رووداو دیجیتاڵ
عیزەت سابیر، بریكاری وەزارەتی نەوتی عێراق بۆ كاروباری گاز رۆژی شەممە، 6ـی ئەیلوولی 2025 رایگەیاند، عێراق تاوەکو کۆتایی ساڵی 2029 کۆتایی بە سووتاندنی گازی هاوەڵ دەێنێت؛ هاوکات ستایشی ئەو پێشکەوتنانەی کرد لە کەمکردنەوەی بەفیڕۆدانی گازدا بەدەستهاتوون و تیشکی خستە سەر گفتوگۆ بەردەوامەکانی بەغدا لەگەڵ هەرێمی کوردستان و تورکیا بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت لە رێگەی بەندەری جەیهانەوە.
عیزەت سابیر لە پەراوێزی یەکەمین کۆڕبەندی نێودەوڵەتیی وزەی بەغدا بە رۆژنامەڤانانی گوت: "سێ ساڵ لەمەوبەر، 50٪ی هەموو گازی عێراق دەسووتێندرا، ئێستا 30٪ـی دەسووتێنرێ. ئەمەش بە واتای ئەوە دێت، 20٪ـی ئەو گازەی پێشتر دەسووتێندرا، ئێستا سوودی لێ وەردەگیرێ".
بریكاری وەزارەتی نەوتی عێراق باسی لەوە کرد، وڵاتەکە خەریکی دروستکردنی دوو سەکۆی وەرگرتن و هەناردەی گازە؛ یەکێکیان لە بەندەری فاوی گەورە لە پارێزگای بەسرەی باشووری عێراق و ئەوی دیکەش سەکۆیەکی سەرئاوکەوتووە لە خۆر زوبێر لە سنووری هەمان پارێزگا.
بە گوتەی عیزەت سابیر، ئامانج لەو دوو سەکۆیە ئەوەیە لە ماوەی چوار ساڵی داهاتوودا وڵاتەکە بتوانێت بە تەواوی پێداویستیی نێوخۆیی پڕبکاتەوە.
بەرپرسەکە جەختی لەوە کردەوە کە هاوئاهەنگی لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان باشتر بووە و ئاماژەی بە ئاڵوگۆڕی کارەبا و سووتەمەنی لەنێوان بەغدا و هەولێر کرد و گوتی: "عێراق کەی پێویستی بێت، کارەبا لە کوردستان وەردەگرێت. کوردستان کەی پێویستی بە گاز بێت، عێراق دەیداتێ. عێراق کەموکورتی لە گاز هەبێ، لە کوردستان وەریدەگرێ، بۆیە پەیوەندییەکی باش هەیە لە نێوان بەغداد و هەولێر، لە نێوان حکومەتی ناوەندی و حکومەتی هەرێم، بە تایبەتی سەبارەت بە گاز."
هەروەها گوتیشی: "دوو ساڵی رابردوو، دوو باشترین ساڵی حکومەتی عێراق بووە بۆ گازی شلی ماڵان و پێداویستییەکانی، هیچ قەیرانێک نەبووە، نرخی گونجاو و نرخی دیاریکراوی هەبووە، هەردوولا سوودیان لە یەکدی وەرگرتووە."
سەبارەت بە نەوتی خاو، عیزەت سابیر جەختی لە گرنگیی دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان لەڕێگەی کۆمپانیای بەبازاڕکردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ)ـوە کردەوە و ئاماژەی بەوە کرد، رێککەوتنێکی لەو شێوەیە داهات دوو هێندە دەکات.
عیزەت سابر گوتی: "[دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان] زۆر گرنگە بۆ هەردوولا؛ هەردوولا براوەن ئەگەر رێکبکەون، ئەگەر رێکنەکەون هەردوولا دۆڕاون. ئەگەر رێک بکەون ئەو نەوتەی لە هەرێمی کوردستان دەفرۆشرێ لە رێگەی سۆمۆوە بفرۆشرێ، ئەوا بە دوو ئەوەندەی نرخی خۆی دەدات. ئەو پارە و مووچەیەشی بەغدا لە بەرامبەر ئەوەدا [بۆ هەرێمی کوردستانی] دەنێرێت، وادەکات ئەو نەوتە سوودی بۆ عێراقییەکان هەبێت."
عیزەت سابیر ئاماژەی بەوە کرد کە هەولێر و بەغدا "نزیکن لە یەک بۆ ئەوەی رێکبکەون، بەڵام چەند خاڵێکی بچووک ماون و لە گفتوگۆدان بۆ ئەوەی بگەنە ئەنجامی کۆتایی."
عیزەت سابیر باسی لەوە کرد کە رێککەوتنی بۆریی نەوت لەگەڵ تورکیا کە دەیان ساڵە کاری پێدەکرێ، لە حوزەیرانی 2026 کۆتایی دێت؛ گوتیشی، بەغدا و ئەنقەرە لە تاوتوێی میکانیزمێکدان بۆ نوێکردنەوە یان درێژکردنەوەی رێککەوتنە 50 ساڵییەکە.
لەو بارەیەوە روونیکردەوە: "هیچ لایەک لاری نییە دەست بە دانوستاندن بکات بۆ واژۆکردنی رێککەوتنێکی نوێ، یانیش ئەم رێککەوتنە بۆ چەند ساڵێکی دیکە درێژ بکەنەوە."
ئەو بەرپرسە دووپاتیکردەوە کە عێراق پابەندە بەو بەڵێنە نێودەوڵەتییەی لە ساڵی 2015 لە چوارچێوەی رێککەوتنی کەشوهەوای پاریس واژۆی کردووە بۆ ئەوەی تاوەکو ساڵی 2030 کۆتایی بە سووتاندنی گازی هاوەڵ بێنێت؛ گوتیشی: "بە پشتیوانیی خودا، لە کۆتایی ساڵی 2029 هەموو گازی هاوڵی سووتێنراو بە تەواوی وەبەردەهێنرێتەوە."
عیزەت سابیر مەزەندەی کرد کە بەفیڕۆدانی گاز لە ماوەی دەیان ساڵی رابردوودا بە ملیاران دۆلار زیانی لە عێراق داوە و گوتیشی: " هەندێ کێڵگەکەمان هەن کە 90 ساڵە گازە هاوەڵەکەیان دەسووتێنرا، وەک کێڵگەکانی کەرکووک و هەمووانی دیکە."
کۆڕبەندی نێودەوڵەتیی وزەی بەغدا شەممە یەکەم رۆژی بوو و یەکشەممە لە دووەم رۆژیدا کۆتایی بە کارەکانی دێنێت.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و ههموو خزمەتگوزارییەکان بهكاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ