مەلا بەختیار: دڵنیا نیم کۆنگرەی یەکێتی لە کاتی خۆیدا ببەسترێت

 

مەلا بەختیار: من دڵنیا نیم، مەبدەئییەن کۆنگرە بڕیاری لێ دراوە، نیوەی کۆنفرانسە لۆکاڵییەکان ئەنجامدراوە، ماوەتەوە کۆنفرانسی مەڵبەندەکان کە لە هەمووی گرنگترە بۆ دیاریکردنی ئەندامانی کۆنگرە. من خۆم دڵنیا نیم لەکاتی خۆیا ببەسترێ، نەک هەر لەبەرئەوەی کە لە عێراق سەرۆکوەزیران گۆڕاوە، پێشتریش وام وتووە، ئاخر وتاریشم کە لە کوردستانی نوێ بڵاومکردووەتەوە، ئەڵێم ئەگەر کۆنگرە ببەسترێ.

 

 

مەلا بەختیار: هیچ ویستێکی خۆمی تیادا نییە وەکو شەخس، من خواخوامە سبەینێ بچمە هۆڵی کۆنگرەوە، من لە هیچ کۆنگرە و کۆنفرانسێک نەسڵەمیومەتەوە تا ئێستا بسڵەمێمەوە، پەرێزم لەبەرچاو هەموو خەڵک، مێژووم لەبەرچاوی هەموو خەڵک روونە، وەکو پێشمەرگەیەک و تێکۆشەرێکی یەکێتیش هەموو کەس دەزانێت من چۆن بیردەکەمەوە.

 

 

مەلا بەختیار: من پێموابێت دەبێت دانی پێدابنرێت.

 

 

مەلا بەختیار: نەخێر، یەک: نیوەی کۆنگرەکانی کۆمیتەکان تەواوبووە، دەستنیشانی هەندێک لە نوێنەرانی کۆنگرە لە مەکتەبەکان کراوە، بەپێی رێوشوێنی گونجاو. ماوەتەوە ئەوانەی لە کۆمیتەکان هەڵبژێردراون لە مەڵبەندەکان لەگەڵ هەندێک لە رێکخراوەکان و هەندێک لە ئەندامانی ئەنجومەنی مەکتەبەکان لە مەڵبەندەکاندا بڕیاربوو ئەمڕۆ و سبەی دەستپێبکات، رۆژی دووشەممە تەواوبێت، ئێستا لیژنەیەک دانراوە لە مەکتەبی سیاسی، دوێنێ بڕیاریان داوە، ناویانناوە لیژنەی ئارامکردنەوەی یان لیژنەی چارەسەری هەندێک کێشەی هەڤاڵان و ئەم هەڵبژاردنانە و ئەمانە هاتووەتە پێشەوە، لە راستیدا لیژنەی باڵای هەڵبژاردن ئیشی باشی کردووە، بەڵام کەوتووەتە ژێر کاریگەریی کۆمەڵێک کێشەی رابردوو، سەبارەت بە ژمارەی کۆنگرە و چۆنێتی هەڵبژاردنی ئەمجارە. کۆمەڵێک کادری سەرکردە و بنچینەیی یەکێتی هەیە هەمووی شایستەی ئەوەیە بێتە ناو کۆنگرە، کۆمەڵێک کێشە هەیە، ئێستا لیژنەیەکیان داناوە هەندێک لەو کێشانە بزانن ئەتوانن چارەسەریکەن لەناو مەکتەبی سیاسی.

 

 

مەلا بەختیار: ئەوەی کۆمیتەکان کە کرا، بەش بە حاڵی خۆم پێموابوو 90%  سەرکەوتوو بوو.

 

 

مەلا بەختیار: وتم.. لە کۆبوونەوەیەکیشدا بڵاوکرایەوە بەناوی منەوە، کە بە پارە رشتن و پیلان داڕشتن کۆنگرەی هەڵسانەوە نابێت.

 

 

مەلا بەختیار: تا ئێستا پارە رشتن هەیە.

 

 

مەلا بەختیار: من پێموایە هەموو پێداویستییەکانی کۆنفرانسەکان ئەرکی ئیدارەی گشتییە جێبەجێی بکات، بە پێویستی کادرەکان، بە پێوستی لیژنەکانی سەرپەرشتی هەڵبژاردنەکانیشەوە. بەبێ پارە ناچێت بەڕێوە، بەڵام کێ بیکات؟ دەبێت ئیدارەی گشتی ئەو کارە بکات، کە بەشێکی زۆری ئەم کارەیشی کردووە.

 

 

مەلا بەختیار: نەخێر.. پارەپێدان بەپێی ئەو بەرنامە و بڕیارە دەدرێت بۆ بەڕێوەبردنی کۆنگرەکە لەلایەن مەکتەبی سیاسی و لیژنەی..

 

 

مەلا بەختیار: بەڵام هەندێک پارە لابەلا بە بەردەوامی دراوە، ئێستاش دەدرێت بۆ کڕینی ویژدانی کادرە ئەمە. بۆ ئەوەیە کە کادر بەو ئاراستەیە ببرێت کە ئەو کەسە تەکەتولانە پارەکە ئەڕێژن، ئەمەم پێ خراپە من.

 

مەلا بەختیار: بێویژدانیی گەورەیش هەیە جاری وا هەیە، لە حکومەتدا هەیە، لە حیزبدا هەیە، لە دەرەوەی حیزبدا هەیە، لە دنیای بازاڕدا هەیە، بێویژدانی گەورە هەیە، کێشەی گەورەی مرۆڤایەتی بێویژدانییە، تا ئێستاش.

 

 

مەلا بەختیار: یەکێک لە تێبینییە سەرەکییەکانمە.

 

 

مەلا بەختیار: ئەم گفتوگۆیە بەردەوامە، بەڵام تا ئێستا ئەوەندەی من زانیاریم هەبێت، بڕیاریان داوە ئەگەر ئەو 120 کەسە دابەشی بکەن بەسەر برادەرانی مەکتەبی سیاسی، جێگری سکرتێری گشتی و هەندێک لە ئۆرگانەکان و هەندێک لە کادرە کۆنەکان، کادرە سەرەکییەکانی یەکێتی کە بەڕاستی یەکێتی لەسەر شانی ئەوان لە مێژوودا هەڵساوەتەوە، ئێستا ناکرێت لەبەر ئەوەی ناچێتە هەڵبژاردنی کۆمیتەکان نەیهێنیت بۆ کۆنگرە، بۆ نموونە: سەرۆکەکانی زانکۆ چی لێ دەکەیت؟ ئاخر مەعقووڵە سەرۆکەکانی زانکۆ نەیەن بۆ کۆنگرە؟ ئەندامێکی پۆل، کە رەنگە شەش مانگ بێت بووبێت بە یەکێتی، بەرپرسێکی پۆل شەش مانگە بوبێت بە یەکێتی بتوانێت دەربچێت، بەڵام سەرۆکی زانکۆ نەهێنیت، کۆمەڵێک پرۆفیسۆر نەهێنیت، کۆمەڵێک تێکۆشەر لە ساڵی 1977 و 1978ـەوە، ئەوەی کە کراوە کردوویانە، ئێستا مافیان نەدەیتێ بێنە هەڵبژاردن؟ ئەمە ئیشکالیەتی زۆر هەیە لە ریزەکانی یەکێتی سەبارەت بەم پرسە.

 

 

مەلا بەختیار: دڵەڕاوکێی تیایە. دڵەڕاوکێی تیایە ئەمانە.

 

 

مەلا بەختیار: دڵەڕاوکێ زۆرتر کاریگەریی لەسەر ویژدان هەیە. نادڵنیایی یەقینە.

 

 

مەلا بەختیار: نا جیاوازی نییە دڵنیا نیم و نادڵنیا نیم.. 

 

 

مەلا بەختیار: دڵنیام لەکاتی خۆی، ئەوەندەی من دەیبیستمەوە و دوێنێش لە مەکتەبی سیاسی، بەشێک لە هەڤاڵانی مەکتەبی سیاسی گوتوویانە دۆخی عێراق تێکچووە و کێشەمان هەیە لە مەسەلەی هەڵبژاردنەکان و مەسەلەی ئەو فشارانەی بۆ دیاریکردنی ژمارەی ئەندامانی کۆنگرە هەیە، بەشێک لە هەڤاڵانی مەکتەبی سیاسی گوتوویانە دوای بخەین باشە.

 

 

مەلا بەختیار: بەڵێ، لەگەڵ ئەوەدام و بە ئەکیدیش لەگەڵ ئەوەم ئەگەر 30% قبووڵنەکرێ و نەیەنە ناو کۆنگرە حەقە ژنانی یەکێتی ئەوەندە سەربەست بن و ئەوەندە داکۆکیکاربن لەسەر مافی خۆیان، ئەسڵەن هەر نابێت لە 30% کەمتر قبووڵکەن.

 

 

مەلا بەختیار: ئەتوانن هەرهەموویان بچنە بەردەم مەکتەبی سیاسی و نوێنەرانی ئەم ژنانە لە مەڵبەندەکان بچنە ناو مەڵبەندەکان و لای لیژنەکانی هەڵبژاردن، من لەگەڵ بایکۆت نیم، ئەم بایکۆت بایکۆتە کارێکی خراپە. بە بایکۆت، مافی خۆت دەسووتێنیت و مافی کەسێکی ناشایستە بەهێزدەکەیت و دەدەیت، کە شایستەیش نییە. لەگەڵ ئەوەم هەموو رێگە شەرعییەکان و حیزبییەکان و مافەکانی خۆیان چۆنە لەسەری بەردەوام بن.

 

 

مەلا بەختیار: یەکێتی خۆی ئەو کۆتایە کە دیاریی کردووە، مانای وایە ئەو پرنسیپە لەلای هەیە.

 

 

مەلا بەختیار: نەخێر بۆ 20%ـەکە کە قبووڵیکردووە، مانای وایە ئەو پرەنسیپە مەقبوولە لەناو یەکێتی. ئێستا ماوەتەوە سەر ئەوەی زیادی دەکەن یان کەمی دەکەن، ئەمە بە گفتوگۆیەکی هەڤاڵانە و عەقڵانی دەبێت بچێتەسەر.

 

 

مەلا بەختیار: بەڵێ. ئەسڵەن فەلسەفەی کۆتا لەناو یەکێتی من هێناومەتە پێشەوە، بۆ ئاگاداریت.

 

 

مەلا بەختیار: بەڵێ بۆ ژنان، فەلسەفەی کۆتاش لەناو پەرلەمان کە بوو بە 30% ئێستا، یەکەمین کەس لەناو مەکتەبی سیاسی من پێشنیازم کرد، هەندێک لەناو مەکتەبی سیاسی ئەمەیان قبووڵنەکرد، بەڵام دواتر لە کۆبوونەوەی هاوبەشی ئێمە و پارتی پێشنیازمان کرد و خۆشبەختانە قبووڵکرا.

 

 

مەلا بەختیار: هیچ شتێک نییە دوو لایەنی نەبێت، ناتوانم بڵێم هیچ زیانێکی نییە، بەڵام بۆ ویژدانی خۆم و بۆ مێژووی خۆم و بۆ هەڵوێستەکانی خۆم بە عەقڵانی دوورکەوتنم پێباشتربوو. من هەمیشە وتوومە، دوورکەوتوومەتەوە، بەڵام زیخێک ناخەمە کانیاوی یەکێتی زەرەر بکات، یەک زیخ. ئەوەی نووسیومە و شیکاریم بۆ کردووە و چاوپێکەوتنم کردووە و کۆڕم بەستووە، لە دنیابینی خۆم و شیکاریی ئەم دنیایە، لە فەیسبووک و لە سۆشیالمیدیا، لە تێگەیشتن بۆ جیهانگیری و دژایەتی پۆپۆلیزم، من پێموابێت کاریگەریی خۆی هەبووە لەناو ناوەندێکی فراوانی ئەو کەسانەی سیاسەت و فکر و چەمکەکانیان لا گرنگە.

 

 

مەلا بەختیار: من ویژدانم لەلای کێلی مام جەلالە، لەلای مێژووی مام جەلالە، لەلای عەقڵی ستراتیژی و رەهەندە جوانەکانی مام جەلالە، ویژدانم لەوێیە، بەڵام بە روونی پێتان بڵێم، پێش نەخۆشکەوتنەکەی هەڤاڵ هێرۆ لەکاتی کێشەکان کە ناوەندی بڕیار لەناو یەکێتی دروستبوو، من لەگەڵ هیچ تەکەتولێک نەبوومە. هەر کەسێک بووختانی تەکەتولی بۆ من دروستکربێت و پێیوابێت کە من لەگەڵ لایەک بووم دژی لایەکی تر، لەگەڵ کەسێکبم دژی کەسێکی تر، بە دڵنیاییەوە دەیڵێم بۆ مێژووی یەکێتی و بۆ ئاسوودەیی رۆحی شەهیدەکانی یەکێتی دەیڵێم، من هەرگیز شتی وام نەکردووە. کە ناوەندی بڕیاریش دروستبوو، زیاتر لە 50  کەس ئەوکاتە لە دەباشان بوون، من چووم زۆر بە ئارامی هەوڵمدا کە ئەو کێشەیە چارەسەربکرێت. ئەو روونکردنەوەیەش کە دەرکرا بۆ ئەوەی ئاگرەکە دامرکێنینەوە و کێشەکە کەمکەینەوە، ئەو روونکردنەوەیە من نووسیومە لە دەباشان، ئەمە یەک. دووەم، ئێستاش کوڕی مام جەلال، کوڕی کاک کۆسرەت، کوڕی هەر کەسێک لەئارا بێت، بەپێی تێکۆشانی خۆیان حەقی خۆیانە پێشکەون، بەڵام من لەگەڵ ئەوە نیم، لەگەڵ تێکۆشەری عیرامی نیم، لەگەڵ تێکۆشەری عیسامیم. عیسامی واتە ئەو کەسانەی کە پشت بە توانا و عەقڵ و مێژووی خۆیان دەبەستن و خوێندنەوەی وردی خۆیان دەکەن بۆ ئایندە.

 

 

مەلا بەختیار: گەنجی 18 ساڵیش بێتە پێشەوە بە پرۆژەیەکی باشتر، من مەمنوونم، نەک 23 ساڵ، 18 ساڵیش بێتە پێشەوە، حەقی هەیە بێتە ناو کۆنگرە. بە 16 ساڵی خەڵک حەقی هەیە ببێتە یەکێتی، بوو بە 18 ساڵ، پرۆژەی باشتری هەبێت، عەقڵی باشتری هەبێت، بە عەقڵی فراوان و جوانتر بێتە ناو کایە سیاسییەکانەوە حەقی هەیە پێشکەوێت و لە کۆنگرەش خۆی هەڵبژێرێت.

 

مەلا بەختیار: نەخێر، عەقڵی مام جەلال، مێژووی مام جەلال، نۆستالیژیا نا، عاتیفەم نییە، میهرەبانیم نییە بە دابڕاوی لە دنیای سیاسەت و مەبادیئـ. من ئێستا تەمەنی سیاسیم 50 ساڵە، لەو 50 ساڵە چوار بۆ پێنج ساڵی لێ دەرکەیت، ئاڵای شۆڕش دروستکراوە، ئەویش خەدرێکی گەورە لە ئاڵای شۆڕش کرا، هیچ دژایەتییەکی یەکێتیمان نەکردووە وەکو دژایەتی، ئاڵای شۆڕش لێیشی شەهیدکراوە ئێمە دەستیشمان نەکردووەتەوە، من هەموو تەمەنی سیاسیی خۆمم لەگەڵ مام جەلال بردووەتەسەر. ئێستا بەتەما نیم کە ساڵانی ئایندەی سیاسیم لە گۆڕەکەیا من ئازاری مام جەلال بدەم، بەتەمایش نیم رۆژێک لە رۆژان بچووکترین زەرەر لە کوڕی مام جەلال یان خێزانی مام جەلال بدەم، ئەمە هەرگیز نایکەم.

 

 

مەلا بەختیار: من لەناو کۆنفرانسی کۆمەڵە لەسەر خۆم تووڕە نەبووم، لەسەر ئەوە تووڕە بووم لە کادری ئەندامی کۆنفرانس درا، بەهۆی تەکەتول و سیراعەکانەوە لێی درا، گۆڕەپانەکەمان وابوو ئەوکاتە، بەداخەوە من پێموایە ئێستا رەوانشاد نەوشیروان زیندووبکەیتەوە و منیش ببەیتەوە ئەو سەردەمە، تۆزێک بە ئارامتر بیری لێ بکەیتەوە، رەنگە ئەو کێشانەی ئەوکاتەمان قابیلی چارەسەر بن، بەڵام بەداخەوە ئەوکاتە لە هەر دەرگایەکمان دەدا، دەرگای چارەسەریان بۆ نەدەکردینەوە، ئاڵای شۆڕش بۆ ئایدۆلۆژیەت دروستبوو، من و کاک سالار و مامۆستا جەعفەر پلە و پۆستمان جێهێشت بۆ ئایدۆلۆژییەت.

 

 

مەلا بەختیار: نا، نەخێر پەرچە کردار نەبوو. ئێستاش پەرچە کردار نییە، زۆر ئارام ئارام بیرم لێ کردووەتەوە، بۆ نموونە من کە ئەمجارەیان، لەگەڵ رێزم بۆ برادەرانی هاوپەیمانی، وترا کە 140 هەزار ئەندامی هاوپەیمانی دەنگیان بە هاوپەیمانی داوە، ئەگەر یەکبگرینەوە لەگەڵیان دەتوانین بیانهێنینەوە ناو یەکێتی. من دوو قسەم کرد، وتم، یەکەم هاوپەیمانی ناتوانین لەگەڵ هەمووی یەکبگرینەوە، هەموویان نایەنەوە ناو یەکێتی، دووەم وتم، 140 هەزار نا، 140 دەنگی هاوپەیمانییش نایەتە ناو یەکێتی، با برادەران بچن تەتەڵەی بکەن،  بزانن لە کۆتا هەڵبژاردن ئێمە بە مسۆگەری 140 دەنگی هاوپەیمانیمان مسۆگەرکرد، چونکە زۆر بەپەلە ئیشەکە کرا، بایی ئەوەی تیا نەبوو بکەوینە دیالۆگیش لەگەڵ ئەو برادەرانەی هاوپەیمانی، بۆ ئەوەی بزانین ئەتوانین ئەو تەفاعولە دروستکەین.

 

 

مەلا بەختیار: من ئەوە ناڵێم وەکو شەخسی خۆی، ناشمەوێ بچمە ناو ئەو نیقاشە، چونکە بۆچوونی من زۆر روونە لەسەر کۆی ئەو پرۆسەیە، من باسی پرۆسەی یەکخستنەوەی ئاڵای هاوپەیمانی و یەکێتی دەکەم. پرۆسەی یەکخستنەوەی یەکێتی و ئاڵای شۆڕش شەش دانە مانگی خایاند، کە ئاهەنگمان کرد لە یاریگاکەی ئێرە بۆ یەکخستنەوەی ئاڵای شۆڕش 15 تا 20 هەزار کەس ئامادەبوو، چونکە تەعامولیکرد لەگەڵ ویژدانی مێژوومان، کادرمان، کەسوکاری شەهیدمان، پێشمەرگەمان، ئێجگار پێیان خۆشبوو ئەو یەکگرتنەی روویداوە، کە جەنابی مام جەلال دەرکەوت و ئێمە و مانان، سەرکردەکانی ئاڵای شۆڕش دەرکەوتین لە یاریگای سلێمانی، هەموو یاریگاکە لەبەر پێمان هەڵسا و چەپڵەیان بۆ لێداین.

 

 

مەلا بەختیار: نا، نەخێر، من نەمبینیوە، نازانم. ئەگەر جەنابت بینیوتە با بزانم.

 

 

مەلا بەختیار: من رەخنەم لە پرۆژەکان نییە، من رەخنەم لەوە بووە کە دەڵێم، بۆ پەیکەرەکە "پەیکەرە نەک پەیکەر" واتە هەیکەلەکەی، بۆ پەیکەرەکە، بەس بۆ قسە لەسەر کێ سەرۆکە و کێ سکرتێرە و کێ جێگرە و کێ جێگر نییە، قسە لەسەر ئەوە کراوە، قسە لەسەر پرۆگرامی یەکێتی نەکراوە، من رەخنەکەم لەمبارەیەوەیە، ئەگینا لەگەڵ هەموو ئەوانەی پرۆژەکانیان نووسیوە، بەتایبەتی پرۆژەکەی ئەنجوومەنی ناوەند لەگەڵ گرووپی فشار من دانیشتووم، بۆچوونی خۆمم پێوتوون و پێم وتوون پێم خۆشە ئەو ئیشکالیەتە بە ئیشکالیەتی، ئەگەر پێویست دەکات بەرنامەی یەکێتییش بگۆڕین، ئەمانە دەبێت هەمووی پێش کۆنگرە بخەینە گفتوگۆوە. سەیری یەکەمین و دووەمین و سێیەمین کۆنگرەکە، شەش مانگ پێش ئەوە ئەم گفتوگۆیانە کراوە و لیژنەی بۆ دروستکراوە، لەسەر پرۆگرام پێش ئەوەی لەسەر پەیڕەو دروستبکرێت، لەسەر پرۆگرام دروستکراوە، لەسەر سۆشیالیزم ئێمە شەش حەوت مانگ گفتوگۆمان کردووە، کام سۆشیالیزم؟ کام سۆشیال دیموکرات؟ کام جیهانگیری؟ جەنابی مام جەلال کە راپۆرتەکەی نووسی تەلەفۆنی بۆ کردم وتی، مەلا بەختیار هەندێک سەرچاوەم بۆ بنێرە لەسەر جیهانگیری، شەش کتێبم بۆ نارد، دواتر تەلەفۆنی کرد و وتی، بۆچوونی خۆشتم بۆ بنووسە، ئەوکاتە بۆچوونی خۆمم بۆ نووسی کە تاکگەرایی وەکو سەردەمی کۆن نەماوە، سەربەخۆن تاکگەرایی، خەریکە چینی مامناوەندی بۆرجوازی لە کوردستان دروستدەبێت، تەحەولی گەورە لە کوردستان دروستدەبێت، رێک دەقی نامەکەی منی خستە ناو راپۆرتەکەی خۆیەوە. راپۆرتی سیاسیی سکرتێری گشتی، دوو لاپەڕەم بۆ نووسی، هەردوو لاپەڕەکەی وەکو خۆی خستووەتە ناو راپۆرتەکەیەوە، ئێستا ئەگەر پیشانم بدەن، دەڵێم ئەمە قسەکانی منە مام جەلال قبووڵی کردووە. مام جەلال ئاوا راپۆرتی نووسیوە، مام جەلال ئاوا دەرگای کردووەتەوە بۆ دیالۆگ لەسەر پرۆگرام، ناکرێت بچینە ناو کۆنگرە جارێ یەک وشە لەسەر پرۆگرام ئێمە دیالۆگمان نییە، من پێشنیازم کردووە کە مەکتەبی سیاسی ئەگەر کۆنگرەیش دوادەخەن، خواخوامە دواینەخەن، ئەگەر دواینەخەن هیچ نەبێت ئەو بابەتەش بێننە ئاراوە.

 

 

مەلا بەختیار: نا.. نا، منیش کەس بریندار ناکەم لە وەڵامەکەمدا، یەکەم مەدرەسەی فرانکفۆرت کۆتاییهاتووە لە مێژوودا.. مەدرەسەی فرانکفۆرت، مەدرەسەیەکە هابرماس و ئەمانە دروستیانکردووە لە پەنجاکاندا، دواتر هەڵهاتن و رۆشتن لە ئەمریکا، دواتر هەندێکیان بەرەو پۆست مۆدێرنە رۆشتن، بەس هابرماس ماوەتەوە لەسەر ئەو فەلسەفەیە و ئەویش لەسەر فەلسەفەی مۆدێرنێتە بەشە حیزبییەکەی لێ لابردووە، ئەو مەدرەسەیە کۆتاییهاتووە، بەڵام قسەی ئێجگار جوانیان هەیە لە مێژوودا لەسەر مارکسییەت، قسەی ئێجگار جوانیان هەیە بەڕاستی، من خۆم یەکێکم لەوانەی زۆر سوود لە رەخنەکانیان دەبینم، ئەمە یەک. دووەم، سۆسیال دیموکرات کۆتایی سەدەی نۆزدە سەریهەڵداوە، هەتا جەنگی دووەمی جیهانییش سۆسیال دیموکرات بە کێشەوە بووە، بە کێشمەکێشەوە گەشەی کردووە، ئەوەنەبێ بڵێن لەپڕ دروستبووە، گەورەترین ئینشیقاقی ئایدۆلۆژی لە مێژوودا لەناو سۆسیالیستەکان و سۆسیال دیموکراتەکاندا بووە لە جیهاندا، گەیشتووەتە حیزبەکەی لینین، گەیشتووەتە حیزبەکانی سۆسیال دیموکرات، تازە سێ ساڵە ئینشیقاقی تریان کردووە سۆسیال دیموکراتەکانی دنیا و سۆسیالیستەکانی ئەوروپا، ئێستا دوو ناوەندی گەورە هەیە لە دونیادا، ناوەندێکی سۆسیال دیموکراتە تەقلیدییەکەیە و ناوەندێکی سۆسیالیستەکانی ئەوروپایە، کە یەکێتی خۆشبەختانە لە هەردووکیان ئەندامە، بۆ یەکێتی لە وڵاتێکی دواکەوتوودا کە دەوڵەتی نییە، ئێمە یەکەمین حیزبی سۆسیال دیموکراتین کە هاتووینەتە دەسەڵات لە وڵاتێکدا کە دەوڵەتمان نییە، یەکەمین حیزب کە لە سۆسیال دیموکرات قبووڵکرا، حیزبی دیموکراتی کوردستان بوو بە رابەرایەتی شەهید دکتۆر قاسملۆ، دکتۆر قاسملۆ باسی سۆسیال دیموکراتی کرد خەڵک شێت دەبوو، لەوکاتەدا دەیانوت کە ئەمە لە هەموو شتێک لایداوە، کەچی ئێستا هەموو حیزبەکان، کۆمەڵەکان، هەدەپە، رۆژئاوای کوردستان، ئێمە هەر هەموومان هەڵپەمانە لە سۆسیال دیموکرات قبوڵکراین.

 

مەلا بەختیار: خۆشبەختم کە قەواعیدی یەکێتی تا ئێستا جگە لە شوناسی سۆسیال دیموکرات پێشنیازی دیکەیان نییە، خەڵکی دیکەش هەیە لەناو یەکێتی نووسەرەکانمان سایتەکان... هتد.

 

 

مەلا بەختیار: فەرید ئەسەسەرد هەیە، فەریدیش نووسەرێکی باشە، کاک ئەرسەلان نووسەرێکی باشە.

 

 

مەلا بەختیار: من ناتوانم بڵێم وەکو یەکین، بەڵام ئەمانە لە نووسەرە باشەکانی یەکێتی نیشتمانی کوردستانن و مێژوویەکی جوانیان هەیە لەناو یەکێتی نیشتمانی کوردستان، هەموومان دەتوانین ئەگەر قسە لەسەر پرۆگرامی تازەی یەکێتی بکەین، دەتوانین ئەو پرۆگرامە هەڵسەنگێنین و ئەو گۆڕانکارییانەی لەبەر رۆشنایی گۆڕانکارییەکانی سەردەم پێویستە دەتوانین ئامادەی بکەین و بیخەینە بەردەم دیالۆگی ناو کۆنگرەش.

 

 

مەلا بەختیار: ئەم بابەتە پێویستی بە دیالۆگی زۆر هەیە.

 

 

مەلا بەختیار: با، بەداخەوە.

 

 

مەلا بەختیار: با بە روونی قسە بکەین، هەموومان کە لەناو یەکێتین و ئەو کێشانە رووبەڕوومان بووەتەوە، خۆمان بەشێکین یان بەشێک نین یان هەرچییەک بێت، ئێستا یەکێتی کێشەی زۆرە... بە بڕوای من ئەو قۆناخە بە هەڵبژاردنەکان و بە پێوەرەکانی رابردوو لە لووتکەوە بۆ دامێن هەڵەیە، با ئەوەش بزانین بە هەموومان کۆببینەوە ناتوانین جێگەی مام جەلال پڕ بکەینەوە. ئەو لووتکەیەی مام جەلال وەکو هەڵۆ لەسەری نیشتبوو... مام جەلال خۆی ئەو قسە جوانەی هەبوو دەیگوت پیاو کە بەرپرسیاری یەکەم بوو یان مەکتەبی سیاسی بوو، دەبێت وەکو هەڵۆ بێت و لەسەر لووتکە بەرزەکان بنیشێتەوە و شتە بچووکەکان نەبینێت، مەبەستی کێشە بچووکەکان بوو. ئەو لووتکەیەی مام جەلال وەکو هەڵۆ لەسەری نیشتبوو، ئەرکە ستراتیژییەکانی دەبینی.. مام جەلال بوو مام جەلال، پێویست بە گفتوگۆ ناکات.. لەوە زیاتر ناڵێم. ئەو هەڵۆیە نابینم کە لەسەر لووتکە دانیشێت و کێشەکان نەبینێت.

بەشێک لە بەرپرسەکان زۆر هاتوونەتە ناو وردەکاری کێشەکانەوە، بە بڕوای من لەناو کێشەکاندا کێشەکانیان قووڵتر کردووەتەوە، ئەمە وایکردووە من ئەو بڕوایەم هەبێت ئاسان نییە و هیواداریشم بتوانین بە گیانێکی هەڤاڵانە ئەو قەیرانە تێپەڕینین، ئاسان نییە کەسێک بتوانێت کەسی یەکەم بێت.

 

 

مەلا بەختیار: نا، لەگەڵ ناوەندی رابەرایەتیم. لەگەڵ ئەوەم ناوەندێک هەبێت بەناوی ناوەندی رابەرایەتی، سێ بێت پێنج بێت ئەوپەڕەکەی حەوت بێت، لە کۆنگرە گفتوگۆ لەسەر ژمارەکەی بکرێت، خانەکانی دیاریکراوبن، هەر یەکێک لەو هەڤاڵانە سکرتێری کاروبارێک لە کاروبارەکانی یەکێتی بێت، یەکێک کاروباری حیزبی و رێکخراوەکان بێت، یەکێک کاروباری راگەیاندن بێت، یەکێک کاروباری ئایینی بێت، یەکێک کاروباری پێشمەرگە و ئاسایشی کوردستان بێت، یەکێک بۆ کاروباری پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان بێ، یەکێکی دیکە کاروباری حکومەت و پەرلەمان بێت، لە ئەوروپا ئەو نەریتە زۆرە، خۆی سکرتێری ئەو کاروبارەیە کە لە کۆنگرە پێی سپێردراوە لە پەیڕەوی ناوخۆش دیاریدەکرێت چی بکات و چی نەکات. هەر کەسێکیش لەمانە (2-4-6) ئەندامی سەرکردایەتی لەبەردەست دەبێت بۆئەوەی ببن بە لیژنەیەک بۆئەوەی بتوانن ئەرکەکان لەنێوانی خۆیان دابەشبکەن.

 

من پێموایە ئەو ناوەندی رابەرایەتییە هەم هەندێک لە کێشەکانمان چارەسەر دەکات، هەم دەتوانین قۆناخەکەمان تێپەڕێنین، ئەوپەڕی سێ بۆ چوار ساڵی دیکە کۆنگرەیەکی دیکە ببەستین. ئەو ناوەندی رابەرایەتییە دەبێتە فیلتەری پاککردنەوەی کێشەکان و ئاڵۆزییەکانی ئێستای یەکێتی نیشتمانی کوردستان.

 

 

مەلا بەختیار: چەندجارێک لە کۆبوونەوە ئەو قسەیەم کردووە، لە کۆبوونەوانەی خەڵک دێت بۆ لام، بەڵام لە میدیا یەکەمجارە ئەو قسەیە دەکەم.. ئەمە پێشنیارە. من حەزدەکەم هەموو قەواعیدی یەکێتی ئەمە بزانن دەستێک دەگرم بە کێلەکەی مام جەلال و دەستێکیش دەگرم بە کۆنگرەوە، من بەشێک دەبم لە چارەسەر، هیچ پرۆژەیەک و هیچ پێشنیارێکی من پێی لەسەرداناگرم یان ئەوە یان نا.. من ئاوا سیاسەت ناکەم. ئەمە سیاسەتێکی نا ئەقڵانییە، من بەشێک دەبم لە چارەسەر.

 

 

مەلا بەختیار: نەخێر، من هەرگیز ئەمە ناکەم. ئەمە گەورەترین هەڵەیە هەر حیزبێک کردبێتی و هەر سەرکردەیەک لە حیزبەکان یان لە حیزبەکەی ئێمە بیکات، من بەشێک دەبم لە چارەسەر ئارامیش دەبم و لەگەڵ تەفاهومیشم لەناو کۆنگرە.

 

بە گۆڕی مام جەلال بیگەیێنمە ئەو سنوورە سوێند بە گۆڕەکەشی بخۆم، ئێستا کە ناچمە کۆبوونەوەکانی مەکتەبی سیاسی حەساسیەتم لەگەڵ هیچ کەسێکی مەکتەبی سیاسی نییە، کۆنگرە دەنگی پێبدات ئەگەر فریابکەوم یەکەم کەس دەبم دەچم دەست دەکەمە ملی.. ئەگەر کۆنگرە بڕیاربدات.. دەڵێم پیرۆزت بێت، بەڵام بەبێ کۆنگرە، با بە روونی قسە بکەم بەبێ کۆنگرە سەپاندنی هیچ کەسێکم قبووڵ نییە.

 

 

مەلا بەختیار: بێگومان هەیە، بێگومان هەوڵ هەیە تەسکیە هەبێت، هەوڵ هەیە تەوافوقی و ئەمانە هەبێت.. من خۆم ناتوانم نە تەوافوقی قبووڵ بکەم، نە دەتوانم سەپاندنی کەسیش قبووڵ بکەم.

 

 

مەلا بەختیار: وابوو، گوتم نابێت پەکەکەش شەڕ بباتە نێو شارەکان..

 

 

مەلا بەختیار: یەکەم شت من دەستەواژەی سەرۆکم هەر قبووڵ نییە، ئەمە تەجاوزی تەقالیدی یەکێتییە لەژیانی حیزبایەتیدا، جوان نییە بۆ ئێمە، ئێمە چ پەیوەندییەکمان بە سەرۆک هەیە، چ پێویستیمان بەوەیە بێین و لاسایی سەرۆک بکەینەوە، سەرۆک بۆ سیستەمی ئێمە نابێت. دەمێنێتەوە سەر سکرتێر، جێگری سکرتێر و ناوەندی رابەرایەتی.. من نەخشەکە وا دەخوێنمەوە لەسەر سکرتێر و جێگری سکرتێرەکانیش ئێستا کێشەمان هەیە، ئێ ئەم کێشەیە پێی لێدابگرین باشە یان چارەسەری دیکە بدۆزینەوە باشە؟ بە رای من چارەسەری دیکە بدۆزینەوە باشە. ئەوەندەی من بتوانم لەناو کۆنگرە ئەو چارەسەرە پێشنیار دەکەم کە ناوم ناوە ناوەندی رابەرایەتی.. زۆرینەی کۆنگرە پشتیوانی کردم من مەمنوونیانم.. پشتیوانیان نەکردم و زۆرینەی کۆنگرە دەنگ بە چی بدات با من کەمینەش بم و لەگەڵیشی نەبم بڕیاری کۆنگرە جێبەجێ دەکەم.

 

 

مەلا بەختیار: ناوەندی بڕیار هەر لە بنەڕەتەوە ناوێکی هەڵەبوو، یەکێتی مەکتەبی سیاسی هەیە بڕیاردەدات، سەرکردایەتی هەیە بڕیاردەدات، ئەنجوومەنی ناوەندی هەیە بڕیاردەدات، ناوەندی بڕیار لەناو بڕیاردا چۆن دەدرێت؟ من هەر ئەوکاتیش تێبینم لەسەر ناوەکە هەبوو گوتم ئەو برادەرانە خۆیان دوو جێگری مام جەلالن، چەندین مەکتەبی سیاسین، بڕیارەکە لەنێوخۆماندا هەموومان دەیدەین چوون ناوەندێکی بڕیار دروستبکەن، ئەمە باش نییە. من ئەوەم بە خۆشیان گوتووە، گوتم ناوەندی بڕیار لەناو مەکتەبی سیاسی چۆن دروستدەبێت؟ ئەوەی من دەیڵێم ناوەندی بڕیار نییە، بەڵکو ناوەندی رابەرایەتییە، چەمکەکان دوو ئاراستەی جیاواز دەگرێتەخۆی.

 

 

مەلا بەختیار: من با نموونەیەک بهێنمەوە، ئێمە لە ساڵانی 1975 تاوەکو 1978 کۆمیتەی هەرێمەکانمان هەبوو، کەس سکرتێری کۆمەڵە نەبوو بۆ ئاگاداریتان بە شەهید ئارامیشەوە. 1970 و 1975  کاک شەهاب سکرتێری کۆمەڵە نەبووە، بەڵکو بە هەیبەتی خۆیان ئەمانە سکرتێربوون. لە ساڵی 1978 کە کاک ئارام شەهید دەبێت تاوەکو بەستنی یەکەمین کۆنفرانس، کاک نەوشیروان بە فەرمی سکرتێر نەبووە، بەڵکو بە هەیبەتی خۆی حورمەتی خۆی والێکردووە..

 

 

مەلا بەختیار: سێ جار مێژوومان هەیە و سەرکەوتووش بووە.

 

 

مەلا بەختیار: تا ساڵی 1980 گومرگ هەبوو، هەندێک تەجاوزاتیش هەبووە، ناڵێین نەبووە، ئێمە کێشەمان لەسەرەتای شۆڕشەوە هەیە لەوبارەیەوە.. دەی باشە ئێستا گومرگ هەیە، خۆی هەر ئەوە قسەیە باشترین بەڵگەیە لەسەر ئەوەی بڵێم گومرگ و مومرگە هەیە ئاسان نییە یەکێک کۆنترۆڵی بکات و ئەوانەی دیکەش هەمووی قبووڵی بکات.

 

 

مەلا بەختیار: من ئومێدەوارم لە کۆنگرە ئارامتر لەسەر ئەو شتانە قسە بکەین، هەموو ئەو برادەرانەی خۆیان ئامادەکردووە لە پۆستی سەرۆک بن، تۆزێک دۆخی یەکێتی باشتر لەبەرچاو بگرن، لە کەمێک لە ئارەزووە کەسییەکانی خۆیان کەمبکەنەوە و پەرۆشیی یەکێتی بخەنە سەرووی ئارەزووە کەسییەکانیان.

 

من پێموایە بەشی زۆری برادەرانی مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی نە کەمیان کردووە و نە درەنگ هاتوون، هەندێکیشیان زۆر هیلاک بوونە، چەند کەسێکیشیان چەندجار لە مەرگدا گەڕاوەتەوە. ئێستا بەرژەوەندی حیزبەکەمان لەنێو ئەو هاوکێشانەی لە ناوچەکەدا هەیە، لە عێراق و کوردستان هەیە وادەخوازێت تۆزێک ئارام بین، تۆزێک لە خۆمان ببوورین لە حیزبەکەمان ببوورین، من ئەوەم پێباشە.

 

 

مەلا بەختیار: مەبدەئی بێت، دەبێت مەبدەئی بێت، دەبێت ژیانی حیزبایەتی و دیسپلینی حیزبایەتی و مۆراڵی حیزبایەتی بخاتە سەرووی هەموو شتێکەوە، دەبێت ئەم پێوەرانەی تێدابێت. ئەوەی بووەتە مایەی کێشە لەنێو یەکێتیدا، مۆراڵی حیزبایەتی لاواز بووە، خۆشەویستی حیزبایەتی لەنێویدا لاوازبووە، لەنێو یەکێتیدا پەیڕەوی نێوخۆ جێبەجێناکرێت. یەکێک ئەم کارە بکات، کە کۆنگرە بڕیاردەدات لەسەر یەکێک، ئەو کەسە ئەو کەس بێت کە بەڕاستی حیزبایەتی بکات پێش ئەوەی شتێکی دیکە بکات، ئەو حیزبە دبێت ببێتەوە بە حیزب و رەخنە لەخۆی بگرێت، ئەو حیزبە دەبێت هەڵەکانی راستبکاتەوە و متمانەی خەڵک بۆخۆی بگەڕێنێتەوە، ئەگینا لەدوای کۆنگرە بە هەموو ئەو کێشانەوە دەربچین، ئەو ئومێدەی ئێستا هەیە بە کۆنگرە بۆ گۆڕانکاری، ئەو ئومێدە ئەگەر بەدینێت، ئەوا بێگومان دۆخی یەکێتی لە ئێستا باشر نابێت.

 

 

مەلا بەختیار: رەنگە لە ویژدانی خۆمدا بەڵێ هەبێت قبووڵی نەکەم، بەڵام کاتێک کە کۆنگرە بڕیار دەدات، من ملکەچی کۆنگرە دەبم.

 

 

مەلا بەختیار: لەبەرئەوەی بە درێژایی مێژوو ویژدان و مەنتق شتێک بووە، واقیع شتێکی دیکە بووە. بە درێژایی مێژوو ناکۆکی لەنێوانی ئەوانەدا هەبووە، لەسەردەمی ئەرستۆوە تاوەکو ئێستا ئەو ناکۆکییە هەیە، ئێستاش مەنتق ئەوەیە وا بکەی بەڵام واقیعەکە قبووڵی ناکات.. چی لێدەکەی؟

 

 

مەلا بەختیار: ناچاری نا، من دەچمە ناو کۆنگرە گوێ لە هەموو دیالۆگەکان دەگرم، سەیر دەکەم ئەو دیالۆگانە کامەیان دەتوانێت باش گەڵاڵە ببێت بۆ بەرژەوەندی و هەڵسانەوەی یەکێتی، لەو چوارچێوەیە بڕیارەکان چۆن دەدرێت؟ سەبارەت بە تاکەکانیش من لەو چوارچێوەیە پۆزەتیڤ دەبم.

 

 

مەلا بەختیار: بەڵێ، بۆ نا. ئەمە دونیای سیاسەتە.

 

 

مەلا بەختیار: یەکێتی نەتوانێت کەسایەتی یەکەم و کەسایەتییەکانی دیکە بەشێکی زۆریان لەسەر بنچینەی پرەنسیپ، مۆراڵی حیزبی، رەخنە لەخۆگرتن، تەرخانبوونی ئەوانە بۆ ژیانی حیزبایەتی و تێکۆشانی حیزبایەتی و ململانێی حیزبایەتی، لەسەر ئەو بنچینانە زۆرینەی مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی لە لووتکەوە بۆ دامێن ئەوانە بن، بە دڵنیاییەوە دەڵێم یەکێتی دوای کۆنگرە تووشی کێشەی گەورە دەبێت، بەڵام من لەگەڵ تەفاهومم لەگەڵ چارەسەرم. زۆرینەی کۆنگرە بڕیاری چی بدات من ملکەچی ئەوە دەبم و رای خۆشم لەناو کۆنگرەدا دەدەم.

 

 

مەلا بەختیار: دەنگدانی نهێنی.

 

 

مەلا بەختیار: چونکە بەس لە دەنگدانی نهێنی مرۆڤ لەگەڵ قەناعەتەکانی خۆی راستگۆ دەبێت.

 

 

مەلا بەختیار: بەشی زۆری لە دەنگدانی نهێنی راستدەکات، بەڵام لە چەپڵەلێدان و دەستبەرزکردنەوە بەشی زۆری رەنگە بەناچاری بیکات.

 

 

مەلا بەختیار: خۆی ئەگەر تەسکیەی لێدەربکەی هەمووی دەنگدانی نهێنیە لە یەکێتی، ئەوەی کە بە تەسکییە دەردەچوو دەنگدانی نەبوو، ئەگینا ئەوانی دیکە هەمووی بە دەنگدانی نهێنی بووە.

 

 

مەلا بەختیار: بۆ پۆستە هەستیارەکانیش، ئەگەر تەسکیە نەبێت هەر دەنگدانی نهێنی دەبێت.

 

 

مەلا بەختیار: تەفاهوم هەبێت، بەڵام لیستێکی تەوافوقی هەبێت بیهێننە ناو کۆنگرە و بڵێن ئیلا دەبێت ئەو لیستە دەربچێت جا 30 بێت 40 نازانم.. ئەمە لای من هەڵەیە.

 

 

مەلا بەختیار: تەفاهوم ئەوەیە دانیشین لەسەر هەموو کێشەکان گفتوگۆ بکەین، دەگەینە چ ئەنجامێکی ئیجابی، ئەنجامە ئیجابییەکان ببەینە کۆنگرە. لەسەر هەر شتێک نەگەیشتینە ئەنجام لەناو کۆنگرە نەیکەین بە کێشە و هەڵیبگرین بۆ جارێکی دیکە.

 

 

مەلا بەختیار: نەخێر، تەفاهوم شتێکی دیکەیە. تەفاهوم چەمکێکی فراوانە بۆ هەموو ئەو شتانەی کە دەتوانین تەفاهومی لەسەر بکەین، ئەوەی تەفاهومی لەسەر ناکەی هەڵیدەگری بۆ هەلێکی دیکە، بەڵام تەوافوق ئەوەیە یان ئەوە یان هەموو شتێک قبووڵ ناکەم.

 

 

مەلا بەختیار: نەخێر ئەمە بنەمای تەوافوق نییە.

 

 

مەلا بەختیار: رەنگە لە تەفاهومدا کۆمەڵێک خەڵک بگەینە ئەنجام، لەناو کۆنگرەش بە ئیجابی مامەڵە لەگەڵ یەک بکەین، تەنانەت بۆ پرۆسەی هەڵبژاردن.

 

 

مەلا بەختیار: کەس لەگەڵ من ئەوەی باس نەکردووە.

 

 

مەلا بەختیار: بە هیچ شێوەیەک قبووڵم نییە، ئەگەر وابێت کەواتە بڕیاریانداوە. کۆنگرە چ بڕیارێک دەدات من ئەوەم قبووڵە، من دەلێم لەناو کۆنگرە گفتوگۆ لەسەر هەموو ئەمانە بکەین زۆرینەی کۆنگرە بڕیاری لەسەر چیدا من ئەوەم قبووڵە.

 

 

مەلا بەختیار: ئەوەی تەفاهومی کردووە بابێت لەناو کۆنگرە ئەو پێشنیازە بکات و گفتوگۆ دروستبکات بزانێت زۆرینەی دەنگ دەهێنێت یان ناهێنێت.. خۆ رێگەی لێناگرم لەوەی ئەوە پێشنیاز بکرێت و گفتوگۆی لەسەر بکرێت.. بەڵام خۆم نە تەفاهومم لەسەر کردووە نە بڕیاری پێشوەخت پێش کۆنگرە لەسەر ئەوە دەدەم.

 

 

مەلا بەختیار: نا هەردووکمان لە ماڵی مام جەلال یەکمان بینی.

 

 

مەلا بەختیار: بەڵێ، پەیوەندییەکی ئاساییە.

 

 

مەلا بەختیار: بڕیاربوو یەکدی ببینین لەسەر کۆمەڵێک شتی دیکە قسە بکەین، تاوەکو ئێستا ئەوە دۆخی عێراقە بۆ دوو بۆ پێنج کاژێر دێتەوە دەبێت فریا بکەوێت بڕواتەوە بۆ بەغدا، ناتوانێت کاتەکانی بۆ ئێرە تەرخان بکات، منیش پەلەم نییە. ئیشەکەی بەغدا گرنگترە لەوەی من ببینێت یان نەبینێت، یان من ئەو ببینم یان نەیبینم.

 

 

مەلا بەختیار: من ناڵێم چارەنووس، بەڵام ئەوەندی پەیوەندی بە منەوە هەیە کاریگەری هەیە. بێگومان نە ئەو دەتوانێت من فەرامۆش بکات نە من دەتوانم فەرامۆشی بکەم لەناو ئەو هاوکێشانەی لەناو یەکێتیدا هەیە، بەڵام ئەویش دەیزانێت هەموو برادەران دەیزانن بۆ مێژووش دەیڵێم تا ئەم چرکە ساتە لەگەڵ کەس دژی کەس نیم لەناو هیچ بەرنامەیەکیش دژی بەرنامەی دیکە نیم تاوەکو ئێستا، ئەمە رایەکانمانە کە ئێستا گوتم.

 

 

مەلا بەختیار: کۆنگرە دەنگیان بۆ بدات بۆ نا، کۆنگرە.. نەک لەبەر ئەوەی کوڕی فڵانە کەسن، لەبەر ئەوەی کادری یەکێتین، ئەندامی یەکێتین، لە بوارێک لە بوارەکاندا ماندوون مافی خۆیانە ئەوانیش بێن و خۆیان کاندیدبکەن.

 

 

مەلا بەختیار: ئەوەی بەدڵم بێت دەنگی دەدەمێ، ئەوەی ئێستا بە دڵم بێت لە کۆنگرە شتی خراپ پێشنیاز بکات دەنگی پێنادەم.

 

 

مەلا بەختیار: شتی خراپ بە مانای ئەرکە بنچینەییەکانی یەکێتی دەڵێم.

 

 

مەلا بەختیار: تەکەتول هەر هەیە، هەمووی تەکەتول دەکات.

 

 

مەلا بەختیار: ئەگەر دەربچن بۆ مەکتەبی سیاسی، ئەگەر دەربچن بۆ سەرکردایەتی، ئەگەر دەربچن بۆ پۆستی باڵاتر بەپێی پەیڕەوی ناوخۆ ئەرکەکانیان دیاریدەکرێت، ئەوکات دەبێت باشتر لە ئێستا دەستبەکار ببن.

 

 

مەلا بەختیار: ئەوەی ئێستا دەیبینم روونە، کاریگەریان دیارە ئەنجامی هەڵبژاردنەکانیشیان ئەوەی دەیبیستم بەدڵیانە.

 

 

مەلا بەختیار: خراپ نییە.

 

 

مەلا بەختیار: ئێستا ژمارەی ئەندامانی ئەنجوومەنی ناوەند.. ئەوەی سەرکردایەتی 50 کەس ئەوە 150 کەسێکە، ئەو فکریەم پێ خراپ نییە هەردووکی تێکەڵاو بکرێت 100 بۆ 120 کەسێک بێت، میکانزمی چۆنیەتی هەڵبژاردنی ئەو ناوەندی رابەرایەتیە من دەیڵێم یان هەر میکانزمێکی دیکە بێتە پێشەوە گفتوگۆی بکەین، یان لە کۆنگرە بڕیاری لێبدرێت یان لەناو هەڵبژاردنی ئەو 100 بۆ 120 کەسە بڕیاری لەسەر بدرێت. من پێشوەختە هیچ شتێکی لە قتوونراوم نییە بڵێم ئیلا ئەوە، من هەموو شتێک بە پێشنیاز و پرۆژە دەزانم لە دوا ئەنجامیشدا دەبێت کۆنگرە بڕیاربدات. کۆنگرە بڕیارنەدات، ئەوەی لای بەندە خەیاڵە لای خودا بەتاڵە.

 

مەلا بەختیار: ئەوانە بیرمەندی گەورەن کەمتر خەمی وردەکاری حیزبایەتییان هەیە، بۆ نموونە ئەلەن تۆرێن، مێشێل، ئۆلیڤەروا، ئەو بیرمەندانە زۆرتر قسە لە هاوکێشە سیاسی و ئابووری و مرۆڤایەتییەکان دەکەن، خەیاڵی ئەوان خەیاڵێکی فراوانترە لە خەیاڵی تەسکی حیزبایەتی. حیزبەکانی ئەوروپا، سۆسیال دیموکراتەکان یەکێتیان خۆشدەوێت، یەکێتی پێگەیەکی جوانی هەیە لەنێو سۆسیال دیموکراتەکان، بەڵام یەکێتی بەم هەموو ناڕەزایەتییەی بەرامبەری هەیە، بەم هەموو رەخنانەی لەناویدا هەیە، یەکێتی کەوتووەتە بەردەم پرسیار لەناو سۆسیال دیموکراتەکان، کە ئایا یەکێتی دەتوانێت بەردەوام بێت لەسەر رێبازی خۆی؟ ئایا یەکێتی پاشەڕۆی دەبێت؟ ئێستای یەکێتی لەچاو چوار بۆ پێنج ساڵ لەمەوبەر پێگەکەی کەتووەتە ژێر پرسیار.

 

 

مەلا بەختیار: نا نەبیستووە، جێگرە جەنابی مام جەلال جێگرە، ئێستاش سەرۆکی رەمزی هەندێک سەرۆکایەتییە، ئەمەش من و کاک سەعدی کردمان، ئەگینا لەدوای وەفاتی هەموو کەسێک پۆستەکەشی کۆتایی پێدێت، ئێمە پێداگریمان لەسەر ئەوەکرد کە نابێت بە نیسبەت مام جەلال کۆتایی بێت ئەوکات نەخۆشیش بوو، تاوەکو ئێستاش ئەوە ماوە. بە پێچەوانەوە هەندێک خەڵک پێیوابوو من و سەعدی چووین بۆئەوەی ئەو پۆستە بدرێت بەمن، من هەرگیزاو هەرگیز.. ئەوە تەنها پڕو پاگەندەیەک بوو دژی من لەکاتی خۆی، هەرگیزاو هەرگیز زاتی ئەوە ناکەم ئەسڵەن توخنی کێلەکەی مام جەلالیش بکەوم لە هیچ کاتێکدا. ئەو پڕوپاگەندەیەی لەکاتی خۆی کرا بەڕاستی شتێکی زۆر ناشرین بوو، بە پێچەوانەوە شاندەکەمان شایەدە من پێداگربووم لەسەر ئەوەی دەبێت پێگەی مام جەلال پارێزراو بێت و لەسەر پێداگری ئێمەش پێگەی مام جەلال لە جێگری سکرتێرەوە بوو بە سەرۆکێکی رەمزی لەناو سۆسیال دیموکراتەکان. رەخنەکەش ئەوەیە، ئەوان پێیانوایە یەکێتی دەبێت لە دادپەروەریدا زیاتر بچێتە پێشەوە، دژایەتی گەندەڵی بکات، ئەدەبیاتی ئێمە ئەدەبیاتی سۆسیال دیموکرات بێت، ئەوانە قسەن لەسەر ئێمە.

 

 

مەلا بەختیار: یەکێتی جاری یەکەم دەبێت سەردەمەکە بە جوانی لێکبداتەوە، کاریگەرییەکانی سۆسیالمیدیا بە جوانی لێکبداتەوە، گۆڕانکارییە کۆمەڵایەتی و چینایەتییەکان بە جوانی لێکبداتەوە، پێگەی خۆی لەناو ئەو بزووتنەوە سیاسییە تازەیەی کۆمەڵ بە جوانی دیاریبکات، ئینجا ململانێ بکات. ناکرێت یەکێتی سۆسیال دیموکرات بێت و ململانێ نەکات. سۆسیال دیموکراتەکانی ئەوروپا بەشی زۆری ئامانجە دیموکراتییەکانیان بەدیهێناوە لە دەوڵەتانی سکەندەنافی بەشی زۆری خۆشگوزەرانیشیان بەدیهێناوە، بەڵام زۆر تووندن لە ململانێ بەرامبەر راسیستەکان و پۆپۆلیستەکان و مۆدێرات، ئامادەی سازش نین لەگەڵیان لەو وڵاتانە کە بەهەشتە.. سوید، نەرویج و دانیمارک ئینجا ململانێی گەرم هەیە لەنێوانیاندا. ئێمە لێرە هیچی ئەوانەمان بەدینەهێناوە جارێ، لە ململانێ خەمساردین، لەسەر سیکۆلاریزم خەمساردین، لەسەر مەدەنیەت خەمساردین، لەسەر دژایەتی ئەقڵیەتی باوکسالاری خەمساردین، لەسەر دژایەتی گەندەڵی خەمساردین، لەسەر بەدیهێنانی دیموکراسیەکی باشتر لە ئێستا خەمساردین.. تۆ ململانێ نەکەی کەواتە جیاوازیت چییە لەگەڵ حیزبەکانی دیکە کە لە رووی ئایدۆلۆژییەوە جیاواز لەگەڵ ئەوان بیر دەکەیتەوە؟ 

 

 

مەلا بەختیار: من دڵنیام ئەو قسانە لە کۆنگرە هەمووی قبووڵ دەکرێت، بەڵام کێشەکەم ئەوەیە سەرکردایەتییەک هەڵدەبژێرین ئۆرگانەکانی وا هەڵدەبژێرین کە ئەم قسانەی ئێستا دەیکەم لەدوای ئەوە جێبەجێ بکات؟ خۆ لە کۆنگرەی پێشووش زۆر قسەی جوانمان کردووە، بەڵام بەشێکی کەمیمان جێبەجێکردووە، لەباری ئایدۆلۆجی و فەلسەفییەوە دەیڵێم.

 

 

مەلا بەختیار: نەخێر تووشی ئیختراب نەبوومە، تووشی نامۆیی لەگەڵ خۆم نەبوومە، بەڵام دوورکەوتوومەتەوە لە کۆبوونەوەکان، ساڵێک و چەند مانگێکە دوورکەوتوومەوەتەوە لە کۆبوونەوەکان، بەڵام من بە رەهایی باوەڕم بە رۆشنگەری، دیموکراسی، دادپەروەری و سیکۆلاریزم هەیە، پێموابێت ئەو قۆناخە ئەوەی یەکێتی لە پارتی و لایەنەکانی دیکە لە گۆڕان و ئیسلامییەکان جیادەکاتەوە ئەو پێناسانەیەتی، پێناسەی کە سۆسیال دیموکراتی چۆن لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بە ململانێ و بە یەکێتی و ناکۆکی جێبەجێدەکەین. یەکێتی ئەو پێناسەیە لەدەست بدات شۆڕ ببێتەوە بۆ ئاستی لایەنەکانی دیکە و وەکو لایەنەکانی دیکەمان لێبێت، خەڵک لەنێوانی ئێمەو لایەنەکانی دیکە هیچ جیاوازییەک نەبینێت، ئیتر کەمترین خەڵک دەکەوێتە ژێر کاریگەری ئێمە.

 

 

مەلا بەختیار: ماوەیەکە کاڵ بووەتەوە، ماوەی زیاتر لە سێ ساڵیش دەبێت کاڵ بووەتەوە، ململانێی ئایدۆلۆژی و کۆمەڵایەتی نابینم بە نسبەت یەکێتییەوە. یەکێتی لەسەر دەسەڵات و مافەکانی خۆی سوورە راستە، بەڵام لە دەرەوەی دەسەڵاتی ئێمە، دەسەڵاتی کۆمەڵایەتی، مافی کۆمەڵایەتی، مافی مەدەنی، رەخنەی میدیا، دادپەروەری، خۆشگوزەرانی، دژایەتی گەندەڵی لە دەرەوەی ئیستحقاقاتی حیزبی ئێمە ئەوە گرنگە بەلای خەڵکەوە. خەڵک بۆ رادەپەڕێت؟ لەبەرئەوە رادەپەڕێت کە دەسەڵاتەکان بە محاسەسە دابەشدەکرێت، هەم محاسەسەی تائیفی، هەم محاسەسەی قەومی، ئەسڵەن ئێستا محاسەسەی تەکەتولیش هەیە، ئەمە ناچێت بە ئەقڵی خەڵکدا، وردە وردە دووردەکەوێتەوە، دەکەوێتەوە، دەکەوێتەوە لەم رێسای سیاسەتە.

 

 

مەلا بەختیار: بزووتنەوەی سیاسی لەسەر بنچینەی بوونی بابەتی کۆمەڵایەتی، بڕیارە مێژووکردەکان، ململانێ و هاوکێشە مێژووکردەکان دروستدەبێت. پۆپۆلیزم کاتییە. ئێستا پۆپۆلیزم لە جیهاندا لە شکاندان. ئەوەتا حیزبی سۆسیال دیموکراتی ئیسپانی سەرکەوت. ئێستا سۆسیال دیموکراتەکان لە ئەوروپا لە بووژانەوەدان. ئێمە دەبێت قسە لەسەر رەهەند ستراتیژییەکان بکەین. پۆپۆلیزم پەرچەکرداری دەروونییە. تەنانەت پۆپۆلیزم ئایدۆلۆژیەتی نییە. پۆپۆلیزم لای ئێمە زۆر دواکەتووبوون. ئەو پۆپۆلیستانەی لە 15 ساڵی رابردوودا لای ئێمە سەریانهەڵدا و وردە وردە چەندین جۆر پۆپۆلیزم لەلای ئێمە دروستبوون، ئەوەندە لەدەوری کەسەکان بوون، ئەوەندە لەدەوری بزووتنەوەی سیاسی نەبوون. بۆیە من باسی ئەو ئەرکانە دەکەم کە لەناو پرۆسەی مێژووییدان و مێژووکردن.

 

 

مەلا بەختیار: یەکەم، منیش پێشمەرگە بوومە. شانازی بەوەوە دەکەم لەناو یەکێتیدا پێشمەرگە پێگەیشتووە تاوەکو سەرکردایەتی و مەکتەبی سیاسی رۆیشتووە. دووەم، من هەرگیز لەناو یەکێتیدا ململانێی قووڵم نەکردووە، بەڵکو لە دەرەوەی یەکێتی ململانێ دەکەم. من لەگەڵ هەڤاڵەکانی خۆم مەگەر وەڵامم دابێتەوە، ئەگینا خۆم ململانێ لەگەڵ هیچ کەسێک ناکەم، بەڵام لە دەرەوەی یەکێتی ململانێ لەگەڵ هەموو ئەو لایەنانە دەکەم کە لەسەر ستراتیژیی یەکێتی و ئایدۆلۆجیەتی یەکێتی مەترسین. بەدێژایی مێژووی خۆم ئەمە رەوتی من بووە. سێیەم، چۆن لە کەسە یەکەمەکان ناوم نابرێت؟ یەکەم، ناوم دەبرێت، ئەوە نەبێت بڵێم ناوی من هەر نادیارە، بەڵام من هەر خۆم بۆ ئەم قۆناغە باوەڕم بە کەسی یەکەم نییە. من پێشتر باسی ناوەندی رابەرایەتیم کرد. دووەم، خۆتان دۆخی نێو یەکێتی دەزانن. دۆخی نێو یەکێتی هێزی چەکدار و پارە رۆڵ دەبینێت. من نە هێزی چەکدارم هەیە، نە پارە. من سوپای عەقڵم هەیە.

 

 

مەلا بەختیار: لەسەردەمی جەنابی مام جەلالیشدا بڕوام پێینەبووە. لەو سەردەمەشدا گوتوومە "مام جەلال هێزی یەکێتی یەکبخە. نابێت هەر بەرپرسێک 300 بۆ 400 چەکداری هەبێت". هەمیشە ئەوەم گوتووە.

 

 

مەلا بەختیار: من سوپای ژیری، فکر، فەلسەفە و ئایدۆلۆجیام هەیە. خەڵک ئەمەیان پەسەندە، سوپاسیان دەکەم. پەسەندیان نییە، کودەتا بە من ناکرێت. بەڕاستی هاوکێشەکە بەهێزی چەک ناگۆڕدرێت. ئێستا ئەوەی هێزی چەکداریشی هەیە هاوکێشەکەی پێناگوڕدرێت. دەریشکەوت هێزی چەکداری پەرشوبڵاو چ زەرەرێکی لە یەکێتی داوە. بۆچی ئێستا یەکێتی ناتوانێت کێشەکانی چارەسەر بکات؟ لەبەر ئەوەی هەموو جەمسەرەکانی هێز و دەسەڵاتیان هەیە. ئەوە لەنێوانماندا ئاڵۆزاندوویەتی.

 

 

مەلا بەختیار: ناڵێم زۆر سەخت بووە، ئەوە ئێمە هەین، خەڵکی وەکو ئێمەش هەیە و کاری خۆمان دەکەین. لە کۆنگرەش دڵنیانیین. ناڵێم زۆر ئەستەم بووە، بەڵام هێز، پارە و مێژوو رۆڵی خۆیان هەیە. تەنانەت ئازایەتیش رۆڵی خۆی هەیە؛ رۆڵێکی کەمیش نییە.

 

 

مەلا بەختیار: ناوەندی رابەرایەتیم پێ باشترە.

 

 

مەلا بەختیار: نابێتە بۆمب، بەڵام دەبێتە گفتوگۆ. من دڵنیایی ئەوە دەدەم کە ئێستا هیچ لایەک و هیچ پرۆژەیەک لەو پرۆژانە لە خۆی دڵنیا نییە کە بێتە ناو کۆنگرە و هەموو کۆنگرە دەنگی بۆ بدات، نەک من. هیچ کەسێک دڵنیا نییە. هەر بۆیە پاساو بۆ ئەوە دەدۆزرێتەوە جارێ کۆنگرە نەبەسترێت. بۆیە منیش وەکو ئەوان بۆچوونی خۆم بە مەنتق و ئارامی دەڵێم.

 

 

مەلا بەختیار: رەنگە وابێت.

 

 

مەلا بەختیار: ڤیتۆم لەسەر کەس نییە. ئومێدەوارم یەکێتی وا لە کۆنگرە بێتە دەرەوە کە هاوسەنگی لە کوردستان و عێراقدا بپارێزێت. پێنج بۆ شەش ساڵ لەمەوبەر پێیان دەگوتین "ئێوە تەوەرەی چارەسەرەکانن". نەتەوەیەکگرتووەکان، ئەمریکا، ئەڵمانیا، فەرەنسا، سۆسیال دیموکراتەکان وایان پێدەگوتین، بەڵام بەداخەوە ئێستا ئەو قسەیە بە یەکێتی ناگوترێت.

ئومێدەوارم کۆنگرە ببەستین و یەکێتی بکەینەوە بە تەوەرەیەکی گرنگی چارەسەرەکان و دڵی خەڵک خۆشبکەین و کێشە چارەسەربکەین. ئەمەش ئەستەمە بێتەدی ئەگەر کۆنگرەکەمان سەرکەوتوو نەبێت و لەدوای کۆنگرە دژایەتیی گەندەڵی نەکەین.

 

 

مەلا بەختیار: نازانم. بڕیار نییە دوابخرێت، بەڵام من وایدەبینم دوا دەخرێت. چەندە دوادەخرێت؟ ئەویش نازانم.

 

مەلا بەختیار: سوپاسی رووداو و تۆیش دەکەم. من کەم چاوپێکەوتن دەکەم، هەر لەگەڵ خۆت ساڵێک لەمەوبەر چاوپێکەوتنێکم کردووە و لەو کاتەوە نەمکردووە. ئەو قسانەم هەمووی بە پەرۆشی بۆ کورد، یەکێتی و دیموکراسی کردووە، بۆ هیچ مەبەستێکی کەسیی خۆمم نەکردووە. بەدڵنیاییەوە ئەوەشی گوتم، بەشێکم لە چارەسەر و بەشێکیش دەبم. لەگەڵ لێکتێگەیشتنم.