رووداو دیجیتاڵ
لە هەنگاوێکی دراماتیکیدا کە هەموو رۆژهەڵاتی نێوەڕاستی خستووەتە دۆخی ئامادەباشییەوە، ئیسرائیل بەرەبەیانیی رۆژی هەینی 13ـی حوزەیران، لە ئۆپەراسیۆنێکی بەرفراواندا بە ناوی "شێری بەئاگاهاتوو" گورزێکی کوشندەی لە ژێرخانی ئەتۆمی و سەربازیی ئێران وەشاند.
لە گەورەترین پێشهاتدا، ئێران کوژرانی چەندین فەرماندەی باڵا و زانای دیاری لەنێویاندا حوسێن سەلامی، فەرماندەی گشتیی سوپای پاسداران، پشتڕاستکردەوە.
عەلی خامنەیی، رێبەری باڵای کۆماری ئیسلامیی ئێران، هێرشەکەی بە "تاوان" ناوبرد و هەڕەشەی "سزایەکی سەخت"ـی کرد.
ئەم هێرشە کە بە خوێناویترین رووبەڕووبوونەوەی راستەوخۆی نێوان دوو دوژمنە دێرینەکە دادەنرێت، ترسی هەڵگیرسانی شەڕێکی گشتگیری هەرێمیی دروستکردووە و بووەتە هۆی دابەشبوونی سیاسی لە واشنتن و شڵەژانی بازاڕەکانی وزەی جیهان.
زیانە گیانییەکان و هەڕەشەی راستەوخۆی ئێران
عەلی خامنەیی لە پەیامێکدا هێرشەکەی بە "دەستدرێژییەکی پیس و خوێناوی" ناوبرد و رایگەیاند: "رژێمی زایۆنی دەبێت چاوەڕێی سزای سەخت بکات. دەستی بەهێزی هێزە چەکدارەکانی کۆماری ئیسلامیی ئێران بە ئیزنی خودا دەستی لێ هەڵناگرێت."
خامنەیی کوژرانی فەرماندە و زاناکانی پشتڕاستکردەوە و جەختی کردەوە: "رژێمی زایۆنی بەم تاوانە، چارەنووسێکی تاڵ و بەئازاری بۆ خۆی دێنێتە ئاراوە و بێگومان وەریدەگرێت."
فەرماندە و زانا کوژراوەکان کێن؟
حوسێن سەلامی، فەرماندەی گشتیی سوپای پاسداران
جەنەراڵ غوڵام عەلی رەشید، فەرماندەی قەرارگای ناوەندیی خاتەمولئەنبیا
د. محەممەد مەهدی تهرانچی، سەرۆکی زانکۆی ئازاد
د. فەرەیدوون عەباسی، سەرۆکی پێشووتری رێکخراوی وزەی ئەتۆمیی ئێران
ئامانج و پاساوەکانی ئیسرائیل
بنیامین نەتەنیاهوو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، ئۆپەراسیۆنەکەی بە "ئامانجدار" و "پێویست بۆ مانەوەی ئیسرائیل" ناوبرد و رایگەیاند: "ئەم ئۆپەراسیۆنە تائەو کاتەی پێویست بکات بۆ نەهێشتنی ئەم هەڕەشەیە، بەردەوام دەبێت."
نەتەنیاهوو بە وردی ئامانجەکانی دەستنیشان کرد: "ئێمە لە دڵی پرۆگرامی پیتاندنی یۆرانیۆم، پرۆگرامی بەچەککردنی ئەتۆمی و پرۆگرامی مووشەکە بالیستییەکانی ئێرانمان دا."
ئیفی دێفرین، گوتەبێژی سوپای ئیسرائیل، هێرشەکەی بە "پێشوەختە" وەسف کرد و گوتی: "لە ماوەی چەند مانگی رابردوودا، زانیارییە هەواڵگرییەکان دەریانخستووە کە ئێران لە هەموو کاتێک زیاتر نزیکە لە بەدەستهێنانی چەکی ئەتۆمی. هیچ بژاردەیەکی دیکەمان نییە. ئێمە دژی هەڕەشەیەکی نزیک و بەرجەستە کار دەکەین."
دۆخی مەیدانی و کاردانەوە هەرێمییەکان
تەقینەوەی گەورە پایتەختی ئێرانی هەژاند. میدیاکانی ئێران باس لەوە دەکەن کە لانیکەم شەش بنکەی سەربازی، لەنێویاندا بنکەی پارچین، هەروەها دوو کۆمەڵگەی نیشتەجێبوونی ئەمنی بۆ فەرماندە سەربازییەکان (شارۆچکەی شەهید مەحەلاتى) و چەندین باڵەخانەی نیشتەجێبوون کراونەتە ئامانج. ئاگر و دووکەڵ لە بارەگای فەرماندەیی گشتیی سوپای پاسداران بەدی کراوە.
دەنگی تەقینەوە لە شارەکانی نەتەنز (شوێنی دامەزراوەی ئەتۆمی)، ئەسفەهان، ئەرەک، کرماشان و تەبریز بیستراوە.
لە ئیسرائیل دۆخی لەناکاو راگەیێندرا. نەخۆشخانەی ئیچیلۆڤ لە تەلئەڤیڤ بەشەکانی بۆ نەخۆشخانەیەکی ژێرزەمینیی فریاکەوتن گواستووەتەوە. باڵیۆزخانەی ئەمریکاش فەرمانی بە کارمەندەکانی کردووە لە شوێنەکانیان خۆیان حەشار بدەن.
نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا زیاتر لە 13% بەرزبووەوە، ئەمەش نیشانەی نیگەرانیی قووڵی بازاڕەکانە لە ئەگەری پچڕانی هەناردەی نەوت لە کەنداو.
ئەمریکا؛ ناکۆکیی ناوخۆیی و هەڕەشەی دەرەکی
هەڵوێستی واشنتن لەسەر هێرشەکە دابەش بووە کە ئاماژەیە بۆ قووڵایی کێشەکە لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکادا.
وەزارەتی دەرەوە رایگەیاند، "ئێمە بەشدار نین،" بەڵام هۆشداریی تووندی دایە ئێران: "نابێت بەرژەوەندی یان کارمەندانی ئەمریکا بکاتە ئامانج."
لیندزی گرام، سیناتۆری کۆماری، هەڕەشەیەکی تووندی ئاراستەی ئێران کرد و گوتی ئەگەر هێرش بکات، ئەمریکا دەبێت "هەموو پاڵاوگە و ژێرخانی نەوتیی ئێران وێران بکات." مایک جۆنسن، سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەرانیش گوتی: "ئیسرائیل مافی خۆیەتی."
کریس مێرفی، سیناتۆری دیموکرات، هێرشەکەی بە "کارەساتبار بۆ ئەمریکا" و هەوڵێک بۆ "تێکدانی دانوستاندنەکانی ئیدارەی ترەمپ لەگەڵ ئێران" ناوبرد. جاک رید، سەرۆکی لیژنەی هێزە چەکدارەکانیش بە "گرژییەکی سەرکێشانە" وەسفی کرد.
چۆن گەیشتینە ئێرە؟
هێرشەکە چەند ڕۆژێک دوای ئەوە دێت کە ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆمی لە بڕیارنامەیەکدا ئێرانی بە پابەندنەبوون بە ئەرکەکانییەوە تۆمەتبار کرد. ئێران لە وەڵامدا بڕیارنامەکەی بە "تووندڕەوانە" ناوبرد و رایگەیاند، پیتاندنی یۆرانیۆم زیاتر دەکات.
هێرشەکە لە کاتێکدایە کە ئیدارەی ترەمپ لە هەوڵی دانوستاندنی ئەتۆمیدا بووە لەگەڵ ئێران و پێی باش نەبووە ئیسرائیل هێرش بکات. ئەمە ناکۆکییەکانی نێوان دوو هاوپەیمانەکەی قووڵتر کردووەتەوە.
هەڵوێستی تووندی ئیسرائیل دوای هێرشەکەی 7ـی ئۆکتۆبەری 2023ـی حەماس، وایکردووە ئیسرائیل زیاتر لە جاران هەست بە مەترسیی ئێران بکات و ئەم هێرشە وەک وەرچەرخانێکی نوێ و مەترسیدار لە مێژووی پڕ لە گرژیی ناوچەکەدا سەیر دەکرێت.
جیهان ئێستا چاوی لە وەڵامی ئێرانە و چاوەڕێ دەکات بزانێت ئایا ئەم گرژییە دەبێتە هۆی هەڵگیرسانی شەڕێکی گشتگیر یان نا.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و ههموو خزمەتگوزارییەکان بهكاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ