمڕۆ بە کەفالەت ئازادکرا، بە رووداوی گوت "سەرەڕای دەستگیرکردنم و باسکردنی دۆسیەکەم بۆ بەرپرسێکی باڵای یەکێتی، کەچی دۆسیەکەم بەلاڕێدا برا".

شاندێکی باڵای بزووتنەوەی گۆڕان سەردانی هەولێر دەکات و لەگەڵ مەکتەبی سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردستان کۆدەبنەوە.

لە سنووری قەزای مەخموور شەڕ لەنێوان سوپای عێراق و پێشمەرگە دروستبووە و قوربانی لە هەردوولا هەن.

.

باندێکی 21 کەسی کە سەرجەم ئەندامەکانی کوردی باشووری کوردستانن و لە ئەورووپا دەستگیر کراون، لە بەلجیکا دادگایی کران و ئەمڕۆ لە دوایین دانیشتنی دادگاییەکەدا 20یان سزادران و یەکێکیان ئازاد کرا

مەکتەبی سیاسیی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان پێنجشەممەی داهاتوو کۆدەبێتەوە. بەپێی زانیارییەکانی رووداو، لە کۆبوونەوەکەدا لیژنەیەک بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ پارتی دیموکراتی کوردستان و لایەنەکان پێکدەهێنرێت.

لە سەرەتای مانگی ئایاری رابردووەوە سۆها فەتحی لەکاتی هەوڵدانی بۆ پەڕینەوە لە تورکیاوە بۆ یۆنان لەلایەن هێزە ئەمنییەکانی تورکیاوە دەستگیرکرا و، حکومەتی ئەو وڵاتە بڕیاریدا دیپۆرتی ئێرانی بکاتەوە. ئەوکات دایکی سۆها گوتی "ئەگەر دیپۆرت بکرێتەوە، کۆماری ئیسلامیی ئێران سزایەکی سەختی دەدات."

ورچ هێرشیان کردە سەر گوندێکی ناوچەی قامووشانی سەر بە پارێزگای قەرسی باکووری کوردستان و سێ هاونیشتمانییان بریندارکردن.

سوپای تورکیا گوندێکی لە سنووری تەلتەمری پارێزگای حەسەکەی رۆژئاوای کوردستان تۆپبارانکرد.

محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق بە سەردانێکی فەرمی گەیشتە مۆسکۆی پایتەختی رووسیا و بڕیارە لەگەڵ ڤلادیمیر پووتین، سەرۆکی رووسیا کۆببێتەوە.

رێڤەبەریی خۆسەر لە رۆژئاوای کوردستان رایگەیاند، بۆردوومانەکانی تورکیا زیانی 100 ملیۆن دۆلاری لە وێستگەی کارەبا، کێڵگەی نەوت و گاز لە ناوچەکانی سوێدییەی سەر بە دێرک داوە.

.

لە درەنگی شەوی رابردووەوە، سوپای تورکیا بە تۆپی دوورهاوێژ، فڕۆکە و درۆن، چەند ناوچەیەکی ژێر دەسەڵاتی رێڤەبەری خۆسەری کردووەتە ئامانج . تاوەکو ئێستا17 هێرشی کردووە و بەردەوامە، بەپێی دوایین زانیارییەکان، 14 کەس کوژراون.

لە درەنگی شەوی رابردووەوە، سوپای تورکیا، لە تۆپباران و بۆردوومانکردنی چەند ناوچەیەکی ژێر دەسەڵاتی رێڤەبەری خۆسەر لە رۆژئاوای کوردستان بەردەوامە، بەپێی زانیارییەکانی رووداو تاوەکو ئێستا گیانلەدەستدانی 14 کەس بەهۆی هێرشە چڕەکەوە پشتڕاستکراوەتەوە.

گەنجێکی کورد بەشداری لە (کۆڕبەندی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ بەڕێوەبردنی ئینتەرنێت)دا دەکات، کە لە ژاپۆن بە سەرپەرشتیی سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان بەڕێوەدەچێت

سوپای تورکیا لە تۆپباران و بۆردوومانکردنی چەند ناوچەیەکی ژێر دەسەڵاتی رێڤەبەری خۆسەر لە رۆژئاوای کوردستان بەردەوامە و لە شەوی رابردووەوە دەستی بە هێرشی ئاسمانی چڕ کردووە. بەیانیی ئەمڕۆش ئەکادیمیایەکی هێزەکانی ئاسایشی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەری بۆردوومان کرد و بەپێی زانیارییەکانی رووداو، گیانلەدەستدان و بریندار هەن

نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە یەکێتیی ئەوروپا دەڵێت، پەرلەمانی یەکێتیی ئەوروپا لە قووڵبوونەوەی کێشەی نێوان هەولێر و بەغدا نیگەرانە و گوتیشی، "راپۆرتێکمان بە ناوی حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە داوەتە پەرلەمان و پەرلەمانتارانی یەکێتییەکە و کێشەکانمان بۆ روونکردوونەتەوە".

پۆلیسی پارێزگای بابل رایگەیاند، تۆمەتباری کوشتنی شەش ئەندامی یەک خێزان لە سنووری پارێزگاکە، دانی بە تاوانەکەیدا ناوە و دوای کوشتنیان تەرمەکانیشی سووتاندوون. دادگەی لێکۆڵێنەوەی حلـلەش رایگەیاند، بکوژ دانی بە تاوانەکەیدا ناوە.

بەڕێوەبەری ناحیەی بەمۆ دەڵێت، هەرچەندە پارێزگای هەڵەبجە دوو دەروازەی سنووریی نافەرمیی هەیە، "بەڵام داهاتی هیچیان نادرێتە پارێزگای هەڵەبجە."

بەڕێوەبەرایەتی گشتیی تەندروستیی نەینەوا، نوێترین ئاماری قوربانیانی رووداوی ئاگرکەوتنەوەکەی حەمدانیەی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، تاوەکو ئێستا 113 کەس گیانیان لەدەستداوە و لەو ژمارەیەش 41 تەرمیان نەناسراونەتەوە.

رێگەی سەرتەکی بەمۆ - پشتە، بە سنووری ناحیەی بەمۆدا تێدەپەڕێت و ناوچەیەکی شاخاوییە و نزیکەی 14 کیلۆمەترە. بەهۆی دەروازەی نافەرمی پشتەوە، گوشارێکی زۆری لەسەرە و رۆژانە سەدان بارهەڵگر هاتووچۆی لەسەر دەکەن.

بەپێی زانیارییەکانی رووداو، ئاسایشی سلێمانی دەستی بەسەر موڵکی ئەو بەڵێندەرەدا گرتووە و ئامادە نەبووە بە کەفالەتیش ئازادی بکات.

راوێژکاری وەزیری ناوخۆی عێراق رایگەیاند، سبەی بەیانی ئەنجامی لێکۆڵینەوەکان لەبارەی رووداوەکەی حەمدانیە بە پشتبەستن بە بەڵگەی دەنگ، رەنگ و شایەتحاڵەکان ئاشکرا دەکەن.

بڵاوبوونەوەی گرتەیەکی ڤیدیۆیی لە هەولێر کە تێیدا چەند پۆلیسێک هێرش دەکەنە سەر ژمارەیەک هاونیشتمانی و یەکێکیان لە مێرمنداڵێک دەدات، دەنگدانەوەی بەدوادا هات. بە گوێرەی زانیارییەکانی رووداو، لیژنەیەکی لێکۆڵینەوە لە ئەفسەر و پۆلیسەکان پێکهێنراوە.

گوتەبێژی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان دەڵێت، بەشداری لە کۆنگرەی پێنجەمی یەکێتی ناکات کە بڕیارە سبەی لە سلێمانی ببەسترێت.

یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان سبەی کۆنگرەی پێنجەمی خۆی بە بەشداریی 600 ئەندام دەبەستێت. لەم کۆنگرەیەدا، چەندین گۆڕانکاری دەکرێن و چەند سەرکردەیەکی یەکێتیش دەستبەرداری کاری حیزبی دەبن، دیارترینیان مەلا بەختیار، ئەندامی ئەنجوومەنی باڵای سیاسی و بەرژەوەندییەکانە کە رۆژی دووشەممە لە پەیامێکدا بەشدارینەکردنی خۆی لە کۆنگرەدا راگەیاند.

دووشەممە 25-09-2023 سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی و ئابووریی حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە بە رووداوی راگەیاند، کەمێک لەمەوبەر، حکومەتی عێراق بڕی 250 ملیار دیناری دیکەی خستە سەر هەژماری وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان.

بڕیارە مەڵبەند و مەکتەبەکانی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، بۆ دەستنیشانکردنی ئەندامانی کۆنگرەی پێنج، سبەی پێنجشەممە هەڵبژاردن بکەن.

کچە کوردێکی ئێزدی کە ساڵی 2014 لەلایەن داعشەوە رفێنرابوو، لە کامپی هۆل ئازادکرا و بڕیارە بگەڕێندرێتەوە باشووری کوردستان.

بڕیارە رۆژی 27ی ئەیلوولی 2023 یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کۆنگرەی پێنجەم لە سلێمانی ببەستێت، بەڵام تائێستا وادەی هەڵبژاردنی ئەندامانی کۆنگرە لە مەڵبەندەکان دیارنییە

خاوەنی بانکی دیجیتاڵی FIB خەڵاتی ئەمساڵی مورێکس دۆر بەدەستدەهێنێت کە لە رێوڕەسمێکدا خەڵاتەکانی ئەمساڵی لە لوبنان دابەشدەکرێت.

بڕیارە رۆژی 27ی ئەیلوولی 2023 یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کۆنگرەی پێنجەم لە سلێمانی ببەستێت. ئەندامێکی سەرکردایەتیش دەڵێت، "هەموو سەرکردە دێرینەکان ئەندامی کۆنگرە دەبن و خۆیان بڕیار لەسەر خۆبەربژێرکردنەوە بۆ سەرکردایەتی دەدەن."

لە راگەیێندراوەکەی ناوەندی ستراتیژی بۆ مافەکانی مرۆڤ لە عێراق دا هاتووە: "تەنیا لە نیوەی یەکەمی ساڵی 2023دا زیاتر لە شەش هەزار و 728 هاوژین جیابوونەتەوە، واتە لە یەک کاژێردا 10 هاوژین جیابوونەتەوە و لە رۆژێکدا 224 هاوژین. هەروەها چوار هەزار و 259 جیابوونەوە لە دەرەوەی دادگەکان هەبووە. جگە لە هەرێمی کوردستان."

رۆژی پێنجشەممە، 14-09-2023، خانمە شاعیر، سمین چایچی، بە رووداوی گوت، "هەواڵی گیانلەدەستدانی هونەرمەند فەتانەی وەلیدی راست نییە و تاوەکو ئێستا لە ژیاندایە."

نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کۆماری ئیسلامیی ئێران رایگەیاند، ئێران چەند جارێک پەیامیان پێداوە بۆ جێبەجێکردنی خاڵەکانی رێککەوتنی ئەمنیی نێوان بەغدا و تاران و گوتیشی: "بە جێبەجێکردنی رێککەوتنەکە، پەیوەندیی نێوان هەولێر و تاران دەچێتە قۆناخێکی نوێوە."

زیاتر لە 20 مانگ بەسەر وادەی دیاریکراوی بەستنی کۆنفرانسی نیشتمانیی بزووتنەوەی گۆڕاندا تێپەڕیوە، بەڵام تائێستا وادەی بەستنی کۆنفرانسەکە دیار نییە و ئەندامێکی جڤاتی نیشتمانیی ئەو حیزبەش دەڵێت تاوەکو زوویربووەکان نەگەڕێننەوە، کۆنفرانسی نیشتمانی ناکەن.

گۆڕانکاریی کەشوهەوا و گرتنەوەی ئەو رووبار و دەریاچانەی لە تورکیا و ئێرانەوە دەڕژێنە خاکی عێراق و هەرێمی کوردستان 'بوونەتە هەڕەشەیەکی جیدی لەسەر خاکی عێراق' و سەرۆکی دەستەی ژینگەی هەرێمی کوردستانیش دەڵێت، "دەیان بەنداو لەسەر ئەو سەرچاوە ئاوییانە دروستکراون کە دەڕژێنە نێو خاکی هەرێمی کوردستان و عێراقەوە."

یەکگرتووی ئیسلامیی کوردستان بە تۆمەتی دواخستن و دابەشنەکردنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان، سکاڵای یاسایی لەسەر حکومەتەکانی هەرێمی کوردستان و عێراق تۆمار دەکات.

گوتەبێژی پارتی دیموکراتی کوردستان رایگەیاند، عێراق بە شێوازێک بەڕێوەدەبرێت کە لە رووی ئیدارییەوە نە شیعە لێی رازییە، نە سوننە و کورد. گوتیشی، هیچ وادەیەک بۆ کۆبوونەوەی پارتی و یەکێتی دیارینەکراوە. دەشڵێت: "لە عێراق کۆمەڵێک خەڵک پەیدابوون خۆیان لە سەرووی یاسا و رێککەوتنەکانەوە دەبینن."

بڕیارە بزووتنەوەی ئیسلامیی کوردستان لە 15ـی ئەیلوولی 2023 کۆنگرەی 13یەمینی ببەستێت. ئەندامێکی سەرکردایەتیی ئەو حیزبە دەڵێت، "دەکرێت لە کۆنگرەکەدا بڕیاری گۆڕانکاریی گەورە بدرێت".

رۆژی سێشەممە، 05-09-2023، رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا، دوای کۆبوونەوەکەی لەگەڵ ڤلادیمیر پووتین و گەڕانەوەی لە رووسیا رایگەیاند؛ هاکان فیدان، وەزیری دەرەوە و ئیبراهیم کاڵن، سەرۆکی میت، لە نزیکەوە دۆخی کەرکووک تاوتوێ دەکەن.

"چەند لایەنێک بە هەمەر و کەلوپەلی سەربازییەوە هەڵیانکوتاوەتە سەر ماڵە کوردەکان و بەدوای ناسنامەی ئەو کوردانەدا گەڕاون کە بەشداربوون لە خۆپێشاندانەکە"

فەرماندەی میحوەری پێنجی رۆژئاوای کەرکووکی پێشمەرگە رایگەیاند، دوای نیوەڕۆی ئەمڕۆ، لە سنووری دووبز چەند چەکدارێکی داعش بە درۆن کراونەتە ئامانج.

هۆشبەر و بەکارهێنەر و بازرگانانی، زۆر بە خێرایی بە عێراقدا بڵاودەبنەوە و زیاد دەکەن، بۆ بازرگانیکردنیش بە هۆشبەر، بازرگانەکان چەندین رێگە بەکاردەهێنن، یەکێک لەوانە گواستنەوەیەتی "بە درۆن." بە گوتەی سەرۆکی لیژنەی بنبڕکردنى مادە هۆشبەرەکانى پەرلەمانى عێراق، ئێستا 11 هەزار ئالوودەبوو یان بازرگانی هۆشبەر لە زیندانەکانی عێراقدان

کۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی کوردستان رایگەیاند، گفتوگۆکانی نێوان حکومەتی فیدراڵیی عێراق و حکومەتی تورکیا بوونە هاندەرێک بۆ کۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی کوردستان بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت لە رێگەی بۆریی نەوتی عێراق-تورکیا، لە هەمان کاتدا رایدەگەیێنێت ئەگەر هەناردەش دەستپێبکاتەوە، ئەوان نەوت بەرهەمناهێنین تاوەکو دڵنیانەبنەوە.

لە جۆرجیا، گۆڕی یوسف کامیل بەدرخان یەکێک لە کوڕانی میر بەدرخان بەگ دۆزرایەوە و گۆڕەکە لەلایەن کوردانی قەوقاز وەکو وەفادارییەک بۆ ئەو ماڵباتە، نۆژەنکرایەوە.

مستەفا رەشید، هاونیشتمانییەکی دانیشتووی شاری سلێمانییە و زیاتر لە دوو ساڵ لەمەوبەر لە رێگەی هاونیشتمانییەکی دیکەوە چووەتە نێو بیزکۆین، نزیکەی دوو ساڵە پارەی خۆی و ئەو کەسانەشی کە لە رێگەی ئەوەوە بوونەتە هاوبەشی کۆمپانیا ئۆنڵاینەکە، فەوتاوە و تائێستا چاوەڕێن بۆیان بگەڕێننەوە.

چەند رۆژێکە هێزەکانی ئەمریکا لە هەرێمی کوردستان و عێراق، دەستیان بە جموجۆڵ کردووە و دیمەنەکانی لە تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان دەنگدانەوەیان زۆری هەبوو. سەرپەرشتیاری میحوەری پێنجی پێشمەرگە دەڵێت "لەکاتی گۆڕینی سەربازەکان لە شوێنی ئەرکدا، ئەو جموجۆڵە ئاساییە". ئەندامێکی لیژنەی ئاسایش و بەرگریش لە پەرلەمانی عێراق دەڵێت "جموجۆڵەکە پەیوەندیی بە سووریاوە هەیە و ئەمریکییەکان دەیانەوێ مەیدانی شەڕ جیابکەنەوە."

سەرەڕای کاریگەرییەکانی وشکەساڵی و کەمبوونی ئاوی سەرزەوی و ژێرزەوی، سامانی ئاژەڵ لە هەرێمی کوردستان گەشەی کردووە، بەپێی ئامارێکی وەزارەتی کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاوی هەرێمی کوردستان، لە چوار ساڵی رابردوودا، پڕۆژەی شیرەمەنی 19٪ و، پرۆژەی قەڵەوکردنی ئاژەڵیش 53٪ زیادیکردووە، بەڵام بەڕێوەبەری سامانی ئاژەڵ دەڵێت "نرخی ئالیک 80٪ بەرزبووەتەوە."

ئامانجی سەردانی وەزیرانی دەرەوە و وزەی تورکیا بۆ هەرێمی کوردستان چی بوو؟

هونەرمەندی گۆرانیبێژ شوکر خەیات کۆچی دواییکرد، ئەوەش دوای چەند رۆژێک لە نەخۆشکەوتنی.

رۆژی پێنجشەممە، 17-08-2023 عارف شێروانی، سەرۆکی کۆمەڵەی هەنگەوانانی کوردستان بە رووداوی گوت، بەراورد بە پار و ساڵانی پێشتر، ئەمساڵی هەنگوین کەمترە و نزیکەی 350-400 هەزار تۆن هەنگوین دەبێت.

رۆژی پێنجشەممە، 17-08-2023 هونەر جەمال، گوتەبێژی وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەڤانیدا رایگەیاند، شاندی دیوانی چاودێریی دارایی عێراق نزیکەی 10 رۆژ لە هەرێمی کوردستان بوون، سەردانی زۆربەی بەڕێوەبەرایەتییەکانی وەزراەتی دارایی، گومرگ، باج و بەشێکی زۆری خاڵە سنوورییەکان کرد. هەموو هاوکارییەکمان کردن و هەرچییەکیان داواکردبێ خستوومانەتە بەردەستیان. ئەوان زۆر ئاسوودەبوون و ئاماژەیان بەوەکرد، کە ئەو سیستم و داتایانەی لە هەرێمی کوردستان هەیە لای ئەوان (عێراق) نییە.

لە شاری حەسەکەی رۆژئاوای کوردستان، شەڕ و ئاڵۆزی لەنێوان گرووپێکی چەکدار و هۆزی جبوور دروستبوو و بەگوێرەی زانیارییەکان چوار بریندار هەن.

رێکخراوی راما ئەیجێنسی، کە بارەگای سەرەکیی لە هەولێرە، راپرسییەکی بۆ پڕبینەرترین میدیا و پرۆگرام لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان کردووە و بەپێی ئەنجامی راپرسییەکە، رووداو و بەرنامەی لەگەڵ رەنج، یەکەمن.

گوتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، رۆژی سێشەممە شاندێکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، بۆ گفتوگۆکردن لەبارەی کاراکردنی یاسای بودجەی گشتیی عێراق، سەردانی بەغدا دەکات.

ئەنجوومەنی وەزیران سندووقی چاودێریی شیاندنی کەمئەندامان و خاوەن پێداویستیی تایبەت و کورتەباڵاکانی پەسندکرد.

لەماوەی کەمتر لە مانگێکدا، تەنیا لە ئاوی زێی بچووک، هەشت کەس خنکاون، شەش کەسیان لە قەزای دووکان و دوو کەسیان لە سنووری ئیدارەی راپەڕین بوون.

دوای تێپەڕبوونی دوو ساڵ بەسەر پەسندکردنی یاسای ئافرەتانی رزگاربووی ئێزدی و واژۆکردنی لەلایەن سەرۆککۆماری عێراقەوە، تاوەکو ئێستا لە کۆی 3570 رزگاربووی دەستی داعش، تەنیا 400 بۆ 450 کەسیان لە یاساکە سوودمەند بوون. بەرپرسی نووسینگەی رزگارکردنی رفێندراوانی دەستی داعش دەڵێت: "بۆ جێبەجێکردنی یاساکە، دەبێ گوشار بخرێتە سەر حکومەتی عێراق".

وەزارەتی کاروباری شەهیدان و ئەنفالکراوانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە نۆیەمین ساڵیادی جینۆسایدی ئێزدییەکاندا داوا دەکات کە حکومەتی عێراق چارەنووسی ونبووان یەکلابکاتەوە، کەسوکاری قوربانییان قەرەبوو بکاتەوە و ئاوارەکانیش بگەڕێنێتەوە.

سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، حکومەتی عێراق زیاتر لە 900 ملیار دیناری بۆ مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان ناردووە.

.

بەڕێوەبەری گشتیی فەرمانگەی یاسایی و مافەکانی مرۆڤ لە دەستەی سەربەخۆی مافەکانی مرۆڤ ئاماژەی بەوەکرد، دەستەی سەربەخۆ داوای لە وەزارەتی کار کردووە چارەسەرێک بۆ گرفتی ئەو منداڵانە بدۆزنەوە کە بە ناچاری لەگەڵ دایکیان لە زیندانن و گوتیشی: "بڕیاربوو ئەوانەی تا چوار ساڵانن لەگەڵ دایکیان بن، لەوانە گەوەرتر شوێنێکی تایبەتیان بۆ بکرێتەوە، بەڵام ئەمە کات و پاڵپشتی دارایی زۆری پێویستە".

ئەمساڵ حکومەتی عێراق 500 هەزار تۆن گەنمی جووتیارانی هەرێمی کوردستانی وەرگرت، کە 230 هەزار تۆن گەنمی پارێزگاکانی سلێمانی و هەڵەبجە؛ 145 هەزار تۆنی پارێزگای هەولێر و 125 هەزار تۆن گەنمی پارێزگای دهۆک بوو.

عەتیە شێخ ئەحمەدی، خانمە نووسەرێکی رۆژهەڵاتی کوردستانە و دانیشتووی شاری سنەیە. ئەو نزیکەی 25 ساڵە دەستی بە نووسین کردووە و تاوکو ئێستا 49 کتێبی نووسیوە و 36یانی چاپکردووە.

راوێژکارێکی پارێزگاری سەلاحەدین دەڵێت، زاواکەی سەدام حوسێن لە تورکیا چارەسەری نەخۆشییەکەی وەرگرتووە و دوای گەڕانەوەی لە تکریت کۆچی دواییکردووە. گوتیشی "ئەو پرسەیەی لە هەولێر بۆی دانراوە، ئەو خزمانەی بۆیان داناوە کە ناتوانن بگەڕێنەوە زێدی خۆیان".

رووداوەکە کاژێر 4:30ی ئێوارەی ئەمڕۆ بووە، تاریق حەیدەری گوتی، "شەڕەکە بەهۆی کێشەی کۆمەڵایەتیی بووە کە پێشتر لەنێوان هەردوو ماڵباتدا هەبووە".

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ بە سەردانێکی فەرمی و لەسەر بانگهێشتی ئیلهام عەلیێڤ، سەرۆکی ئازەربایجان گەیشتە باکوی پایتەختی ئەو وڵاتە. سەرۆکایەتیی کۆماری ئازەربایجان لە راگەیێندراوێکدا گوتی، "سەرۆکی ئازەربایجان رایگەیاندووە ئەو سەردانەی نێچیرڤان بارزانی، دەبێتە هۆی زیادبوونی هاوئاهەنگیی نێوان هەردوولا".

لەبارەی کۆبوونەوەکەی ئەمڕۆ، ئومێد سەباح گوتی: "کۆبوونەوەکەی ئەمڕۆمان زۆر باشبوو، لە نووسینگەی سەرۆکوەزیرانی عێراق کرا، نووسینگەی سەرۆکوەزیران، ئەمیندارێتی گشتی، وەزارەتی نەوت، وەزارەتی دارایی، چاودێریی دارایی و وەزارەتی پلاندانانی عێراق ئامادەی کۆبوونەوەکە بوون".

لە سنووری پارێزگای سنە، ئەمساڵ لە نزیکەی 530 هەزار هێکتار زەوی بە گەنم چێنراوە و 35 هەزار و 500 هێکتاری بەراوە.

دوای گەڕانەوەی لە حەج، عەبدوللـەتیف ئەحمەد، یەکێک لە رێبەرانی سەلەفی لە هەرێمی کوردستان، داوای دیبەیت لەو کەسانە دەکات کە وەڵامیان داوەتەوە و، دەڵێت "من هاتوومەتەوە ئێستا ئەو پیاوانە لەکوێن تەحەداکەیان ببەنە سەر و رووبەڕووی خۆم راستی قسەکەیان بۆ خەڵکی کوردستانی بسەلمێنن". لە بەرامبەردا مامۆستا سەرباز محەممەد، بیرمەندی ئیسلامی (ئەشعەری)، کە پێشتر لە رووداوەوە داوای دیبەیتی لە عەبدولـلەتیف ئەحمەد کردبوو، دەڵێت "ئەگەر دیبەیتەکە بەلاڕێدا نەبات، من ئامادەم".

سەندیکای رۆژنامەنووسانی کوردستان راپۆرتی شەش مانگی یەکەمی ساڵی 2023ی لەبارەی پێشلکارییەکانی دژی رۆژنامەنووسان و دەزگاکانی راگەیاندن بڵاوکردەوە و بەپێی ئەو راپۆتە، 41 پێشێلکاری بەرامبەر 80 دەزگا و رۆژنامەنووس کراون

سکرتێری خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان رەتیدەکاتەوە دوای خانەنشینبوونی هیچ پارەیەکی وەرگرتبێت و دەڵێت، "ئەو نەسریەی کە باسکراوە و گوایە من وەرمگرتووە، هەر نازانم چییە."

رێکخەری راسپاردە نێودەوڵەتییەکان لە حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، بەکارهێنانی مادە هۆشبەرەکان لە هەرێمی کوردستان گەیشتووەتە ئاستێکی مەترسیدار و ئێستا زیاتر لە چوار هەزار کەس بە تۆمەتی مادەی هۆشبەر لە زیندانن، کە زیاترە لە نیوەی دەستگیرکراوان.

سبەی هەردوو مەکتەبی سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کۆدەبنەوە.

بەپێی ئەو زانیارییانەی دەست تۆڕی میدیایی رووداو کەوتوون، لە 24 کاژێری داهاتوودا، بەغدا 400 ملیار دیناری دیکە بۆ تەواوکردنی مووچەی مانگی ئایاری مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان دەنێرێت.

یەکێتیی زانایانی ئایینی ئیسلامی کوردستان لە راگەیێندراوێکدا دەڵێت "لە چەند رۆژی رابردوودا، لەڕێی وتاری هەینی و چەند گرتەیەکی ڤیدیۆیی لەلایەن چەند کەسێک گوایە خۆیان بە سەلەفی لە قەڵەم داوە، هێرشی ناڕەوایان کردە سەر گەورە زانایانی ئیسلام و سووکایەتی زۆریان بەرامبەر هەردوو رێڕەو و پەیڕەوانی ئیمامی ئەشعەری و ماتوریدی بە تایبەت ئیمام ئەبوو حەسەنی ئەشعەری هەڵڕشت".

"لیترێک بەنزین دەبێتە 450 دینار"

بەپێی ئەو زانیارییانەی لە وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستانەوە دەست تۆڕی میدیایی رووداو کەوتوون، بۆ دابەشکردنی مووچەی مانگی ئایار، وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان چاوەڕێی گەیشتنی ئەو 400 ملیار دینارەیە کە بەغدا رەزامەندی لەسەر ناردنی داوە.

بەلەمێکی کۆچبەران لەنێوان ئیسپانیا و جەزائیر بە 26 سەرنشینەوە ژێرئاوکەوت کە 18 کەسیان خەڵکی رۆژئاوای کوردستانن و چوار ژن و چوار منداڵیان تێدابوون.

بڵاوبوونەوەی رێنماییەکانی وەزارەتی رۆشنبیری و لاوانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی کاری میدیایی لە رۆژنامەی وەقایعی کوردستان، کاردانەوەی لێکەوتەوە و رێکخەری سەنتەری میترۆ بۆ داکۆکیکردن لە مافی رۆژنامەنووسان دەڵێت " رێنماییەكانی وەزارەتی رۆشنبیری، کۆت و بەندكردنی ئازادیی رادەربڕینە".

.

لە کۆی نزیکەی 170 هەزار پێشمەرگە، نزیکەی 44 هەزار پێشمەرگە لە چوارچێوەی 15 لیوای هاوبەشدا لەژێر چەتری وەزارەتی پێشمەرگە رێکخراونەتەوە. هەر لیوایەک لە چوار فەوج کراوەتە سێ فەوج.

وەزارەتی کارەبای عێراق رایگەیاند، کارەبای عێراق بە وڵاتانی کەنداو و تورکیا دەبەستنەوە و مانگی تەممووزی داهاتوو، وەکو یەکەم هەنگاو، کارەبای عێراق بە کارەبای ئوردنەوە دەبەسترێتەوە.

.

مەسرور بارزانی رایگەیاند "20 هەزار یەکەی نیشتەجێبوون خراوەتە تەندەر، هەندێ بەرنامەمان هەبووە کە چۆن بتوانین بە بێ بەرامبەر یەکەی نیشتەجێبوون بۆ خانەوادەی سەربەرزی شەهیدان دروست بکەین، لە سنووری دهۆک ئەوەمان کردووە و لە هەولێر خەریکە تەواو دەبێت، لە هەموو پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکانی دیکەش دەیکەین".

#SUMMARY#