مەسعود پزیشکیان: بەدوای دروستکردنی چەکی ئەتۆمییەوە نین

24-09-2025
پەیام محەممەد
A+ A-
 
رووداو دیجیتاڵ

سەرۆککۆماری ئێران دەڵێت، هەوڵەکانی سێ وڵاتە ئەورووپییەکە بۆ گەڕاندنەوەی سزا نێودەوڵەتییەکانی سەر وڵاتەکەی ''رەوایی نێودەوڵەتی'' نییە و دەشڵێت، ''هیچ کات بەدوای دروستکردنی چەکی ئەتۆمیدا نەبووینە و ناشبین''.
 
رۆژی چوارشەممە، 24-09-2025، مەسعود پزیشکیان، سەرۆککۆماری ئێران لە 80ـەمین خولی کۆبوونەوەی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان گوتارێکی پێشکێشکرد و رایگەیاند، ''لە دوو ساڵی رابردوودا جیهان شایەتی کۆمەڵکوژیی خەڵکی غەززە، کاولکاری و پێشێلکردنی بەردەوامی سەروەریی لوبنان، تێکدانی ژێرخانەکانی سووریا و هێرشکردنە سەر خەڵکی یەمەن و برسیێتیی زۆرەملێی منداڵان بووە.''
 
مەسعود پزیشکیان بەبێ ناوهێنانی هیچ وڵاتێک دەڵێت، هەموو ئەو ''تاوانکاری''ـیانە بە پاڵپشتیی ''پڕچەکترین'' وڵاتی جیهان و بە بیانووی بەرگریکردن لە خۆیان کراوە. 
 
سەرۆککۆماری ئێران ئاماژەی بە جەنگی 12 رۆژەی نێوان ئێران و ئیسرائیل کرد و گوتی، هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسرائیل و ئەمریکا بۆ سەر وڵاتەکەی لەکاتێکدا بوون کە ''هەنگاومان بۆ دانوستاندنی دیپلۆماسی دەنا، ئەمە ناپاکییەکی گەورە بوو لە دیپلۆماسی کە هەوڵەکانی بۆ سەقامگیری و ئاشتەوایی لاواز کرد.''
 
لە 13ی حوزەیرانی 2025، جەنگێکی 12 رۆژە بە هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران دەستیپێکرد و ئێرانیش بە مووشەکی بالیستی و درۆنی بۆمبڕێژکراو وەڵامی دایەوە. بەگوتەی مەسعود پزیشکیان، هێرشەکە، سەرەڕای ئەوەی کوژرانی ژمارەیەک لە فەرماندە سەربازییەکان، زانایانی ئەتۆمی و خەڵکی سڤیلی وڵاتەکەی لێکەوتووەتەوە، ''زەبرێکی قورسیش بوو بۆ متمانەی نێودەوڵەتی و ئاشتیی ناوچەکە.''
 
سەرۆککۆماری ئێران لە بەشێکی گوتارەکەیدا باسی لە کوژرانی زانا ئەتۆمییەکان و فەرماندە سەربازییەکانی وڵاتەکەی کرد و گوتی، ''کەسانێک کە ئەو تاوانەیان کرد، دەبێ باش بزانن کە ئێران، وەکو کۆنترین شارستانییەتی جیهان، هەموو کات لە بەرامبەر بەهێزترین رەشەباکانی مێژوودا وەستاوە و ئەمڕۆش لە بەرامبەر هێرشکاراندا سەر داناخات.''
 
مەسعود پزیشکیان ئەوەشی خستەڕوو، هێرشی ئەمریکا و ئیسرائیل بۆ سەر ئێران کاریگەریی پێچەوانەی هەبووە و ''هێرشەکە بە شێوەیەکی نەخوازراو بۆ ئەوان، یەکگرتوویی گەلی ئێرانی پتەوتر کرد.''
 
سەرۆککۆماری ئێران جەختی لەوە کردەوە، ئیسرائیل و پاڵپشتیکارانی، بە ئاساییکردنەوەی دۆخەکە لە رێگەی سیاسییەوە رازی نابن، ''بەڵکو دەیانەوێت ویستی خۆیان لە رێگەی هێزەوە بسەپێنن کە ئەوەش بە ئاشتەوایی لە رێگەی هێز ناو دەبەن، بەڵام ئەوە نە ئاشتەواییە و نە هێز، بەڵکو دەستدرێژیکردنە لەسەر بنەمای زۆرەملێ.'' 
 
مەسعود پزیشکیان باسی لە دیدگای وڵاتەکەی کرد بۆ داهاتووی ناوچەکە و گوتی، ''چەندین ساڵە ئێران پاڵپشتی لە دروستکردنی ناوچەیەک دەکات بەبێ هەبوونی چەکی کۆمەڵکوژی، بەڵام ئەوان [ئەمریکا و وڵاتە رۆژئاواییەکان] کە خۆیان خاوەنی زۆرترین چەکی ئەتۆمین، بە ئاشکرا پێشێلی بڕیارنامەی قەدەخەکردنی پەرەپێدانی چەکە کۆمەڵکوژییەکان دەکەن و رۆژ بە رۆژ چەکەکانیان کوشندەتر دەبێت، ئەوە لە کاتێکدایە بە تۆمەتی بێ بنەما گوشار دەخەنە سەر خەڵکی ئێمە.''
 
''هەوڵی سێ وڵاتە ئەورووپییەکە بۆ گەڕاندنەوەی سزاکان رەوایی نێودەوڵەتی نییە''
 
رۆژی 28-08-2025، سێ وڵاتی ئەورووپیی بەریتانیا، ئەڵمانیا و فەرەنسا رایانگەیاند، بڕیاریانداوە میکانیزمی "سناپ باک" بۆ سەپاندنەوەی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بەسەر ئێراندا کارا بکەن. میکانیزمی سناپ باک بۆ ماوەی 30 رۆژە.
 
سەرۆککۆماری ئێران دەڵێت، ''ئەوان هەوڵە راستگۆیانەکەی ئێرانیان بە کەم ناو برد، ئەوەش بۆ لەنێوبردنی رێککەوتنە ئەتۆمییەکی پێشوو بوو کە خۆیان بە گەورەترین دەستکەوتی دیپلۆماسیی چەند لایەنە ناویان دەبرد.''
 
سێ وڵاتە ئەورووپییەکە نیگەرانن و ئێران تۆمەتبار دەکەن بەوەی رێککه‌وتننامه‌ی 2015ـی پێشێل کردووه‌، که‌ ئامانج لێی رێگری بوو له‌ تاران بۆ ئەوەی نەتوانێت چەکی ئەتۆمی دروست بکات. 
 
مەسعود پزیشکیان جەختی لەوە کردەوە، هەوڵی ئەورووپییەکان بۆ کاراکردنەوەی سزاکان ''رەوایی نێودەوڵەتی نییە و کۆمەڵگەی نێوەدەوڵەتی پێشوازی لێ ناکات.''
 
سەرۆککۆماری ئێران دووپاتی کردەوە، ''هیچ کات بەدوای دروستکردنی چەکی ئەتۆمیدا نەبووینە و ناشبین. ئەوە باوەڕێکی ئایینیی ئێمەیە بە فەتوای رێبەرمان.''
 
رۆژی 19-09-2025 ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی بە 9 دەنگی نەخێر و 4 دەنگی بەڵێ پڕۆژەی لابردنی یەکجاریی سزا نێودەوڵەتییەکانی سەر ئێرانی رەتکردەوە کە لەلایەن کۆریای باشوورەوە پێشنیاز کرابوو و بڕیاری دا کە سزاکان بگەڕێنەوە، ئەگەر تاوەکو 28ی ئەم مانگە تاران بە رێککەوتنی ئەتۆمی رازی نەبێت.
 
لە بەشێکی گوتارەکەیدا مەسعود پزیشکیان باسی لە رێککەوتننامەی ئاشتیی نێوان کۆماری ئازربایجان و ئەرمینیا  کرد و گوتی، ''ئێران پێشوازی لە ئاشتەوایی و سەقامگیری دەکات. پێمانوایە کە داهاتووی ناوچەکە و جیهان دەبێ لەسەر بنەمای هاوکاری، متمانە و گەشەپێدانی هاوبەش بونیات بنرێت.''
 
هاوکات سەرۆککۆماری ئێران لەبارەی جەنگی نێوان ئۆکراینا و رووسیا کە نزیکەی سێ ساڵ و 7 مانگە بەردەوامە دەڵێت، ''ئێران هیوادارە هەوڵەکان بۆ کۆتاییهێنان بەو جەنگە، بگاتە رێککەوتنێکی دادپەروەرانە و بەردەوامی نێوان رووسیا و ئۆکراینا.''
 
رۆژی 9ی ئەیلوولی ئەم ساڵ هێزی ئاسمانیی ئیسرائیل شوێنی کۆبوونەوەی سەرکردەکانی حەماسی لە دەوحە بۆردوومان کرد کە لە ئەنجامی هێرشەکەدا 6 کەس کوژران. مەسعود پزیشکیان وێڕای سەرکۆنەکردنی هێرشە ئاسمانییەکە، پاڵپشتیی وڵاتەکەی بۆ قەتەر راگەیاند.
 
سەرۆککۆماری ئێران پێیوایە، ئاسایشی راستەقینە لە رێگەی هێز و بە زۆر دەستەبەر نابێت، ''بەڵکو لە رێگەی دروستکردنی متمانە، رێزگرتنی بەرامبەر، یەکگرتوویی ناوچەکە و لەبەرچاوگرتنی مافی نێودەوڵەتی دروست دەبێت. بۆیە لەسەر ئەو بنەمایە، داوا لە هەموو لایەنەکان دەکەم لەبری دەنگهەڵێنان، گوێ لە یەکدی بگرن.''
 

 

کۆمێنتەکان

وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه‌

کۆمێنتێک دابنێ

داواکراوە
داواکراوە
 

دوایین هەواڵەکان

 د. شلێر رەشیدی، چالاکڤانی مافی ژنان و پسپۆڕی کۆمەڵناسیی سیاسی

د. شلێر رەشیدی: لە ئێران تووندوتیژیی دژی ژنان لە زیادبووندایە

چالاکڤانی مافی ژنان و پسپۆڕی کۆمەڵناسیی سیاسی، د. شلێر رەشیدی رایگەیاند، هۆکاری سەرەکیی زیادبوونی تووندوتیژی دژی ژنان لە رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران، ئەو بۆشاییە قووڵەیە کە لەنێوان "ئاستی بەرزی تێگەیشتنی ژنان" و "یاسا و دابونەریتە کۆنەکان"دا دروست بووە.