کۆنسوڵی کۆریای باشوور بۆ رووداو: گەرەنتیکردنی ئازادیی رادەربڕین زۆر گرنگە

 

چۆکی جۆنگ، کۆنسوڵی گشتیی کۆماری کۆریای باشوور لە هەرێمی کوردستان لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ رووداو کە رۆژان ئەبوبەکر لەگەڵیدا ئەنجامیدا باسی لە زمانی کۆری، خوێندن لە وڵاتەکەی، خاڵە هاوبەشەکانی نێوان کوردستان و کۆریا، ئازادی رادەربڕین و سەربەخۆیی دادگەکان کرد. 

 

سێیەمین فیستیڤاڵی کۆری بە سپۆنسەری تۆڕی میدیایی رووداو بەڕێوەدەچێت. چۆکی جۆنگ باسی لەوە کرد، خوێندکارانی کوردستان داواکاری "زۆر" پێشکێش دەکەن تاوەکو سکۆلارشیپی خوێندن رابگەیێنن تاوەکو لە زانکۆکانی کۆریا دەرفەتی خوێندیان هەبێت، بەڵام "بەداخەوە توانای بودجەکەمان سنووردارە." 

 

لە هەڤپەیڤینەکەدا چەند گەنجێکی کورد کە زمانی کۆری دەزانن ئامادەبوون و باسیان لە ئەزموونی خۆیان لەبارەی چۆنیەتی فێربوونی زمانی کۆری کرد.    

 

 

 

چۆکی جۆنگ: زۆر سوپاس بۆ رێکخستنی ئەم هەڤپەیڤینە گرنگە.  

 

 

چۆکی جۆنگ: بە دڵنیاییەوە ئەمە بۆنەیەکی زۆر مانادارە بۆ پێشخستنی هاوڕێیەتیی نێوان گەلی کۆریا و هەرێمی کوردستانی عێراق. هەر وەک ئێوە بە باشی ئاگاتان لێیە، نزیکەی 20 ساڵ پێش ئێستا هێزی زەیتوونی کۆری هاتنە ئەم هەرێمە و چوار ساڵ مانەوە، جا ئەمەیش خاڵی دەستپێکی پەیوەندیی نێوان کۆریا و هەرێمی کوردستانی عێراق بوو.، وێڕای ئەوەش، پێموایە ئێمە لە رێگەی رێکخستنی دیداری فەرهەنگییەوە لە بەرەوپێشبردنی هاوڕێیەتییەکە بەردەوامین، یەکەم و دووەمیان لە ساڵانی 2018 و 2019دا لە سلێمانی ساز کران، بەڵام وەک دەزانیت بە هۆی کۆرۆناوە لە سێ ساڵی رابردوودا نەمانتوانیوە ئەم دیدارە فەرهەنگییە گرنگە ساز بکەین، زۆر خۆشحاڵم کە ئەمساڵ و لەمڕۆدا ئەم دیدارە ساز دەکەین. 

 

 

چۆکی جۆنگ: راستییەکەی، ئەوە پرسیارێکی باشە، بەڵام بە داخەوە ناتوانم بزانم چەند کورد دەتوانن بە کۆری بدوێن. بەڵام دەتوانم بڵێم کوردێکی زۆر دەتوانن بە زمانی کۆری بدوێن. بۆ نموونە، مانگی حوزەیرانی رابردوو پێشبڕکێی ئاخاوتنی زمانی کۆریمان ساز کرد و زیاتر لە 40 کەس بەشدار بوون. ئەوەیش مانای وایە کە کوردی زۆر لە هەرێمی کوردستاندا هەن کە دەتوانن بە کۆری بدوێن.  

 

 

چۆکی جۆنگ: بە دڵنیاییەوە داواکاریی زۆر بۆ کۆنسوڵخانەکەمان دێن کە هەندێک سکۆلارشیپی خوێندن رابگەیێنین تاوەکو لە زانکۆکانی کۆریا دەرفەتی خوێندیان هەبێت، بەڵام بەداخەوە توانای بودجەکەمان سنووردارە، بەڵام کۆنسوڵخانەکەم هەوڵدەدات دەرفەتەکان فراوان بکات تا ئەوپەڕی هەل بۆ خوێندکاران بۆ خوێندن لە کۆریا بڕەخسێنێت.  

 

 

چۆکی جۆنگ: بە دڵنیاییەوە، فێربوونی زمانی کۆری تەنیا بۆ ئاخاوتن بە کۆری نییە، خۆی قسەکردن بە زمانێکی بیانی لەوە زیاترە کە هەر ئاخاوتن بێت، ئەوان دەبێت بە رەوانی بە زمانێکی بیانی بدوێن، دەبێت فێری فەرهەنگ و سیستم و زۆر زانیاری ببن، پێموایە ئەگەر خوێندکارانی کورد فێری کۆری ببن، ئەوە بە شێوەیەکی گەورە دەبێتە هۆی پێشخستنی پەیوەندیی نێوان کۆریا و هەرێمی کوردستان. 

 

 

شازە، خوێندکار: سەرەتا حەزبوو لە منداڵییەوە، بە تەماشاکردنی دراما کۆری بە دۆبلاژی کوردی پێشتر ئەو شتە زۆر باوبوو، بەڵام ئێستا کەمبووەتەوە.

 

 

شازە: بەڵی گۆرانی کۆریش رۆڵی سەرەکی هەبوو لە فێربوونم.

 

 

چۆکی جۆنگ: زۆر سوپاس بۆ ئەم پرسیارە. وەک گوتم، ساڵی داهاتوو دەبێتە 20ـەمین ساڵوەگەڕی هاتنی هێزی زەیتوونی کۆریا بۆ هەرێمی کوردستانی عێراق، ئێمە ئامادەکاری بۆ زنجیرەیەک ئاهەنگ دەکەین، وەک بەشێکیش لەو ئاهەنگانە پلان دادەنێین بۆ ناساندنی هەندێک درامای کۆری بە خەڵکی هەرێمی کوردستانی عێراق، با چاوەڕێ بین بزانین ساڵی داهاتوو چی دەبێت. 

 

 

گەشبین: زۆر حەز دەکەی فێری شتێک بیت ئەگەر بەردەوام بیت لەسەری و پەرەی پێبدەی کە زمانێک دەخوێنی پێویستە سەرەتا بناخەکەی دابنێیت، واتە لە ئەلف و بێوە دەستپێبکەی، ئەگەر بناخەت تەواو بێت دەتوانی بەرەبەرە باشتر ببیت، ئەگەر نا لە نیوەی رێگە بەجێ دەمێنیت، نەک ئەوەی زمانێک فێرببیت و بگەرێتەوە سەرەتا بزانی ئەو پیتە چی بوو، خۆشە ئەگەر زمانێک فێربووی بناخەکەی بزانیت، بۆ ئەوەی هیچ کێشەیەکت لە زمانەکە نەبێت و وەک زمانی خۆت بیزانیت.

 

 

گەشبین: لەقۆناخی نیوەم، جاری بەتەواوی فێرنەبووم هەوڵدەدەم باشتر پەرەی پێبدەم و کێشەم تووش نەبێت.

 

 

گەشبین: بەڵێ دراما و گۆرانی و ئەو شتانە زۆر لە مێژە تەماشای ئەوانە دەکەین. 

 

 

گەشبین: کە تەماشای درامایەک دەکەت بێگومان بە ژێرنوس تەماشای دەکەیت من کە تەماشای درامایەک دەکەم دوو سێجار لەوانەیە لەبەر وشەیەک لەبەر رستەیەک دووبارەی بکەمەوە بۆ ئەوەی بزانم مانای چییە یان لای خۆم دەینوسمەوە و ماناکەی وەردەگێڕم بۆ ئەوەی لەبیرم نەچێت و جارێکی دیکە تەماشام کردەوە بزانم ئەو رستەیە مانای چییە. زیاتر ئاوا فێردەبم

 

 

ئاشنا: سەرەتا سڵاو، من خۆم هەشت ساڵ لەکۆریا ژیاوم خوێندنم لەوێ تەواو کردووە

 

 

ئاشنا: بەڵێ.  

 

 

ئاشنا: من لەسەرەتای سییەکانم تەمەنم 31 ساڵە. یانی ئێستا؟

 

 

ئاشنا: تەمەنم نزیکەی 22 یان 23 ساڵ بوو رۆیشتم.

 

 

ئاشنا: بۆ خوێندن رۆیشتم، لەوێ دکتۆرام تەواو کرد و هەشت ساڵ لەوێ ژیام.

 

 

ئاشنا: پەیوەندییە گشتییەکان، ساڵی یەکەم تەنیا کۆریمان خوێند، دواتر دەستم بەخوێندن کرد.

 

 

ئاشنا: من زۆر بەلامەوە خۆشە. سەرەتا کە رۆیشتیشم زۆر زانیاریم لەسەری نەبوو، بەڵام خەیاڵێکم هەبوو لەسەری. زۆر زۆر دڵخۆشم کە رۆیشتم بۆ ئەوێ.

 

 

هانا: منیش هەروەکو هاوڕێکانم سەرەتا وەک حەز دەستپێدەکات، هەروەها دراما کۆرییەکان بەڕاستی زۆر یارمەتی دەرمانن هەروەها کەی پۆپیش، میوزیک، سەرەتا هەر حەزێک لە کولتوورەشیاندا هەیە بۆ فێربوونیش کە تەماشای دراما کۆرییەکان دەکەی بە سەبتایتڵ دەتوانی فێری دوو زمان بیت لەیەک کاتدا، بۆ نموونە ژێرنوسی ئینگلیزی یارمەتیدەرە هەم بۆ فێربوونی ئینگلیزی و کۆریش.

 

 

 

چۆکی جۆنگ: بی تی ئێس دەتوانن بێن بۆ هەرێمی کوردستان، بەوە زۆر خۆشحاڵ دەبم، چونکە من هەوادارێکی بی تی ئێسم، بەڵام بە لەبەرچاوگرتنی تەواوی دۆخەکە، پێموایە ئەوە پەیوەندی بە خۆیانەوە هەیە، بۆیە بەرپرسی حکومی و حکومەت ناتوانن زۆریان لێ بکەن بێن یان پێیان بڵێن بڕۆن، بەڵام هەرچۆنێک بێت، هیوادارم ساڵی داهاتوو بێن و لە 20ـەمین ساڵوەگەڕی هێزی زەیتووندا لە هەرێمی کوردستانی عێراق ئاهەنگ بگێڕن، ئێمە هەوڵدەدەین هەندێک تیمی فەرهەنگیی کۆری بانگهێشت بکەین هەر بۆ ئەوەی کارەکانیان لەگەڵ خەڵکی هەرێمی کوردستاندا بەش بکەن ئەوەیش باش دەبێت. 

 

 

چۆکی جۆنگ: بە کۆرییەکان. پێموایە ئەم بۆنەیە دەرفەتێکی باشە بۆ ناساندنی توانایی فەرهەنگی کوردی بە خەڵکی کۆری، بە دڵنیاییەوە ئێمە دیدارەکە لە ماڵپەڕەکەماندا دادەبەزێنین و خەڵکی کۆری سەرنجی دەدەن و هەموو بابەتەکانی فەرهەنگی کۆریا لەلایەن تیمە فەرهەنگییە کوردییەکانەوە دەناسێنرێن. جا ئەوانیش دەزانن کە خەڵکی کورد فەرهەنگیان خۆش دەوێت و ئاستێکی بەرزی توانایی فەرهەنگییان هەیە. جا ئەمە شێوازی ئێمەیە بۆ ناساندنی فەرهەنگی کوردی بە کۆرییەکان. 

 

 

چۆکی جۆنگ: پێموایە ئێوە دەرفەتتان هەیە چێژ وەربگرن لە دەهۆڵی نەریتیی کۆریا. وەک دەزانن، ئێمە لە کۆریا گەلێک جۆری جیاوازی دەهۆڵی نەریتیمان هەن و ئەو دەهۆڵانە بۆ زۆر مەبەست بەکاردەهێنرێن. بۆ نموونە، لە سەربازیدا بۆ دەستپێکی شەڕ بەکارهێنراوە، هەروەها لە بواری رێوڕەسمە فەرمییەکاندا ئەگەر دەهۆڵ بکوتین، مانای وایە رێوڕەسمەکە دەست پێدەکات. جا ئەمە یەکێکە لە دەهۆڵە نەریتییە کۆرییەکان و قەبارە مامناوەندە، ئەم دەهۆڵی لەم قەبارەیە بە تایبەتی بۆ چالاکییەکان بەکاردەهێنرێت، لە نموونەی چالاکیی میوزیکی و سەماکردن. 

 

  

چۆکی جۆنگ: بۆ ئەوەی دەهۆڵی نەریتی بەکاربهێنیت، دەبێت زۆر مەشق بکەیت. بەڵام من لە دەهۆڵکوتیندا زۆر باش نم، بەڵام بۆ ناساندنی هەوڵدەدەم. 

 

 

چۆکی جۆنگ: بەڵی، زۆر باشە. وەک پێم گوتن، ئەمە دەهۆڵێکی قەبارە مامناوەندی نەریتییە و ئەمە بۆ چالاکیی میوزیکی و سەماکردنە. جا دەکەوێتە سەر ئەوەی چ بەشێکی دەکوتیت. جا دەکرێت گوێت لە دەنگی جیاواز ببێت. بۆ نموونە، ئەگەر ناوەڕاستەکەی بکوتیت … ئەم جۆرە دەنگانە دەبیستیت و تۆزێک تەپەی دێت. ئەگەر ئەم بەشە بکوتیت … ئەمەیان دەنگی رێک تەختەیە. بۆیە زۆر میوزیسیان و سەماکار بە بەکارهێنانی ئەم بەشە جیاوازانەی دەهۆڵی نەریتی دەتوانن بەرهەمیان هەبێت.  

 

 

چۆکی جۆنگ: نەخێر، ئەمە بۆ هەمان چالاکییە، بەڵام بۆ بەخشینی دەنگی جیاوازە. بەڵێ. 

 

 

چۆکی جۆنگ: زۆر سوپاس. 

 

 

چۆکی جۆنگ: خۆشحاڵ دەبم وەڵامیان بدەمەوە. 

 

شازە: سڵاوت لێبێ بەڕێز چۆکی جۆنگ چ هەستێکت بۆ دروست بوو کاتێک بینیت کەسێکی کورد بە زمانی کۆری قسە دەکات؟ 

 

چۆکی جۆنگ: سەرەتا کە هاتم بۆ کوردستان زۆر زانیاریم نەبوو لەسەر ئەوەی کە خەڵکی کورد دەتوانن بە زمانی کۆری قسە بکەن، بەڵام کاتێک زانیم خەلکێکی زۆری کورد شارەزاییان هەیە لەو زمانە بەڕاستی سەرسامبووم و، زیاتر بە تەماشاکردنی درامای کۆری و گۆرانی کۆری فێربوونە. دیارە زۆر هەوڵیانداوە بۆ فێربوونی زمانی کۆری. زۆر سوپاسگوزارم بۆ ئەوانەی کە خۆیان فێری زمانی کۆری کردووە.

 

 

هانا: زیاتر کام شاری کوردستانت بەلاوە خۆشە؟

 

چۆکی جۆنگ: بەڕاستی کوردستان زۆر شاری هەیە ، بێگومان لەبەرئەوەی لەهەولێر نیشتەجێم بەڕاستی شارێکی زۆر جوانە، بەتایبەتی ئەو شوێنانەی کە تایبەتن وەک پارکی سامی. دواتریش چەند جارێک سەردانی سلێمانیم کردووە بەڕاستی شارێکی زۆر پێشکەوتوو دیارە، بەتایبەتی خۆم زۆرلام شارێکی خۆشە. .چەند جارێکیش سەردانی دهۆکم کردووە، بەڕاستی بڵێم لای من وادیارە کە چیاکان و گوندەکانی کورد خۆشترن لە ناو شار. 

  

 

ئاشنا: بەڕێز جۆنگی جۆنگ ئەو شتانەی کە هاوبەشن لەنێوان کورد و کۆریادا چین؟ 

 

چۆکی جۆنگ: ساڵێک دەبێت من لێرە نیشتەجێم، خەڵکی کورد لەگەڵ کۆری بەڕاستی زۆر شتیان بەیەک دەچن وەکو کاتێک گۆرانی دەڵێن لەگەڵیشی سەما دەکەن وەک خەڵکی کۆریان، ئەوانەی چوونەتە کۆریا تێبینی ئەوەیان کردووە کە لەو رووەوە زۆر لە یەک دەچن. 

 

 

گەشبین: بەڕێز جۆنگی جۆنگ ئایا خواردنی کوردیت تاقیکردووەتەوە؟ ئەگەر تامتکردبێت کامیان بەلاتەوە زۆر تایبەتە؟ 

 

چۆکی جۆنگ: بێگومان لێرە خواردنی کۆری نییە و حەزم دەکرد هەبووایە، تاوەکو ئێستا تەنیا یەک شوێن هەیە کە بتوانێ خواردنی کۆری تێدا تاقیبکەیەوە و تاوەکو ئێستاش لەوێش تاقیمنەکردووەتەوە. 

  

گەشبین: خواردنی کوردیت تاقیکردووەتەوە؟

 

.چۆکی جۆنگ: لە خواردنی کوردی بەلای منەوە دۆڵمە لە هەمووی خۆشتر بووە، حەزم لێیە لەبەر ئەوەی سەوزەی زۆری تێدایە.  

 

 

چۆکی جۆنگ: ناتوانم پێت بڵێم چەند کۆمپانیای کۆری لێرەن، بەڵام گرنگترین کۆمپانیای کۆری لێرەیە، لە نموونەی ئێڵ جی و سامسونگ و دوسان. ناوە گەورەکانی کۆریا و کۆمپانیا گەورەکانی کۆریا لێرەن. جا وەک دەزانن، ئەم فێستیڤاڵە فەرهەنگییە لەلایەن کۆمپانیای خۆشناوەوە سپۆنسەری دەکرێت کە کۆمپانیای خۆشناو لێرە لە هەرێمی کوردستان و هەموو عێراقدا بەرهەمەکانی ئێڵ جی دەخاتەڕوو. 

 

 

چۆکی جۆنگ: خۆی یەکێکی دیکە لە لێکچوونەکان لە نێوان کۆریا و هەرێمی کوردستاندا ئەوەیە ئێمەیش بە شەڕی ناوخۆدا تێپەڕیوین و کوردستانیش بە زۆر شەڕی دیکە تێپەڕیوە. جا ئێمە ماوەیەکی زۆرە لە مێژووی خۆماندا ئاشتی و سەقامگیریمان پاراستووە. سەرباری دۆخی جیۆسیاسی کە لە ناوچەکەماندا هەمانە، توانیومانە و باشترین هەوڵی خۆمانمان داوە تا پەیوەندییەکی باشمان لە پێش هەمووانەوە لەگەڵ هاوپەیمانەکانمان و وڵاتانی دراوسێماندا هەبێت.  

 

جا پێم وایە پاراستنی پەیوەندییەکی باش، پەیوەندییەکی دۆستانە لەگەڵ هەموو وڵاتانی دراوسێماندا زۆر گرنگە.  

 

 

چۆکی جۆنگ: کۆریا وڵاتێکە کە ئازادیی رادەربڕین دەنرخێنێت. لە ئەمڕۆدا کۆریا وەک هێزێکی فەرهەنگی لە ئاستی جیهانیدا دەرکەوتووە. بۆیە گەرەنتیکردنی ئازادیی رادەربڕین یەکێکە لە گرنگترین ئەو هۆیانەی لە پێشخستنی فەرهەنگدا رۆڵی هەیە. هەر بۆیە گەرەنتیکردنی ئازادیی رادەربڕین زۆر گرنگە.  

 

 

چۆکی چۆنک: زۆر سوپاس.