مەلا بەختیار: ئەگەر دیداری یەکێتی 20% چاکسازی پێبکرێت، مەمنوون دەبم

30-05-2022
هیدایەت جان
هەڤپەیڤینی رووداو لەگەڵ مەلا بەختیار
هەڤپەیڤینی رووداو لەگەڵ مەلا بەختیار
A+ A-

رووداو دیجیتاڵ

مەلا بەختیار لەبارەی پێشبینیی ئەنجامی دیداری یەکێتییەوە دەڵێت، پێشتر شاندێکی ئامادەکاریی دیدارەکە سەردانیان کردووە و ئەویش گوتوویەتی ئەگەر 10٪ بۆ 20٪ چاکسازییان پێبکرێت، ئەوا "من مەمنوونتان دەبم"، بەپێچەوانەوە ئەگەر کێشە نێوخۆییەکانی یەکێتی چارەسەرنەکەن، لە مانگ و نیوێکدا "ئەوەی لەبن بەڕەیە دێتە سەر بەڕە".
 
هیچ ئەندامێکی ئەنجوومەنی باڵای سیاسی و بەرژەوەندییەکانی یەکێتی بەشداری دیداری یەکێتی نەکرد، لەو بارەوە مەلا بەختیار، ئەندامی ئەنجوومەنەکە لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ رووداو رایگەیاند، "دوای ئەوەی چوارەمین کۆنگرە تەواو بووە، لە ئەنجوومەنی باڵا کۆبووینەوە و گوتمان، ئەگەر بەدڵی ئێمە دەسەڵات و ئۆرگانەکان دابەش نەکرێت و ئەنجوومەنی باڵا بەرپرسیارێتیی جێبەجێکاریی نەبێت، لێیدەگەڕێین برادەرانی مەکتەبی سیاسی و هاوسەرۆکی ئەوکاتی و برادەرانی کارگێڕ تا کۆنگرەی ئاییندە با دوا توانا و چانسی خۆیان تاقی بکەنەوە. ئەگەر سەرکەوتوو بوون شانازییان پێوە دەکەین و سەرکەوتووش نەبوون، ئەوکاتە قسەی دیکە دێتە پێشەوە".
 
رۆژی یەکشەممە 22-5-2022 نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان وەکو دەستپێشخەرییەک بۆ کۆکردنەوەی حیزبە کوردستانییەکان سەردانی سلێمانی کرد و لەگەڵ یەكێتیی نیشتمانیی کوردستان، یەکگرتووی ئیسلامی، بزووتنەوەی گۆڕان، کۆمەڵی دادگەری و ئەنجوومەنی سەرکردایەتیی پارتی لە سلێمانی - هەڵەبجە کۆبووەوە.
 
لەبارەی ئەو سەردانەوە، مەلا بەختیار دەڵێت، "سەبارەت بە نێچیرڤان بارزانی غەریب نەبوو ئەو هەنگاوەی نا، ئەو هەر ئەمە سیاسەتەکەیەتی. من خۆشحاڵم بەوەی کە بەردەوامە لەسەر ئەو سیاسەتە".
 
لە بەشێكی دیکەی قسەکانیدا مەلا بەختیار دیدگەی خۆی لەبارەی دۆخی هەرێمی کوردستان خستەڕوو و گوتی، ئەگەر هێزە کوردستانییەکان لەسەر بەرنامەیەکی هاوبەشی نوێ یان ستراتیژییەکی نوێ، یان پرۆژەیەکی سیاسی، ئابووری، دەسەڵاتدارێتیی نوێ رێکنەکەون، "زۆر خراپی دەبینم".
 
مەلا بەختیار، ئەندامی ئەنجوومەنی باڵای سیاسی و بەرژەوەندییەکانی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەو هەڤپەیڤینەدا لەگەڵ تۆڕی میدیایی رووداو دۆخی ئێستای هەرێمی کوردستان بە "مەترسیدار" ناودەبات و دروستکردنەوەی رێککەوتنێکی ستراتیژیی نوێ لە نێوان یەکێتی و پارتی بە چارەسەر دەزانێت بۆ رەوینەوەی مەترسییەکان.
 
دەقی هەڤپەیڤینی رووداو لەگەڵ مەلا بەختیار:
 
رووداو: لە کوردستان فیستیڤاڵەکان زۆر تەمەندرێژ نابن، بەڵام گەلاوێژ توانیی 25 ساڵ بەردەوامبێت، چۆن ئەوەتان کردووە؟
 
مەلا بەختیار: فیستیڤاڵەکانی دیکە هەڵقوڵاوی پێویستییەکانی گەشەکردنی ئەدەب و هونەر و داهێنان نین. یان بڕیاری حیزبی بەدواوەیە، یان حکومەت دەیەوێ رێوڕەسمەکان رێکبخات و خزمەت بکات، بەڵام فیستیڤاڵی گەلاوێژ لەناو منداڵدانی پێویستییەکانی گەشەکردنی ئەدەب و داهێنان و هونەرەوە لەدایکبووە و هەر لە سەرەتاوە بڕیار وابوو بەردەوامبێت. ئێمە ساڵ بە ساڵیش هەڵیدەسەنگێنین و کەموکوڕییەکانی خۆمان دەزانین و دیاردە نوێیەکانی گەشەکردنی ئەدەب و هونەر و دنیای فیستیڤاڵ لەبەرچاو دەگرین و بەرنامەی بۆ دادەنێین.
 
رووداو: میدیا وەک پێویست گرنگی بە فیستیڤاڵی گەلاوێژ دەدات؟
 
مەلا بەختیار: میدیا درێخی نەکردووە، ئێمە سوپاسی هەموو کەناڵەکان، سایت و پەیج و رۆژنامەکان دەکەین. ئەمساڵ کوردستانی نوێ خۆیان دەستپێشخەرییان کرد و پاشکۆیەکیان بۆ فیستیڤاڵی گەلاوێژ دەرکرد.
 
رووداو: ساڵانە لە گوتارەکانتدا لە فیستیڤاڵی گەلاوێژ خەونی زیاترت هەیە بۆ ساڵی داهاتووی فیستیڤاڵ، ئەوەی خەونی تۆیە بۆ ساڵی داهاتوو بۆ فراوانترکردن و گەورەکردنی فیستیڤاڵ چییە؟
 
مەلا بەختیار: ئێمە پێشتر دانیشتین و قسەمانکرد، گوتمان پرۆگرامی یوبیلی زێوینی فیستیڤاڵ، دەبێ زۆر جیاوازبێت لە خولی 24ی ساڵی رابردوو و پرۆگرامەکە وا لە ئێمە دەکات ئیدی لە خولی 26ەوە نەتوانین بگەڕێینەوە بۆ دواوە و دەبێ لە 25 باشتربین، بۆیە هەر ئەمڕۆ لە گوتارەکەمدا بە رەخنە لەسەر کەموکوڕییەکانی فیستیڤاڵ دەستمپێکرد بۆ ئەوەی دووپات نەبنەوە. بێگومان دوای حەسانەوەیەکی کورت، دادەنیشین و بیروبۆچوونی کۆمەڵێک لە نووسەران و هونەرمەند و شارەزایان وەردەگرین بۆ ئەوەی هەر لە ئێستاوە بیر لەوە بکەینەوە 26ەمین فیستیڤاڵمان چۆن باشتربێت لە 25ەمین فیستیڤاڵ.
 
رووداو: هیچ کارێک بێ کەموکوڕی نییە، بەشێک لە وێژەوان و ئەدیبی پارچەکانی دیکەی کوردستان کە لێرەبوون، گلەیی ئەوەیان هەبوو، بەتایبەتی رۆژئاوای کوردستان، ژمارەیەکی کەمیان بانگهێشتی فیستیڤاڵ کراون، بۆچی بەو شێوەیە بوو؟
 
مەلا بەختیار: ئەوە پەیوەندیی بەخۆیانەوە هەیە، لەبەر ئەوەی ئێمە پێنج مانگ پێش دەستپێکردنی فیستیڤاڵ بانگەوازمان بڵاوکردووەتەوە کێ بابەتی هەیە بینێرێت، ئادرێسی سایت و پەیج و ژمارە تەلەفۆنیشمان بڵاوکردووەتەوە، ئەوەی بابەتی ناردووە، چووەتە ناو لیژنەکانی هەڵسەنگاندنەوە و ئەوەش کە نەیناردووە، خۆ ئێمە میوانخانەمان دانەناوە. ئێمە دەمانەوێ نووسەر بانگهێشت بکەین و بابەت هەڵسەنگێنین، دەمانەوێ بەهرەمەند بهێنین و دەرگەی بۆ بکەینەوە لە کێبڕکێکەدا بەشداری بکات. کە بەشداری ناکەن، خۆیان بێبەشدەکەن لە فیستیڤاڵەکە، ئەوە ئێمە نیین، بەڵکو خۆیانن، من لە ئێستاوە بانگەوازیان بۆ دەکەم با نووسەر و رەخنەگر و شاعیر و هونەرمەندەکانیان بۆ 26ەمین فیستیڤاڵ بەرهەم ئامادە بکەن.
 
رووداو: ئێستا ئەوەی لە کوردستان دەبینرێت، دەزگاکانی راگەیاندن زۆربوون، بەڵام وێژە و ئەدەب کەمبووە، ئەمە بۆچی دەگەڕێنیتەوە؟
 
مەلا بەختیار: ئەوەی لە هۆڵەکە بوو، نیوەی زیاتری سەروکاریان لەگەڵ دنیای ئەدەب و وێژە و شیعر هەبوو.
 
رووداو: ئەگەر باسی دۆخی کوردستان بکەین، زۆرجار رەخنەکانت دەبنە جێی باس و گلەیی، بەڵام ئایندەی کوردستان چۆن دەبینی؟
 
مەلا بەختیار: ئەگەر هێزە کوردستانییەکان لەسەر بەرنامەیەکی هاوبەشی نوێ یان ستراتیژییەکی نوێ، یان پرۆژەیەکی سیاسی، ئابووری، دەسەڵاتدارێتیی نوێ رێکنەکەون، زۆر خراپی دەبینم.
 
رووداو: هۆکاری ئەم مەترسییە زۆرەت بۆچی دەگەڕێتەوە؟
 
مەلا بەختیار: بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە ئێستا حەوت مانگە هەڵبژاردنی عێراق تەواوبووە، کورد بە چوار ئەجێنداوە چووەتە بەغدا. ئەجێندای یەکێتی، ئەجێندای پارتی، ئەجێندای نەوەی نوێ و ئەجێندای ئیسلامییەکان. بەڕاستی ئێمە بگرین یان پێبکەنین؟ میلەتێکین هێشتا بە چواردەورمانەوە ئاسان نییە تا سەر قبووڵمان بکەن. لە بەغدا کۆمەڵێک رەخنەگر و دژە هەرێم پەیدا بووە کە دەیانەوێ بەدەستووردا بچنەوە و گوشارمان دەخەنەسەر، چەند ساڵێکە بودجەمان دەبڕن، یاسای نەوت و گاز جێبەجێ ناکەن، بودجە و مووچە جێبەجێ ناکەن، چەکدارکردنی پێشمەرگە جێبەجی ناکەن، ئەی ئەمانە نابێ ئێمە بخاتە بەردەم دۆخێکی مەترسیداری ئایندەوە؟ بۆ ماددەی 140 تائێستا جێبەجێ نەکراوە؟ بۆ بودجە ناچەسپێنن؟ بۆ یاسای نەوت و گاز جێبەجێ ناکەن، ئەمە خۆمەڵاسدانە بۆ ئەوەی لە دەرفەتێکدا، ئەوەی لەژێر بەڕەیە، بۆمان بخەنە سەر بەڕە. ئەی ئەمە دەبێ بخوێندرێتەوە لەلایەن سەرکردایەتیی سیاسیی کوردەوە، دەبێ رامانچڵەکێنێت. 
 
رووداو: پێتوایە ئەو مەترسییانە نەخوێندراونەتەوە؟
 
مەلا بەختیار: خوێندنەوەکە لە ئاستی ئەوەدا نییە پرۆگرامێکی هاوبەش و بڕیارێکی هاوبەش دروستبێت بۆ بەرپەرچدانەوەی ئەو مەترسییانەی شاردراونەتەوە و دڵنیام بۆمان دێنە سەر شانۆ، لە پشتی پەردەکە دێتە پێشی پەردەکە بۆمان، دڵنیام. لە ساڵانی ئایندە دووچاری کێشمەکێشێکی قووڵ دەبین، ئێمە لەگەڵ عەقڵیەتی تایفەگەری و شۆڤێنی عەرەبی، عەقڵیەتی دەسەڵاتی مەرکەزیی عێراقی رووبەڕووین. دڵنیام تووشی ئەو کێشانە دەبین لەگەڵیان.
 
رووداو: چوونی ناکۆکییەکان، یەکنەگرتنەوەی پێشمەرگە و هەبوونی زۆنی زەرد و سەوز بۆناو ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی چۆن دەبینی و ئەو پرسە لەوێ تا چەند کاریگەریی لەسەر باشبوونی دۆخەکە دەبێت؟
 
مەلا بەختیار: ئەمە یەکەمین زەنگ نییە پلاسخارت لێیدەدا، ساڵی رابردووش ئەو رەخنەیەی گرت و ئەو زەنگەی بۆ لێداین، هەندێک فەریکە سیاسی ئەمە قبووڵ ناکەن. فەریکە سیاسی! ئەمە ناخوێننەوە، گوێ لەم قسەیە ناگرن و پێیان وایە نەتەوە یەکگرتووەکان بیرۆکراسییە و پێیان وایە جێنین پلاسخارت هیچ دەسەڵاتێکی نییە. پلاسخارت دەچێت بۆ ئەنجوومەنی ئاسایش، نوێنەری زلهێزەکانی دنیا لەوێ دەبینێت و لەبەردەم ئەوان گوتار دەخوێنێتەوە. ئەمجارەشیان بێهۆ نەبوو بەشێکی بەرچاوی گوتارەکەی لەسەر هەرێمی کوردستان بوو. پێرێش لێدوانێکی دیکەی داوە، دەڵێ من زەنگێکم لێدا، نەک گوێی لێ نەگیرا، بەڵکو ئێستا کێشەکان زیاتربوون لە کوردستاندا، ئەمەش زەنگێکە. ئەگەر ئێمە وریای ئەم وریاکردنەوە و ئاماژانە نەبین، کاتێک کە ئەزانین، لێمان دەقەومێت. لەبەر ئەوەی زلهێزەکان تا سەر دانبەخۆداگرتنیان لەبەردەم کێشەکان نییە، هەر ئەوەندە دەتوانن لەبەرامبەر کێشەکان دان بەخۆیاندا بگرن کە پێتبڵێن کێشەکانت چارەسەر بکە و بەرزببەوە بۆ ئاستی هاوکێشە عێراقی و ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان. من لە سەرکردایەتیی هەموو حیزبەکان دەپرسم، بەیانی، دوو بەیانی دەوڵەتی عێراق بڕیار بدات کۆمپانیاکان بە هیچ شێوەیەک نابێ هەڵسوکەوت لەگەڵ نەوتی هەرێمی کوردستان بکەن و لەگەڵ تورکیا بیگەیێننە مریشکەڕەشە، کە نابێ نەوتی کوردستان لە رێگەی بەندەری جیهانەوە بگەیێنرێتە ئەو بازاڕانەی نەوتی کوردستانیان تێدا دەفرۆشرێت، وەڵامی تورکیا و کۆمپانیاکان چی دەبێت؟ ئەگەر عێراق بیگەیێنێتە هەڕەشەی بایکۆتکردنی ئەو کۆمپانیایانە یان دەوڵەتی تورکیا، وەڵامیان چی دەبێت؟ بێگومان لەسەرمانی دادەخەن.
 
رووداو: دەگاتە ئەو ئاستەی کە عێراق ئەمە بکات؟
 
مەلا بەختیار: دەگات. هەڕەشەکان دیارن، هەڕەشەی وەزیری نەوت دیارە، هەڕەشەی بڕینی 200 ملیارەکە دیارە، ئەو گفتوگۆیانەی وەفدەکانی کوردستان [هەرێمی کوردستان] دەچن بۆ بەغدا و دەیکەن، دیارە. پەیتا پەیتا وەزیری نەوتی عێراق دەڵێت، هەرێمی کوردستان تائێستا هیچ نەوتێکی رادەستی ئێمە نەکردووە، هەرێمی کوردستان ئەمە ناکات، ئەوە ناکات... ئەمە زەمینەخۆشکردنە، واتا وەزیری نەوت لەخۆیەوە ئەو قسەیە ناکات، وەزیری نەوت دەسەڵاتی نییە لەخۆیەوە قسە بکات ئەگەر لە ئەنجوومەنی وەزیران یان لەگەڵ سەرۆکوەزیران یان ناوەندەکانی دیکەی بڕیاردان لە عێراق راوێژی نەکردبێت یان پێی نەگوترابێت.
 
رووداو: ئەو بڕیارانەی باستکرد کە لەلایەن دادگەی باڵای فیدڕاڵیی عێراقیشەوە دراون بەرامبەر بە هەرێمی کوردستان، پێتوایە لەبەر ئەوەی دادگەی باڵایە بڕیارەکانی تانەی لێنادرێت، ئەمانە یاسایین بەرامبەر هەرێمی کوردستان یاخود ئەو دادگەیە خۆی سەروەر نییە و لایەنە سیاسییەکان بڕیاری بۆ دەدەن و گوشاری دەخەنەسەر؟ 
 
مەلا بەختیار: لە کۆڕبەندی دەزگای نالی ئەو قسەیەم کردووە و ئێستەش دەیکەمەوە، من پێموایە ئەو بڕیارانە دروست نەبوون. کتومتیش یاسایی و دەستووری نەبوون، پێویستە حکومەتی هەرێمی کوردستان و شارەزایانی ئێمە قسە لەسەر ئەمە بکەن کە ئایا لە دەستووری عێراقدا نەوتی دەرنەهێنراو مافی هەرێمەکانە یان مافی حکومەتی ناوەندییە بە تەنیا. دەبێ ئەوە بە دەقی دەستووری ساخبکرێتەوە. هەر ئەم پرسیارەت واتای ئەوەیە لای حکومەتی هەرێمی کوردستان و هەندێک لە حیزبەکانی کوردستان ترس هەیە کە حکومەتی فیدراڵی بڕیاری نادەستووری یان نایاسایی بدات، یانیش لەژێر گوشاردا بڕیاربدات. کەواتا بڕیاری دیکەش لەلای هەمان دادگەوە دژی هەرێمی کوردستان بەڕێوەیە. یەکەم: بڕیارێکیان داوە سەبارەت بە رادەستکردنی نەوتەکە و حکومەتی هەرێمی کوردستان هێشتا لە مشتومڕی ئەوەدایە، ئەوە بیانوویەکی بەهێزە بۆ دادگەی فیدراڵیی عێراق کە لەسەری پێداگربێت. دووەم: پێدانی 200 ملیار دینارەکە تا رادەیەکی زۆر بەندە بە چارەسەرکردنی کێشەی نەوت لەگەڵ بەغدا، ئەی ئەگەر چارەسەر نەکرێت، ئایا نابێت بە کۆسپ لەبەردەم دابینکردنی 200 ملیارەکەش، بەڵکو نابێت بە کۆسپ لەبەردەم دابینکردنی بودجە بۆ هەرێمی کوردستان، کێشەی تریشی بەدواوە دێت. کەواتا دەبێ بترسین، مەترسیمان لەسەرە.
 
رووداو: ئەوانەی کە باسیدەکەین، تا چەند پەیوەندییان بە پێکهێنانی حکومەتی عێراقەوە و هەیە، ئەگەر حکومەتی نوێی عێراق پێکبهێنرێت، ئەو گوشار و پاڵەپەستۆیانە لەسەر هەرێمی کوردستان کەمدەبێتەوە؟
 
مەلا بەختیار: من ئاوا وەڵامت دەدەمەوە: ئەگەر حکومەتیش پێکبێت کێشە لەناو هێزە شیعەکانی عێراقدا دەمێنێت و کێشەی نێوان شیعە و سوننە دەمێنێت و کێشە لەناو پەرلەمانی عێراقیش دەمێنێت، ئەو کێشانە لەناو حکومەتی پێکهاتووی ئاییندەی عێراق رەنگدەداتەوە و لە پەیوەندییەکانی نێوان بەغدا و هەرێمی کوردستاندا رەنگدانەوەی دەبێت و دەمێنێت. ئێستا بەشێکی زۆری حیزبەکانی عێراق و هەرێمی کوردستان خواخوایانە کێشەی سەرۆککۆمار و سەرۆکوەزیران کۆتایی پێبێنن، بەڵام ئەوە بەو مانایە نییە بنج و بناوانی کێشەکان هەرهەمووی کۆتاییان پێدێت. کێشەکە دەمێنێت و دوای هەڵبژاردنی سەرۆککۆمار و سەرۆکوەزیران سەرهەڵدەداتەوە.
 
رووداو: ئەوەی پەیوەندیی بەخۆمانەوە هەبێت، دوای ئەوەی سەرۆکی هەرێمی کوردستان هەفتەی رابردوو سەردانی لایەنە سیاسییەکانی کرد و باسی دروستکردنی دامەزراوەکانی هەرێمی کوردستانی کرد، پێتوایە چی پێویستە بۆ ئەوەی ئەو هەوڵانە سەربگرێت؟
 
مەلا بەختیار: سەبارەت بە نێچیرڤان بارزانی غەریب نەبوو ئەو هەنگاوەی نا، ئەو هەر ئەمە سیاسەتەکەیەتی. من خۆشحاڵم بەوەی کە بەردەوامە لەسەر ئەو سیاسەتە، لە نووسینێکیشدا ئاماژەمداوە، خۆشحاڵتریشم کە جگە لە نەوەی نوێ، هەموو حیزبەکان بەتەنگییەوە چوون، ئەمە زۆر گرنگە، بەڵام نەگەنە رێککەوتن، ئەم هەوڵانەش وەک هەوڵەکانی دیکە بێهوودە دەبن.  
 
رووداو: پێتوایە بگەنە رێککەوتن، دوای ئەوەی مەکتەبی سیاسیی هەردوولا کۆبوونەوە، بەڵام هێشتا وردەکاریی رێککەوتنی کۆبوونەوەکە ئاشکرا نەکراوە، ئەوەی کە بۆ ئەمڕۆ گرنگە، هەردوولا لەسەری رێکبکەون بابەتی سەرۆککۆمارە؟
 
مەلا بەختیار: بۆ ئەمە یەکەم کۆبوونەوەیە لەنێوان یەکێتی و پارتی، تا بڵێن ئەرێوەڵڵا رێککەوتن. لە مشتەی ناو هەمانەکە بترسە، لە کێشەی گاز و نەوت بترسە، لە گومرگەکان بترسە، لە بودجە و پشکی حیزبایەتی بترسە. ئەمانە هەموو کێشەکانن کە تا ئێستا کۆسپ بوون لەبەردەم رێککەوتن. یەکێتی و پارتی و حیزبەکانی دیکە دەبێ دانیشن لەسەر پلێت قسە بکەن، واتا لەسەر دوا کێشە قسە بکەن و کێشەکان بە هەڵپەسێراوی نەهێڵنەوە. 
 
رووداو: ئەو کێشانە بۆچی هەر دێت و گەورەتر دەبن، لەکاتێکدا ئێران هێرشی مووشەکی کردە سەر هەولێر و تاوەکو دێ شەڕی تورکیا و پەکەکە لەناو خاکی هەرێمی کوردستاندا زیاددەکات، ئەو کێشانە هەروا گەورەتر دەبن، هۆکارەکەی بۆ چی دەگەڕێنیتەوە؟
 
مەلا بەختیار: لەبەر ئەوەی لە بنج و بنەوانەوە هیچ کێشەیەک لەو کێشانە چارەسەر نەکراوە، نە لە بەغدا و نە لە کوردستان. ئەگەر تۆ لە ریشەوە کێشەکان چارەسەر نەکەی و تەنیا پینەی بکەیت، بێگومان سەرهەڵدەداتەوە و پینەکە هەڵدەتەکێ. 
 
رووداو: ئەی چارەسەر چییە، ئەوەی ئێستا لەتۆوە گوێم لێبوو، ئەوەندە مەترسییەکان زیاترە و کێشەکان قووڵترن، ئەوەی کە کیانی سیاسی دەبێ بیکات چییە؟
 
مەلا بەختیار: من دوو قسەم کرد، ئەگەر رێککەوتنێکی ستراتیژی یان پڕۆژەیەکی نوێ بۆ چارەسەری کێشەکانی نێوان یەکێتی و پارتی و حیزبەکان نەبێت، مانای وایە کێشەکان دیسان سەرهەڵدەدەنەوە. دووەم ئەوەی کە بنج و بنەوانی کێشەکان چارەسەر بکرێت.
 
رووداو: خۆ پێشتریش رێککەوتن لە نێوان پارتی و یەکێتی هەبووە.
 
مەلا بەختیار: ئەو رێککەوتنە لە قۆناخێکی دیکە بووە و ئێستا قۆناخەکە تەواو بووە، هەموو قۆناخێک شایستەی سیاسی، ئابووری و حیزبایەتی خۆی هەیە. ئێمە لە قۆناخی نوێداین، سێ هەڵبژاردن لەدوای رێککەوتنی ستراتیژی لە عێراقدا کراوە کە یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەو رێککەوتنە ستراتیژییە چووەتە دەرەوە، با بۆ مێژوو بیڵێم، یەکێتی لە رێککەوتنی ستراتیژیی پارتی چووەتە دەرەوە. ئێستا یەکێتی خۆی ئامادە کردووە بۆ رێککەوتنێکی دیکە. فەرموون با دانیشن و لیژنە دابنێن بۆ ئەوەی یان رێککەوتنی ستراتیژی بکەنەوە، یان بەپێی پڕۆژەیەکی نوێ رێکبکەونەوە. 
 
رووداو: ئاییندەی سیاسیی پارچەکانی دیکەی کوردستان چۆن دەبینیت، بەتایبەت رۆژئاوای کوردستان؟
 
مەلا بەختیار: رۆژئاوای کوردستان چارەنووسی لە چارەسەری کێشەکانی سەرانسەری سووریایە، هیچ چانسێکی دیکەی لەبەردەمی نابینم و هیچ گرەنتییەکی دیکە لە هیچ دەوڵەتێکی دیکە، نە بەتایبەتی و نە بە فەرمی نەمبیستووە، بۆیە باشترین شت ئەوەیە لە کۆنگرەی جنێڤدا هەرچۆنێک بێت بەشدار بن، بەڵام وەک کۆنگرەی ئاشتی 1920-1921 نەبێت کە نوێنەری کورد چووبووە کۆنگرەی ئاشتی پاریس، هیچ بەشێکی کوردستان و بەتایبەتی لە باشوور، نە عەشیرەتەکان و نە سەردارانی کورد نامەیان نەنارد بڵێن ئەوە نوێنەری ئێمەیە، نوێنەرەکە خۆی قسەی دەکرد لە کۆنگرەکە و نوێنەری ئینگلیزیش وەڵامی دەدایەوە کە ئەمە بۆچوونی خۆتە و هی سەرکردەکانی کورد نییە. ئێستا کوردی رۆژئاوا پێویستی بەوەیە لەنێوان ئەنەکەسە و پەیەدە رێککەوتنی هەبێت و بە گوتاری یەکگرتوو یاداشتنامە بڵاوبکەنەوە و لە دەرگەی کۆنگرەی جنێڤ بدەن بۆ ئەوەی مافی کورد داوا بکەن، لە نەتەوە یەکگرتووەکان، لە ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی و لەگەڵ حیزب و دەوڵەتەکان. ئەمریکا لە رۆژئاوای کوردستانە و ئەنەکەسە و پەیەدە رقیان لەیەکە، ئەی باشە ئەمریکا چی لە ئێوە بکات کوردی سووریا کە ئێوە لەنێوان خۆتان رێکناکەون، یانی دوو خاڵ لە رۆژئاوای کوردستان نییە پەیەدە و ئەنەکەسە لەسەری رێکبکەون؟ لەسەر چ مافێکی کورد رێکدەکەون با رێکبکەون. بەبێ رێککەوتنیان رەشبینم لەسەر ئایندەی رۆژئاوا.
 
رووداو: باسی دۆخی ناو یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بکەین، ئێستا دیداری یەکێتی بەڕێوەدەچێت، ئەوە هەنگاوێکی باشە بۆ یەکێتی؟
 
مەلا بەختیار: جارێکیان وەفدێکی ئامادەکاریی ئەو دیدارە هات بۆلای من و گوتیان بۆچوونت چییە، گوتم ئەگەر 10٪ بۆ 20٪ ریفۆرمتان پێبکرێت، من مەمنوونتان دەبم، گوتیشم ئەگەر نەتوانن ئەو گەندەڵییەی هەیە، بەشێکی چارەسەر بکەن، نەتوانن کۆنتڕۆڵی گومرگەکان بکەن، کێشەی بانک و مووچەی خەڵک چارەسەر بکەن، مانگێکی پێناچێت خەڵک دەکەوێتەوە رەخنەلێگرتنتان و خراپتر قەرزاربار دەبن. من نازانم دیدارەکە کەی تەواو دەبێت، ئەگەر نەتوانن وەڵامی چۆنێتیی چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی هاووڵاتیی کوردستانی پێوەی دەناڵێنن، چ سیاسی یان ئابووری و کۆمەڵایەتی بدەنەوە و ئەگەر وەڵامی کێشەکانی هەناوی یەکێتی خۆشی تێدانەبێت، من دڵنیاتان دەکەمەوە ئەوپەڕی مانگ و نیوێک نابات، بزانە چۆن ئەوەی لەبن بەڕەیە دێتە سەر بەڕە، هەر لە رەخنەوە هەتا ناڕەزایی و پرسیارکردن.
 
رووداو: یەکێتی دەڵێت ئەوەی لە کۆنگرە نەمانتوانی بیکەین، ئێستا بەو دیدارە تەواوی دەکەین، پێتوایە ئەو دیدارەش هەر بە چارەنووسی کۆنگرەدا دەڕوا؟
 
مەلا بەختیار: پێش چوارەمین کۆنگرە قسەی زیاتر گوترا، گوتیان ئەو کۆنگرەیە مێژووی یەکێتی و ئاراستەکەی دەگۆڕێت و یەکێتی دەکەینەوە بەو یەکێتییەی مام جەلال دەیویست، ئێستا دەڵێن کۆنگرە خراپ بوو و کۆنگرە پلانی خراپی تێدابوو و کاری خراپی تێدا کرا و... رەخنەکان زۆرن لەسەر کۆنگرە، ئێمەومانانیش پێش کۆنگرە هەر وامان دەگوت، دوایی هاتەوە سەر قسەی ئێمە، ئێستاش مانگێک و نیو بەینی من و هەموو ئەو هەڤاڵانە بێت کە لەو دیدارە ئامادەکار یان سەرپەرشتیارن یان لە لیژنەکانن، نەتوانن لەسەر کۆمەڵێک پرس کە پەیوەندی بە چارەنووسی ئابووریی خەڵک و ژیانی حیزبایەتی یەکێتییەوە هەیە، چارەسەر بدۆزنەوە، چۆن ئێستا ناڕەزایەتییەکی بەربڵاویان لەسەرە، بە دڵنیاییەوە ناڕەزایەتییەکان زیاد دەکات و کەمی ناکات.
 
رووداو: پێت باشبوو کە بافڵ تاڵەبانی بووە سەرۆکی یەکێتی و لە دیدارەکە بە سەرۆکی ئەو حیزبە ناسێنرا؟
 
مەلا بەختیار: جارێ ناتوانم قسە لەسەر ئەو بابەتە بکەم، لەبەر ئەوەی هاوسەرۆکمان هەڵبژارد کە منی تێدانەبووم، گوترا ئەو هاوسەرۆکە وەرچەرخانی گەورە لە مێژووی یەکێتی دروستدەکات، لە منیان پرسی بۆچوونت چییە لە بەرامبەر هاوسەرۆک، گوتم جارێ کاتم بدەنێ با بیری لێبکەمەوە و ببینم چی دەکەن، دوای ماوەیەک لێیان پرسیمەوە، گوتم ساڵێکی دیکە لەنێوان خۆیان تێکدەچن و تێکیشچوون. ئێستا من ناتوانم هەتا چارەسەری کێشەکان نەبینم و تا خوێندنەوە و گوتاری نوێ لە هەڤاڵ بافڵ و ئەوانەی لەگەڵی کاردەکەن نەبینم، بۆ چارەسەری کێشە حزبییەکان و کێشە ئابووری و کۆمەڵایەتییەکان و پەیوەندییەکانی یەکێتی و لایەنە سیاسییەکان، من لە ئێستاوە ناتوانم بڕیار بدەم، بەڵام پڕ بە دڵ هیوادارم سەرکەوتوو بێت، هەرچەند نەریتی سەرۆک، نەریتی مێژووی یەکێتی نەبووە، ئەوە نەریتێکی تازەیە و بەرپرسیارێتییەکی قورسە.
 
رووداو: قوباد تاڵەبانی لە گوتارەکەیدا گوتی، یەکێتی دەکەینەوە ئەو یەکێتییەی جاران کە تەقڵە بە فیل لێدەدات؟
 
مەلا بەختیار: بۆ تائێستا کێ دەستی گرتبوو؟ تائێستا کەس دەستی ئەو برادەرانەی مەکتەبی سیاسی و کاک قوباد و کاک بافڵی نەگرتووە. بۆ ئێستا حیزب لەلای ئەوان نییە؟ بڕیار و دەسەڵات و راگەیاندن و هێزی پێشمەرگە و ئاسایش لای ئەوان نییە؟ ئەی لەسەر چی وەستاوە؟ 
 
رووداو: نە خۆت و نە هیچ ئەندامێکی ئەنجوومەنی باڵای سیاسی و بەرژەوەندییەکانی یەکێتی لە دیدارەکەدا بەشدار نەبوون، بۆچی؟
 
مەلا بەختیار: ئێمە هەر لە سەرەتاوە، دوای ئەوەی چوارەمین کۆنگرە تەواو بووە، لە ئەنجوومەنی باڵا کۆبووینەوە و گوتمان، ئەگەر بەدڵی ئێمە دەسەڵات و ئۆرگانەکان دابەش نەکرێت و ئەنجوومەنی باڵا بەرپرسیارێتیی جێبەجێکاریی نەبێت، لێیدەگەڕێین برادەرانی مەکتەبی سیاسی و هاوسەرۆکی ئەوکاتی و برادەرانی کارگێڕ تا کۆنگرەی ئاییندە با دوا توانا و چانسی خۆیان تاقی بکەنەوە. ئەگەر سەرکەوتوو بوون شانازییان پێوە دەکەین و سەرکەوتووش نەبوون، ئەوکاتە قسەی دیکە دێتە پێشەوە.
 
رووداو: ئەنجوومەنی باڵای سیاسی و بەرژەوەندییەکانی یەکێتی ئێستا ماوە؟
 
مەلا بەختیار: بەڵی بە فەرمی ماوە. 
 
رووداو: دەمەوێ دوایین پرسیارم لەسەر تەندروستیت بێت، ئەوکات داواتان لە مەکتەبی سیاسیی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کرد لەسەر پرسی ژەهرخواردکردنتان لێکۆڵینەوەی زیاتر بکەن، بەڵام تائێستا وەڵامی ئەو داوایە نەدراوەتەوە کە بووەتە جێی پرسیاری زۆر کەس؟
 
مەلا بەختیار: حەزم دەکرد ئەو پرسیارە یەکەم کەس لە هەڤاڵ بافڵ بپرسی، دووەمیش لە کارگێڕ و مەکتەبی سیاسی، لەبەر ئەوەی من نامەکەم ئاراستەی ئەوان کردووە. بەرپرسیارێتیی ئەخلاقی و سیاسییان بوو کە وەڵامم بدەنەوە و من لە 200٪ ژەهرخواردکراوم نەک 99٪ و زانیارییەکانم لایە کە چۆن ژەهرخواردکراوم، بە هەڤاڵ بافڵم گوتووە، بە بەرپرسی زانیاریم گوتووە. هەر ئەندامێکی مەکتەبی سیاسی هاتووە بۆلام، باسم کردووە و من بە رێڕەوی حیزبیی خۆم و بە ئەخلاقی حیزبیی خۆم، لەدوای ئەوەی هاتووم بە بەڵگەکانەوە لە باشترین نەخۆشخانەی ئەڵمانیا گەڕاومەتەوە بە بەڵگەی پڕۆفیسۆرەکەم کە سەرپەرشتی کردووم، راپۆرتم بە ئەڵمانی و ئینگلیزی و کوردی بۆ ناردوون، هەمان راپۆرتی پزیشکەکەم وەرگێڕاوەتەوە سەر ئینگلیزی و کوردی، تائێستا ئەوان بە فەرمی وەڵامیان نەداومەتەوە. هۆکارەکەش کێشەکانی نێوخۆیانە، نازانم. یان دەترسن ئەو کەیسە بگاتە ئەوەی یەکێک لە بەرپرسە باڵاکانی زانیاری ئاشکرابێت کە ئەو تاوانەی کردووە؟ نازانم. بەڵام من بەش بەحاڵی خۆم تائێستاش ئەخلاقی حزبیم دەڵێت، دەبێ بوەستی تا ئەو برادەرانە بڕیار دەدەن. ئەگەر هەر بڕیاریان نەدا، ئەوکاتە خۆم بڕیار دەدەم.
 
رووداو: بڕیارەکەت چی دەبێت؟
 
مەلا بەختیار: دەچم بۆ دادگە.
 
رووداو: تائێستا نەچووی بۆ دادگە؟
 
مەلا بەختیار: نەخێر، دادگەی من حیزبەکەمە.
 
رووداو: تا کەی چاوەڕێ دەکەیت؟
 
مەلا بەختیار: جا بۆ پشوودرێژی لە سیاسەتدا خراپە؟ تازە من ژەهرخواردکرام و چارەسەریش کراوم، پێم خۆش نەبوو و گوتیشم لەناو دەزگای زانیاری ئەو کارە بەرامبەر من کراوە، ناوی کەس ناهێنم. زۆر زۆرم پێ ناخۆشبوو. بڕواتان هەبێ پێمخۆشبوو داعش و داگیرکەرانی کوردستان بمکوژن، نەک ئۆرگانێک لە ئۆرگانەکانی یەکێتی ژەهرخواردم بکات. لەبەر ئەوەی من حەوت جار لە مێژووی سیاسیی خۆمدا لەلایەن حیزبە کوردستانییەکان و دووژمنەکانی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان هەوڵی کوشتنم درا و شانازیشی پێوە دەکەم، بەڵام ئێستا بە پارێزەوە وەڵامت دەدەمەوە، چونکە حیزبەکەی خۆمە.
 

کۆمێنتەکان

وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه‌

کۆمێنتێک دابنێ

داواکراوە
داواکراوە
 

دوایین هەواڵەکان

هەڤپەیڤینی رووداو لەگەڵ یۆگۆر چێرنیێڤ، سەرۆکی شاندی هەمیشەیی ئۆکراینا لە ناتۆ

یۆگۆر چێرنیێڤ بۆ رووداو: ئاشتی لە بەرامبەر سازشکردن لەسەر خاکی ئۆکراینا ناکەین

یۆگۆر چێرنیێڤ، جێگری سەرۆکی لیژنەی پەرلەمانی بۆ ئاسایشی نیشتمانی و بەرگری و هەواڵگری و سەرۆکی شاندی هەمیشەیی ئۆکراینا لە ناتۆ، لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ تۆڕی میدیایی رووداو لە کیێڤی پایتەختی ئۆکراینا رایدەگەیێنێت، رووسیا ئامادەی دانوستاندنی راستەقینە نییە و، تەنیا نواندن دەکات بۆئەوەی کات بەدەستبهێنێت و خۆی بۆ هێرشی نوێ ئامادە بکات