سووریا
دروزەکان لەدوای ناشتنی چەند کەسێکیان، ئاڵاکەیان بەرزکردووەتەوە و درووشم دەڵێنەوە. وێنە: LOUAI BESHARA- AFP
رووداو دیجیتاڵ
دروزەکان سەر بە تایفەی "دروزن"؛ ژمارەیان بە نزیکەی دوو ملیۆن کەس مەزەندە دەکرێت؛ زۆرترینیان نیشتەجێی پارێزگای سوەیدای باشووری سووریان کە ژمارەیان سەرووی 700 هەزار کەسە، لە لوبنان و ئیسرائیلیش هەن.
دروز سەر بە ئایینە "باتنییەکان"ـن، کە هێشتا زۆر شت لەسەریان نازانرێت و بە کۆمەڵگەی داخراو ناسراون، باوەڕیان بە کتێبی "نامەکانی حیکمەت" هەیە کە بە گوتەی خۆیان "تەفسیرێكی باتنی" قورئانی پیرۆزە؛ بە گشتی دروزەکان لە مەزهەبی شیعەوە نزیکن و لە زنجیرەی زەید کوڕی عەلی کوڕی حوسێنی کوڕی عەلی ئەبو تالیب، خەلیفەی چوارەمی موسڵمانان شۆڕبوونەتەوە؛ زەید برای محەممەد باقرە، ئیمامی پێنجەمی مەزهەبی شیعەی 12 ئیمامی، کە لە ئێران و عێراق پەیڕەو دەکرێت.
بیروباوەڕی سەرەکی:
- یەکتاپەرستی
- باوەڕ بە خوداوەندێتی (رووحانیەت)
- رێزگرتن لە پێغەمبەران، بەتایبەت لە کەسایەتی شوعەیب
- باوەڕ بە دووبارە ژیانەوە
- نهێنیپارێزی لە فێرکردنی بنەماکانی ئایینەکەیان
دروزەکان کتێبی پیرۆزیان هەیە بە ناوی (رەسائیل ئەلحیکمە)یە، واتە (نامەکانی دانایی). کۆمەڵگەی دروز، بەسەر دوو چیندا دابەشبوون، چینی یەکەمیان (عوقال)ـن، واتە دانایان. چینی دووەمیشیان (عەوام)ـن، واتە خەڵکی ئاسایی. تەنیا دانایان دەسەڵاتیان هەیە تێکستە پیرۆزەکان بخوێننەوە.
تایبەتمەندی کۆمەڵایەتی:
- رێگە نادەن کەسی دەرەوە بێتە ناو ئایینەکەیان
- هاوسەرگیری تەنیا لەنێو کۆمەڵگەی خۆیاندا دەکەن
کێشەی دروزەکان چییە و چییان دەوێ؟
ئەوان، پێداگری لەسەر جێبەجێکردنی "مافەکانیان" لە دەستووری نوێی سووریا دەکەن، ئەوەشیان کردووەتە پێشمەرج.
لە دوای 8ـی کانوونی یەکەمی 2024ـەوە، ترس لەنێو دروزەکان دا بڵاوبووەتەوە لەوەی؛ کێ و چ لایەنێک کۆنترۆڵی رەوشی ئەمنیی ناوچەکەیان دەگرێتەدەست.
لای دروزەکان، ئەندامانی دەستەی تەحریری شام بەشێکن لەو گرووپە چەکدارە مەزهەبییانەی دروزەکان بە 'کافر' دەزانن و کوشتن و رفاندنی کچ و ژنانیان بە 'جیهاد' دەزانن.
بۆیە لەو رۆژەی ئەسەد هەڵات و شەرع گەیشتە دیمەشق تاوەکو ئێستا، هیچ چەکدارێکی دەستەی تەحریری شام یان سەر بە هەر گرووپێكی دیکە نەچوونەتە نێو سوەیداوە و دروزەکان خۆیان بەرگری لە ناوچەکەیان دەکەن؛ زۆربەی دروزەکان لە سوەیدا چەکدارن و بەرپرسیاریێتی دابینکردنی ئاسایشی پارێزگەکەیانیان گرتووەتە ئەستۆ.
حیکمەت حەجەری، شێخی دروزەکان، رۆژی 1-1-2025 رایگەیاند، چەکدانان پەیوەستە بە دابینکردنی مافەکانیان لە دەستووری نوێی سووریادا.
حەجەری دەڵێت "چەکەکانمان رادەست ناکەین تاوەکو دەوڵەت، دەستوور و حکومەت پێکدەهێندرێن. سیستمی ناناوەندی (لامەرکەزی) گونجاوترین سیستەمە بۆ سووریا."
بۆچی شەڕ لەنێوان هێزە ئەمنیەکان و دروزەکان روویدا؟
رۆژی 28ـی نیسان، لە یەکێک لە زانکۆکانی حومس، دەمەقاڵێ دەکەوێتە نێوان خوێندکارەکان و بە شێوەیەکی تائیفی لێکدراوەتەوە. کەسێک دەنگێکی تۆمار کردووە و بێڕێزی بەرامبەر بە پێغەمبەری ئیسلام کردووە (د. خ)؛ دەنگەکە بڵاوکراوەتەوە و دەنگۆی ئەوەش بڵاوکرایەوە کە خاوەنی دەنگەکە دروزە.
ئەمڕۆ چوارشەممە 30-04-2025 دڵخواز محەممەد، پەیامنێری رووداو لە سووریا لە بووڵتەنی کاژێر 12:00دا گوتی، "چەند گرووپێکی چەکدار هێرشیان کردووەتە سەر گەڕەکەکانی جەرەمانە و ئەشرەفییەی دیمەشق؛ خەڵکی ئەو گەڕەکانە دروزن. هاتووچۆ لەنێو گەڕەکەکان وەستاوە و شەڕێکی قورسە."
بە گوتەی پەیامنێری رووداو، گرووپی ریجالکەرامە لەگەڵ هێزەکانی حکومەتی سووریا رووبەڕووی یەکدی بوونەتەوە؛ حکومەت هێزی زیاتری رەوانەی باشووری دیمەشق کردووە بۆ کۆنترۆڵکردنی دۆخەکە.
بەپێی ئاماری فەرمی، 11 ئەندامی ئاسایشی سووریا کوژراون، بەڵام هەندێک سەرچاوەی نافەرمی دەڵێن نزیکەی 30 کەس کوژراون.
دوێنێ شێخی دروزەکان و حکومەتی سووریا کۆبوونەوە و رێککەوتن کە ئەو شەڕە بوەستێنن؛ دڵخواز محەممەد، پەیامنێری رووداو لەبارەی رووداوەکەوە دەڵێت، "بەڵام ئەو گرووپە تووندڕۆیە پابەندی هیچ رێککەوتن و لێکتێگەیشتنێک نابن و گوێ لە کەس ناگرن."
پەیامنێری رووداو لە دیمەشق دەشڵێت، "دوای ئازادبوونی سووریا، چەندین گرووپی چەکدار کە لە سووریا هەبوون، چوونە ژێر چەتری وەزارەتی بەرگریی سووریا؛ بەڵام تاوەکو ئێستا ئەو گرووپە ناچێتە ژێر چەتری وەزارەتی بەرگری و پابەند نابێت."
حکومەتی سووریا هێزی زیاتری رەوانەی گەڕەکی ئەشرەفییەی دیمەشق کردووە؛ هەوڵدەدات هەرچی زووە شەڕەکە رابگرێت. هاوکات لە گەڕەکی سەحنایاش شەڕی هەمان گرووپ و ئاسایشی سووریایە.
بە گوتەی پەیامنێری رووداو، "گرووپە چەکدارەکان بە هەڕەمەکی تەقە لە خەڵکی سڤیل دەکەن و هێزەکانی ئاسایش هۆشداری دەدەن و دەڵێن، رەنگە کۆمەڵکوژی لەنێو گەڕەکی ئەشرەفییەدا بکرێت."
دوای ئەوەی تۆمارە دەنگییەکە بڵاوکرایەوە، دەرکەوتووە خاوەنی دەنگەکە دروز نییە و رەنگە ئەوەش بۆ تێکدانی دۆخی ناوچەکە بێت. پەیامنێری رووداو دووپاتیکردەوە، "حکومەت و شێخی دروزەکان سەرقاڵی ئەوەن کە شەڕەکە رابگرن."
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و ههموو خزمەتگوزارییەکان بهكاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ