بۆرییەکی گاز.
رووداو دیجیتاڵ
پەیمانگەیەکی ئابووری دەڵێت، پار لە عێراق و هەرێمی کوردستان زیاتر لە 18 ملیار مەتر سێجا گاز بەفیڕۆچووە.
بەپێی نوێترین راپۆرتی پەیمانگەی توێژینەوە هەرێمیی و نێودەوڵەتییەکان [IRIS] کە دەست رووداو کەوتووە، لە عێراق بەفیڕۆدانی گاز لە بەرهەمهێنان زیاترە.
لەسەر ئاستی جیهاندا، عێراق لەدوای رووسیا و ئێران، لە پلەی سێیەمدا دێت لە رووی سووتاندن، یان بەفیڕۆچوونی گازی هاوەڵ.
بەپێی راپۆرتەکە، ئامارەکان بەم شێوەیەن:
ساڵی 2012
بەفیڕۆچوونی گاز
21 ملیار مەتر سێجا
بەرهەمهێنانی گاز
6 ملیار مەتر سێجا
ساڵی 2013
بەفیڕۆچوونی گاز
12.5 ملیار مەتر سێجا
بەرهەمهێنانی گاز
7 ملیار مەتر سێجا
2014
بەفیڕۆچوونی گاز
13 ملیار مەتر سێجا
بەرهەمهێنانی گاز
7.7 ملیار مەتر سێجا
2015
بەفیڕۆچوونی گاز
14.7 ملیار مەتر سێجا
بەرهەمهێنانی گاز
7.2 ملیار مەتر سێجا
2016
بەفیڕۆچوونی گاز
15.8 ملیار مەتر سێجا
بەرهەمهێنانی گاز
9.5 ملیار مەتر سێجا
2017
بەفیڕۆچوونی گاز
15.8 ملیار مەتر سێجا
بەرهەمهێنانی گاز
10 ملیار مەتر سێجا
2018
بەفیڕۆچوونی گاز
14.9 ملیار مەتر سێجا
بەرهەمهێنانی گاز
10.8 ملیار مەتر سێجا
2019
بەفیڕۆچوونی گاز
14.9 ملیار مەتر سێجا
بەرهەمهێنانی گاز
11 ملیار مەتر سێجا
2020
بەفیڕۆچوونی گاز
14.3 ملیار مەتر سێجا
بەرهەمهێنانی گاز
6.2 ملیار مەتر سێجا
2021
بەفیڕۆچوونی گاز
14.9 ملیار مەتر سێجا
بەرهەمهێنانی گاز
8.8 ملیار مەتر سێجا
2022
بەفیڕۆچوونی گاز
15.5 ملیار مەتر سێجا
بەرهەمهێنانی گاز
9.2 ملیار مەتر سێجا
2023
بەفیڕۆچوونی گاز
16.3 ملیار مەتر سێجا
بەرهەمهێنانی گاز
10.5 ملیار مەتر سێجا
2024
بەفیڕۆچوونی گاز
16.6 ملیار مەتر سێجا
بەرهەمهێنانی گاز
12 ملیار مەتر سێجا
لە هەرێمی کوردستانیش بەفیڕۆچوونی گاز بەم شیوەیە بووە:
2012
0.5 ملیار مەتر سێجا
2013
1 ملیار مەتر سێجا
2014
1 ملیار مەتر سێجا
2015
1.5 ملیار مەتر سێجا
2016
1.7 ملیار مەتر سێجا
2017
2 ملیار مەتر سێجا
2018
1.8 ملیار مەتر سێجا
2019
1.6 ملیار مەتر سێجا
2020
1.5 ملیار مەتر سێجا
2021
1.5 ملیار مەتر سێجا
2022
1.7 ملیار مەتر سێجا
2023
1.55 ملیار مەتر سێجا
2024
1.8 ملیار مەتر سێجا
بەم پێیە، پار لە عێراق و هەرێمی کوردستان، 18.4 ملیار مەتر سێجا گاز بەفیڕۆچووە. ئەم بڕە دەکاتە 12٪ـی گازی بەفیڕۆچوو لەسەر ئاستی جیهان.
ئەحمەد تەبەقچەلی، لێکۆڵەر و شارەزای ئابووری لە پەیمانگای توێژینەوە هەرێمیی و نێودەوڵەتییەکان [IRIS] گوتی، پرۆسەکە زۆر لەوە ئاڵۆزترە کە لە لێدوانەکان باس دەکرێت. کێشەی عێراق بەگشتی ئەوەیە کە هەموو شتێک لەبەرچاو ناگرێت.
ئەو شارەزایە دەڵێت، کەمکردنەوە و راگرتنی بەفیڕۆچوونی گاز، پێویستی بە ئامادەکارییە.
رۆژی هەینی، 18-10-2025، وەزارەتی نەوتی عێراق رایگەیاند، ئێستا 80٪ـی بەفیڕۆچوونی گاز کەمکراوەتەوە.
ئامانجی عێراق ئەوەیە تاوەکو 2028، بەفیڕۆچوون یان سووتاندنی گازی سرووشتی نەهێڵێت و بۆ ئاستی سفر کەمی بکاتەوە.
تەبەقچەلی گوتیشی، "ناسەقامگیریی سیاسی و شەڕەکان لە نێوان 2003 بۆ 2025، کاریگەریی نەرێنیی لەسەر بەفیڕۆچوونی گاز هەبووە، بەڵام ئەگەری سەرکەوتنی بڕیاری ئەمجارەی عێراق بۆ 2028 زیاترە، چونکە لەم ساڵانەی دواییدا دۆخی عێراق سەقامگیر بووە و ئەم سەقامگیرییە، جێبەجێکردنی کارەکان ئاسانتر دەکات".
ئەو باسی لەوەشکرد، "لایەنە گەورەکەی بابەتەکە ئەوەیە بڕیاری سیاسی بدرێت بۆ بەدیهێنانی ئەم ئامانجە."
ئەحمەد تەبەقچەلی گوتیشی، "بۆ ئەوەی لە مەودای درێژخایەندا سوود لە گازی هاوەڵ وەربگری لەبری سووتاندنی، پێویستە چەند شتێک بکەیت: یەکەم؛ شیکردنەوەی ئاستەنگە تەکنیکییەکان. دووەم؛ پێویستە هاندەر دروست بکرێت کۆمپانیاکان [ـی نەوت] بۆ ئەوەی وەبەرهێنان لەم گازەدا بکەن و ژێرخانی بۆ دروست بکەن."
بە گوتەی ئەو لێکۆڵەرە، "کاتێک لەگەڵ کۆمپانیاکانی نەوت گرێبەست دەکرێت، ئەوە لەبەرچاو ناگیرێت چی لەو گازی هاوەڵە بکرێت کە لەگەڵ نەوتەکەدا دێتە دەرەوە."
تەبەقچەلی ئاماژە بەوەش دەکات، عێراق، بە هەرێمی کوردستانیشەوە، کاتێک گرێبەست لەگەڵ کۆمپانیایەکی بواری نەوت دەکەن، کۆمەڵێک شتی ئاڵۆز هەن کە بیری لێ ناکەنەوە. بۆیە تێچووی دەرهێنان و سوودوەرگرتن لە گازەکە لەبەرچاو نەگیراوە. ئەمەش بەشێکی گەورەی کەموکورتییەکەیە.
لێکۆڵەر و شارەزایەکەی IRIS دەڵێت، کۆمپانیاکان لایەنی ئابووری لەبەرچاو دەگرن و ئەگەر خۆیان تێچووی وەبەرهێنان لە گازی هاوەڵ بگرنە ئەستۆ، زیان دەکەن. بۆیە دەبێت حکومەت ئەو بابەتە لەبەرچاو بگرێت.
"کارەبا بەشی زۆری کورتهێنانەکە دادەپۆشێت"
ئەحمەد تەبەقچەلی دەڵێت، "بابەتی کارەبا بەشێکی زۆر زۆر گەورەی ئەو کورتھێنانە دادەپۆشێت، چونکە ئێمە لە هەموو عێراقدا کێشەی کارەبامان هەیە، ئەویش ئەوەیە کە داواکاری لەسەر کارەبا زۆر زیاترە لەوەی بەردەستە".
بە گوتەی تەبەقچەلی، "ئێمە گاز هاوردە دەکەین و نەوت بەکاردەهێنین. واتە زۆرێک لە وێستگەکانی کارەبا نەوت بەکاردەهێنن، بەمەش نەوتەکە بەفیڕۆ دەڕوات لەبری ئەوەی هەناردەی بکەین".
گوتیشی، "بۆیە پێویستە ئەو گازی هاوەڵەی کە لێی بێبەش بووین، تەواوی پێویستیی ئێستامان دابین بکات، بەڵام نەک بۆ داهاتوو. بۆ داهاتوو پێویستە زیاتر کار بکەین".
شارەزایە ئابوورییەکە باسی لەوەشکرد، "دەبێت بیر لە بیرۆکەیەکی درێژخایەن بکەینەوە، کە تەنیا یەک وڵات گازمان بۆ دابین نەکات، بەڵکو لە چەندین شوێنەوە گازمان پێبگات. واتە حکومەتی بەغدا و هەولێر ئەگەر کێشەکانیان چارەسەر بکەن، دەتوانین سوود لە گازی کوردستان وەربگرین و پاڵاوگە و شتی دیکە دابمەزرێنین".
جیاوازی لەنێوان گازی هاوەڵ و گازی سەربەخۆدا هەیە. گازی هاوەڵ بەستراوەتەوە بە بەرهەمهێنانی نەوتەوە، بۆیە ئابوورییەکەی و کردارەکانی لەگەڵ نەوتدان.
لێکۆڵەرەکە گوتی، "بۆ گازی سەربەخۆ، ئێمە دوو کێڵگەمان هەیە کە داهاتوویەکی زۆر گەورەیان هەیە، ئەوانیش کۆرمۆر و چەمچەماڵن".
کۆرمۆر ئێستا لە قۆناخی بەرهەمهێنانە، بەڵام کێڵگەی چەمچەماڵ لە قۆناخی پەرەپێدانە.
تەبەقچەلی دەڵێت، ئەگەر سوود لەو دوو کێڵگەیە وەربگرین، سوودێکی خەیاڵی دەبێت بۆ عێراق بە گشتی و کێڵگە نەوتییە سەربەخۆکانی دیکەی کوردستان.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و ههموو خزمەتگوزارییەکان بهكاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ