دۆخى دارایى و ئابووریى هەرێمی کوردستان، لەبەردەم "هەڕەشە" و "دەرفەت"ەکاندا

 

ئابورى هیچ وڵات و هەرێمێک، بە تەواوەتى سەربەخۆ نییە، بەڵکو وابەستەیە بە ژمارەیەک کارتێکەرى دەرەکى، هەربۆیە ئەو بۆچوونەى پێیوایە ئابوورى هەرێمى کوردستان ناتوانێت جیا لە ئابوورى عێراق، هەنگاو بنێت، راست نییە و وێڕاى ئەوەى دۆخى دارایى و ئابوورى هەرێمى کوردستان کاریگەرە بە دۆخى دارایى و ئابووریی عێراق، بەڵام دەرفەتى گەورە هەیە لەبەردەم هەرێمى کوردستاندا بۆ دروست مامەڵەکردن لەگەڵ دارایى و باشتر وەگەڕخستنى سەرچاوە پاڵنەرەکانى ئابووریى بۆ باشترکردنى دۆخى ژیان لە هەرێم و خۆشگوزەرانیى هاووڵاتییەکانیدا، ئەگەر هەرێم خۆى بیەوێت!

 

کەمکردنەوەى بەهاى دراوى عێراقى، بڕیارێکى خیرا و کتوپڕى بانکى ناوەندیى عێراق نەبوو، وەک هەندێک وێناى دەکەن، بەڵکو لە ئەنجامى لێکۆڵینەوەو وردەکارییەکى زۆرى شارەزایانى دەرەکى و ناوخۆیى بوو بۆ ئەو دۆخەى ئێستا ئابوورى عێراقى تێکەوتووە، و زۆر بەڕوونى لە راپۆرتى کۆتایى یەکەى فریاگوزاریى بۆ چاکسازى دارایى حکومەتى فیدراڵ بەناوى وەرەقەى سپى، ئاماژەى پێدرابوو.

 

ئەم کابینەیەى حکومەتى بەغدا، سەرەڕاى ئەوەى نەبوونى کوتلەیەکى پەرلەمانى بۆ پاڵپشتىی لە بڕیار و پلانەکانى، هەندێکجار گرفتە، بەڵام لە هەمانکاتیشدا دەرفەتێکى زۆر باشە بۆ ئەوەى بە ژمارەیەک بڕیارى ریشەیى دەست بۆ باشکردنى دۆخى دارایى و ئابووریی عێراق ببات، ئەگەر تەنانەت وەک حاڵەتێکى ناچاریش بێت، چونکە بوونى حکومەتێک کە لەسەر هیچ لایەنێکى سیاسى ماڵ نەبێت و تا رادەیەک تەکنۆکرات بێت، دەرفەتى ئەوە دەڕەخسێنێت کە حکومەت لە ژێر فشارى لەدەستدانى دەنگ و پەتاى هەڵبژاردن و لایەنە رکابەرەکاندا، واز لە چاکسازیى یان هەندێک بڕیار نەهێنێت کە ناچارین و پێویستن و ئیتر دەرفەتى دواخستنیان نەماوە، هەربۆیە کەمکردنەوەى بەهاى دینار لەبەرانبەر دراوەکانى دیکەدا، ئەگەر بۆ عێراق یەک لایەنى ئەرێنى و یەک لایەنى نەرێنى هەبێت، ئەوە بۆ هەرێمى کوردستان دوو لایەنى ئەرێنى هەیە و یەک لایەنى نەرێنى.

 

پاش ئەو پێشەکییە، دەمەوێت ناوەڕۆکى وتارەکەم کە دابەشمکردووە بۆ (هەڕەشە) و (دەرفەت)ەکانى بەردەم دۆخى دارایى و ئابوورى هەرێمى کوردستان، بخەمەڕوو:

 

یەک/ هەڕەشەکانى بەردەم دۆخى دارایى و ئابووریى هەرێمى کوردستان:

 

 

بەداخەوە هەرێمى کوردستان لە ماوەى هەشت کابینەى رابردوودا و ئەم کابینەیەش، وەک درێژکراوەى کێشەکانى هەمان کابینەکانى پێشوو و درێژەپێدەرى هەمان سیاسەتى بەڕێوەبردن، بەردەوام داهاتە راستەقینەکانى لە خەڵک و لە نوێنەرانى خەڵک شاردووەتەوە، ئەوەش بەهۆى ئەو شێوازى بەڕێوەبردنەى هەردوو حزبى دەسەڵاتدار کە تاوەکو ئێستاش ئەولەویەتى ژیاندن و باشکردنى دۆخى ئابوورییان بۆ حیزبەکانیانە نەوەک وڵات و هەرێم و دامەزراوە، هەربۆیە لە چەندین سیماى جیاوازدا زۆر بەئاسانى دەتوانین هەست بە دوو ئیدارەیى بکەین لە بوارى داراییدا، کە ئەمەش وادەکات بگەینە ئەو قەناعەتەى کە کێشەى ئابوورى هەرێمى کوردستان بەرلەوەى کێشەى دابەزینى نرخى نەوت و خەرجیی شەڕى داعش و هاتنى کۆرۆنا بێت، بەڵکو ئەو سیاسەتە هەڵە و چەوتەى بەڕێوەبردن و بەکارهێنانى ناڕەوایانەى سەرچاوەکانى داهاتە بە رێژەى جیاواز، تا ئەو کاتەى ئەم دوو حیزبەش لەڕووى سیاسییەوە ئابوورى کوردستان ئازاد نەکەن، قسەکردن لەسەر خاڵە لاوازەکانى دیکەیان و گفتوگۆ لەسەر کێشەکانى دیکە بەهایەکى ئەوتۆ بە هیچ قسە و هەوڵێکى زانستىی نابەخشێت.

 

نەبوونى شەفافیەت لە داهاتدا، بووەتە هۆى ئەوەى لە هیچ دۆخێکدا و هیچ کەس و لایەنێکى چاودێرى (بە پەرلەمان و دیوانى چاودێرى دارایی)یشەوە، نەتوانێت بە زانیاریی راست و دروستى ژمارە و بڕەکانى داهات بگات، کاتێک سەرچاوەى داهاتیش ئاشکرا نەبوو، ئەوە ئیتر دەرفەتى گەورە بۆ بە تاڵانبردنى داهاتى وڵات ئەڕەخسێت و ناتوانرێت ژمارە راستەقینەکانى داهات چاودێرىی بکرێن، کە لە راستیدا موڵکى خەڵکى کوردستانن و لانیکەم نەدەبوو لە نوێنەرانى خەڵک شاراوەبن.

 

 

ناڵێین "لاوازى"، چونکە ئەو دامەزراوانەى لە هەرێمى کوردستان ئەرکى ئابوورى و داراییان لە ئەستۆیە، هێندە لاوازن، وشەى نەبوون باشتر پێناسەیان دەکات تا لاوازى، هەر بۆیە مانەوە بەم دۆخەى ئێستەوە، هەر لە هەیکەلى وەزارەتى داراییەوە، تا نەبوونى سیستەمێکى پێشکەوتووى بەڕێوەبردنى دارایى و ئابوورى پشتگیریکراو بە پرۆگرامى ئەلیکترۆنى و شێواز و ستانداردى نێودەوڵەتى بۆ بوارى دارایى و ژمێریارى، نەبوون و لاوازیى بانکى حکومى، بەشدارینەکردنى کەرتى تایبەت لە بوارى خزمەتگوزارى بانکى بە شێوەیەکى چالاک، لاوازیى دەسەڵات و دامەزراوەکانى چاودێرىی و دادوەرى بەرانبەر قۆرخکارى بازاڕ لەلایەن کۆمپانیاکانى حیزبەکانى دەسەڵاتەوە، و زۆر بوارى دیکەی پەیوەندیدار بە چالاکیى ئابوورى و دارایى و وەگەڕخەرەکانى ئابوورى، هەڕەشەى گەورەن لەسەر تواناى ئابوورى هەرێم و ئەگەر لە ساڵانى پێش 2011 بەهۆى بەرزى نرخى نەوت کاریگەرییەکەى وەک پێویست دەرنەکەوتبێت، ئەوە لە پێنج ساڵى رابردوودا زۆر بەزەقى کێشەکان خۆیان پیشانداو هەرگیز ناکرێت بە ئومێدى بەرزبوونەوەى نرخى نەوت جارێکى دیکە گۆڕینى ریشەیى لەم بوارەدا فەرامۆش بکرێت یان دوابخرێت.

 

 

تاوەکو ئێستاش حکومەتى هەرێمی کوردستان، وەک دامەزراوەیەکى یاخى لە پرەنسیپە پیشکەوتوو و شارستانییەکان، لە دەرەوەى شەرعیەتى دەستوورى و یاسایى، زۆرێک لە کار و بڕیار و پرۆسەکانى، بەڕێوەدەبات.

 

حکومەتى هەرێمی کوردستان هەشت ساڵە هیچ پلان و بەرنامەیەکى ئابوورى و دارایى نییە، هیچ کەس لە کوردستان، بە وەزیرەکانیشەوە، نازانن ساڵى داهاتوو چى روودەدات؟ بە داهاتى هەرێمی کوردستان حکومەت گرنگى بەچى دەدات؟ دەیەوێت هەرێم و دامەزراوە و خەڵکەکەى بەرەو چ ئاراستەیەک بەرێت؟ داهاتەکان زیاد دەبن یان کەم، داهاتەکان بۆ چ مەبەستێک ئاراستە دەکرێن؟ ئەمەش دۆخێکى خوڵقاندووە کە حکومەتى هەرێمی کوردستان لەم بوارەدا بکەوێتە دواى هەردوو حکومەتى ئەفغانستان و عێراقیش! کە دوو گەندەڵترین وڵاتى جیهانن و هەمیشە لە پێوەرى رێکخراوى شەفافیەتى جیهانیشدا پشکى شێریان لە گەندەڵیدا پێ دەبڕێت، بەڵام یاساى بودجەیان هەیە، واتە پلانیان بۆ داهات و خەرجى هەیە.

 

با نمونە لەم بوارە بخەینەڕوو: وێڕاى بوونى یاساى پابەندکار، بەڵام حکومەت سندووقى خانەنشینى نییە، سندووقى داهاتە نەوتییەکانى نییە، پرۆسەى دەرهێنان و فرۆشتنى نەوتى لە تاریکیدایە، یاساى بودجەى نییە، بەبێ هیچ حسابکردنێک بۆ سەرچاوەى دەسەڵات گرێبەستى پەنجا ساڵە دەکات و مووچەى یاسایى کارمەندەکانى کەمدەکاتەوەو دوا دەخات و هێندێکجاریش دابەشى ناکات، زۆر یاساشکێنى دیکەیش، کە پێویست بە ئاماژەدانى زیاتر ناکات، هەموو ئەمانە وادەکات کە ئەنجوومەنى وەزیران وەک جەستەیەک دەربکەوێت لە نێو زەلکاوێکدا لە نێو قوڕدا چەقى بێت، قوڕێک کە ئەگەر لەسەر ئەم شێوازەى خۆى بەردەوام بێت، هەر جوڵەیەکى، زیاتر دەیچەقێنێت و لە پرۆسەى نقومبوون خێراتریى دەکات.

 

 

یەکێک لە تایبەتمەندییە باشەکانى کۆمەڵگەى ئێمە ئەوەیە کە کۆمەڵگەیەکى گەنجە، بەردەوامیش ژمارەکەى زیاد دەکات، واتە ژینگەیەکى لەبارو گونجاوى دەستى کار لێرە ئامادەیە، ئەگەربێت و هۆکارە یارمەتیدەرەکانى دیکە هەبن، ئەوە دەکرێت پاڵنەربێت بۆ باشکردنى دۆخى ئابوورى، بەڵام هەر ئەم کۆمەڵگە گەنجە پڕ مەترسى و ئایندە چاوەڕواننەکراوە، بەتایبەت ئەگەر هاتوو رێژەى (بێکارى) بەم رێژەى ئێستە بەردەوام لە زیادبووندا بێت، لە هەمان کاتدا ریژەى (هەژاری)ش.

 

بێکارى و هەژارى، دوو پەتاى کوشندەن، کە زۆر بەئاسانى لەگەڵ خۆیان سیستم و حکومەت و دەوڵەتان گلۆر دەکەنەوە تا ئاستى نابووتبوون، هێندە نموونەى زەقیش لە پێشچاون پێویست بە باسکردنیان ناکات.

 

بەهۆى سیاسەتى هەڵە، نەوەک بە تەنها هەڵە، بەڵکو کوشندەو بێ بەزەییانەى مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو داهاتەى دەگەیشتە هەرێمى کوردستان، بەتایبەت لە ساڵانى (2005 تا 2014)، داهات نەوەک نەبوویە هۆى پێشخستنى ژێرخانى ئابوورى هەرێم و خۆشگوزەرانیى خەڵکەکەى، بەڵکو بوویە هۆى وێرانکردنى ئەو سەرچاوانەى کە پاڵ بە رەوڕەوەى ئابورییەوە دەنێن.

 

لەو سیاسەتە هەڵەیەدا، ژمارەى مووچەخۆران زیادکران، لادێکان چۆڵکران و جووتیار و ئاژەڵدار و باخەوانەکان کرانە مووچەخۆرى حکومەت، کەرتى کشتوکاڵ فەرامۆش کرا، پیشەسازى و پرۆژەى بچووک لە پلان و بەرنامەى حکومەتدا نەبوون، هەموو چاوەکان خرانە سەر دابەشکردنى داهاتى نەوت بەسەر هاووڵاتیاندا، چ ئەو داهاتەى لە بەغداوە دەهات یان ئەوەى ناونرا ئابوورى سەربەخۆ! ئەوەش بۆ ئەوەى هەردوو حیزبى دەسەڵات ژمارەى لایەنگریان زیاتربێت و دەنگێک زیاتر بەدەستبهێنن لە هەڵبژاردنەکاندا، دواجار تاکە دەرفەتى هەلى کار بۆ گەنجان کە کەرتى گشتى بوو، ئیتر بە دەرفەت و هەلى کار نەما، کەرتى تایبەتیش پشتگوێخرا و بەهۆى قۆرخکارییەوە زیاتر کەرتێکى مشەخۆرى خۆژیێنەرە لەسەر کەرتى گشتى، تا ئەو ئاستەى کە حکومەت لە پێنج ساڵى رابردووشدا تەنانەت تواناى دابەشکردنى ئەو مووچەیەشى نەما کە هەر لە بنەمادا پڕیبوو لە ناعەدالەتى.

 

هەربۆیە دەتوانین بڵێین: هەرێمى کوردستان لەبەردەم تەقینەوەى گەورەى کۆمەڵایەتیدایە، تەقینەوەیەک کە ئەگەر هەیە لە پەتا کوشندەکان زیاتر زیان بە جەستەى هەر وڵات و دەوڵەتێک بگەیەنێت، ئەویش ئەو هەڕەشە کوشندە و گەورەیەیە کە هەریەکە لە (بێکارى گەنجان) و (هەژاریى) رووبەڕووى هەرێمى کوردستانى دەکەنەوە، لە خۆپیشاندانەکانى سەرەتاى مانگى (12)ى ئەمساڵدا بینیمان چۆن گەنجانى خوار تەمەن (30ساڵ) ساڵ تووڕەن، و بەشێک لەو هەڕەشەیە دەرکەوت، لەهەر لەحزەیەکیشدا سەرهەڵدانەوەیان چاوەڕوانکراوە.

 

 

بەردەوامى چەک بە دەستى هەردوو حیزبى دەسەڵات، هەڕەشە و مەترسییەکى ئێجگار گەورەیە، بە ئاستێک هەمیشە کوردستانى وەک قەوارەیەکى ئیدارى لاواز خستووەتە بەرچاوى ناوخۆ و دەرەوە، بەجۆرێک کوردستان لەبەردەم هەڕەشەى چەکێکدایە کە ئەگەر هەیە بۆ بەرژەوەندىی سیاسى، خۆى و کوردستان و هەرێم و خەڵکەکەشى بکاتە قوربانى، وەک بینیمان کە هێزێک کە بەوجۆرە بێت، نەوەک بۆ ناوخۆ هەڕەشەیە بگرە ناتوانێت لە ئاستى دووژمنى دەرەکیشدا هێندە بەهێزبێت کە هەموو دڵنیابین کوردستان پارێزراوە، ئەمە سەرەڕاى پیشکەشکردنى قوربانییەکى زۆر لە شەهید و بریندار، بەڵام کارەساتى گەورەى کوشتوبڕى ئێزدییەکان لەسەر دەستى داعش و لە دەستدانى کەرکووک، دوو نمونەى زەقى ئەو لاوازیی و مەترسییەن.

 

دوو/ دەرفەتەکان:

 

سەرەڕاى ئەوەى هەرێمى کوردستان کێشەى گەورەى هەیە لە بوارى ئابوورى و دارایى، لە هەمانکاتدا کۆمەڵێک دەرفەت هەن (کە تا ئێستاش وەک دەرفەت دەردەکەون)، دەکرێت بەهۆیانەوە ژێرخانى ئابوورى پەرەپێبدرێت، و دۆخى دارایى هاووڵاتیان باش بکرێت و ببێتە هۆى خۆشگوزەرانى هاووڵاتییەکانى و بەرزکردنەوەى ئاستى بژێوییان، ئەوەش تەنها بە هەنگاوى ئیدارىی حکومەتێکى رەشیدو کەرتێکى تایبەتى بەهێزى دوور لە قۆخکارى و رەخساندنى هەلى کار بۆ گەنجان و دادگەرانە دابەشکردنى داهات دێتەدى، ئەو دەرفەتانەش بەکورتى دەکرێت ئەمانەبن:

 

 

بەبێ بوونى ئارامى و جێگیریى دۆخى ئاسایش، هیچ باسێک لە باشکردنى دۆخى ئابوورى و بژێوى هاووڵاتیان و بوژاندنەوەى کەرتە پاڵنەرەکانى ئابوورى و دارایى لە ئارادا نابێت، هەربۆیە ئەو ئارامى و ئاسایشەى لە پاش شەڕى داعش هەرێمى کوردستانی تێدایە دەرفەتێکى زێڕینە، بە ئاستێک تەنانەت نزیکەى ساڵێکیشە هیچ کەس گوێى لە بچووکترین رووداوى نائارامى و خراپى ئاسایش نەبووە، بەپێچەوانەى بەغداوە کە تەنانەت بە ئاشکرا رووداى هێرشکردنە سەر کونسوڵخانەى وڵاتان دەبینین، هەربۆیە ئەم دۆخەش دەرفەتێکى باشە بۆ هاندانى وەبەرهێنان و گەشەى کەرتى تایبەت و دەرفەتى باش بۆ بەڕێوەبردنى تەندروست، لە پاڵ هەنگاوى دیکەی راستەقینە بۆ ئەم بوارە.

 

 

هەرێمى کوردستان هەرێمێکى دەستورییە، بە پێى دەستوور، لەگەڵ بەجێهێنانى ئەرکەکانى، دەتوانێت هەموو مافێکى لە حکومەتى فیدراڵى وەرگرێت، هەربۆیە چ وەک داهات و بودجە یان هەر بڕیارێک بۆ باشکردنى دۆخى دارایى عێراق، دەکرێت بە چاکە بۆ هەرێمى کوردستانیش بشکێتەوە.

 

لە بوارى مافە دەستوورییەکان بۆ باشکردنى دۆخى دارایى و ئابوورى، دەکرێت ئاماژە بە یاساکانى بودجە بکرێت، کە کۆتاترینیان یاساى بودجەى ساڵى (2019)و دەرکردنى دوو یاساى پەیوەندیدار بە قەرز لە (2020)، و رەشنوسى بودجەى (2021)ن، کە لە هەموویاندا لە بەرانبەر رادەستکردنى بڕێک نەوت (بڕێک نەوەک هەمووى) و نیوەى داهاتە فیدراڵییەکان، ئەوە حکومەتى فیدراڵ ئامادەیە بڕێکى باش لە بودجەى هەرێمى کوردستان بنێرێت، ئەوە لە دۆخێکدا ئەو بڕە زۆر زیاترە لەو داهاتەى هەرێم خۆى دەستى دەکەوێت کە لە رەشنوسى (2021)دا بە نزیکەى (13ترلیۆن) دەخەمڵێنرێت، کەواتە بۆچى حکومەتى هەرێمی کوردستان ئەم دەرفەتە لە دەستدەدات و خۆى و خەڵکیش دەخاتە ناو گێژاوى رادەستکردن و نەکردنى (نەوت یان داهاتى نەوت)؟ بۆچى بڕێک لە نەوت لە ڕێگەى کۆمپانیاى سۆمۆوە رادەستى بەغداد ناکات و ئیتر دەرفەت بداتە نوێنەرانى کورد لە حکومەتى بەغداو ئەنجوومەنى نوێنەران تا شەڕى مافە دەستورییەکان لە بوارى بودجە و داهات بکەن؟ ئەمە لەکاتێکدا زۆرجار بەبێ سەرئێشە ئەو بودجەیە لە بەغداوە هاتووە، وەک سەردەمى حکومەتەکەى عادل عەبدولمەهدى، بەڵام دیسان هەرێم بودجەى وەک بابەتێک بۆ باشکردنى دۆخى ئابووریى هەرێم سود لێوەرنەگرتووە.

 

لە بوارى لێکەوتەکانى سیاسەتى دراو نەختینە، و هەر هەنگاوێکى چاکسازیى ئابوورى و داراییشدا لە بەغدا، هەرێمى کوردستان زیاتر قازانج دەکات وەک لە زیان، دەبینین کە دابەزاندنى نرخى دراو دەبێتە هۆى زیادبوونى داهات لەلاى حکومەتى هەرێمیش، هەر هەنگاوێکى تری چاکسازیش، زیاتر کاریگەریى ئەرێنى لەسەر دۆخى ئابوورى و دارایى هەرێمی کوردستان دەکات، ئەمە بێجگە لەوەى عێراق بە گشتى بازاڕێکى باشە بۆ هێندێک بەروبوومى کشتوکاڵى و پیشەسازىی هەرێمى کوردستان و گەشتیارەکانیشیان بە رۆژى رووناک بازاڕەکانى هەرێمیان ئاوەدانکردووەتەوە.

 

 

ئەگەرچى دۆخى هەژارى و زۆربوونى ژمارەو رێژەکەى، خەریکە بە تەواوەتى تەنگی بە هاووڵاتیانى کوردستان هەڵچنیوە، بە ڕێژەیەک چاوەڕوان دەکرێت ژمارەى هەژارەکان لە ساڵى (2021)دا بۆ نزیکەى یەک ملیۆن کەس زیادبکەن کە دەکەونە خوار هێڵى هەژارییەوە، ئەمە بێجگە  لەو بێکارییەى رۆژ بە رۆژ زیاتر دەبێت، بەڵام هیشتا هەرێمى کوردستان ئارامە لە ململانێکاندا، تەنانەت ئەگەر رەفتارى نایاساییانەى هێندێک لە هێزە چەکدارەکانیش نەبێت کە بەبەکارهێنانى فیشەکى زیندووە لە خۆپیشاندانەکان، ئەوە خۆپیشاندانەکانیش تا ئێستا ئاشتیانەو هێمنانەن، و لایەنە سیاسییە ئۆپۆزیسیۆنەکانیش هەر رێگەى ئاشتیانە و مەدەنیانە بەکاردەهێنن بۆ ململانێکان، بەڵام ئایا ئەم دەرفەتانە هەر بەردەوام دەبن؟ چونکە هەر خۆپیشاندان وخۆپیشاندەران بوون لە بەغدا توانیان حکومەتەکەى عەبدولمەهدى بڕوخێنن و زەرورەتى هەڵبژاردنى پیشوەختە بکەنە ئەمرى واقیع و سەرەڕاى تووندوتیژییەکانى حکومەت و هێزە چەکدارەکان، ئایا ئەمە بۆ هەرێمیش ئەگەرى دووبارەبوونەوەى نییە؟ 

 

بۆیە دەرفەتى ئاشتیخوازبوونى ململانێ سیاسیى و کۆمەڵایەتییەکان، هەقوایە بە دەرفەتى زێڕین تەماشا بکرێن بۆ ئەوەى حکومەت گۆڕانکارى ریشەیى بکات و دۆخى ئابوورى و دارایى هەرێم باشتر بکات، و چیتر خۆى و خەڵکیش تەنها بە (یاساى چاکسازى) نەخەڵەتێنێت کە گوایە چاکسازى دەکات! چونکە ئەو یاسایە نەوەک لە ئاستى خواستى هیچ دامەزراوەیەکى چاودیریى دەرەکیدا نییە، بەڵکو هاووڵاتیەکى سادەش تێگەیشتووە لەوەى ئەو یاسایە ناتوانێت بە ئاستێکى زۆر کەمیش ژیانى ئەو باش بکات، تەنانەت ئەگەر لە باشترین حاڵەتیشدا زۆر بەباشى جێبەجێ بکرێت، چونکە لە بنەمادا ئەو یاسایە ئەوە ئامانجەکەى نییەو تەنها هێندێک لە رووکارى نادادپەروەرانەى مووچە چارەسەر دەکات، کە دەبوو بەبێ یاسا نوێیەکەش ئەو چەوتیانە راست بکرێنەوە.

 

 

کوردستان دەوڵەمەندە، دەوڵەمەندە بەهۆى شوێن و پێگە جوگرافییەکەیەوە کە ناوەندێکە بۆ ئاڵوگۆڕى بازرگانى چەند وڵاتێک، دەوڵەمەندە بە زەویى بە پیت، ئاوى شیرین، کەشوهەواى گونجاو، سامانى سرووشتى، دوورى لە رووداوە سرووشتیەکان، دەستى کارى گەنج، زۆر رەگەزى دیکە، کە دەرفەتى گەشەسەندنى ئابورى و پاڵنەرە ئابورییەکان زیاتر دەکەن.

 

ئەمانە گرنگترین دەرفەتەکانن، دەکرێت لە لقى ئەمانەدا دەرفەتى دیکەش ئاماژە پێبدەین، ماوەتەوە بڵێین ئایا حکومەتى پێکهاتوو لە دوو حیزبى خاوەن دەسەڵات و حیزبێکى میوان، سوود لەو دەرفەتانە وەردەگرێت و ساڵى (2021) دەکاتە ساڵى هەنگاونان بەرەو گۆڕانکاریى ریشەیى و باشترکردنى دۆخى ئابوورىی و دارایى و ئاشتکردنەوەى هاووڵاتیان لەگەڵ حکومەت و کیانى هەرێمى کوردستان؟ یان نەخێر ئەو ساڵە و ساڵەکانى داهاتووش تەواوکەرى ساڵانى رابردوون و دەسەڵاتداران هێشتا هیچ ئەزموونێکیان وەرنەگرتووەو هێشتاش سەرقاڵى ئەوەن چۆن چۆنى بەروارى تەقینەوەى کێشەکان دوا بخەن بە بیانووى (بەغدا مافەکانمان نادات، نرخى نەوت دابەزیوە، نەخۆشى و پەتاى کۆرۆنا هەیە).

 

* ئەندامى لیژنەى دارایى پەرلەمانى کوردستان.