بەنگین رێکانی لەبارەی پۆستی سەرۆککۆمار: بافڵ تاڵەبانی گوتی بە یەک بەربژێر دەچینە پەرلەمان

 

 

بەنگین رێکانی، ئەندامی شاندی دانوستاندنکاری پارتی دیموکراتی کوردستان لە بەغدا لە بوولتەنی کاژێر 12:00 بەشداریکرد و لەبارەی پۆستی سەرۆککۆمار، رێککەوتنی لایەنەکان بۆ پێکهێنانی حکومەت، داواکارییەکانی کورد بۆ رێککەوتن، چوونی شاندی هاوبەشی کورد و سوننە و چوارچێوەی هاوئاهەنگی بۆ حەنانە، پۆستی جێگری یەکەمی سەرۆکی پەرلەمان و هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکان گفتوگۆکرا. 

 

لەبارەی پۆستی سەرۆککۆمار و کاندیدی هاوبەشی پارتی و یەکێتی بۆ پۆستەکە، بەنگین رێکانی دەڵێت، کەشی نێوان پارتی و یەکێتی "زۆرباشە"، ئەگەری ئەوەش هەیە یەک بەربژێری هاوبەشیان هەبێت.. دەشڵێت: "کاک بافڵ خۆی بە ئێمەی گوتووە، لەسەر یەک بەربژێر رێکدەکەوین و بە یەک بەربژێر دەچینە پەرلەمان." 

 

 

 

بەنگین رێکانی: کەشی نێوان پارتی و یەکێتی زۆرباشە، ئەگەری ئەوەش هەیە یەک بەربژێری هاوبەشیان هەبێت، هەردووکیشیان ئیرادەیان هەیە و حەزیش دەکەن بە یەک بەربژێر بچنە ناو کۆبوونەوەی پەرلەمان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆککۆمار، بە بڕوای من هەندێ وردەکێشە ماون، رەنگە ئەویش یەکلایی بکرێتەوە ئەگەر دانیشتنێک لەنێوان سەرۆک بارزانی و کاک بافڵ تاڵەبانی هەبێ، مومکینە یەکلایی ببێتەوە و بە یەک بەربژێر بچینە پەرلەمانی عێراق.

 

بەنگین رێکانی: زۆر خاڵ هەبوون لە نێوان پارتی و یەکێتی باسبکرێن، هەموویان تەواوبوون، تەنیا ئەوە ماوە؛ کاک بافڵ گوتی پێمخۆشە خۆم لەگەڵ جەنابی سەرۆک باسی بکەم و یەکلایی بکەمەوە، ئێستا چاوەڕوانی ئەوە دەکەین. بە بڕوای من دەکرێ ئەمڕۆ یان لەم دوو-سێ رۆژەی داهاتوودا ئەو خاڵە یەکلایی بکرێتەوە. 

 

 

بەنگین رێکانی: ئومێدم وایە، کەشەکە و ئیرادەی هەمووان ئەوەیە کە کورد بە یەک بەربژێر بچێتە ناو هەڵبژاردن.

 

 

بەنگین رێکانی: ئەوە جەنابی سەرۆک و کاک بافڵ بڕیار دەدەن و لەسەری رێکدەکەون، ئێمە ئاگامان لێی نییە. بەڵام کاک بافڵ خۆی بە ئێمەی گوتووە "لەسەر یەک بەربژێر رێکدەکەوین و بە یەک بەربژێر دەچینە پەرلەمان." 

 

 

بەنگین رێکانی: لەم 10 رۆژەدا گفتوگۆیەکی زۆر کرا لەسەر رەشنووسێک بۆ حکومەتی داهاتوو، چی دەکات و چۆن کێشەکان چارەسەر دەکات، رەشنووسەکە ئامادەیە و لایەنە سیاسییەکان رای خۆیان لەسەر داوە و ئەمڕۆ چوارچێوەی هاوئاهەنگی پەسندی دەکات، ئەوکات دەچینە قۆناخی واژۆکردنەوە.

 

بەنگین رێکانی: تەنیا بۆ پێکهێنانی حکومەت نییە، بۆ ئەوەیە کە ئەو حکومەتە چی دەکات، گرنگی ئەو حکومەتە چی دەبێت، کێشەکانی عێراق چین و چۆن چارەسەر دەکرێن؟. بە رای من، رەشنووسەکە زۆرباشە، پرۆژەکە بۆ داهاتووە لە تەنفیزی و تەشریعیش. ئەو پرۆژەیە ئامادەیە، ئەگەر هەموو لایەنە سیاسییەکان پەسندیان کرد، رەنگە هەفتەی داهاتوو واژۆبکرێت. لیژنەیەک بۆ نووسینی ئەو رەشنووسە پێکهێنرابوو، وەکو گوتم شەش-حەوت رۆژە کۆبوونەوەی بەردەوام کراوە بۆ نووسینی ئەو رەشنووسە.

 

 

بەنگین رێکانی: نامەوێ جارێ بە وردی باسی بکەم، تاوەکو واژۆی دەکەین. کێشەی کورد؛ دۆسیەی نەوتە، بودجەیە، ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستانە. جەنابی سەرۆک بارزانی زۆر جەختی لەوە کردەوە کە ئێمە بەشداربین و پشتگیریش لە داواکاریی ناوچەکانی دیکەی عێراقیش بکەین، هیوادارم  بەمزووانە واژۆبکرێت.

 

 

بەنگین رێکانی: بەڵێ رێککەوتووین، وەکو پێمگوتی ئەمجارە لەگەڵ جارەکانی دیکە جیاوازە، جەنابی سەرۆک بڕیاریداوە کە ئێمە ئەمجارە نەچینە ناو هیچ حکومەتێک ئەگەر بەڵگەیەکی نووسراو نەبێت، چۆنێتی چارەسەکردنی ئەم کێشانە و چۆنێتی حوکمڕانی عێراقیشی تێدا نەبێت. بە وردیش باسی ئەوانە هەمووی کراوە و چارەسەریشی بۆ نووسراوە و هەموو لایەنەکانیش لەسەری رازین. لە دوای ساڵی 2005ەوە، یەکەمجارە رێککەوتنی لەو شێوەیە بکرێت لەنێوان ئەو لایەنانەی کە دەیانەوێ حکومەت پێکبهێنن.

 

 

بەنگین رێکانی: هیچ بژارەیەکی دیکە نییە، دۆخی عێراق زۆر ئاڵۆزە و خەڵک پێویستیان بە خزمەتگوزارییە. دەزانی ئێستا لە مانگی نۆ-داین، هێشتا پرۆژەی بودجە لە پەرلەمان دەرنەچووە، دەبێ حکومەتێک دروستبکرێت. ئێستا پارتی و هاوپەیمانی سەروەری و هەندێ لایەنی چوارچێوەی هاوئاهەنگیش، لەگەڵ رەوتی سەدر لەسەر هێڵن بۆ ئەوەی چارەسەرێک بدۆزنەوە. تەنانەت ئەو رێککەوتنەی کە ئێمە باسی دەکەین، باسی ئەوە دەکات کە هەڵبژاردنی پێشوەخت بکرێت، هەوڵدەدەن کە رەوتی سەدریش رازی بکەن بەشێوەی راستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ بێتە ناو رێککەوتنەکە، بەڵام رازیبن بەو قۆناخەی کە پێی دەگوترێ (راگوزەر) بۆ ساڵێک تا ساڵ و نیوێک، ئینجا بچینە هەڵبژاردنی پێشوەخت. جگە لە دروستکردنی حکومەت، هیچ بژارەیەکی دیکە نییە.

 

بەنگین رێکانی: گفتوگۆ لەگەڵ سەید موقتەدا هەیە، هەموو لایەنەکان؛ بەتایبەتی جەنابی سەرۆک هانی دەدەن، بەڵام تاوەکو ئێستا نەگەیشتووینەتە ئەو ئاستەی کە شاند بڕواتە حەنانە. کاک نێچیرڤان، حەلبووسی، خەمیس خەنجەر و هادی عامری ئامادەییان نیشانداوە بچنە حەنانە، بەڵام دەیانەوێ کە چوون لەسەر ئەو بنەمایە رێکبکەون.

 

 

بەنگین رێکانی: ئێستا نا. ئەگەرەکە هەیە، بەڵام کاتەکە دەستنیشاننەکراوە، ئەگەر بنەمایەک بۆ رێککەوتن ئامادەکرابێ، بەڵێ سەردانەکە دەکرێت.

 

 

بەنگین رێکانی: ئەوەی من بزانم، سەید موقتەدا هەندێ مەرجی هەیە. خۆشی بەشێوەی راستەوخۆ قسەناکات و لایەنەکانی سەر بە رەوتەکەی قسەدەکەن کە گوایە مەرجیان هەیە و باسی وەرەقەیەک دەکەن کە کاتی خۆی سەید موقتەدا سەدر پێشکێشی چوارچێوەی هاوئاهەنگی کردووە و قسە هەیە کە هاوپەمانێتی بکەن. وەرەقەکە 12 خاڵ بوو، تێیدا باسی ئەوە کرابوو کە دەبێ بەڵێننامەیەک بۆ هەڵبژاردنی پێشوەخت هەبێت، باسی پێکهێنانی حکومەت و بەرپرسانی ناو حکومەتەکە کێ دەبن؟ ئەو خاڵانە ئێستا باسدەکرێن. ئەگەر بگەنە رێککەوتن، ئەو سەردانە دەبێت.

 

 

بەنگین رێکانی: بەڵێ! پارتی زۆر هەوڵدەدا سەدرییەکان بەشداربن، ئەگەر بەشداریش نەبن بەو حکومەتە رازیبن. دەبێ رازیشبن، ئەگەر وانەبێ، ئارامی لە عێراق دروستنابێ.

 

 

بەنگین رێکانی: نەخێر! دەبێ حکومەتێکی دروستبێت و هەموو دەسەڵاتێکی هەبێت و ئامادەکاریش بکرێت بۆ هەڵبژاردنی پێشوەخت. بەڵام بۆ هەڵبژاردنی پێشوەخت دوو کێشەی سەرەکیی هەن، کێشەی یەکەم؛ ئەم کۆمیسیۆنەی ئێستا ماوەی بەسەرچووە و دەبێ کۆمیسیۆنێکی نوێ دروستبکرێت و دەبێ کۆمیسیۆن کاتی هەڵبژاردن دەستنیشان بکات. دووەم؛ یاسای هەڵبژاردن خۆی هەندێک دەستکاریی دەکرێت، رەنگە لەسەر ئەوەش راجیایی لەنێوان قەوارەکاندا هەبێت. رای ئێمە ئەوەیە کە لە ماوەی ساڵێک تا ساڵ و نیوێک، هەڵبژاردنی پێشوەخت بکرێت. ئەمەش کرا، دەبێ یاسای بودجە پەسند بکرێت، چونکە هەڵبژاردن پارەی پێویستە.

 

 

بەنگین رێکانی: لە یاسای بودجەی ساڵی 2021 کە هەمان یاسای ساڵی 2022ـە، ماددەیەکی تایبەتی تێدایە کە دەڵێ دەبێ مانگانە 200 ملیار دینار بۆ هەرێمی کوردستان بنێرن، لەساڵی 2021 تەنیا شەش مانگیان ناردووە، لە ساڵی 2022ش تەنیا دوو مانگیان ناردووە. ئێمە ئەوەمان جێگیرکردووە کە دەبێ یاسای بودجە جێگیربکرێت. 

 

 

بەنگین رێکانی: نەخێر! ئێمە باسی یاسای کارپێکراوی بودجە دەکەین، لەبودجەی 2022 بڕی 200 ملیار دیاریکراوە، بەڵام بۆ بودجەی 2023 قسەی دیکە دەکرێت. 

 

 

بەنگین رێکانی: بەڵێ.

 

 

بەنگین رێکانی: بەڵێ! بڕیارە لە 26 تا 28ی مانگ پەرلەمان دابنیشێت بۆ دەستپێکردنەوەی کارەکانی خۆی، لە یەکەم دانیشتندا جێگری یەکەم هەڵدەبژێرن، کە چوارچێوەی هاوئاهەنگی موحسین مەندەلاوی بۆ ئەو پۆستە دیاریکردووە، دواتریش رۆژی دانیشتن بۆ هەڵبژاردنی سەرۆککۆمار دیاریدەکەن.

 

 

بەنگین رێکانی: بەڵێ یەکلایی بووەتەوە.

 

 

بەنگین رێکانی: بەڵێ، ئەو بەربژێری ئەوانە و لە پەرلەمان یەکلایی دەبێتەوە.

 

 

بەنگین رێکانی: بەڵێ کورد دەبن.

 

 

بەنگین رێکانی: نەخێر! خۆت دەزانی عورفێک هەیە لە عێراق کە سوننە و کورد چاوەڕوانی شیعە دەکەن. شیعەکان بەربژێری خۆیان دەستنیشان دەکەن و دواتری ئەمان رای خۆیان لەسەری دەڵێن. تائێستا قسە لەسەر ئەو بابەتە نەکراوە و بەربژێری چوارچێوەی هاوئاهەنگی هەر محەممەد شیاع سوودانییە. 

 

 

بەنگین رێکانی: گفتوگۆکراوە و لەسەر ئەو رەشنووسە رێککەوتووین.

 

 

بەنگین رێکانی: ئێمە پارتی، یەکێتی، چوارچێوەی هاوئاهەنگی و سوننە، رێککەوتووین لەسەر مەهامی حکومەتی داهاتوو، باسی هەیکەل و پۆستمان نەکردووە.

 

 

بەنگین رێکانی: بەرنامەی سیاسی، تەشریعی و حکومی.

 

 

بەنگین رێکانی: رێککەوتووین کە پێویستە حکومەت پێکبهێنێت بۆ ئەم قۆناخە، هەروەها ئامادەکاریی بکات بۆ جێبەجێکردنی رێککەوتنەکە و هەڵبژاردنی پێشوەخت لە ماوەی ساڵێک تا ساڵ و نیوێک.

 

 

بەنگین رێکانی: بەڵێ! لەسەر زۆربەی خاڵەکانی حکومەت پێکهاتووین.

 

 

بەنگین رێکانی: ناوەڵڵا، ئەوەی ماوە تەنیا کاتی گۆڕینی پارێزگاری کەرکووکە.

 

 

بەنگین رێکانی: هەندێک داوا دەکەن هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکان لەماوەی دوو-سێ مانگدا بکرێت.

 

 

بەنگین رێکانی: هەندێک لایەنی سوننە و شیعەش. ئێمەش پشتگیرییان دەکەین، چونکە ئەوە زۆر گرنگە بۆ هەموو پارێزگاکان.

 

 

بەنگین رێکانی: نەخێر! لەسەر مەبدەئـ قسە دەکەین، ئێستا پۆستی راکان جێگری پارێزگای کەرکووکە، یاساش دەڵێ ئەگەر پارێزگار نەما، جێگرەکەی بە وەکالەت دەبێتە پارێزگار. ئێستا ئەو بەوەکالەتە و پارێزگار هەڵبژێردرێت ئەو نامێنێت.

 

 

بەنگین رێکانی: قسەمان لەسەر ئەوە کردووە و یاساکەی ئامادەیە، تەنیا ئەگەر حکومەت پێکبهێنێت و کۆمیسیۆن کارابکرێت، لەماوەی سێ-چوار مانگدا دەتوانن هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکان بکەن. هەموو لایەنەکانیش بە کوردەوە پابەند کراون بە ئەنجامدانی ئەو هەڵبژاردنە و بە بڕوای منیش دەکرێت.

 

 

بەنگین رێکانی: بەڵێ تێیدایە.