بەشی دووەم و كۆتایی
بەشی یەكەمی ئەم بابەتە دەستی لەسەر تایبەتمەندییەكانی سینەمای كوردی دانا كە هاوارێكە بۆ راكێشانی سەرنجی خەڵك بۆ لای مەینەتیی گەلێك. لەم بەشەیاندا نمایشی ئافرەت لە سینەمای كوردی، ئاستی بەشدارییان و ئامادەگیی ئافرەت لە دروستكردنی فیلمدا شی دەكرێتەوە.
لە رووە كۆمەڵایەتییەكەیەوە، زۆربەی فیلمە كوردییەكان بە شێوەیەك لە شێوەكان باس لەو كێشەیە دەكەن. لەو فیلمانەدا، كەموكوڕییەكان لە چۆنێتی مامەڵەكردن لەگەڵ ئافرەت وەك ئەنجامی سەركوتی سیاسی و سەپاندنی ئایینی نمایش كراوە، وەك ئەوەی لە فیلمی "یۆڵ"دا دەیبینین، هەروەها وەك ئەنجامی دابونەریتی كولتووری، وەك ئەوەی لە "یەك مۆمك، دوو مۆمك"دا دەیبینین و تێیدا ئەو دیاردە كۆمەڵایەتیانە دەخرێنەڕوو كە لەڕێی ئایینەوە سەپێنراون.
من دەربڕینی "سەپێنراو" بەكاردەهێنم، چونكە مێژوو پێمان دەڵێ ئافرەتی كورد رۆڵێكی بەهێزی لە ژیانی كۆمەڵایەتی، كولتووری و سیاسیی كورددا هەبووە. ئەوە بە روونی لەكتێبی “عادات و رسومەتنامەی ئەكرادییە”ی مەحموود بایەزیدی، نووسەر و فەیلەسوفی كورد لە سەدەی 19، بە باشترین شێوە گوزارشتی لێكراوە. بایەزیدی ئاماژە بۆ ئەوە دەكات كە لە زۆربەی حاڵەتەكاندا پیاو یەك هاوژینی هەبووە، ئافرەتی كورد رووپۆشیان نەبووە. شانبەشانی پیاوان لە چالاكییە كۆمەڵایەتییەكانی وەك پیشە، هەڵپەڕكێ و گۆرانیگوتندا بەشدارییان دەكرد. كاتێك هۆزێك هێرشی كرابایە سەر، ئافرەتانیش لە پاڵ پیاوەكانیاندا شەڕیان دەكرد.
ئەگەر تەنیا ناوی چەند كەسایەتییەكی بەهێزی ئافرەتی رۆژگارە كۆنەكان بهێنین، ئەوە دەكرێ ئاماژە بۆ حەلیمە خانمی هەكاری بكەین، كە حوكمڕانی ناوچەی باشكەڵا بوو. فاتیمە لە هەڕەتی گەنجێتیدا و لە 1909 سەرۆكی هۆزی ئەزدینان بووە و خەڵكەكەی خۆی بە “شاژن” بانگیان كردووە. مەریەم خانم لە خێزانی ناوداری نەهری لەنێو شوێنكەوتووەكانی خۆیدا دەسەڵاتێكی زۆری هەبووە. عادلە خانم لەلایەن بەریتانییەكانەوە ناوی "شازادەی شێرەژن"ی پێدراوە، دەگوترێ لە ماوەی جەنگی جیهانیی یەكەمدا گیانی ژمارەیەكی زۆر لە سەربازانی سوپای بەریتانیای رزگار كردووە. ئەسینات بارزانی كە لە سەدەی 17 ژیاوە، بە یەكەم ئافرەتی حاخام لە مێژووی جوودا لە قەڵەم دەدرێ. مەستوورەی ئەردەڵان شاعیر و نووسەرێكی كورد بووە، بەهۆی بەرهەمە ئەدەبییەكانیەوە ناوی دەركردووە. خانمە شازادەی خانزاد حوكمڕانی میرنشینی سۆران بووە كە قەڵاكەی هەتا ئێستاش لە رێگەی نێوان هەولێر و پیرمام ماوە.
لە ئەدەبی فۆلكلۆری كوردیدا، ئاراستەی دایكسالاری و باوكسالاری بەرچاو دەكەون. لە بەیتی "لاس و خەزاڵ"دا سەرۆكهۆزە ئافرەتەكان بە رۆژی روون لەسەر دڵدارێك كێبڕكێیانە. نموونەی هاوتای "رۆمیۆ و جولیەت" لە ئەدەبی نەریتیی كوردیدا زۆرن، ئەگەر تەنیا ناوی چەند دانەیەكیان بهێنین، دەكرێ ئاماژە بۆ داستانی "مەم و زین"، "شیرین و فەرهاد"، "خەجێ و سیامەند"، "نازۆ و حەسۆ" و "زەمبیلفرۆش" بكەین. ئەگەر چەند نموونەیەكی كرچ و كاڵی بە فیلمكردنی ئەو چیرۆكە فۆلكلۆرییانە لەبەرچاو نەگرین، ئەوە هەتا نووسینی ئەم وتارەش، ئەو چیرۆكانە نەكراون بە فیلم و تەنانەت وەرنەگێڕدراونەتە سەر واقیعی نوێمان.
من لە فیلمی "یەك مۆمك، دوو مۆمك"دا بەسەرهاتێكی فۆلكلۆری شۆخیئامێزم بەكارهێنا (مەبەستم ئەو دیمەنەیە كە تێیدا ڤیانی گەنج لە شەوی زەماوەندەكەیدا دەچێتە سەر درەختێك بۆ ئەوەی لە دەست دەستگیرانە بە تەمەنەكەی رابكات)، دڵخۆش بووم كاتێك بینیم لویس پرۆیەكت، رەخنەگری فیلمی نیویۆرك، لە خوێندنەوەیەكی خۆیدا لەژێر ناونیشانی (فیلمە كوردی و توركییە بەرجەستەكان) دەڵێت: "چیرۆكێكی فۆلكلۆری هەزار ساڵە، كە دەشێ كوردەكان زۆر پێش دەركەوتنی رۆمان، فیلم، تەلەفزیۆن و ئینتەرنێت لەبەردەم ئاگر بۆ یەكدییان گێڕابێتەوە".
هەموو ئەوانە بەڵگەن بۆ ئەوەی ئەو دابونەریتە كۆنزەرڤاتیڤەی كە خۆی لە سنوورداركردنی رۆڵی ئافرەتان و توندوتیژی بە بیانووی پاراستنی شەرەفەوە دەبینێتەوە، لە رابردوودا ئەوەندە زاڵ و بەرچاو نەبووە. لە كاتێكدا پێدەچێ لە زۆربەی فیلمەكاندا قوربانیبوونی خەڵكی چەوساوە هێڵی گشتی و زاڵی فیلمەكان بێ، ئافرەتانی ئەو فیلمانە لە دوو سەرەوە قوربانین، واتە قوربانیی ئەو كەموكوڕییانەی كۆمەڵگاشن كە پێشتر ئاماژەم بۆ كردن. وەك لە هاوسەرە بەندكراوەكەی فیلمی یۆڵ و كوشتن بە بیانووی پاراستنی شەرەف لە فیلمی زاگرۆسدا دەیبینین كە سەهیم عومەر خەلیفە لە 2017 بەرهەمی هێناوە. لەمانە و لە زۆر فیلمی دیكەدا، ئافرەتان وەك كۆمەڵێك قوربانیی هیوابڕاو و بێدەرەتان لە كۆمەڵگایەكی پیاوسالاردا نمایش دەكرێن، ئەوەش لە سەردەمێكدایە كە دەبێ رووی كامێراكانمان لە ئافرەتە جەنگاوەرەكان، مرۆڤدۆستەكان، پزیشكەكان، پارێزەرەكان، شاعیرەكان، هونەرمەندەكان، پێشكەشكارەكان، پەرلەمانتارەكان و چالاكڤانە ئافرەتەكان بێ. كاتی ئەوە هاتووە ئێمە رووی لێنزی كامێراكانمان وەربگێڕین و رێز لەو ئافرەتانە و دایكە مێژووییەكانیان بنێین، ئەو دایكانەی لە سەرەوە ئاماژەم بۆ كردن.
ئەو دابونەریتە چنراوانە لە بواری بەرهەمهێنانی فیلمیشدا بەربەستی گەورەی بۆ ئێمەی فیلمساز دروستكردووە، بە تایبەتی لە باشووری كوردستان كە تێیدا ئەكتەری ئافرەت بە دەگمەن دەستدەكەوێ. شەوكەت ئەمین كۆركی لە فیلمی "بیرەوەرییەكانی سەر بەرد" كە لەبارەی فیلمسازی و لەسەر رێچكەی فێدریكۆ فیلینی دروستكراوە، باسی تەگەرەكانی رۆڵبینینی ئافرەت دەكات لە فیلمدا. ئەوە ستۆرییەكە زۆربەی فیلمسازانی كورد دەیگێڕینەوە بۆ 10 ساڵ لەمەوبەر. من لە "یەك مۆم، دوو مۆم"دا بەشداریم بە ئەكتەرێكی ئافرەتی ئەڵمانی كاترینا ئێندرس كرد بۆ ئەوەی رۆڵی سەرەكی بگێڕێ. ئینجا بۆ فیلمی “چاپلینی چیاكان” سوودم لە ئەكتەرێكی فەرەنسی/ئەمریكی بەناوی ئێستێلێ باژو و ئەكتەرێكی ئەڵمانی/ئێرانی بەناوی تائیس فەرزان وەرگرت، لەبەر ئەوەی هیچ ئەكتەرێكی كوردم شك نەبرد، بەڵام بەمدواییانە ئەم مەسەلەیە كەمتر دەبێ بە كێشە، چونكە ژمارەیەكی زیاتری ئافرەتان دەركەوتوون و لەبەردەم كامێرا و لە پشت كامێرا رۆڵ دەگێڕن. ئەوەی باسی دەكەم بەتایبەتی بۆ تەلەڤزیۆن راستە، چونكە ئێستا پێشكەشكاری ئافرەتمان زۆرن.
لە فیلمی "یەك مۆمك، دوو مۆمك"دا كۆمەڵێك ئافرەتی راشكاوم پیشانداوە كە پشتگیری لە مافی خۆیان دەكەن. بۆ نموونە، یەكێك لە كاراكتەرەكان بەناوی زۆزان (كە گوڵبەهار كەڤچو رۆڵەكەی دەگێڕێ) بەو دێڕە ئاماژە بە كەموكوڕییە كۆمەڵایەتییەكان دەكات، كاتێك دەڵێ: "جاران دایكانی ئێمە ماڵیان بەڕێوەدەبرد، هەندێكیان تەنانەت كاروباری هەموو هۆزەكەیان هەڵدەسووڕاند. بەڵام دواتر ئەو شمشێرە هات و ئێمەی كردە نیوە. نیو كەس ناتوانێ بڕیار لەسەر چارەنووسی خۆی بدات". كاتێك زۆزان و هاوڕێكانی ئەو واقیعە قەبووڵ دەكەن، قۆڵ لەو ئەركە هەڵدەكەن، واتە هەوڵدەدەن ببنە كاپتنی بەلەمی چارەنووسی خۆیان و كار دەكەن بۆ ئەوەی ڤیانی گەنج لە هاوسەرگیرییەكی زۆرەملێ رزگار بكەن. كاتێك "حاجی حەمۆ" هەوڵدەدات ئاگر بەربداتە ڤیان و بە زیندوویی بیسووتێنێ، نەك هەر هەوڵەكەی سەرناگرێ، بەڵكو سمتی خۆی دەسووتێنێ. لێرەدا من شۆخییەكی تاڵم بەكارهێناوە، بۆ ئەوەی بێمانایی ئەو تاوانە زەق بكەمەوە، ئەو جۆرە تاوانەی كۆمەڵگای كوردی ناتوانێ قەبووڵی بكات. حاجی حەمۆ بە دەمەوە لەسەر ئەرز كەوتووە و دووكەڵ لە سمتی هەڵدەستێ، لە كاتێكدا ئافرەتەكان لێی كۆبوونەتەوە و سەیری دەكەن. رەنگە بیر لە ئاماژەیەكی قووڵتر بۆ هاوشانە نێرینەكانیان بكەنەوە، واتە ئەگەر هەوڵبدەن ئاگر لە ئێمە بەربدەن، بەوە تەنیا خۆتان دەسووتێن. ئەو ئافرەتە نوێیانە نزیكترن لە واقیعی ئەمڕۆی كوردستان، لە كاتێكدا پێگە كۆمەڵایەتییەكەیان بە خێرایی بەرز دەبێتەوە. ئەوە بە تایبەتی بۆ چەند ساڵی رابردوو راستە.
لێرەدا حەز دەكەم ئاماژە بۆ شەڕڤانەكان بكەم. پێشبینی دەكەم لە داهاتوویەكی نزیكدا هۆڵیوود و مەدیسن ئەڤێنیو بۆ فیلم و یارییە ڤیدیۆییەكان پشت بەو شێرەژنانە ببەستن كە تێیاندا شێرەژنانی كورد بەرەنگاری تیرۆریستە نەگریسەكان و دێوەكانی دیكە دەبنەوە. پێشبینی دەكەم لە ئاركەید و یارییەكانی مۆبایلدا شەڕڤانەكان وەك بەرگریكاری جیهان لەبەرامبەر تیرۆریستەكاندا رۆڵ بگێڕن. هیوادارم فیلمسازە كوردەكان لەو دەستپێشخەرییەدا پێشەنگ بن.
دیاسپۆرا لە فیلمدا
زۆربەی دەرهێنەرە بەناوبانگەكانی كورد ئەو هونەرە لە وڵاتانی دیكە فێر بوون، هەندێكیان لە ئێران فێر بوون، بەڵام زۆربەیان لە ئەوروپا پێگەیشتوون، هەندێكیان بە فەرمی سینەمایان خوێندووە و هەندێكی دیكەیان خۆیان پێگەیاندووە.
بەشێوەیەكی گشتی دەرهێنەرانی كورد كۆمەڵێك چیرۆكیان لایە كە دەیانەوێ بۆ جیهانی باس بكەن، لە كاتێكدا گڕوتینێكی زۆریان تێدایە بۆ ئەوەی گوێیان لێ بگیرێ و هەست و سۆزی ناو فیلمەكان سەقفە مامناوەندییە هونەرییەكەی تێپەڕاندووە. بۆیە ئەستەمە كەسێك سەیری فیلمێكی كوردی بكات و ئەسرین بە چاوانیدا نەیەتە خوار.
فیلمسازی كورد لە بنەڕەتدا باڵیۆزی خەڵكەكەی خۆیەتی و پەنجەرەیەك بەڕووی جیهاندا دەكاتەوە بۆ ئەوەی لەوێوە نیگایەكیان لە ژیانی رۆژانە، مێژوو، كولتوور و مەینەتییەكانی كورد دەستبكەوێ. دەیڤید رونی، رەخنەگری سینەما، لە خوێندنەوەیەكدا بۆ فیلمی "ژیان" لە گۆڤاری "ڤەرایەتی"دا دەڵێ: "ژیان گوزارشت لە كۆمەڵكوژی (هەڵەبجە) دەكات".
پاڵنەرێكی سەرەكیی ئەو هەست و سۆزەی هونەری سینەما ئەوەیە كە ئەوان دەنگ و رووی نەتەوەیەكن.
زۆر لە سینەماكاران، لە پاڵ ئەوەی لە كوردستان وێنەی فیلمەكانیان دەگرن، لەوەشدا سەركەوتوو بوون لە واقیعیكی نێوان ـ كولتووریی دیاسپۆرادا فیلم دروستبكەن كە هەندێكیان بابەتەكەشی پەیوەندی بە كوردەوە هەیە، لەوانەش فیلمی "وینتەرلەند"ی هیشام زەمان كە چیرۆكێكی عاشقانەی كوردییە و لە ئۆسلۆی پایتەختی نەرویج دەگوزەرێ. فیلمی “ڤیڤێ لا ماریێ... ئێت لا لیبراسیۆن دو كوردستان"ی هونەر سەلیم، كە بەرهەمی 1998ە، كۆمێدییەكی رۆمانتیكە لەبارەی هاوسەرگیرییەك كە خێزانەكان لە پاریس بڕیاریان لەسەر داوە. هەروەها فیلمی "زاگرۆس"ی باسی ئافرەتێكی كوردە كە دوای ئەوەی بە زینا تۆمەتبار دەكرێ، لە بروكسڵ دەبێ بە پەنابەر.
ژمارەیەك فیلمی دیكە چیرۆكەكەیان كوردی نییە، وەكو فیلمی "لە ژێر میچەكانی پاریس"ی هونەر سەلیم كە چیرۆكەكەی لەسەر بنەمای رووداوە راستەقینەكانی كاتی شەپۆلی گەرمایە و زۆر لە بەساڵاچووەكانی شاری هەراسان كردووە. یەكەم فیچەرە فیلمی منیش “Dance of the Pendulum” بوو لە 1995 كە لاساییكردنەوەی سێتی فیلمەكانی "هۆڵیوود بی" بوو لە گردەكانی هۆڵیوود لە كالیفۆڕنیا. دوایین فیلمی لەو جۆرەش فیلمی “Trading Paint”ی كارزان قادر بوو كە لە ساڵی 2019 بەرهەمهاتووە و باسی شوفێرێكی كێبڕكێی ئوتۆمبێل دەكات و جۆن تراڤۆڵتا رۆڵی تێدا دەگێڕێ. من بە پێچەوانەوە، بۆ فیلمی "چاپلینی چیاكان" ئەكتەرە بیانییەكانم هێنایە كوردستان كە تێیدا كاراكتەرە كورد، ئەمریكی و فەرەنسییەكان لە ناوچە گوندییەكانی كوردستان دەهاتن و دەچوون.
ئەگەر باسی ئەو غەیرە كوردانەش بكەین كە لەسەر كورد فیلمیان دروستكردووە، ئەوە فیلمی "زارا" (بەرهەمی 1927) لە دەرهێنانی هامۆ بێكنەزەریان، دەرهێنەری ئەرمەنی سەردەمی سۆڤیەت، سەرتۆپی هەموویانە.
لە بەشی یەكەمی ئەو زنجیرە وتارەدا، فیلمی "یۆڵ"م بە یەكەم فیلمی كوردی لە قەڵەم دا كە سەرنجێكی نێودەوڵەتی كەوتە سەر (خەڵاتی كانی 1982ی بەدەستهێنا). بەڵام راستیەكەی فیلمی “زارا” یەكەم فیلمی كوردییە.
فیلمی "زارا" لە سەردەمی سكرینی بێدەنگ لە تبلیس لە جۆرجیا دروستكرا و باس لە چیرۆكی دڵداریی نێوان زارا (ماریا تەناز) و سەیدۆ (هێراشیا نەرسیسیان) دەكات.
پاش "زارا" فیلمێكی دیكە بەناوی "كوردەكان ـ ئێزدییەكان" (بەرهەمی 1933) هات كە ئەویش بێدەنگ بوو. فیلمەكە لەلایەن ئاماسی ماتیرۆسیان كاری دەرهێنانی بۆ كراوە و باسی دروستكردنی كێڵگەیەكی بەكۆمەڵ دەكات لە گوندێكی كوردی لە ئەرمینیای سەردەمی سۆڤیەت.
جیا لەمە لە شەستەكانی سەدەی رابردوو بەدواوە چەند فیلمێك لەبارەی كوردەوە لە ئێران بەرهەمهێنراون، لەوانەش فیلمی "دالاهو" لە دەرهێنانی سیامەك یاسەمی- 1967 - كە لە شاخەكانی كرمانشا وێنە گیراوە.
فیلمەكانی دیكە بریتین لە: (سادق كوردە) لە دەرهێنانی ناسر تەقەوی، 1972. (ئەبو جاسمی لوڕ)، (كچە كورد)، (حوسێن كوردە) و (سوارچاكانی كوردستان). ئەم فیلمانە، وەك زۆربەی فیلمەكانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست، یان فیلمی ئاستنزمن كە بۆ دڵخۆشیی جەماوەر دروستكراون، یان فیلمی ئاكشنی پلە دوون، یان میلۆدرامای پڕ لە زێدەڕۆیی.
لە نێوان ئەو فیلمانەدا لە هەموویان تایبەتتر "كچە لوڕ"ە كە بەرهەمی بۆڵیوودە و لە مۆمبای وێنەگیراوە و دەرهێنەرەكەی خان بەهادۆر ئەردەشیر ئێرانییە. فیلمەكە دەیەوێ پارێزگای كوردیی لوڕستان وەك شوێنی تاوانكار و چەتە پیشانبدات.
خاڵی سەرنجڕاكیش ئەوەیە، فیلمی "كچە لوڕ" كە لە هیندوستان دروستكراوە و بە "ئێرانی دوێنی و ئێرانی ئەمڕۆ"ش ناسراوە، یەكەم فیلمی دەنگدارە كە بە زمانی فارسی بەرهەمهاتبێ.
بەپێچەوانەی ئەو فیلمە پلە دووانەی كۆن، فیلمە هونەرییەكانی دوو دەیەی رابردووی ئێران رووناكییەكی باشتریان خستووەتە سەر كورد، لەوانەش فیلمی "با ئێمە لەگەڵ خۆیدا دەبات"ی عەبباس كیاڕۆستەمی (بەرهەمی 1999) و فیلمی "تەختەڕەش"ی سەمیرە مەخمەلباف (بەرهەمی 2000).
لە رۆژئاواش، ئەگەر باسی دۆكۆمێنتارییە تەلەفزیۆنییەكان نەكەین كە ناوە ناوە بەرهەم دەهێنرێن، ئەوە تاكە فیچەر فیلمێك كە دەركەوتبێ فیلمی "Wild Kurdistan"ە كە فرانتس یۆسێف گۆتلیب لە 1965 بەرهەمی هێناوە. ئەو فیلمە ئاكشنێكی جەنگییە كە باسی رێپێوانی كورد و گروپە رۆژهەڵاتییەكانی دیكەی سەردەمی عوسمانی و جەنگی جیهانیی یەكەم دەكات.
هاوكات هونەرمەندانی كورد بەشدارییەكی باشیان لە سینەمای وڵاتە دەسەڵاتدارەكانی خۆیاندا هەبووە. ژمارەیەك لە فیلمەكانی شەستەكان و حەفتاكان لەلایەن كوردەوە بەرهەمهێنراون، هەرچەند فیلمەكان بە عەرەبین و هیچ پەیوەندییان بە كوردەوە نەبوو، چونكە لەو سەردەمەدا هونەر و ئەدەبی كورد لەلایەن رژێمی بەعسەوە سەركوت دەكرا. لەوانە فیلمی (گوڵەباخ، دەرهێنانی یەحیا فایەق، 1965)، (سەعید ئەفەندی، 1957 و پڕۆژەی هاوسەرگیری، 1960 لە دەرهێنانی كامەران حوسنی)، (بەسڕە لە سەعات 11دا، 1963 و گەڵاكانی پاییز 1964 لە دەرهێنانی لەبیب). هەروەها فیلمی (پەشیمانی، دەرهێنانی عەبدولجەبار وەلی، 1954).
سەرەڕای ئەوەش، هەندێك هەوڵ هەبوون بۆ ئەوەی فیلمی كوردی بەرهەم بهێنرێن، لەوانەش هەوڵی یەحیا فایەق لەگەڵ داستانی "مەم و زین" و هەوڵی جورج یوسف بۆ فیلمێك لەبارەی ئەفسانەی "كاوەی ئاسنگەر". هیچكام لەو دوو فیلمە نەگەیشتنە ئەنجام، لەبەر ئەوەی رژێم رێگای نەدا.
بەشێوەیەكی گشتی فیلمی دەرهێنەرە عێراقییەكان، وەك فیلمەكانی دەرهێنەرە ئێرانی و توركەكان، هیچ تازەگەرییەكیان تێدا نەبوو، بەڵكو میلۆدرامای پڕ لە زێدەڕۆیی و خاوەن روانگەی بەرتەسك بوون.
فیلمەكانی دیكە كە لە سەرەتای هەڵاتنی خۆری سینەمای كوردیدا بەرهەمهاتوون و شایانی باسكردن بن، یەكێكیان فیلمی "گۆرانییەك بۆ بەكۆ"یە، لە دەرهێنانی نیزامەتین ئاریچ لە 1992 كە لە ئەرمینیا وێنەگیراوە، فیلمەكەی دیكەشیان "تونێل"ی مەهدی ئومێدە كە لە ساڵی 1993 لە تاجیكستان دروستكراوە.
لە توركیاش ژمارەیەكی زۆر لە فیلمە نێوخۆییەكانی سەدەی رابردوو لەلایەن دەرهێنەرە كوردەكانەوە بەرهەمهێنراون، كاتێك كە فیلمی كوردی دەبوو بە زمانی توركی دروست بكرێن. دەكرێ ئاماژە بۆ یڵماز گونەی، یڵماز ئەرسەلان و شەریف گۆران و زۆر ناوی دیكە بكەم.
لە رۆژگاری ئەمڕۆشدا زۆربەی فیلمەكانی باكوور لەبەر كۆمەڵێك هۆكار كە دیارە چین، بە زمانی توركین. تەنیا ئەو فیلمانەی لە دەرەوەی وڵات بەرهەمدەهێنرێن چانسی ئەوەیان هەیە بە زمانی دایك دروست بكرێن، بەڵام هەندێك دەرهێنەری دیاسپۆرا، لەبەر كۆمەڵێك هۆكاری سەیروسەمەرە، هەتا ئێستاش فیلمنامەكانیان بە توركی دروست دەكەن.
راستییەكی سەرسوڕهێنەری دیكە ئەوەیە كە ژمارەیەكی كەم لە دەرهێنەرانی پارچەكانی كوردستان خۆیان دەدزنەوە لەوەی ناوی كوردستان بە بەرهەمەكانیانەوە بێ، ئەگەرچی فیلمەكە لە كوردستان پشتیوانی دارایی پێدراوە و لە كوردستان بەرهەمهاتووە، هەرچەند ئەوان هۆكارەكەی بۆ بازاڕدۆزی دەگەڕێننەوە، بەڵام ئەو هۆكارە لای من مایەی واقوڕمانە، هیچ روونكردنەوە و پاساوێك هەڵناگرێ.
هەست دەكەم دەبێ ئەم بەشە و ئەو زنجیرەیە لەبارەی تێگەیشتنی خۆم بۆ مێژووی سینەمای كوردی بە گێڕانەوەی كێشەیەك تەواو بكەم كە لە 2015 تووشم بوو. كاتێك ئەنجوومەنی راگەیاندنی بیانیی هۆڵیوود (HFPA) فیلمی "یەك مۆمك، دوو مۆمك"ی وەك ركابەرێك بۆ خەڵاتی گۆڵدن گڵۆب هەڵبژارد، ئەوان فیلمەكەیان بە فیلمێكی عێراقی پۆلێن كرد. من هەوڵی زۆرم دا ئەوە بۆ "هەڵبژێردراوی كوردستان" بگۆڕم و پاش هاتن و چوونێكی زۆر رازی بوون ئەو گۆڕانكارییە بكەن.
ئەمە بەهیچ شێوەیەك ئەوە ناگەیەنێ من دژە عێراق بم، بەڵكو هەر ئەوەندەیە دەمەوێ بەرهەمەكەم شوناسی رەوای خۆی هەبێ. راستییەكەتان دەوێ هەموو ئەو فیلمانەی لە هەرێمی كوردستان بەرهەمهێنراون، بەوانەی خۆشمەوە، لە ویكیپیدیا بە فیلمی عێراقی ناوزەد كراون، ئەوەش شتێكە لە جێی خۆیەتی. بەڵام لەبەرئەوەی فیلمسازانی كورد نوێنەرایەتی گەلێكی چەوساوە دەكەن، زۆر گرنگە كە ئێمە هەڵنەچین، چونكە بەرزكردنەوەی شوناسی كوردی و بەرزكردنەوەی مافی ئەوەی وەك نەتەوەیەكی جیا بژین، یەك شتن و لە یەك جیا ناكرێنەوە.
*جانۆ رۆژبەیانی، سیناریست، دەرهێنەر، بەرهەمهێنەر و ئێدیتۆرە
*جانۆ رۆژبەیانی، سیناریست، دەرهێنەر، بەرهەمهێنەر و ئێدیتۆرە
*جانۆ رۆژبەیانی، سیناریست، دەرهێنەر، بەرهەمهێنەر و ئێدیتۆرە
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و ههموو خزمەتگوزارییەکان بهكاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ