چالاکڤانێکی یارسان: مەترسی لەسەر ئایینی یارسان نەماوە

 

نیعمەت زەحمەتکێش، نووسەر و چالاکڤانی یارسانی خەڵکی کرماشان، لەبارەی ژمارەی یارسانەکان لە ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان بە رووداوی گوت، لێکۆڵینەوە لە ژمارەی یارسانەکان نەکراوە، بەڵام مەزەندە دەکرێت 2-5 ملیۆن کەس لە کورد، فارس و تورک یارسان بن.

 

بەگوتەی زەحمەتکێش، ئایینی یاریی ئایینێکی ئەزەلییە، بەڵام بەپێی دەقە ئایینییەکان نزیکەی هەزار ساڵە دووبارە ژیاوەتەوە.

 

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: مێژووی هەر نەتەوە و ئایینێک دەبێت بەپێی بەڵگە و دەقە ئایینییەکانی ئەو ئایینە باس بکرێت. ئایینی یارسان بەپێی دەقە ئایینییەکانی دیکە، ئایینێکی ئەزەلییە، واتە لەو کاتەوە مرۆڤ هەبووە ئایینەکەش هەبووە، بەڵام لە پرسی دووبارە ژیانەوەیدا بەڵگەی هەزار ساڵەمان هەیە. دەفتەرێک هەیە لە سەردەمی شاخوەشین، کەوا یەکەم خولی دەفتەریی ئایینی یارسانە.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: باوەخوەشین یەکێک لە پیرانی حەقیقەت بووە، واتە یەکەم خولی یارسان لە دوای ئیسلام بووە.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: نا، ئایینی یارسان ئایینێکی ئەزەلییە، رێسا و رێوڕەسمی و دابونەریتی تایبەت بە خۆی هەیە.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: نەخێر.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: جوگرافیای ئایینی یارسان جوگرافیایەکی بەربڵاوە، لە ئێراندا یارسان تەنیا ئایینێکە لەنێو سێ نەتەوەی گەورەی ئێران، لەوانە تورک، کورد و فارسدا، پێڕەوی هەیە. سرووشتییە لەو ناوچانەشدا دەژین. بۆ نموونە لە شیراز دەژین، لە تاران، ئیسفەهان، گوڵپایەگان، مازندەران و لە ناوچە کوردنشینەکانی رۆژئاوای وڵاتیشدا دەژین. بە زمانی جیاوازیش قسە دەکەن، بۆ نموونە یارسانی تورکزمان، فارسزمان و کوردزمانیشمان هەیە، بەڵام دەقی ئایینیی یارسان بە زمانی کوردی گۆرانییە. دەتوانین بڵێین رۆژئاوای کرماشان ناوەند و دڵی یارسانە.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: زیاتر داڵاهو.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: لەنێو شارەکاندا تێکەڵن، بەڵام دوو سێ شاری وەک کرند، گاوارە و کۆزەران 90٪یان یارسانن و بە ناوەندگەلی یارسانی دادەنرێن. ناوەندی ئایینیی یارسانیش "توشامی"یە، ئەویش لە ناوچەی گاوارە و داڵاهویە.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: بە داخەوە ئامارێکی فەرمی نییە. دەگوترێ ژمارەیان لە نێوان دوو ملیۆن تاوەکو پێنج ملیۆنە، بەڵام ئەمە رەنگە ئامارێکی ورد نەبێت. 

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: بە گریمانە لەنێوان دوو ملیۆن تاوەکو پێنج ملیۆن کەس دەبن.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: بەڵێ.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: ئەم ئامارە نییە، بەڵام لە پارێزگای کرماشاندا پێڕەوانی ئایینی یارسانی زۆرن. باسی چەند شارێکم کرد، لەنێو شاری کرماشاندا خەڵکی خۆجێی یارسان هەیە، قەسری شیرین سەردەمانێک هەر هەمووی یارسان بوون. یارسانەکان لە هەندێ شوێنیش وازیان لە ئایینەکەی خۆیان هێناوە. بەرەو کەمبوون چوون. ماوەیەک روویان لە کەمبوون بووە، بەڵام لە کرماشان زۆرن و ناکرێ لەبەرچاو نەگیرێن.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: ئاماری ورد نییە، بەڵام کرماشان وەک هیندستانی ئێران بەناوبانگە، هەموو باوەڕەکانی تێدا هەیە. 

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: ئێستا ئەگەر شتێک بڵێم رەنگە هەڵە بکەم، بەڵام لە نیوە کەمترە.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: رەنگە یەکسان بن.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: نەخێر، هەیە.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: بەڵێ، لەوێ هەیە، هەروەها تەنانەت لە پارێزگای کوردستان (سنە)ش لە بیجاڕ و گەڕووس یارسانەکان دەژین.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: لە ناوەندی شار و هەندێ گوندیشدا دەژین.

 

 

نێعمەت زەحمەتکێش: نەوەڵڵا.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: بەڵێ، جیاوازن.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: باسم کرد، ئایینی یارسان دابونەریتی تایبەت بە خۆی هەیە، جیاوازە لە زەردەشتی. رەنگە هەندێ شتیان لە یەکتر وەرگرتبێت، بەڵام ئەوەیکە باسی دەکرێ بەپێی دەقە ئایینییەکانی یارسان کەوا ئایینێکی ئەزەلییە و رەنگە پێش زەردەشتیش هەبووبێت و بەم هۆیەوە کاریگەرییان لەسەر یەکدی هەبووبێت، بەڵام ئایینی یارسان ئایینێکی سەربەخۆیە.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: بەخۆشییەوە ئێستا بارودۆخ زۆر باشترە، لەبەر ئەوەی خەڵک روویان لە مەعنەوییەت کردووە، ئایینی یارسانیش لەبەر پێشینەی پرشنگداری پیرانی یارسان و لەنێو ئایینی یارسانیشدا گرنگیی زۆر بە کولتوور، هونەر و مۆسیقا دەدرێت و نەوەی گەنجیش پێشوازیی زۆری لێدەکات.

 

 

نیعمەت زەحمەتکێش: ماوەیەک بەرەو کەمبوونەوە چوو، بەڵام بەخۆشییەوە ئێستا ئیدی شانازی بە دابونەریت و رابردووی خۆیانەوە دەکەن و ئێستا مەترسیی لەسەر ئەم ئایینە نییە.