سوودانی: بەهۆی بەفێڕۆدانی گازی هاوەڵەوە ساڵانە 4 ملیار دۆلار زیانمان پێدەگات

 

لە ئاهەنگی 60 ساڵەی دامەزراندنی رێکخراوی وڵاتانی هەناردەکاری نەوت "ئۆپێک" کە رۆژی هەینی، 16ـی حوەزیرانی 2023 لە بەغدا بەڕێوەچوو، محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق لە گوتارێکدا لەبەردەم وەزیرانی وزە و نەوتی ژمارەیەک لە وڵاتانی ئەندامی ئەو رێکخراوە رایگەیاند: " راستە جیهان ئێستا گۆڕاوە و وەکو ئەو کاتە نییە کە تێیدا رێکخراوی ئۆپێک لە دڵی بەغداوە دەستی بەکارەکانی کرد، بەڵام نەوت هێشتا سەرچاوەی سەرەکیی وزەیە لە جیهان، ئەوەش بەهۆی ئەو گرنگییەی ئەو سەرچاوە لە سیاسەت و ئابووری و گەشەپێدان و ژینگە هەیەتی."

 

سەرۆکوەزیرانی عێراق باسی لەوەشکرد کە کاتێک رێکخراوی ئۆپێک دروستبوو سامانی نەوت لەلایەن ئەو کۆمپانیایانەوە بەڕێوەدەبرا کە بە "قۆرخکار" ناوی بردن و سەروەرەیی وڵاتان و کاریگەریی ئەوانی لە بازاڕی نەوت نەهێشتبوو، بەڵام ئێستا وەکو ئەوەی ئاماژەی بۆ کرد وڵاتانی ئەندامی رێکخراوی ئۆپێک پلانەکانی بەرهەمهێنان و پیشەسازیی بە هەموو سەرەوەرییەکیانەوە بەڕێوەدەبەن بەشێوەیەک کە دەبێتە هۆی گەشەپێدانی ئەو وڵاتانە.

 

هەروەها گوتی، بەرپرسیارێتی رێکخراوەکە تەنیا لە بەرهەمهێنان نییە، بەڵکو بەرپرسیارێتی لە هێنانەکایەی بەهایەکی هاوسەنگە لەنێوان بەکاربەر و بەرهەمهێنەر.

 

لەبارەی گازەوە سوودانی گوتی، "حکومەتەکەمان بایەخی تایبەت بە وزە دەدات، لە سەرووی هەموویانەوە پرسی نەوت و گازی سرووشتی و گازی هاوەڵ. عێراق چەندین ساڵە پشت بە نەوت وەکو سەرچاوەی سەرەکیی ئابووری و داهات دەبەستێت، بەدرێژایی ساڵانی رابردوودا وەبەرهێنان لە گازی سرووشتی و گازی هاوەڵ لە عێراق پەراوێزخراوە، کە ئەوەش زۆر دەرفەتی وەبەرهێنانی لەدەستداوین. " 

 

سەرۆکوەزیرانی عێراق زیانەکانی لەدەستدانی ئەو دەرفەتەشی روونکردەوە و رایگەیاند، "زیانێکی زۆریشی لە ژینگە داوە کە ئەو چالاکییە زیانبەخشانەی هاوەڵی پیشەسازیی نەوت دروست بوون."

 

محەممەد شیاع سوودانی، لە ئاهەنگەکەدا کە دەبوو لە ساڵی 2020 رێکبخرێت، بەڵام بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە بۆ ئەمساڵ دواخرا، باسی لە پلانەکانی عێراق بۆ وەبەرهێنان لە کەرتی نەوتدا کرد و گوتی: "لەپێناو ئەوەی دەستبەرداری ناوچەی ئابووری پشتبەستوو بە نەوت و یەک سەرچاوە، لەو کاتەوەی سەرۆکایەتی حکومەت دەکەین دەستمانکرد بە گرتنەبەری کۆمەڵێک چارەسەریی یەکلاییکەرەوە کە پیشەسازیی نەوتی گەشەپێدەدات و  وەبەرهێنان لەو بەشەی دەکرێت کە پەراوێزخرابوو، بۆیە گرێبەستی گرنگمان کرد بۆ  وەبەرهێنانی گاز بە هەردوو جۆرەکەیەوە گازی سرووشتی و گازی هاوەڵ کە لە گەڕی پێنجەمی گرێبەستە نەوتییەکان خۆی بینییەوە و لە گەڕی شەشەمیشدا کە بەمنزیکانە واژۆدەکرێت، رووبەرێکی گرنگی کێڵگەکانی گازی سرووشتی دەگرێتەوە."

 

باسی هاوئاهەنگی لەگەڵ ژمارەیەک لە گەورە کۆمپانیاکانی جیهان لە وەبەرهێنانی گاز کرد و ئاشکرایکرد: "ئەو گرێبەستانە و پلانەکان، تەواوکاری لەبواری وزە بەدیدەهێنێت بەشێوەیەک عێراق لە چەند ساڵی داهاتوو دەبێتە فاکتەرێکی گرنگ لە بازاڕی گازدا، هەروەها ئەو بەفێڕۆچوونەی لە سامانی گاز هەیە و ساڵانە نزیکەی 4 ملیار دۆلار زیان بە عێراق دەگەیێنێت، رابگرین."

 

لەو ئاهەنگەدا، وەزیری نەوتی عێراق، حەیان عەبدولغەنیش قسەی کرد و گوتی: "کاردەکەین بۆ ئەوەی نەوت ببێتە سەرچاوەیەک بۆ گەشەپێدان و پەرەپێدانی ئابووریی عێراق ، بەو ئاڕاستەیەشدا هەنگاوی باشمان هەبوو، بۆیە بەپێی نەخشەرێگەیەکی ئایندەیی هەنگاومان نا بە پشتیوانی ئەنجوومەنی وەزیران و ئەنجوومەنی نوێنەران و هاوئاهەنگی هەموو لایەک و سەرجەم وەزارەتەکان بۆ پەرەوپێشبردنی ئابووری عێراق بەرەو باشتر."